Οι κορυφαίες εμπειρίες στο Μαίναλο -Απόδραση στη Φύση της Αρκαδίας

Η Δημητσάνα

Χαρακτηρισμένη από το 1978 ως Παραδοσιακός Οικισμός, η Δημητσάνα είναι αμφιθεατρικά χτισμένη στις κατάφυτες πλαγιές του Μαινάλου. Κοντά στη σημερινή Δημητσάνα βρισκόταν η αρχαία πόλη Τεύθις, η οποία άκμασε κατά την κλασική και ελληνιστική εποχή. Από τη βυζαντινή εποχή και μετά ο οικισμός εξελίχθηκε σταδιακά σε σπουδαίο εμπορικό κέντρο της Αρκαδίας. Η πνευματική του ακμή ξεκίνησε μετά τον 16ο αιώνα, όταν λόγιοι μοναχοί της Μονής Φιλοσόφου ίδρυσαν την Ελληνική Σχολή.

Κτισμένη σε δυο αντικριστούς λόφους, με τον χαρακτηριστικό πύργο-ρολόι των 27 μέτρων που ξεχωρίζει σε όλες τις φωτογραφίες, η κωμόπολη αποπνέει και σήμερα τη δόξα του παρελθόντος της. Οι γειτονιές με τα καλοχτισμένα αρχοντόσπιτα, οι παλιές εκκλησίες, τα λιθόστρωτα σοκάκια, οι ξενώνες που φιλοξενούνται σε καλά διατηρημένα παραδοσιακά οικοδομήματα, οι ταβέρνες, τα μαγαζιά, είναι όλα ενταγμένα απόλυτα στο σύνολο.

Γι’ αυτό η Δημητσάνα είναι εδώ και χρόνια ένας από τους πιο δημοφιλείς ορεινούς οικισμούς της Πελοποννήσου, προσελκύοντας επισκέπτες σχεδόν όλο τον χρόνο -κάτι στο οποίο συμβάλλουν και τα σπουδαία κοντινά αξιοθέατα. Στον οικισμό ξεχωρίζουν η ονομαστή Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη, το σπίτι που συνδέεται με τον Παλαιών Πατρών Γερμανό και το περίφημο Μουσείο Υδροκίνησης στον Λούσιο. Υπάρχουν ταβέρνες, καφέ και καταστήματα για να αγοράσετε σουβενίρ και αρκαδικά προϊόντα, όπως χειροποίητες χυλοπίτες και τραχανάς, διάφορα γλυκά, μέλι κ.ά.

Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης

Το εξαιρετικό αυτό θεματικό μουσείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς δημιουργήθηκε το 1997 κοντά στη Δημητσάνα, στην περιοχή του Κεφαλαρίου του Αϊ-Γιάννη. Στόχος ήταν να αναβιώσουν οι παλαιότερες πρακτικές χάρη στις οποίες η δύναμη του νερού μετατρεπόταν σε ενέργεια για την παραγωγή διαφόρων προϊόντων, αλλά και να προβληθεί η σημασία του σε παραγωγικές δραστηριότητες της προβιομηχανικής περιόδου. Οι εγκαταστάσεις που θα δείτε λειτουργούσαν διαρκώς επί πέντε αιώνες (16ος – 20ος) και εξυπηρετούσαν τις ανάγκες της ευρύτερης περιοχής χρησιμοποιώντας αποκλειστικά τη δύναμη του νερού. Θα επισκεφθείτε τα αναστηλωμένα κτίσματα του υπαίθριου μουσείου -το βυρσοδεψείο, τη νεροτριβή, τον αλευρόμυλο, το ρακοκάζανο και τον περίφημο μπαρουτόμυλο -χάρη σε αυτόν η Δημητσάνα συνέβαλε σημαντικά στην Επανάσταση του 1821, καθώς προμήθευε με μπαρούτι όλη την Ελλάδα. Οι υπαίθριοι χώροι είναι πολύ όμορφοι και αν έχει καλό καιρό μπορείτε να καθίσετε στα τραπεζάκια έξω για να πιείτε καφέ.

Τηλ. 27950 31630

H Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Δημητσάνας

Ιδρύθηκε το 1764 ως Ελληνική Σχολή από λόγιους μοναχούς της ιστορικής μονής Φιλοσόφου, στον Λούσιο. Τότε μεταφέρθηκαν εκεί σπάνια βιβλία και χειρόγραφα και εξελίχθηκε σε κέντρο διδασκαλίας των επιστημών και των τεχνών. Απόφοιτοί της ήταν μετέπειτα πολιτικοί, πατριάρχες, μητροπολίτες, διδάσκαλοι. Πριν από την Επανάσταση του 1821 η βιβλιοθήκη είχε 5000 τόμους, αλλά μετά την Απελευθέρωση κατέληξε να έχει μόνο 600 -αφού οι σελίδες τους χρησιμοποιήθηκαν ώστε να κατασκευαστούν φυσίγγια για τα όπλα των μαχόμενων Ελλήνων. Με το πέρασμα του καιρού, ωστόσο, συγκεντρώθηκαν γύρω στους 35.000 τόμους βιβλίων και αναπτύχθηκε σημαντική εκδοτική δραστηριότητα. Επισκεπτόμενοι τη Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη, που στεγάζεται σε κτίριο το 1845 το οποίο φέρει την υπογραφή του αρχιτέκτονα Λύσανδρου Καυταντζόγλου, θα δείτε στις αίθουσες και διάφορα παλιά αντικείμενα -όπως σκεύη, εργαλεία, αργαλειό-, προσωπογραφίες κ.ά.

