Το όνομά του είναι συνυφασμένο με τον ελληνικό τουρισμό αφού γνωρίζει καλά τη βαριά βιομηχανία της χώρας. Έχει περάσει άλλωστε από πολλά πόστα πριν ιδρύσει την AQ Strategy. Ο Γιάννης Τσάκαλος, μεταξύ άλλων, αναλαμβάνει τον στρατηγικό σχεδιασμό για μεγάλα τουριστικά πρότζεκτ και επενδύσεις και δεσμεύεται, μαζί με την ομάδα του, να τον υλοποιήσει. Ταξιδεύει συνεχώς και φροντίζει να αφήνει το αποτύπωμά του όπου έχει νόημα, είναι εξαιρετικός συνομιλητής και ακόμη πιο επιδραστικός ομιλητής.
«Να κάνουμε τη συνέντευξη αλλά να ωφελήσει κάποιους» μου είχε πει στο τηλέφωνο όταν του ζήτησα να κάνουμε μια εφ’ όλης της ύλης κουβέντα για το Travel.gr. Συμφωνήσαμε και βρεθήκαμε μια Πέμπτη πρωί του Νοέμβρη σε ένα καφέ του Νέου Ψυχικού.
Πώς θα χαρακτηρίζατε την εφετινή τη χρονιά κύριε Τσάκαλε;
Μιλώντας με όρους αφίξεων και εισπράξεων, το 2022 είναι μια καλή χρονιά. Οι αφίξεις θα πλησιάσουν τα 28 εκατομμύρια και τα έσοδα τα 18 δις (όπως και το 2019 χρονιά ρεκόρ). Είχαμε προβλέψει δύο χρόνια πριν στο πλαίσιο διαγωνισμού του ΕΟΤ για τα επόμενα τρία χρόνια, ότι ο τουρισμός το 2022 θα ανέκαμπτε σημαντικά (ανάκαμψη σε σχήμα V) και το 2023 ακόμα περισσότερο. Αυτό συμβαίνει και αν το δούμε πιο μακροπρόθεσμα θα συνεχίζει να συμβαίνει.
Ωστόσο, ένα ακόμα απρόβλεπτο γεγονός (ο πόλεμος στην Ουκρανία) έφερε μαζί και την ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη, όπως επίσης και υψηλό πληθωρισμό, αλλάζοντας τις ισορροπίες για ακόμα μια φορά.
Το πορτοφόλι των βασικών μας αγορών φαίνεται να έχει πρόβλημα και αν έχουν οι βασικές αγορές έχουν πρόβλημα, θα έχουμε κι εμείς αντίστοιχα. Μένει να δούμε πόσο θα επηρεαστεί η όρεξη για ταξίδια το 2023 λοιπόν.
Όταν λέτε για βασικές αγορές ποιους εννοείτε;
Οι βασικές αγορές στην Ελλάδα είναι πολύ συγκεκριμένες. Είναι η Αγγλία, η Γερμανία, το BENELUX κομμάτι, η Γαλλία, Ιταλία και οι Σκανδιναβικές χώρες. Σημαντική αγορά είναι και οι Αμερικανοί βέβαια, μιας και το spending per person είναι το υψηλότερο από κάθε άλλη χώρα. Όλοι αυτοί τον φετινό χειμώνα θα πιεστούν πάρα πολύ λόγω του πληθωρισμού, του κόστους ενέργειας και της κατάστασης που υπάρχει γύρω μας. Κάποτε, έκλειναν τις διακοπές τους από το φθινόπωρο για το επόμενο καλοκαίρι, τώρα πια τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ.
Το booking window έχει έρθει πολύ πιο κοντά στην ημερομηνία ταξιδιού και προβλέπω ότι ειδικά ο χειμώνας του 2022 αρχές 2023 θα τους βρούμε πολύ συγκρατημένους… για να το πω κομψά. Τα early bookings θα περιοριστούν αρκετά φέτος. Τα συμβόλαια που έχουν υπογράψει οι περισσότεροι ξενοδόχοι για το 2023 θα είναι αυξημένα σε σχέση με το 2022 κατά 10% περίπου, για να μπορέσουν με τη σειρά τους να ανταπεξέλθουν στα υπέρογκα έξοδα.
