Πασίγνωστη για τα κορυφαία γευστικά δώρα που έχει χαρίσει στον κόσμο, η Πάρμα ανήκει στις ιταλικές πόλεις που συνδυάζουν γαστρονομική παράδοση με γοητευτικά σκηνικά που επισκέπτεσαι γνωρίζοντας ότι θα δοκιμάσεις εξαιρετική κουζίνα και στο τέλος, εντυπωσιάζεσαι από την πολιτιστική τους κληρονομιά και μαγεύεσαι από τη μοναδική τους ατμόσφαιρα.
Η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Εμίλια-Ρομάνια και πρόσφατα ανακηρυγμένη ως η ιταλική πόλη με το καλύτερο βιοτικό επίπεδο, είναι ένα ακατέργαστο διαμάντι: το ευγενές παρελθόν και η πλούσια ιστορία της -από τις ετρουσκικές της καταβολές ως τις δυναστείες των Farnese και των Βουρβόνων- άφησαν αξιοθαύμαστα μνημεία. Ο Βέρντι υπέγραψε τη μουσική της ταυτότητα, το πανεπιστήμιό της από τα αρχαιότερα στον κόσμο, τής προσδίδει ζωντάνια και παλμό και τα πιο χαρακτηριστικά της προϊόντα -η παρμεζάνα και το προσούτο– αποτελούν σύμβολα της ιταλικής γαστρονομικής αριστείας.
Η εγγύτητα της Πάρμα με άλλες πανέμορφες ιταλικές πόλεις, όπως η Μόντενα, η Φερράρα, η Ραβέννα και η Πιατσέντσα και το γεγονός ότι βρίσκεται στον αυτοκινητόδρομο που συνδέει το Μιλάνο με τη Μπολόνια, την καθιστούν ιδανική για μια ημερήσια εκδρομή, σαν στάση ενός ταξιδιού στην περιοχή που μοιάζει στρυμωγμένη ανάμεσα στην Τοσκάνη και τη Λομβαρδία. Στην πραγματικότητα, όμως, το μικρό ιστορικό της κέντρο με την εκλεπτυσμένη ατμόσφαιρα που της έχει προσδώσει το χαρακτηρισμό «Μικρό Παρίσι», οι πολυάριθμοι καλλιτεχνικοί θησαυροί διαφόρων περιόδων, οι χώροι πρασίνου, οι φιλόξενοι κάτοικοι με το πηγαίο πάθος για τη μουσική και τα θεσπέσια προϊόντα που πρωταγωνιστούν στην κουζίνα της, σας δίνουν αμέτρητους λόγους να της αφιερώσετε περισσότερες μέρες και να την απολαύσετε στο έπακρο.
Piazza Duomo, μία από τις ωραιότερες πλατείες της Ιταλίας
Από τις τρεις πλατείες που οριοθετούν το ιστορικό κέντρο της Πάρμα, η Πλατεία του Καθεδρικού – Piazza Duomo, βρίσκεται μόλις 15′ με τα πόδια από τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό και περιλαμβάνει τα ορόσημα της πόλης, σύμβολα της καλλιτεχνικής και θρησκευτικής υπόστασης της Πάρμα: τον Kαθεδρικό, το Βαπτιστήριο και το Επισκοπικό Παλάτι. Το ογκώδες Duomo ή Santa Maria Assunta, από τα σημαντικότερα δείγματα ρομανικού ρυθμού της Λομβαρδίας, ξεκίνησε τον 11ο και ολοκληρώθηκε το 12ο αιώνα, με το εσωτερικό του να αφήνει άφωνους τους επισκέπτες με αναγεννησιακά και μπαρόκ έργα που συνθέτουν τον πλούσιο διάκοσμό του. Εντυπωσιακότερο στοιχείο, οι γεμάτες κίνηση νωπογραφίες που καλύπτουν ολόκληρο το κεντρικό κλίτος και ιδιαίτερα το έργο που το 1520 ο Correggio φιλοτέχνησε στον τρούλο, «Η Ανάληψη της Θεοτόκου», μια γεμάτη βάθος, τρισδιάστατη σκηνή όπου άγγελοι μέσα σε σπείρες από σύννεφα πλαισιώνουν την Παναγία καθώς εισέρχεται στους ουρανούς.