Τηλ. 27950 31219, vivliothiki-dimitsanas.gr

Η Αρχαία Γόρτυνα

Είναι το σημαντικότερο μνημείο από το αρχαίο παρελθόν της Κοιλάδας του Λούσιου. Τα λείψανα της κάποτε ισχυρής αρχαίας πόλης βρίσκονται στην έξοδο του φαραγγιού προς τη δεξιά όχθη του ποταμού. Η αρχαία Γόρτυς σχετίζεται από κάποιους μελετητές με τη Γόρτυνα της Κρήτης. Η περίοδος της μεγάλης της ακμής εντοπίζεται στην Κλασική και Ελληνιστική Εποχή. Το 368 π.Χ. μαζί με άλλες πόλεις δημιούργησαν τη Μεγαλόπολη για να αντισταθούν στην επέκταση των Λακεδαιμονίων. Από τότε η Γόρτυνα παρήκμασε σταδιακά και στα βυζαντινά χρόνια εγκαταλείφθηκε. Στην πόλη υπήρχε περίφημος ναός του Ασκληπιού με λατρευτικά αγάλματα του ίδιου του θεού και της Υγείας, κατασκευασμένα από τον παριανό γλύπτη Σκόπα. Οι ανασκαφές που πραγματοποίησε η Γαλλική Αρχαιολογική σχολή αποκάλυψαν τις δύο ακροπόλεις της αρχαίας πόλης, δύο Ασκληπιεία, λουτρικές εγκαταστάσεις, ναούς κλπ. Είναι πολύ ενδιαφέρων αρχαιολογικός χώρος με πιο ξεχωριστό τμήμα του τα ιαματικά λουτρά, στα οποία μεταξύ άλλων διακρίνεται το σύστημα των υποκαύστων με το οποίο θέρμαιναν υπογείως το χώρο.

Η Στεμνίτσα

Σε υψόμετρο 1100 μ. στους πρόποδες τους όρους Κλεινίτσα, ανάμεσα σε τέσσερις ρεματιές, βρίσκεται ένα από τα ωραιότερα παραδοσιακά χωριά της Πελοποννήσου, με σπίτια κτισμένα από τους περίφημους Λαγκαδινούς μαστόρους. Το περιβάλουν πλούσια δάση από έλατα, πλατάνια, καρυδιές, καστανιές και διατηρεί την παραδοσιακή αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του. Είναι φημισμένος ορεινός προορισμός εδώ και δεκαετίες, με πολύ καλές υποδομές, καθαρό αέρα και πολλά σημεία αγναντέματος. Η Στεμνίτσα κτίστηκε στη θέση της αρχαίας πόλης Υψούς και το σημερινό όνομα στα σλάβικα σημαίνει «τόπος σκιερός και δασώδης». Επί Τουρκοκρατίας η δυσπρόσιτη θέση της την προστάτευσε από τον έλεγχο των Τούρκων κι έτσι κατόρθωσε να ακμάσει ως βιοτεχνικό και εμπορικό κέντρο -οι Στεμνιτσιώτες, μάλιστα, διέπρεψαν στην τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας. Τα κοσμήματά τους τα πουλούσαν ταξιδεύοντας σε «σινάφια» στα τουρκοκρατούμενα Βαλκάνια, αλλά και ακόμη μακρύτερα, ως τη Ρωσία και την Ιταλία. Η τέχνη διατηρείται ζωντανή χάρη στη σχολή που λειτουργεί στη Στεμνίτσα από το 1970, καθώς και στα εργαστήρια-πωλητήρια με κοσμήματα και αντίγραφα νομισμάτων.

Επίκεντρο του οικισμού αποτελεί η πλατεία του Αγίου Γεωργίου, όπου ξεχωρίζει το ψηλό καμπαναριό του 1877. Αξιόλογες εκκλησίες είναι η Παναγιά Μπαφέρω του 12ου αι., οι Τρεις Ιεράρχες του 17ου αιώνα και η Ζωοδόχος Πηγή του 15ου αιώνα. Στη Στεμνίτσα έχει δημιουργηθεί ένα ενδιαφέρον Πολιτιστικό Λαογραφικό Μουσείο (ωστόσο είναι προσωρινά κλειστό). Υπάρχουν παραδοσιακοί ξενώνες στεγασμένοι σε παλιά αρχοντόσπιτα, ένα πολυτελές ξενοδοχείο, ταβέρνες, καφέ, μπαρ και καταστήματα με αρκαδικά προϊόντα.