Άρα, προβλέπω ότι σταδιακά θα μπούμε στο 2023 με flash sales και ανάλογα την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία θα δούμε μπροστά μας τη συνέχεια. Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με σιγουριά, αλλά θα έλεγα να είμαστε συγκρατημένοι στις προβλέψεις. Ο χειμώνας μπροστά μας θα είναι επίσης εξαιρετικά δύσκολος, κυρίως για τους ορεινούς προορισμούς και γενικότερα την Ηπειρωτική Ελλάδα, όπου προβλέπω ότι αρκετά ξενοδοχεία θα ανοίγουν μόνο συγκεκριμένα τριήμερα.
Θεωρείτε ότι δικαίως εφέτος υπήρξε μια αγωνία για τον υπερτουρισμό, την επιβάρυνση του περιβάλλοντος και την άναρχη ανάπτυξη της δόμησης σε πολλά νησιά;
Αυτή η αγωνία δεν ξεκίνησε τώρα. Το 2022 ήταν βέβαια έντονη και πρόκειται να είναι ακόμα πιο έντονη στο μέλλον. Σήμερα, στην Ελλάδα, βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι και πρέπει να αποφασίσουμε προς τα πού θα πάμε. Η πρόβλεψη θέλει σε λίγα χρόνια την χώρα μας να υποδέχεται 50 εκατ. επισκέπτες. Μπορούμε; Θέλουμε; Έχουμε τη φέρουσα ικανότητα να ανταπεξέλθουμε σε αυτή τη ζήτηση; ΟΧΙ είναι η απάντηση. Θα πρέπει λοιπόν να θέσουμε τα εξής ερωτήματα:
Βλέπουμε ότι οι τόποι μας αποζητούν προστασία και όχι άλλη άναρχη τουριστική ανάπτυξη χωρίς σχέδιο;
Βλέπουμε τι συμβαίνει στον πλανήτη και τι ζητάει ο ταξιδιώτης;
Βλέπουμε πια ότι δεν υπάρχει απλώς κλιματική αλλαγή αλλά κλιματική κρίση;
Βλέπουμε ότι οι επόμενες γενιές θα επιλέγουν προορισμούς και επιχειρήσεις με βάση του τι κάνουν αυτοί για το περιβάλλον την κοινωνία και τον άνθρωπο;
Βλέπουμε ότι απαξιώνοντας τους προορισμούς μας με το να χτίζουμε παντού και να λέμε ελάτε, αυτός που έρχεται δεν θα ξαναέρθει, γιατί αυτό που του προσφέρεις θα χάσει την αξία του;
Μπορούμε να το προστατεύσουμε αυτό σαν χώρα;
Μπορούμε να υιοθετήσουμε τη βιώσιμη ανάπτυξη και την αειφορία στη στρατηγική που έχει η χώρα συνολικά και ο κάθε τόπος ξεχωριστά;
Σε λίγο καιρό θα αρχίσουν να ξεπηδούν στον τουριστικό χάρτη, περιοχές που μέχρι τώρα δεν δέχονταν μεγάλο όγκο επισκεπτών. Αν δεν υπάρξει ολοκληρωμένο σχέδιο προστασίας των περιοχών αυτών, και άρα μιας ήπιας ανάπτυξης με ένα συγκεκριμένο ρυθμό, σεβόμενοι το περιβάλλον, την κοινωνία και τον άνθρωπο θα τις δούμε να καταστρέφονται.
Αυτή είναι η αγωνία που επισημαίνετε και καλά κάνετε.
Χρειάζεται δηλαδή σωστός σχεδιασμός
Ακριβώς. Ο σωστός σχεδιασμός είναι αναγκαίος παντού. Αλλά ξέρετε κάτι; Δεν αρκεί ένας σχεδιασμός για να δουλέψουν τα πράγματα. Χρειάζεται και υλοποίηση. “Από τη θεωρία στην πράξη υπάρχει μια θάλασσα” λένε οι Ιταλοί και έχουν δίκιο. Στρατηγικός σχεδιασμός που να πηγαίνει βαθιά στο DNA του κάθε τόπου και στη συνέχεια αφού υπάρξουν αντικειμενικοί στόχοι (όχι μόνο ποσοτικοί- πόσους τουρίστες θα φέρουμε, αλλά κυρίως ΤΙ τουρίστες θέλουμε) τότε θα πρέπει να εφαρμοστεί. Ξέρετε, υπάρχουν σχέδια στα συρτάρια για πολλά χρόνια που τελικά δεν εφαρμόστηκαν για τον ένα ή τον άλλο λόγο…
Η Αθήνα μπορεί να «χωρέσει» όλους αυτούς τους επισκέπτες; Και τι θα πρέπει να γίνει με το Airbnb;
Η Αθήνα μπορεί να υποδέχεται επισκέπτες 365 ημέρες το χρόνο. Όπως και η Θεσσαλονίκη. Οι προορισμοί αυτοί έχουν τη δυνατότητα φιλοξενίας μεγάλου όγκου ταξιδιωτών, όμως πρέπει να δημιουργηθεί ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Σε όλες τις μεγάλες πόλεις του κόσμου, υπάρχει πλαίσιο λειτουργίας. Δεν μπορεί ο καθένας να κάνει ότι θέλει, με όποιον τρόπο θέλει. Θυμάμαι τον Νοέμβριο του 2015, γύρισα σοκαρισμένος από ένα συνέδριο στην Ιταλία, όπου ένας ομιλητής μας είχε δείξει αυτή την εικόνα. Ξαναλέω Νοέμβριος του 2015.
