Ακούγοντας τη λέξη Μαστοροχώρια, ο νους όλων πηγαίνει κατευθείαν στα πετρόχτιστα χωριά της βόρειας Πίνδου πολύ ψηλά σε υψόμετρο και αρκετά μακριά από κάθε αστικό κέντρο. Μπορεί η Ήπειρος να κατέχει τα πρωτεία σε αυτό το τόσο χαρακτηριστικό και γραφικό τοπίο, ωστόσο όμως, ένα Μαστοροχώρι -ίσως και το μοναδικό στην περιοχή- ξέφυγε από όλο το υπόλοιπο σύμπλεγμα και βρέθηκε στην Δυτική Μακεδονία. Ο λόγος για τον Πεντάλοφο Κοζάνης.
Χτισμένος σε υψόμετρο 1060 μέτρων, ο Πεντάλοφος είναι πέρα από κάθε αμφιβολία ένα από τα ορεινότερα χωριά στην Ελλάδα. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαίο το γεγονός ότι το χωριό βρίσκεται κάπου στα σύνορα μεταξύ των νομών Ιωαννίνων και Κοζάνης απέχοντας από την Κοζάνη περίπου 80 χιλιόμετρα, το οποίο μεταφράζεται σε κάτι περισσότερο από μία ώρα οδήγησης σε έναν ορεινό και ομολογουμένως δύσβατο δρόμο.
Αν και σήμερα το μοναδικό –εκτός Ηπείρου– Μαστοροχώρι δεν έχει καμία σχέση με το ιστορικό του παρελθόν, αποτελεί ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα χωριά που είναι χτισμένα ακριβώς στο φυσικό σύνορο μεταξύ Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας. Καταλαβαίνετε, έτσι, αμέσως ότι κάποτε αυτός ο τόπος αποτέλεσε γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης, καθώς βρισκόταν ακριβώς πάνω στα ορεινά μονοπάτια που χρησιμοποιούσαν κτηνοτρόφοι και πλανόδιοι έμποροι, για να πάνε από την μια πόλη στην άλλη. Από τις ορεινές κορυφές στους κάμπους.
Το γύρω τοπίο άγονο και βραχώδες. Πώς να ζήσει ένας άνθρωπος εδώ, όταν η μόνη φυσική ύλη είναι πέτρες και πάλι πέτρες; Έτσι, δεν είναι καθόλου τυχαίο πως οι κάτοικοι του χωριού κατάφεραν να εξελιχθούν σε θρυλικούς μάστορες της πέτρας, τους επονομαζόμενους κτιστάδες, οι οποίοι σαν περιπλανώμενοι χτίστες χωρισμένοι σε μπουλούκια, έφθασαν μέχρι την Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο χτίζοντας δεκάδες εκκλησίες, καμπαναριά, σχολεία και οτιδήποτε πετρόχτιστο μπορεί να φανταστεί ανθρώπινος νους. Φυσικά, η περιπλάνηση για εργασία δεν ήταν ούτε ευχάριστη ούτε εύκολη ούτε σύντομη. Τα μπουλούκια των χτιστάδων συνήθως έλειπαν για μήνες ή, ακόμα και σε ορισμένες περιπτώσεις για χρόνια ολόκληρα, γυρνώντας από την μια περιοχή στην άλλη ψάχνοντας για πλούσια χωριά που πλήρωναν όσο κι όσο, για να χτίσουν ένα εντυπωσιακό πέτρινο αρχιτεκτόνημα.
Τα χρόνια ωστόσο πέρασαν και ο Πεντάλοφος, όπως και τα περισσότερα ορεινά χωριά της Ελλάδας, βίωσαν την καταστροφή και τη φυγή του πληθυσμού τους προς τις μεγαλουπόλεις. Βλέπετε η ιστορία και τα γεγονότα έδειξαν το σκληρότερο πρόσωπο τους στην ελληνική ύπαιθρο οδηγώντας την στην σταδιακή ερήμωση. Ωστόσο, σύμφωνα με την τελευταία πληθυσμιακή απογραφή, ο πληθυσμός του χωριού ανέρχεται σε περίπου 700 άτομα αφήνοντας μια μικρή αχτίδα αισιοδοξίας για το μέλλον του τόπου.
Σήμερα, λοιπόν, ο Πεντάλοφος σαν περήφανο Μαστοροχώρι ξεχωρίζει για την γκριζοπέτρινη αισθητική του έχοντας μάλιστα ανακηρυχθεί επίσημα ως παραδοσιακός οικισμός με το γνωστό νομικό πλαίσιο προστασίας. Αν και ο γραφικός οικισμός δεν φιγουράρει στον τουριστικό χάρτη της Ελλάδας, αποτελεί πέρα από κάθε αμφιβολία έναν ενδιαφέρον τόπο, όπου το άγριο φυσικό τοπίο συναντά την ανθρώπινη θέληση για επιβίωση σε αφιλόξενες βουνοκορφές και πλαγιές.
Αν, λοιπόν, βρεθείτε στον Πεντάλοφο, δεν έχετε παρά να χαθείτε στα πέτρινα καλντερίμια του χωριού και να αναζητήσετε ό,τι απέμεινε από τα παλιά πέτρινα αρχοντικά και σπίτια που δεσπόζουν κλειδωμένα κρατώντας καλά φυλαγμένες τις δικές τους ιστορίες. Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε και τις πέτρινες εκκλησίες του χωριού με τα ξακουστά ξυλόγλυπτα τέμπλα και τις παραδοσιακές αγιογραφίες. Ανάμεσα στα must-see αξιοθέατα του χωριού, ξεχωρίζει ο Άγιος Αχίλλειος, η κεντρική εκκλησία του χωριού, με τις σπάνιες τοιχογραφίες που εικονίζουν τον Μέγα Αλέξανδρο στην Δευτέρα Παρουσία. Μάλιστα, ο θρύλος λέει πως τα άλογα που περνούσαν έξω από την εκκλησία φοβόντουσαν να συνεχίσουν το ταξίδι τους και σταματούσαν ακριβώς έξω, ενώ οι έφιπποι έπρεπε να κατέβουν και να προσκυνήσουν στον ναό.
Αν πάλι έχετε διάθεση για εξερεύνηση, μπορείτε να περιηγηθείτε στην παρθένα φύση της περιοχής εξερευνώντας μερικά από τα ορεινά μονοπάτια που υπάρχουν στην περιοχή και, φυσικά, αν σας βγάλει ο δρόμος, μην ξεχάσετε να ψάξετε και το κοντινό πέτρινο γεφύρι της Πραμόριτσας που, όπως όλα τα γεφύρια, έχει την δική του ιστορία.
Διαβάστε ακόμα:
Μαστοροχώρια Κόνιτσας: Οδοιπορικό στα πανέμορφα χωριά των Ηπειρωτών μαστόρων
Μπουχάρια-Νοχτάρια: Μια μικρή «Καππαδοκία» στην Κοζάνη