Η Μονή Προδρόμου

Λίγοι είναι οι ταξιδιώτες που φεύγουν από τη Στεμνίτσα χωρίς να επισκεφθούν τη Μονή Προδρόμου που απέχει μόλις 11 χλμ. Είναι κτισμένη σχεδόν ολόκληρη στο κοίλωμα ενός θεόρατου βράχου και ένας μέρος της βρίσκεται σε σπηλιά. Εξωτερικά είναι ιδιαίτερα επιβλητική, καθώς τα πολυώροφα κτίσματά της υψώνονται σε μια ορθοπλαγιά που βρίσκεται στην κόψη του κατάφυτου φαραγγιού του Λούσιου. Σύμφωνα με την επικρατέστερη παράδοση ιδρύθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα (άλλες προφορικές μαρτυρίες αναφέρονται στο 1167), στη θέση παλαιότερων ασκηταριών. Ανάμεσα στον 17ο και 18ο αιώνα έφτασε σε μεγάλη ακμή αποκτώντας σημαντική περιουσία και υπάρχουν πολλές παραδόσεις και θρύλοι σχετικά με τον ρόλο που διαδραμάτισε αργότερα, στη διάρκεια της Επανάστασης του ’21.

Το καθολικό ανήκει στον τύπο της μονόκλιτης θολοσκεπούς βασιλικής και είναι κατάγραφο με τοιχογραφίες του 1600 περίπου. Πάνω από την οροφή του βρίσκεται το πρώτο ασκηταριό του Αγίου Νικολάου που προϋπήρχε της μονής. Μπροστά στο καθολικό βρίσκεται το αρχονταρίκι και οι απλωταριές (ανοικτοί εξώστες) με την υπέροχη θέα στο φαράγγι του Λούσιου. Γύρω εκτείνονται οι πτέρυγες των κελιών. Από τη μονή Προδρόμου ξεκινά ένα καταπληκτικό μονοπάτι που κατηφορίζει μέσα σε πλούσια βλάστηση ως τον ποταμό Λούσιο. Από εκεί θα περάσετε απέναντι για να ανεβείτε στη Μονή Φιλοσόφου.

Η Μονή Φιλοσόφου

Είναι ένα από τα σπουδαιότερα και πιο ιστορικά μοναστικά μνημεία της Πελοποννήσου, κτισμένο σε ένα από τα πιο δύσβατα και επιβλητικά σημεία του φαραγγιού του Λούσιου. Αποτελείται από δύο διακριτά συγκροτήματα: Την Παλαιά (κάτω) μονή και τη Νέα (πάνω), οι οποίες ενώνονται με μονοπάτι μήκους 600 μ. Το αρχικό μοναστήρι κτίστηκε την περίοδο 963-967 χάρη στον Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο, ο οποίος καταγόταν από τη Δημητσάνα. Ήταν ένας ιδιαίτερα μορφωμένος και έμπιστος αξιωματούχος του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά -πήρε μάλιστα το προσωνύμιο «Φιλόσοφος» πιθανώς γιατί κατείχε και τίτλο πανεπιστημιακού καθηγητή της εποχής. Ο Λαμπαρδόπουλος δημιούργησε στη μονή βιβλιοθήκη με σημαντικά χειρόγραφα, καθώς και μια σπουδαία Ιερατική Σχολή.

Σύμφωνα με τους μελετητές, η κορύφωση της ακμής της Παλαιάς Μονής Φιλοσόφου υπήρξε τον 17ο αι., όταν είχε στην κατοχή της μεγάλη περιουσία, ακίνητα, χωράφια κ.α. Στα τέλη του αιώνα όμως εμφανίστηκαν διάφορα προβλήματα που οφείλονταν πιθανόν στην έλλειψη χώρου και το δυσπρόσιτο σημείο όπου είχε κτιστεί. Έτσι, οι μοναχοί αποφάσισαν να ιδρύσουν μια νέα, λίγο βορειότερα, κάτι που έγινε το 1691. Μετά τη μεταφορά στη νέα θέση, συνέχισε να ακμάζει οικονομικά και να προσφέρει μεγάλο πνευματικό έργο στη περιοχή. Στα επόμενα χρόνια η πνευματική κληρονομιά της σχολής της μεταφέρθηκε στη Δημητσάνα, όπου το 1764 ιδρύθηκε η Σχολή των Ελληνικών Γραμμάτων.

Κατά την επίσκεψή σας θα δείτε το καθολικό της Νέας Μονής με το εντυπωσιακό λεπτεπίλεπτο ξυλόγλυπτο τέμπλο που φέρει δεσποτικές εικόνες εξαιρετικής τέχνης. Στο προαύλιο ξεχωρίζει το τριώροφο κτίριο του ξενώνα (1700), το οποίο ονομάζεται και πύργος. Μετά θα κατέβετε στην Παλαιά για να θαυμάσετε το φρουριακής μορφής μνημείο που ακροβατεί στους θεόρατους βράχους. Τα κελιά και τα βοηθητικά κτίσματα ήταν διώροφα, αλλά σήμερα είναι ερειπωμένα. Διατηρείται, ωστόσο, σε αρκετά καλή κατάσταση το καθολικό του 10ου αι., σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με οκταγωνικό τρούλο.