Δύο κωδωνοστάσια επρόκειτο να χτιστούν εκατέρωθεν του Duomo, ωστόσο, μόνο ένα ολοκληρώθηκε. Πρόκειται για τον πανύψηλο πύργο γοτθικού στυλ που στέκει μεταξύ του ναού και του Βαπτιστηρίου, του ετέρου σπουδαίου αξιοθέατου της πλατείας και της πόλης. Σύμβολο της μετάβασης από τον ύστερο ρομανικό στο γοτθικό ρυθμό, το λαμπερό Βαπτιστήριο είναι έργο του 13ου αιώνα του Benedetto Antelami, εξ’ ολοκλήρου χτισμένο από ροζ μάρμαρο της Βερόνα. Το περίτεχνο σχέδιο του τετραώροφου, οκτάγωνου κτίσματος με τις τρεις πλούσια διακοσμημένες εισόδους και την ανάγλυφη ζωοφόρο που περιβάλει τη βάση του, οδηγεί σε ένα εσωτερικό 16 πλευρών, επίσης καλυμμένο με έξοχες νωπογραφίες, καθιστώντας το Battistero ένα από τα σημαντικότερα μεσαιωνικά κτήρια της Ιταλίας.
Ένα συνδυαστικό εισιτήριο σας εξασφαλίζει είσοδο στον Καθεδρικό, το Βαπτιστήριο και το Museo Diocesano, που στεγάζεται στο Επισκοπικό Παλάτι κι όπου εκτός από γλυπτά και αυθεντικά έργα από τα παραπάνω μνημεία, θα θαυμάσετε ένα υπέροχο μωσαϊκό του 5ου αιώνα και τον περίφημο «L’Angiolen dal Dom», τον άγγελο που ως τον προηγούμενο αιώνα επέβλεπε την Πάρμα από την κορυφή του καμπαναριού του Duomo.
Πριν φύγετε από την πλατεία, μην παραλείψετε μια επίσκεψη στην εκκλησία San Giovanni Evangelista πολύ κοντά στον καθεδρικό. Χτισμένη στη θέση ενός παλαιότερου μοναστηριού, τον 16ο αιώνα, εντυπωσιάζει με τη συμμετρική μπαρόκ πρόσοψή της με τα ένθετα αγάλματα, ενώ στο εσωτερικό, εκτός από μία ακόμη θεαματική νωπογραφία του Corregio με θέμα «Το όραμα του Ευαγγελιστή Ιωάννη στην Πάτμο», θα δείτε και έργα του Parmigianino. Το κωδωνοστάσιο του ναού που στέκει αγέρωχο στα 75 μέτρα από το 1613 είναι ο ψηλότερος πύργος της πόλης, ξεπερνώντας κατά 12 μέτρα το καμπαναριό του Duomo. Το θρησκευτικό σύμπλεγμα συμπληρώνει ένα μοναστήρι Βενεδεκτίνων μοναχών του 10ου αιώνα και η Antica Spezieria, ένα μεσαιωνικό φαρμακείο που λειτουργεί ως μουσείο.
Piazza Garibaldi, μια στάση για ένα ιταλικό aperitivo
Ο ήρωας του Risorgimento, της Ιταλικής Ενοποίησης, έχει τη δική του πλατεία κι έτσι το άγαλμα του Giuseppe Garibaldi κοσμεί την πλατεία που βρίσκεται νότια της Piazza Duomo και καταλαμβάνει μέρος της αρχαίας ρωμαϊκής αγοράς. Πρόκειται για το διοικητικό κέντρο της πόλης από τα μεσαιωνικά χρόνια, όπου δεσπόζει το Παλάτι του Κυβερνήτη – Palazzo del Governatore με τον μπαρόκ πύργο του ρολογιού και το άγαλμα της Παναγίας. Εκτός από τα υπόλοιπα ιστορικά κτήρια της πλατείας που είναι γνωστή και ως Piazza del Comune ή Piazza Grande όπως το Palazzo Vecchio, το Palazzo Comunale και την εκκλησία San Pietro, εδώ θα βρείτε πολλά κεφάτα μπαρ και καφέ που γεμίζουν από ντόπιους κι επισκέπτες για το καθιερωμένο τελετουργικό του απογευματινού aperitivo.
