Στον δρόμο που οδηγεί από το λιμάνι προς τη Χώρα της Σερίφου υπάρχει ένα πολύ δραστήριο εργαστήριο και πωλητήριο κεραμικών. Είναι το Kerameio Ceramic Studio, ο θαυμαστός μικρόκοσμος της Νατάσσας Καλογεροπούλου και τον εξερευνήσαμε μαζί της.
Σε ένα παραδοσιακό κτίριο της Σερίφου, που θα το βρεις οδηγώντας από το λιμάνι προς τη Χώρα στο ύψος της Κάτω Χώρας, μια ομάδα νέων ανθρώπων δημιουργεί, αγνοώντας τις θερμοκρασίες από τα δύο καμίνια που καίνε στον χώρο. To αιγαιοπελαγίτικο αεράκι χαϊδεύει το μπαλκόνι έξω από το εργαστήριο και η απεριόριστη θέα στο λιμάνι και το πέλαγος είναι ένας πίνακας που αλλάζει ανάλογα με τις εποχές και τα καπρίτσια του καιρού.
Η χαρά της δημιουργίας πλανιέται στον χώρο σαν αόρατο πέπλο, χαϊδεύει τις φόρμες, τα υαλωμένα κεραμικά, τις σημειώσεις και τα εργαλεία, τα έτοιμα κομμάτια που εμφανίζονται κάθε φορά που ανοίγουν τα καμίνια, τα προπλάσματα στα ράφια. Χαϊδεύει τα ιδρωμένα πρόσωπα της ομάδας και της επικεφαλής τους, της κεραμίστριας Νατάσσας Καλογεροπούλου, δημιουργού του Kerameio Ceramic Studio της Σερίφου.
Όταν η πόρτα του εργαστηρίου ανοίγει προς το πωλητήριο, ξεκινάει η άηχη συνομιλία των κεραμικών που συνδυάζονται σε συλλογές και ομάδες, τοποθετημένα στο μεγάλο κεντρικό τραπέζι, σε προθήκες, επάνω σε μπαούλα και σε ξύλινα ράφια. Ένας χειροποίητος κόσμος που μας καλεί όχι μόνο να τον θαυμάσουμε, αλλά να αγγίξουμε τα κεραμικά που τον αποτελούν. Και να βάλουμε ξανά στην καθημερινότητά μας το πρωταρχικό αυτό υλικό που έπαιξε τεράστιο ρόλο στην ιστορία και την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους: τον πηλό.
«Με συναισθήματα. Έτσι ξεκινά η δημιουργία. Συναισθήματα που δημιουργούν οι λιτές γραμμές της φύσης, της ομορφιάς και της ιστορίας των Κυκλάδων. Συναισθήματα που μεταμορφώνονται σε λειτουργικές και διακοσμητικές, μινιμαλιστικές και καμπύλες δημιουργίες που ξετυλίγουν με τη σειρά τους κι άλλα συναισθήματα στους τελικούς αποδέκτες. Όπως ακριβώς κάνει η τέχνη», είναι τα πρώτα λόγια που θα διαβάσεις στο web website του Κεραμείου.
Πριν αρχίσει να ασχολείται με την κεραμική, η Νατάσα δούλευε σε τμήματα μάρκετινγκ και διοίκησης ανθρώπινου δυναμικού εκδοτικών εταιρειών. Πάντα αγαπούσε τα κεραμικά, ωστόσο η τέχνη αυτή μπήκε στη ζωή της το 2007 και το 2014 αποφάσισε να ασχοληθεί επαγγελματικά αναζητώντας έναν τρόπο για να διαφύγει από τη ζωή που έκανε στην Αθήνα. Όπως θα μου πει, όταν έπιασε για πρώτη φορά στα χέρια της πηλό, τον ερωτεύτηκε. Από τότε μέχρι σήμερα έχει κάνει πολλά μαθήματα και σεμινάρια στον τομέα της φόρμας, στη γλυπτική, στην τεχνική διακόσμησης, αλλά και στην τεχνολογία των υαλωμάτων -εξού και φτιάχνει δικά της.