Το menalontrail

Είναι ένα δίκτυο μονοπατιών μήκους 75 χιλιομέτρων και 8 τμημάτων που συνδέουν μεταξύ τους 9 ορεινά χωριά: Στεμνίτσα, Δημητσάνα, Ζυγοβίστι, Ελάτη, Βυτίνα, Νυμφασία, Μαγούλιανα, Βαλτεσινίκο και Λαγκάδια. Η διαδρομή έχει ελάχιστο υψόμετρο 420 και μέγιστο 1.550 και χρειάζονται τουλάχιστον 5 μέρες για να την διασχίσει κανείς ολόκληρη. Το «Μονοπάτι του Μαινάλου» αποτελεί την πρώτη ελληνική πεζοπορική διαδρομή που πήρε πιστοποίηση τεχνικής επάρκειας και ασφάλειας από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Πεζοπόρων (ERA). Αξιολογημένο σύμφωνα με 41 σημεία-παραμέτρους μέτρησης, έχει πάρει πιστοποιητικό ως ένα από τα Trails Master Quality (Leading Quality Trails -Best of Europe). Όλη αυτή η αναγνώριση, κρύβει πίσω της μια συνεχή και κοπιαστική προσπάθεια ντόπιων και εθελοντών οι οποίοι κατάφεραν να δώσουν ξανά ζωή στα παλιά μονοπάτια που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι για να πάνε από το ένα χωριό στο άλλο. Ήταν σε χρήση μέχρι τη δεκαετία του ΄50.

Διαβάστε αναλυτικά για τα 8 τμήματα του μονοπατιού στο menalontrail.eu.

Ο Λούσιος και το φαράγγι του

Ο Λούσιος είναι ένα από τα ομορφότερα ποτάμια της Πελοποννήσου και το φαράγγι του έχει χαρακτηριστεί αρχαιολογικός χώρος, όπως και χώρος «Υψηλής Οικολογικής Προστασίας». Είναι γεμάτο με διάφορα είδη δέντρων και φυτών και εκεί ζουν διάφορα είδη ερπετών, πουλιών και θηλαστικών. Οι πηγές του Λούσιου βρίσκονται στο οροπέδιο της Καρκαλούς και τα νερά μετά από διαδρομή 23 χλμ. ενώνονται με του Αλφειού, κοντά στην Καρύταινα. Το πιο εντυπωσιακό τοπίο των περιοχών που διατρέχει είναι το 15 χλμ. φαράγγι με τους θεόρατους ασβεστολιθικούς βράχους. Υψώνονται μέσα από την πυκνή βλάστηση προκαλώντας δέος στους περιπατητές. Όπως είχαν προκαλέσει, αιώνες πριν, στους ασκητές και τους αναχωρητές που ήρθαν και μόνασαν στις σπηλιές των απότομων γκρεμών. Από τα ασκηταριά συγκροτήθηκαν αργότερα οι μονές Φιλοσόφου, Προδρόμου και Καλαμίου.

Το περπάτημα είναι ο μοναδικός τρόπος για να γνωρίσετε τα μαγευτικά τοπία του φαραγγιού. Ένα σύντομο και δημοφιλές μονοπάτι στον Λούσιο είναι αυτό που συνδέει τις μονές Προδρόμου-Φιλοσόφου (45‘ -1 ώρα). Πολύ ωραίο είναι και το μονοπάτι που ενώνει τη Στεμνίτσα με την αρχαία Γόρτυνα, περνώντας από τη μονή Προδρόμου. Κατά μήκος του Λούσιου υπάρχουν τοξωτά γεφύρια, από τα οποία ξεχωρίζει του Κοντού και του Κόκορη στην αρχαία Γόρτυνα: κτίστηκε το 1880, είναι μονότοξο και έχει ισλαμίζοντα χαρακτηριστικά.

Info:

Τα μονοπάτια διαθέτουν επαρκή σήμανση. Όμως, για λόγους ασφαλείας θα αποφύγετε οπωσδήποτε να κατέβετε στο φαράγγι μετά από έντονες και διαρκείς βροχοπτώσεις.

Ο Λούσιος είναι ιδανικός ποταμός για ράφτινγκ. Η υδάτινη διαδρομή ξεκινάει από το γεφύρι κοντά στον Ατσίχολο και τελειώνει στο πέτρινο γεφύρι του Κούκου.

Η Καρύταινα

Το κάστρο της Καρύταινας συνοδεύει η φράση «το Τολέδο της Πελοποννήσου» με την οποία το χαρακτήρισε ο Νίκος Καζαντζάκης στο βιβλίο «Ταξιδεύοντας στον Μοριά». Το χωριό είναι κτισμένο μέσα σε υπέροχα τοπία, κοντά στον Αλφειό και τον Λούσιο και έχει κηρυχθεί Διατηρητέος Παραδοσιακός Οικισμός. Το φρούριo που υψώνεται πάνω τον οικισμό ήταν ένα από τα πιο φημισμένα της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας και το ασφαλέστερο της δυτικής Αρκαδίας. Κτίστηκε τον 13ο αι. από το Γάλλο ιππότη Γοδεφρείδο Β΄ ντε Μπρυγέρ και υπάρχουν ενδείξεις ότι στο σημείο προϋπήρχε το κάστρο της αρχαίας Βρένθης. Έγινε βυζαντινή και μετά τουρκική κτήση και με το ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821 οι εξεγερμένοι, με αρχηγό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, πήραν το κάστρο κάνοντάς το ορμητήριο κατά του στρατού του Ιμπραήμ. Ανηφορίζοντας προς την κορυφή θα δείτε την προτομή του Γέρου του Μοριά και ψηλότερα το μεσαιωνικό κτίσμα που πήρε την ονομασία «οικία του Κολοκοτρώνη», καθώς και τον μικρό ναό της Παναγίας του κάστρου. Στην ακρόπολη δέσποζε ένα μεγάλων διαστάσεων ορθογώνιο κτίριο, που χρησίμευε ως χώρος διαμονής των Φράγκων βαρόνων, αλλά από τα υπόλοιπα κτίσματα έχουν μείνει λίγα ερείπια. Από εκεί η θέα κόβει την ανάσα.