Piazza della Pilotta, το σύμβολο της ισχύος των Δουκών
Παρά τη νέα της ονομασία Piazzale della Pace, η Piazza della Pilotta εξακολουθεί να αποτελεί υπενθύμιση του λαμπρού παρελθόντος της πόλης, χάρη στο μνημειώδες παλάτι που στέγαζε την αυλή του Δούκα Ottavio Farnese, το Palazzo della Pillota. Το εντυπωσιακό σε μέγεθος συγκρότημα του 16ου αιώνα, σχεδόν μπροστά στον ποταμό Πάρμα, με τις τρεις αυλές και τους στολισμένους με σιντριβάνια κήπους του 18ου αιώνα, στεγάζει σήμερα τα σημαντικότερα πολιτιστικά ιδρύματα της πόλης.
Το Museo Archeologico Nazionale, ένα από τα παλαιότερα αρχαιολογικά μουσεία της Ιταλίας, περιέχει τα ευρήματα ανασκαφών στην αρχαία πόλη της Βέλεια αλλά και πολλά ετρουσκικά, αιγυπτιακά και ρωμαϊκά εκθέματα από την παλαιολιθική εποχή ως τον πρώιμο μεσαίωνα. Εκθαμβωτικά έργα τέχνης, ζωγραφικής αυτή τη φορά, σας περιμένουν και στη Galleria Nationale, με τη συλλογή που ξεκίνησε η οικογένεια Farnese την περίοδο της Αναγέννησης και μέρος της συλλογής της Ακαδημίας Καλών Τεχνών. Παρότι μεγάλο μέρος της συλλογής μεταφέρθηκε στη Νάπολη το 1734 από τον Carlo Borbone, τελευταίο απόγονο της δυναστείας των Farnese, παραμένουν έργα των Leonardo da Vinci, Canaletto, Tintoretto, El Greco, Fra Angelico, Van Dyck δίπλα σ’ εκείνα των σπουδαιότερων εκπροσώπων της Αναγέννησης στην Πάρμα, των Corregio και Parmigianino.
Για τους περισσότερους επισκέπτες του Palazzo Pillota ωστόσο, πόλος έλξης είναι το υπέροχο Teatro Farnese, μάρτυρας του πολυτελούς τρόπου ζωής της αυλής των Δουκών της Πάρμα και ένα από τα πιο αξιοθαύμαστα δείγματα αρχιτεκτονικής θεάτρων του 17ου αιώνα. Με πρωτοποριακούς για την εποχή μηχανισμούς που κατέβαζαν τους ηθοποιούς από ψηλά και με κινητή σκηνή που μπορούσε ακόμη και να γεμίσει νερό για τις ανάγκες των έργων, μπορεί να βομβαρδίστηκε σφόδρα κατά το Β΄Π.Π., αλλά αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή, όπως διαπιστώνει κανείς περνώντας τη θεαματική είσοδο με το έμβλημα των Farnese.
Για μια πλήρη επίσκεψη στο Palazzo Pillota, μην παραλείψετε τη Biblioteca Palatina, σημαντικότατη δημόσια βιβλιοθήκη με πάνω από 700.000 τόμους και μια τεράστια συλλογή από γκραβούρες, αλλά και το Museo Bodoni, το παλαιότερο τυπογραφικό μουσείο της Ιταλίας, που τιμά τη μνήμη του Giambattista Bodoni, ο οποίος έκανε την Πάρμα παγκόσμιο κέντρο της τυπογραφίας το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα.
Το παζλ μιας πανέμορφης πόλης
Όπως συνήθως συμβαίνει με τις περισσότερες ιταλικές πόλεις, έτσι και στην Πάρμα, η γοητεία της δεν περιορίζεται στα λαμπερά αξιοθέατα. Βρίσκεται επιπλέον ανάμεσα σ΄αυτά, στην ατμόσφαιρα και την αύρα της πόλης, στα γραφικά δρομάκια που κυκλώνουν τις πλατείες, στα καλοδιατηρημένα κτήρια με τα παστέλ και τα ζεστά μελί χρώματα, στις δελεαστικές βιτρίνες των ντελικατέσεν, στα τραπεζάκια που απλώνονται στα πλακόστρωτα. Εξάλλου, ακόμη και μια βόλτα χωρίς σαφή προορισμό, πάλι σε αξιοθαύμαστα σημεία θα σας οδηγήσει.