«Είχα την τύχη να διδαχθώ από πολύ καλούς δασκάλους και συνεχίζω να κάνω σεμινάρια όλα αυτά τα χρόνια, γιατί η αναζήτηση δεν σταματάει ποτέ κατά τη γνώμη μου. Η στασιμότητα μπορεί να είναι ύβρις απέναντι στη ζωή και ποτέ δεν μπορείς να πεις «έφθασα». Μπορείς να βάζεις μικρούς στόχους, ή να κατανοήσεις πώς λειτουργεί μια τεχνική, αλλά ο πηλός σε διδάσκει διαρκώς. Μάλιστα, όπως λέγαμε με μια δασκάλα μου, ένας άντρας μπορεί να σε συγχωρήσει, ο πηλός ποτέ. Γιατί το καμίνι θα θυμηθεί πού δεν πρόσεξες ένα κομμάτι, πού βίασες τις καταστάσεις για να στεγνώσει πιο γρήγορα, πού άφησες περισσότερο πηλό και αμέλησες να συμπληρώσεις, ή να αφαιρέσεις. Μπορεί να δουλέψεις πολλές ώρες, να γεμίσεις ένα καμίνι, να παραδώσεις όλη σου τη δουλειά στη φωτιά, κι εκείνη να έχει αντίθετη γνώμη», λέει χαμογελώντας η Νατάσσα.
Παρότι είχε έρθει κι άλλες φορές για διακοπές στη Σέριφο, ήταν το 2001 που αισθάνθηκε έναν ιδιαίτερο δεσμό με το νησί και από τότε έζησε εκεί «πολλά ιδανικά καλοκαίρια». Όταν ξεκίνησε η οικονομική κρίση, αποφάσισε, όπως πολλοί, να κάνει στροφή 360 μοιρών στη ζωή της και να έρθει στο νησί που την εμπνέει διαρκώς με τη μοναδική του ενέργεια, την ιστορία, το μεταλλευτικό παρελθόν, τη Χώρα με τη σπουδαία αρχιτεκτονική και τις παραλίες με τα πρασινογάλανα νερά. Έτσι, μαζί με την αδερφή της, Γιούτα Καλογεροπούλου, άνοιξαν το Κεραμείο και στη συνέχεια το concept store ΘΗΤΑ στο λιμάνι: έναν χώρο με ιδιαίτερο ντιζάιν που συστήνει το σύγχρονο καλλιτεχνικό πρόσωπο της Ελλάδας μέσα από συλλογές Ελλήνων και ξένων σχεδιαστών και δημιουργών.
Η μικρή Σέριφος με την περιορισμένη τουριστική σεζόν δεν υπόσχεται εύκολα, ή πολλά χρήματα, σε όσους αποφασίσουν να επενδύσουν. Κι όμως, οι δύο αδερφές επιμένουν εδώ και χρόνια, δεν σκέφτονται καν να μεταφερθούν σε άλλα, πιο δημοφιλή νησιά. Μάλιστα, προχώρησαν ακόμη περισσότερο εντάσσοντας τα concept stores τους στο Think of Serifos, ένα δημιουργικό σύνολο από καλλιτεχνήματα, ρούχα και αντικείμενα που εμπνέονται από το νησί και εκφράζουν όλα όσα αντιπροσωπεύει για εκείνες. Στην «ομπρέλα» αυτή έχει μπει και το Fe, το κοσμηματοπωλείο/εργαστήριο που δημιούργησαν η Nora Jo και ο Άγγελος Παπαδόπουλος με κλασικά και σύγχρονα χειροποίητα κοσμήματα από διάσημους Έλληνες σχεδιαστές και δημιουργίες της ιδιοκτήτριας με την επωνυμία Νora Jo.
Η επαφή με το πρωταρχικό υλικό
Καθώς στέκομαι στο μπαλκόνι του Κεραμείου εισπνέοντας τον θαλασσινό αέρα και αντικρίζοντας τα ταχύπλοα που φθάνουν στο λιμάνι φέρνοντας τους πρώτους επισκέπτες του καλοκαιριού, σκέφτομαι πως το Αιγαίο και οι Κυκλάδες χάρισαν και θα χαρίζουν απλόχερα έμπνευση σε καλλιτέχνες από όλους τους χώρους και από όλο τον κόσμο. Η Νατάσσα δεν αποτελεί εξαίρεση. «Η δουλειά μου έχει επηρεαστεί 100% από τις Κυκλάδες. Καταρχήν ως προς την παλέτα των χρωμάτων που χρησιμοποιώ. Όπως το πετρώδες λευκό που έχει ένας ασβεστωμένος παλιός τοίχος, το γαλάζιο του ορίζοντα που αντικρίζουμε από το Κεραμείο, το καφέ που αναφέρεται στα σκουριασμένα απομεινάρια της μεταλλευτικής δραστηριότητας και το πράσινο ενός σπάνιου χαλαζία που υπάρχει στη Σέριφο».