Στο πλαίσιο της ανάδειξης του κάστρου έγινε η αποκατάσταση δύο εντυπωσιακών πυργόσπιτων -του Μαντζουρανόγιαννη που πρέπει να κτίστηκε γύρω στο 1400 και της Λεβένταινας, που χρονολογείται στα τέλη του 18ου αι. Στις γειτονιές της Καρύταινας θα θαυμάσετε τα σπίτια που έχουν κτιστεί με τη χαρακτηριστική αρκαδική αρχιτεκτονική. Το χωριό φημίζεται για τις εκκλησίες του ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζουν η Ζωοδόχος Πηγή (16ος αι) και ο βυζαντινός ναός του Αγίου Νικολάου, του 13ου-14ου αι. Στο μικρό πεζόδρομο πλάι στον κεντρικό δρόμο θα βρείτε το Παντοπωλείο» της Κυριακής, με παραδοσιακά προϊόντα -κάποια από τα οποία φτιάχνει η ίδια (tazymarikatiskyriakis.gr).

Σπουδαίο μνημείο κοντά στο χωριό είναι το πεντάτοξο γεφύρι στον Αλφειό που το λένε «του πεντοχίλιαρου», επειδή εικονιζόταν μαζί με την Καρύταινα στην πίσω όψη του χαρτονομίσματος, ενώ στη μπροστινή υπήρχε η μορφή του Κολοκοτρώνη. Είναι ένα από τα παλαιότερα της Πελοποννήσου και κτίστηκε από τον Γοδεφρείδο Β΄ ντε Μπρυγέρ τον 13ο αιώνα. Στη βάση ενός από τα τόξα είναι «ενσωματωμένο» το εκκλησάκι που ήταν αφιερωμένο στη Γέννηση της Θεοτόκου. Στον Αλφειό μπορείτε να κάνετε river trekking, rafting, rappel, hydro speed. Οι διαδρομές διαρκούν περίπου 3-4 ώρες και περνούν μέσα από φαράγγια και φυσικά τούνελ που σχηματίζουν τα δέντρα. Η οργιώδης βλάστηση και τα γλυπτά-βράχια που έχει δημιουργήσει το νερό κάνουν την εμπειρία αξέχαστη.

Το Ελληνικό

Το μικρό χωριό, κτισμένο σε τρεις λοφίσκους του Μαινάλου, περιβάλλεται από ζωογόνα δάση. Βρίσκεται ανάμεσα στη Στεμνίτσα και την Καρύταινα και είναι υπόδειγμα παραδοσιακής αρκαδικής αρχιτεκτονικής. Η ιστορία του ξεκινάει γύρω στον 15ο αιώνα. Το σημερινό του όνομα το πήρε το 1927, ενώ παλαιότερα ονομαζόταν Μουλάτσι. Το Ελληνικό είναι πεντακάθαρο και φροντισμένο, γεμάτο καλοφτιαγμένα πέτρινα σπίτια, κρήνες και καλντερίμια. Στον κεντρικό δρόμο βρίσκεται το εντυπωσιακό διώροφο σχολείο που χρονολογείται στο 1860, μαζί με το ηρώο. Στα αξιοθέατα του χωριού περιλαμβάνονται και 9 εκκλησίες, από τις οποίες ξεχωρίζει ο Προφήτης Ηλίας, κτισμένος σε βυζαντινό ρυθμό μεταξύ 1904-1905, καθώς και το εκκλησιαστικό μουσείο, ανάμεσα στα κειμήλια του οποίου υπάρχουν οι δυο πρώτοι ηλεκτροδοτούμενοι πολυέλαιοι που τους έφεραν εδώ πριν από μισό αιώνα περίπου.

Η Βυτίνα

Βρίσκεται στις πλαγιές του Μαινάλου «σε υπερθαλάσσιο ύψος 1033,67», όπως ακριβώς αναγράφεται σε επιγραφή πλάι στην εκκλησία του Αγίου Τρύφωνα, στην κεντρική πλατεία Κ. Παπαρηγόπουλου. Αφιερωμένος στον άγιο που θεωρούν ότι βοήθησε τη Βυτίνα να γλιτώσει από την πανώλη, ο ναός κατασκευάστηκε το 1846, πάνω σε προγενέστερο του 1600, με εξαιρετικό μαύρο Βυτινιώτικο μάρμαρο.
Η πλατεία με τα τραπεζάκια για καφέ είναι το επίκεντρο της Βυτίνας και σε απόσταση αναπνοής βρίσκονται το Λαογραφικό Μουσείο, το Δημαρχείο, ο δρόμος με τα μαγαζιά που πουλούν τοπικά προϊόντα και σουβενίρ, οι ξενώνες, οι ταβέρνες, τα καφέ.