Μας κάλεσε να μαντέψουμε τι είναι αυτό το «κόκκινο ποτάμι» που βλέπουμε. Προσπαθούσαμε να μαντέψουμε, αλλά σε μια γεμάτη αίθουσα κανείς δεν τα κατάφερε…
Είναι το Μανχάταν και οι κόκκινες τελείες ήταν τα καταχωρημένα σπίτια στην πλατφόρμα της Airbnb. Τον Νοέμβριο του 2015, όταν στην Αθήνα πρωτοακούγαμε για την πλατφόρμα.
Αυτή την στιγμή υπάρχουν περίπου 12.000 καταχωρήσεις στην πλατφόρμα μόνο για την Αθήνα.
Τι θέλω να πω. Όλες οι μεγάλες πόλεις στον κόσμο, έχουν ρυθμίσει το θέμα σε μεγάλο βαθμό, δημιουργώντας ένα πλαίσιο, ώστε να προστατέψουν την αγορά και τους πολίτες που κατοικούν σε αυτές. Τα προβλήματα που έχουμε εδώ, τα είχαν και σε άλλες πόλεις πολύ πριν από εμάς. Ας δούμε πως το αντιμετώπισαν. Δεν είναι δύσκολο να ρυθμιστεί κι εδώ. Βούληση χρειάζεται και εφαρμογή (όπως σε όλα τα πράγματα). Από την άλλη, μη δαιμονοποιούμε την Airbnb, είναι μέρος και μάλιστα σημαντικό του προσφερόμενου προϊόντος ενός προορισμού. Όλοι μπορούν να συνυπάρχουν αλλά σε πλαίσια. Πλαίσια και κανόνες.
Πέρα από το περιβάλλον που μας αναφέρατε πιο πάνω, τι άλλο θα πρέπει να λάβουν πολύ σοβαρά υπόψιν όσοι ασχολούνται με τον τουρισμό;
Το 60% των ανθρώπων που ζουν στον πλανήτη είναι κάτω από 60 ετών. Σκέφτονται διαφορετικά, επιλέγουν διαφορετικά, επηρεάζονται διαφορετικά. Ζητάνε διαφορετικά πράγματα , από ό,τι ζητούσαν οι προηγούμενες γενιές. Ζητάνε την εμπειρία. Αν θεωρήσουμε ότι ο ταξιδιώτης θέλει σήμερα απλά ένα κρεβάτι να κοιμηθεί κάνουμε λάθος. Μπορούμε να του δώσουμε μια εμπειρία; Κάτι διαφορετικό;
Στα 5 στάδια του ταξιδιού (σκέφτηκα, αναζήτησα, αποφάσισα, πήγα/ έζησα, γύρισα/ μοιράστηκα ) πλέον δεν υπάρχουν μόνο 50 σημεία επιρροής όπως συνέβαινε κάποτε, αλλά 150. Το ενεργειακό αποτύπωμα, οι εμπειρίες που μπορεί να ζήσουν οι επισκέπτες, είναι πιθανό να τους επηρεάσουν και να τεθεί το δίλημμα, “να πάω σε αυτόν τον προορισμό ή να πάω στον άλλο που θα ζήσω μια πιο αυθεντική εμπειρία” εγώ που έχω γεννηθεί μέσα στη τεχνολογία αλλά δεν έχω ζήσει τον πραγματικό κόσμο -να συμπληρώσω εγώ.