Με τον καιρό η δουλειά της έχει επικεντρωθεί στη δημιουργία συλλογών χρηστικών κεραμικών, τα οποία είναι φτιαγμένα από πηλό υψηλής θερμοκρασίας stoneware 1240C. Το πωλητήριο, πάντως, εκτός από τα δικά της έργα, φιλοξενεί κεραμικά και άλλων σύγχρονων Ελλήνων κεραμιστών που επιλέγει κάθε χρόνο. Σταθερή αξία από την πρώτη χρονιά που άνοιξε είναι εκείνα της οικογένειας Λεμπέση από τη γειτονική Σίφνο, το νησί που είναι γνωστό σε όλη την Ελλάδα για τα παραδοσιακά κεραμικά από κόκκινο πηλό που ψήνονται σε χαμηλές θερμοκρασίες.
Κοιτάζοντας επάνω στο ξύλινο τραπέζι τις ομάδες των χρηστικών αντικειμένων με την υπογραφή του Κεραμείου, αντιλαμβάνομαι πώς είναι τοποθετημένα έτσι ώστε να σχηματίζουν γλυπτές συνθέσεις. Όπως θα μου εξηγήσει η κεραμίστρια, στα παλιά σπίτια των Κυκλάδων δεν υπήρχαν μεγάλοι χώροι αποθήκευσης. «Οπότε δημιουργώ χρηστικά σκεύη που μπορούν να σταθούν μόνα τους, αλλά και μαζί. Φροντίζω ώστε τα κεραμικά μου όταν στοιβάζονται να δημιουργούν ενδιαφέρουσες φόρμες. Και κυρίως να σε προσκαλούν να τα πιάσεις και να φας με τα χέρια σου μέσα από αυτά. Να νιώσεις ότι έρχεσαι σε επαφή με το πρωταρχικό υλικό. Υπάρχει μια λογική, κυρίως στα χρηστικά αντικείμενα της γιαπωνέζικης κεραμικής που λέει ότι ο κεραμίστας διαμορφώνει τον κενό χώρο όπου θα πάει να ξεκουραστεί το φαγητό, κι είναι αυτό που θα δώσει το τελικό σχήμα στη φόρμα. Με είχε συγκινήσει πολύ όταν το είχα διαβάσει. Και το έχω στο μυαλό μου όταν φτιάχνω ένα αντικείμενο».
Όπως συμβαίνει με την χειροποίητη τέχνη κάθε κομμάτι που βλέπω και αγγίζω είναι διαφορετικό από το άλλο, ενώ μοιάζουν όμοια. «Δεν τα φτιάχνουμε από καλούπι και φινίρονται στο χέρι. Η έλλειψη αρτιότητας, κατά τη γνώμη μου, καθορίζει την προσωπικότητα του κάθε αντικειμένου -άλλωστε στη φύση πάντα υπάρχουν μικρές ή μεγαλύτερες ατέλειες».
Η «Λιθόσφαιρα» και η Σέριφος που ταξιδεύει μέσα από τα πετρώματά της
Πέρα από τη διαρκή εκπαίδευση, η Νατάσσα Καλογεροπούλου πιστεύει πολύ στις συνεργασίες κι έτσι ήρθαν στο Κεραμείο καλλιτέχνες όπως η Ελένη Κανελλοπούλου ή ο Βαγγέλης Αγναντόπουλος για να ζωγραφίσουν επάνω σε δικές της φόρμες. Πολύ ενδιαφέρουσα ήταν και η συλλογή «Meltemi»: αποτελείται από 7 φόρμες και είναι μια χειροποίητη σειρά κεραμικών βασισμένη σε σκίτσα του γνωστού Ιταλού σχεδιαστή Gian Paolo Venier.
Η Νατάσσα πιστεύει επίσης στον πειραματισμό και την αναζήτηση. Γι’ αυτό, μεταξύ άλλων, συνεργάστηκε με τον ταλαντούχο κεραμίστα Γιώργο Βαβάτση, ο οποίος ένωσε πετρώματα από τα μεταλλεία της Σερίφου με πηλό. «Το πείραμα πέτυχε και το αποτέλεσμα ήταν πολύ ενδιαφέρον. Από εκεί ο Γιώργος ξεκίνησε μια εξαιρετική καλλιτεχνική πορεία αναζητώντας αντίστοιχους τόπους σαν τη Σέριφο και εξελίσσοντας πολύ τις τεχνικές», λέει.