Άλλα αξιοθέατα είναι η Τριανταφυλλίδειος Δασική Σχολή σε νεοκλασικό οικοδόμημα (1890-95) μέσα σε αγρόκτημα 150 στρεμμάτων και το περίφημο Δασάκι της Βυτίνας, γεμάτο με διάφορα είδη πεύκων, έλατα, σφενδάμους και ακακίες. Ο διάσημος «Δρόμος της Αγάπης», το παλιό νυφοπάζαρο του χωριού και αγαπημένη κοινωνική έξοδος των ντόπιων στα παλιότερα χρόνια, είναι και σήμερα δημοφιλές σημείο για βόλτα. Ένας άλλος περίπατος που μπορείτε να κάνετε είναι προς την Παλιά (ή Κάτω) Βυτίνα. Το Λαογραφικό Μουσείο δίνει την εικόνα του πώς ήταν άλλοτε η καθημερινή ζωή και τα παραδοσιακά επαγγέλματα. Πολύ ενδιαφέρουσα και πλούσια σε υλικό είναι η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Βυτίνας, μια από τις παλαιότερες στην Ελλάδα (Τηλ. 27950 22017).

Οι ταβέρνες και τα μεζεδοπωλεία σερβίρουν παραδοσιακές γεύσεις, ενώ δεν λείπουν και τα εστιατόρια με πιο σύγχρονη κουζίνα. Θα βρείτε ακόμη, μοντέρνα καφέ-μπαρ, wine bar, καταστήματα με διάφορα τοπικά προϊόντα (όπως ελατίσιο μέλι, τυριά, βότανα, χειροποίητες χυλοπίτες, τραχανά), ξυλόγλυπτα κ.ά. Κοντινό αξιοθέατο είναι η μονή Κερνίτσας, που θεωρείται ότι ιδρύθηκε τον 12ο αι.

Τα Λαγκάδια

Οι Λαγκαδινοί μάστορες άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στην αρχιτεκτονική. Δεν είναι υπερβολή, μάλιστα, να πει κανείς ότι έχουν συντελέσει (όπως φυσικά και οι Ηπειρώτες) στη διαμόρφωση της αρχιτεκτονικής της νεότερης Ελλάδας, γιατί δεν περιορίστηκαν στην Πελοπόννησο, αλλά ταξίδευαν σε μπουλούκια και σε άλλα σημεία της χώρας. Στην πατρίδα τους, όπου υπάρχει και μνημείο αφιερωμένο στον Λαγκαδινό κτίστη, η τέχνη τους εκφράστηκε σε όλο της το μεγαλείο. Φθάνοντας από τον κεντρικό δρόμο Τρίπολης-Πύργου απέναντι από το μεγάλο και αμφιθεατρικά κτισμένο χωριό των Λαγκαδίων θα κάνετε στάση για να το θαυμάσετε: Ένα σύνολο πέτρινων διώροφων έως και τετραώροφων σπιτιών με κεραμοσκεπές κατηφορίζει στη βορειοδυτική πλευρά του Μαινάλου σε υψόμετρο 950, πάνω από το φαράγγι του ποταμού Τουθόα.

Τα Λαγκάδια έχουν κηρυχθεί Παραδοσιακός Οικισμός από το 1978 και τα σπίτια που βλέπετε είναι κτισμένα από το 1840 και μετά. Μπορεί η ανάβαση στα καλντερίμια να είναι κοπιαστική, ωστόσο αξίζει γιατί έτσι θα τα θαυμάσετε από κοντά. Ένα μνημείο που ξεχωρίζει είναι η εκκλησία του Τιμίου Προδρόμου, του 1808. Της ίδιας περιόδου είναι και ο ναός των Ταξιαρχών, στον κεντρικό δρόμο: Αποτελεί τη μητρόπολη του οικισμού και πλάι της βρίσκεται το περίτεχνο πέτρινο ρολόι του 1910. Ιδιαίτερης αξίας Διατηρητέο Μνημείο είναι και η οικία της οικογένειας των Δεληγιανναίων. Με στόχο την ανάδειξη της ιστορικής, αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς των Λαγκαδίων, αλλά και την εκπαίδευση νέων τεχνιτών, έχει δημιουργηθεί το μη κερδοσκοπικό Σωματείο «Άνθη της Πέτρας», το οποίο κάνει πραγματικά αξιέπαινη δουλειά. To δεύτερο 15ήμερο του Ιουλίου διοργανώνει και τις «Γιορτές της Πέτρας» με πλούσιο πρόγραμμα εργαστηρίων, σεμιναρίων, ξεναγήσεων και καλλιτεχνικών δράσεων (anthitispetras.gr).