Στην ομιλία σας στο TEDx, μεταξύ άλλων, αναφέρατε ότι το μέλλον του τουρισμού είναι ουσιαστικά ψηφιακό. Τι εννοείτε;
Η εκθετική ανάπτυξη της τεχνολογίας θα φέρει αλλαγές στον τουρισμό που δεν έχουμε δει τα τελευταία 50 χρόνια.
Η τεχνητή νοημοσύνη(Artificial Intelligence) μαζί με την εκμάθηση μηχανών (Machine learning) και τη διαχείριση δεδομένων (Big Data) θα ανατρέψουν τα πάντα. Δεν το έχουμε καταλάβει ακόμα, όμως το WEB 3.0 θα επηρεάσει σε απόλυτο βαθμό τον τουρισμό. Από την πιστοποίηση χρηστών με virtual tokens μέχρι τις πληρωμές και τη διαχείριση δεδομένων σε αποκεντρωμένα συστήματα, όλα, θα αποτελέσουν ένα νέο κόσμο. Μια αυτοματοποιημένη διαδικασία θα ξεκινάει ακόμα και από την πρώτη σκέψη που θα κάνει ο ταξιδιώτης και θα τον οδηγεί σε εναλλακτικές επιλογές, μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου μπροστά στην οθόνη του. Αυτόματα. Χρησιμοποίησα ένα παράδειγμα στο TED Talk μου, με τίτλο “Travel Revolution” για να εξηγήσω με απλό τρόπο πού πάμε…
Robotics, automation, AR (augmented reality), VR (virtual reality), Metaverse, είναι ήδη εδώ.
Όλα αυτά, θα επηρεάζουν τον ταξιδιώτη σε μεγάλο βαθμό. Θα κάνει το ταξίδι πριν το ταξίδι ουσιαστικά, με τη χρήση της τεχνολογίας. Αν αναλογιστείτε λοιπόν ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις ξοδεύουν για το digital marketing το1,6% του τζίρου τους, όταν παγκοσμίως είναι στο 2,6%, και στην Ευρώπη στο 2,1%, τότε αντιλαμβάνεστε ότι έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας.
Αναφορικά με την τεχνολογία, φαντάζομαι πως οι μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες έχουν ήδη κάνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Τι γίνεται με τους μικρότερους επιχειρηματίες;
Κάποιες έχουν κάνει, αλλά υπάρχει πολύς δρόμος να διανυθεί. Θα σας το πω απλά. Αυτή την στιγμή, το μεγαλύτερο ποσοστό των κρατήσεων των ξενοδοχείων 12μηνης λειτουργίας έρχεται από online συστήματα. Στα resort, υπάρχει ακόμα το παραδοσιακό μοντέλο των Tour Operatos αλλά κάθε χρόνο θα φθίνει ή σταδιακά ακόμα κι αυτό θα μετατραπεί σε digital. Προβλέπω δηλαδή ότι η TUI ή η JET 2 κτλ, θα επενδύσουν σε όλα τα παραπάνω που ανέφερα, γιατί αλλιώς θα χάνουν μερίδια. Πέρα από τους OTA’s (Booking, Expedia) θα έχουμε σταδιακά και Online Tour Operators “OTO’s” – δικός μου όρος.
Από την από δω μεριά, δηλαδή αυτή των επιχειρηματιών στον τουρισμό, αν δεν επενδύσουν στην τεχνολογία το λέω κατηγορηματικά, θα βγουν εκτός αγοράς.
Θεωρείτε ότι θα πρέπει να υπάρξει μια ολοκληρωμένη διαχείριση όλων αυτών που συζητάμε;
Δεν νοείται τουρισμός χωρίς τον άνθρωπο, το περιβάλλον, χωρίς πολιτισμό, χωρίς γαστρονομία και χωρίς ψηφιακή μεταρρύθμιση. Δεν είναι δυνατόν να βλέπουμε τα πράγματα στατικά και να λέμε πως ό,τι ίσχυε πριν 30 χρόνια θα ισχύει και σήμερα. Χρειάζεται μια σύγχρονη προσέγγιση. Δεν αρκεί μια καμπάνια, ένα βίντεο με ωραίες εικόνες, για να προσελκύουμε ταξιδιώτες. Σαφέστατα πιστεύω ότι η ολοκληρωμένη διαχείριση ενός προορισμού είναι μονόδρομος. Υπάρχει μια συγκεκριμένη σειρά που γίνονται τα πράγματα, για να μπορεί να έρθει και το αποτέλεσμα. Γιατί γι’ αυτό μιλάμε τόση ώρα… Δεν ξεκινάμε με βιντεάκια, outdoor και φυλλάδια αν δε χαράξουμε την στρατηγική που θα μας οδηγήσει στα επόμενα βήματα.