Έτσι, στο Parco Ducale, εκτός από ένα αναζωογονητικό περίπατο στο πάρκο δυτικά του ποταμού, θα δείτε και το εντυπωσιακό Palazzo Ducale, αρχικό κάστρο των Sfortza και μετέπειτα κατοικία των Farnese. Μια γαλήνια όαση θα βρείτε και στο Βοτανικό Κήπο στο νότιο άκρο του ιστορικού κέντρου, με τα θερμοκήπια και τα εντυπωσιακά παρτέρια του να εκπροσωπούν τα πιο ετερόκλητα οικοσυστήματα, ενώ πίσω στο κέντρο, η μουσική και καλλιτεχνική καρδιά της πόλης χτυπά στο Teatro Regio, ένα θεαματικό μπαρόκ σκηνικό και μία από τις πιο φημισμένες λυρικές σκηνές. Αξίζει να παρακολουθήσετε μια παράσταση εκεί, ιδιαίτερα αν πρόκειται για κάποια όπερα του Giuseppe Verdi, που καθώς γεννήθηκε στα περίχωρα της Πάρμας, τιμάται με κάθε τρόπο στην πόλη, ιδιαίτερα στο φεστιβάλ που διοργανώνει το Teatro Regio κάθε Σεπτέμβριο.
Γαστρονομία που δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο
Τι άλλο δοξάζει η Πάρμα και οφείλετε να τιμήσετε; Μα φυσικά τις εκλεκτές ιταλικές γεύσεις, μια που βρίσκεστε στην πατρίδα της παρμεζάνα και του προσούτο, του διασημότερου τυριού και αλλαντικού της Ιταλίας, αλλά και νοστιμότατων ζυμαρικών. Το ΠΟΠ τυρί Parmigiano Reggiano φτιάχνεται αποκλειστικά από αγελαδινό γάλα και τα 3 εκατομμύρια κεφάλια τυριών που παράγονται ετησίως βάσει της ίδιας παραδοσιακής συνταγής εδώ και 8 αιώνες, ταξιδεύουν σε 48 πόλεις σε όλο τον κόσμο. Το πεντανόστιμο Prosciutto di Parma θα το δοκιμάσετε σε κάθε salumeria της πόλης, στο δικό του ξεχωριστό φεστιβάλ που διοργανώνεται κάθε Σεπτέμβριο και στα πλαίσια της πρωτοβουλίας «Finestre Aperte», όπου οι παραγωγοί ανοίγουν τις πόρτες των εργοστασίων τους και μυούν το κοινό στα μυστικά των αλλαντικών τους.
Εξαιρετική εμπειρία αποτελούν και οι Γευστικές Περιηγήσεις που οργανώνονται από όλα τα τουριστικά γραφεία της πόλης, ώστε να δοκιμάσετε επίσης το άλλο εκλεκτό αλλαντικό της Πάρμας, Culatello di Zibello, το νόστιμο σνακ Torta Fritta, από τετράγωνα κομμάτια λεπτής, τηγανιτής ζύμης, αλλά και τα γευστικά ζυμαρικά Tortelli με γέμιση από σπανάκι, παρμεζάνα ή κολοκύθα. Ό,τι κι αν τραβά η όρεξή σας -ένα απλό aperitivo με κρασί και μια πιατέλα εκλεκτών τυριών-αλλαντικών ή ένα πλούσιο γεύμα -prosciutterie και trattorie, salumerie και osterie, όλων των ειδών τα εστιατόρια και ταβέρνες τιμούν την εκπληκτική κουζίνα και τα γαστρονομικά προϊόντα της Πάρμα, που η UNESCO έχει χαρακτηρίσει Δημιουργική Γαστρονομική Πόλη.
Διαβάστε ακόμα:
Τοσκάνη: Ο επίγειος παράδεισος της Ιταλίας -Ένας προορισμός για κάθε εποχή
Βερόνα: Ταξίδι στη σαγηνευτική πόλη που γέννησε τον μεγαλύτερο έρωτα όλων των εποχών