Το Βαλτεσινίκο

Έχει χαρακτηριστεί Παραδοσιακός Οικισμός, είναι κτισμένο σε υψόμετρο 1150 και από πάνω του, στα 1364 μ., βρίσκεται η κορυφή Παλαιόκαστρο. Ντόπιοι και Λαγκαδινοί μάστορες έχουν φτιάξει τα σπίτια του Βαλτεσινίκου που το αποκαλούν «χωριό των ξυλογλυπτών» καθώς στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού άνθισε εκεί η τέχνη της ξυλογλυπτικής – κυρίως από τσοπάνηδες που έφτιαχναν γκλίτσες, κουτάλες, κούπες κ.ά. Χαρακτηριστικές είναι οι πολλές κρήνες -το νερό της κρήνης του Σαλή, μάλιστα, θεωρείται ιαματικό- ενώ παλαιότερα λειτουργούσαν και νερόμυλοι. Στο Βαλτεσινίκο υπάρχουν 10 εκκλησίες από τις οποίες πιο σημαντική είναι του Αγίου Γεωργίου με τον οκταγωνικό τρούλο που ζυγίζει 145 τόνους και κτίστηκε το 1850 στη θέση παλαιότερου. Λίγο έξω από τον οικισμό θα δείτε το μοναστήρι της Κοίμησης της Θεοτόκου (1625) με σπάνιες εικόνες και τοιχογραφίες.

Η Αλωνίσταινα

Το ωραίο πέτρινο χωριό είναι κτισμένο στην καρδιά του Μαινάλου, εκεί όπου υπήρχε ο αρχαίος Ελισσών, σε υψόμετρο 1200 και περιβάλλεται από πυκνά ελατοδάση και καρυδιές. Χαρακτηρισμένο ως Παραδοσιακός Οικισμός, απλώνει τα σπίτια του κατά μήκος του δρόμου και του ποταμού Ελισσώνα που εκβάλλει στον Αλφειό. Είναι κτισμένα στις αρχές του 19ου αιώνα από τους περίφημους Λαγκαδινούς πετράδες και διατηρούνται αναστηλωμένα και φροντισμένα. Στην κεντρική πλατεία υψώνεται η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής του 1742, με παλιές εικόνες του Ιωάννη Κρητός, περίτεχνο τέμπλο και αξιόλογες αγιογραφίες. Στο προαύλιό της βρίσκεται ο τάφος της Ζαμπίας Κωτσάκη, μητέρας του Θόδωρου Κολοκοτρώνη που καταγόταν από εκεί -γι’ αυτό και στην πλατεία έχει τοποθετηθεί το μνημείο της. Ένα αξιοπρόσεκτο κτίριο στην είσοδο του χωριού, στα λεγόμενα Αυγερινέικα, είναι το παλιό χάνι με τα 7 τζάκια, το «σαλούν» της παλιάς εποχής.

Το Λιμποβίσι

Βρίσκεται μέσα στα έλατα, σε υψόμετρο 1300 και ήταν το χωριό των Κολοκοτρωναίων το οποίο ερήμωσε από το 1880 και μετά. Είναι δύσκολο να το φανταστείτε, αλλά στα παλιά χρόνια εκεί ζούσαν έως και 2.000 άνθρωποι. Σήμερα κοντά στον κεντρικό δρόμο θα διακρίνετε το ερειπωμένο οικογενειακό σπίτι των Κολοκοτρωναίων. Θα δείτε την προτομή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και το μικρό μουσείο που έχει αφιερωθεί στον ίδιο και στον Αγώνα του 1821. Εκτίθενται φορεσιές, λάβαρα, ποιήματα για τον Γέρο του Μοριά και την Επανάσταση. Πάνω από τη διαμορφωμένη πλατεία με τα τρεχούμενα νερά ξεκινάει μονοπάτι που θα σας φέρει σε 10 λεπτά σε ωραίο σημείο θέας με παγκάκια και τραπέζια για πικ νικ.

H Ελάτη Βυτίνας

Όπως λέει και το όνομά της, εδώ παίρνουμε βαθιές ανάσες και απολαμβάνουμε τον ζωογόνο αέρα από τα ελατοδάση. Το μικρό, παραδοσιακού ύφους, χωριό είναι κτισμένο σε υψόμετρο 1200 στο δυτικό Μαίναλο και η διαδρομή μέσα στο καταπράσινο τοπίο του βουνού είναι εντυπωσιακή. Κάποτε ονομαζόταν Γαρζένικο που στα σλαβικά σημαίνει «πόλη του δάσους». Πολύ κοντά στην Ελάτη βρίσκονται οι μικροί οικισμοί Πυργάκι και Μεθύδριο. Λίγο έξω από το χωριό θα βρείτε το εργαστήριο-πωλητήριο του Χρήστου Σιμόπουλου, ξυλογλύπτη, φυσιολάτρη και φιλόζωου -καθώς έχει πολλά γαϊδουράκια και άλογα. Ο χώρος είναι γεμάτος έργα, εργαλεία ξυλογλυπτικής και πρώτες ύλες -όπως κλαδιά και ρίζες από κέδρους, δρυς, σφενδάμους με εντυπωσιακά σχήματα και χρωματισμούς. Τα μαζεύει, με ειδική άδεια, όταν κάνει περιηγήσεις στα γύρω δάση. Κάθε κομμάτι ξύλου είναι μοναδικό και του δίνει την ιδέα για το τι θα δημιουργήσει -συνήθως έπιπλα, φωτιστικά και διακοσμητικά αντικείμενα (dimiourgies-xilou.gr).