Καθώς οι ιδέες δεν λείπουν στην οικογένεια Καλογεροπούλου, αυτό το καλοκαίρι αποφάσισαν να ανοίξουν το Art Lab, έναν μικρό πολυχώρο πολιτισμού. Θα λειτουργεί όλο το χρόνο, διοργανώνοντας εκθέσεις και προτείνοντας στους ντόπιους και τους επισκέπτες καλλιτεχνικές δραστηριότητες, όπως εργαστήρια ζωγραφικής, κεραμικής και φωτογραφίας για ενήλικες και παιδιά. Ειδικά για τα παιδιά, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο θα γίνονται μαθήματα κεραμικής με την εικαστικό Λουκία Δραγάτση και θεατρικού παιχνιδιού με την εκπαιδευτικό Καλλιόπη Περρή.
Από τις 7 Ιουλίου έως τις 25 Αυγούστου το Κεραμείο θα διοργανώσει στο Art Lab την πρώτη μεγάλη ομαδική έκθεση που έχει βασιστεί σε πιο πολύ πρωτότυπη ιδέα. Ο τίτλος της είναι «Λιθόσφαιρα» και ο υπότιτλος «Σέριφος η Ποντοπόρος Γαία». Για να καταλάβει κανείς το σκεπτικό, θα πρέπει να ανατρέξει στο μεταλλευτικό παρελθόν του νησιού και το τεράστιο επιστημονικό ενδιαφέρον που έχει από άποψη γεωλογική, κοιτασματολογική, αλλά και μεταλλουργική: Τα κατάλοιπα που υπάρχουν στη Σέριφο είναι μια τεχνολογική κληρονομιά εξέχουσας σημασίας και η ηλικία τους ξεπερνά τα 3500 χρόνια.
Τις ράχες της Σερίφου διατρέχει ένα μεταλλευτικό δίκτυο μεταφοράς το οποίο για αιώνες δούλευε χωρίς μηχανές, μόνο χάρη στον μόχθο των ανθρώπων και των ζώων. Μέσω αυτού χιλιάδες τόνοι μεταλλευμάτων έφταναν στο επίπεδο της θάλασσας και φορτώνονταν στα πλοία ταξιδεύοντας στα πέρατα του κόσμου. Εκτιμάται ότι τα «φουγάρα» της βιομηχανικής επανάστασης στην Ευρώπη, από το 1870 μέχρι και το 1964, τροφοδοτήθηκαν με πάνω από 100 εκατομμύρια τόνους Σεριφιώτικου σιδηρομεταλλεύματος.
«Έχοντας διαβάσει πολύ σχετικά με τη μεταλλευτική ιστορία του νησιού, σκέφτηκα να ζητήσω από τον φίλο μου κεραμίστα Ηλία Χριστόπουλο την άδεια να υλοποιήσω μια ιδέα που συζητούσαμε τον χειμώνα. Την είχε πριν από πολλά χρόνια, χωρίς ποτέ να την κάνει πραγματικότητα. Εκείνος δέχθηκε. Κι έτσι μαζί με την ομάδα μου φτιάξαμε 21 κασετίνες που περιέχουν σακουλάκια με επιλογές που κάναμε από άμμο, χώματα και πετρώματα σε διαφορετικές περιοχές του νησιού, καθώς και χαλίκια από σημεία όπου ξεκινούσαν οι εξορυκτικές στοές των μεταλλείων. Μετά, ταχυδρομήσαμε τις κασετίνες σε 21 κεραμίστες των οποίων τη δουλειά αγαπάμε και θαυμάζουμε, ζητώντας τους να εντάξουν τα υλικά με όποιον τρόπο εμπνευστούν σε ένα έργο τους το οποίο στη συνέχεια θα εκθέσουμε στο Art Lab Gallery. Δέχθηκαν όλοι με μεγάλη χαρά και τα ετοιμάζουν αυτό τον καιρό στα εργαστήριά τους. Έτσι, αυτή τη φορά η πλούσια γη της Σερίφου θα ταξιδέψει μέσα από κεραμικές δημιουργίες», εξηγεί η κεραμίστρια.
Η έκθεση «Λιθόσφαιρα» θα κάνει εγκαίνια στις 7 Ιουλίου και θα διαρκέσει έως τις 25 Αυγούστου.
Διαβάστε ακόμα:
Σέριφος: Το «κρυμμένο» πετράδι του Αιγαίου που μοσχοβολάει καλοκαίρι
Σέριφος: Στο νησί με τις χρυσαφένιες αμμουδιές δεν θα βαρεθείτε λεπτό