Αν δεν έρθει το αποτέλεσμα, ό,τι βραβείο και να πήρε ένα βίντεο σε διαγωνισμούς δεν έχει κανένα νόημα. Κάνουμε δηλαδή με λίγα λόγια ό,τι θα κάναμε και σε μια επιχείρηση. Δεν πετάμε λεφτά σε πράγματα που δεν θα μας φέρουν πίσω πελάτες, αποτέλεσμα, ανάπτυξη.
Την προηγούμενη σεζόν ήρθαμε αντιμέτωποι και με την έλλειψη προσωπικού στον τουρισμό. Τι πρέπει να γίνει τη νέα σεζόν ώστε να μην υποβαθμιστούν οι υπηρεσίες;
Δυστυχώς έτσι έχουν τα πράγματα. Το πρόβλημα είναι τεράστιο και φαίνεται έντονα στον τουρισμό, ο οποίος κατά βάση είναι υπηρεσία, δηλαδή έχει τον άνθρωπο στον πυρήνα του. Δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, αλλά παγκόσμιο.
Πάρα πολλοί εργαζόμενοι άρχισαν να σκέφτονται διαφορετικά, έζησαν σε μια νέα κατάσταση και άλλαξαν οπτική. Στον τουρισμό επειδή το barrier to entry είναι πολύ χαμηλό, το ίδιο χαμηλό είναι και το barrier to exit. Πρέπει να εκπαιδεύσουμε λοιπόν ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με τον τουρισμό γρήγορα και αποτελεσματικά, ώστε να αποκτήσουν τις δεξιότητες και να εισέρχονται πιο γρήγορα μέσα στον κλάδο. Επίσης, όσοι ήδη εργάζονται στον τουρισμό, θα πρέπει να αποκτήσουν νέες δεξιότητες. Αυτό μπορεί να γίνει ουσιαστικά με προγράμματα upskilling & reskilling. Το κράτος από τη μεριά του, πρέπει να δώσει μεγάλη έμφαση στην τουριστική εκπαίδευση. Σε μια χώρα όπου το ένα τέταρτο του ΑΕΠ έρχεται από τον τουρισμό, θα πρέπει να αναβαθμιστεί η εκπαίδευση σε όλα τα επίπεδα.
Γιατί αυτό που έχουμε να δώσουμε σε αυτή τη χώρα -πέρα από την ομορφιά- είναι και η υπηρεσία, οι άνθρωποι.
Τι πιστεύετε ότι πρέπει να σβήσει από τον χάρτη στην Ελλάδα όσον αφορά τον Τουρισμό;
Δεν θα ήθελα στον μπουφέ των ξενοδοχείων να δω ξανά το ίδιο πρωινό. Αυτό με το τυράκι το έμενταλ, γκούντα κτλ και το ζαμπονάκι κομμένο σε τριγωνάκια…Αν μπορούσα μαγικά να το εξαφανίσω θα το έκανα. Γιατί όχι μια πίτα, έναν τραχανά, μέλι, φρούτα του τόπου, τυριά και ζεστό ψωμί; Η ικανοποίηση που θα πάρει ο πελάτης από ένα ωραίο ελληνικό πρωινό με φρέσκα προϊόντα θα γυρίσει πίσω πολλαπλάσια. Επίσης, με αυτόν τον απλό τρόπο διασυνδέουμε και τον τουρισμό με τον πρωτογενή τομέα, αναδεικνύουμε τη διαφορετικότητα, ενισχύουμε την εικόνα του, βοηθάμε την τοπική κοινωνία και πάμε προς μια λογική κυκλικής οικονομίας. Αν δεν είναι αυτό βιώσιμη ανάπτυξη τι είναι;
Διαβάστε ακόμα
Τα ελληνικά νησιά που ξεπέρασαν τις τουριστικές επιδόσεις του 2019
Η Αττική είναι ένας «must» προορισμός με σημαντική δυναμική
Athens. The city is the museum: Ο νέος ψηφιακός ξεναγός της Αθήνας