Η Ζάτουνα

Το παραδοσιακό χωριό είναι κτισμένο σε υψόμετρο 1000. Αναπτύχθηκε κυρίως τον 17ο αι. όταν παρήγαγε μαλλί, μετάξι, βελανίδια και δέρματα. Κάηκε από τους Αλβανούς -συμμάχους των Οθωμανών-, αλλά αργότερα ξανακτίστηκε. Έχει πετρόκτιστα σπίτια λαϊκής αρχιτεκτονικής, πολλές βρύσες και μια ωραία κεντρική πλατεία που τη σκιάζουν πλατάνια. Το 2006 στο παλιό Δημοτικό Σχολείο του 1919, στεγάστηκε ένα μουσείο προς τιμή του Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος είχε εξοριστεί εδώ στη διάρκεια της Δικτατορίας.

Το Χιονοδρομικό κέντρο Μαινάλου

Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.550-1.770, στο οροπέδιο της Οστρακίνας, κάτω από την κορυφή Προφήτης Ηλίας (1981 μ.) που είναι η ψηλότερη στο Μαίναλο. Στο εντυπωσιακό τοπίο γύρω του κυριαρχεί η Κεφαλληνιακή ελάτη. Το χιονοδρομικό κέντρο Μαινάλου ιδρύθηκε το 1965 και αναβαθμίστηκε σταδιακά με την πάροδο των χρόνων. Είναι ιδανικό για αρχάριους και οικογένειες, αλλά διαθέτει και πιο απαιτητικές διαδρομές. Διαθέτει 3 αναβατήρες, 7 πίστες για σκι και μια για έλκηθρα. Λειτουργεί σαλέ με εστιατόριο και καφέ (mainaloski.gr).

To σπήλαιο Κάψια

Οι ειδικοί έχουν εντάξει το σπήλαιο αυτό στα δέκα πιο αξιόλογα της Ελλάδας. Το σπήλαιο Κάψια καταγράφηκε για πρώτη φορά το 1887 από τον Γάλλο αρχαιολόγο Γουστάβο Φουζέρ. Περνώντας την πύλη και κατεβαίνοντας στο σπήλαιο θα περπατήσετε σε πολυδαίδαλους διαδρόμους και θα βρεθείτε στις δύο εντυπωσιακά φωτισμένες αίθουσες, «των θαυμασίων» και «των οστών». Οι σταλακτιτικοί και σταλαγμιτικοί σχηματισμοί συνδυάζουν μια σπάνια παλέτα χρωμάτων, σχεδίων και συμπλεγμάτων που δύσκολα περιγράφεται με λέξεις. Σύμφωνα με το odysseus-culture.gr, το σπήλαιο αποτελεί τμήμα ενός συστήματος από καταβόθρες που αποστράγγιζαν τη λεκάνη της Μαντίνειας. Μπροστά από την είσοδό του αναπτύσσονται τρεις από αυτές και προστατεύονται από πέτρινο φράγμα του 19ο αι. Όταν οι καταβόθρες έφραζαν, το σπήλαιο πλημμύριζε -κάτι που αποδεικνύουν τα ίχνη μιας παλιάς πλημμύρας στα τοιχώματά του.

Στο σπήλαιο ανακαλύφθηκαν 50 ανθρώπινοι σκελετοί ανδρών και γυναικών, καθώς και ενός βρέφους. Η αρχική ερμηνεία, ότι πέθαναν στη διάρκεια πλημμύρας, φαίνεται να μην ισχύει. Συστηματική μελέτη των οστών οδήγησε τους ειδικούς στο συμπέρασμα ότι το σπήλαιο μάλλον χρησιμοποιήθηκε ως χώρος για ταφές νεκρών και ανακομιδές των οστών τους. Αυτά τα οστά, τοποθετημένα καθώς ήταν με τελετουργικό τρόπο σε διάφορα σημεία (κυρίως εσοχές), παρασύρθηκαν στη διάρκεια πλημμυρών.
Σποραδική κατοίκηση στο σπήλαιο Κάψια υπήρξε στη Νεολιθική εποχή (4η χιλιετία π.Χ.), στην Ελληνιστική (330-146 π.Χ.) και στο διάστημα μεταξύ 4ου -6ου αι. Το 2020 μέλη της ομάδας Σπηλαιολογίας Αργολίδας και Κορινθίας και τον ΣΠΗ.ΝΑ (Σπηλαιολογία Ναυπλίου) ανακάλυψαν τη σύνδεση του σπηλαίου Κάψια με του Τούση.

Διαβάστε ακόμα:

Βαλτεσινίκο: Το πανέμορφο μπαλκόνι του Μαινάλου

Λιμποβίσι: Το χωριό του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στην πανέμορφη «καρδιά» της ορεινής Αρκαδίας

Χρυσοβίτσι: Ο άγνωστος ορεινός προορισμός της Πελοποννήσου