Η Μυρσίνη, όπως όλα σχεδόν τα χωριά της διαδρομής από τη Σητεία προς τον Άγιο Νικόλαο, εμφανίζεται ξαφνικά, μετά από μια στροφή, χτισμένη μέσα σε ένα καταπράσινο τοπίο, στην πλαγιά του Αγριλού, με τα περίφημα αμπέλια. Κρύο δεν κάνει αλλά η εναλλαγή της συννεφιάς με τον καθαρό ουρανό και το ελαφρύ αεράκι που την προκαλεί, μπερδεύουν τους θερμοκρασιακούς αισθητήρες του σώματος.
Η πινακίδα του εργαστηρίου στην ανατολική είσοδο της Μυρσίνης, δίνει την επιλογή να αφήσει κάποιος το αυτοκίνητο και να περπατήσει λίγα μέτρα μέσα στο χωριό, μέχρι τις σκάλες που οδηγούν στο εργαστήριο του Νίκου Μακρυνάκη. Ψυχή δε φαίνεται πουθενά. Κομμάτια κεραμικά βρίσκονται σε κάθε γωνιά του βλέμματος, ένας αυτοσχέδιος κυλινδρικός, μεταλλικός φούρνος ξεκουράζεται στην άκρη της αυλής, μια πράσινη Vespa, ταιριάζει με τα χρώματα και τα γήινα υλικά τριγύρω και μια καλοδιατηρημένη εβδομηντάχρονη μοτοσυκλέτα BMW στέκει προφυλαγμένη από τον καιρό ανάμεσα σε πάγκους με κεραμικά κάτω από το στέγαστρο.
Πριν προλάβω να χωνέψω τον βομβαρδισμό εικόνων, ανοίγει η πόρτα και ο Νίκος, φορώντας μια φόρμα εργασίας, γυαλιά κατεβασμένα χαμηλά στη μύτη και με χέρια ντυμένα στον πηλό, με καλωσορίζει με καλοσύνη. Η Κρήτη μου προκαλεί, κάθε φορά που την επισκέπτομαι, ένα παράξενο, επαναλαμβανόμενο συναίσθημα. Κάθε πόρτα που ανοίγει, κάθε νεύμα πρόσκλησης, κάθε άνθρωπος που γνωρίζω για πρώτη φορά, μου προκαλούν μια απότομη οικειότητα, μια σχεδόν αυτονόητη ασφάλεια πως κάτι καλό και συνάμα παράξενο ήρθα να συναντήσω εδώ. Έτσι ακριβώς και στο εργαστήριο κεραμικής που μόλις ξεκίνησα να παρατηρώ. Κούπες, πιάτα, βάζα κάθε απόχρωσης και τεχνοτροπίας, διακοσμητικά τοίχου αλλά και ειδώλια μινωικής έμπνευσης, υαλωμένα, περίτεχνα αλλά και γήινης υφής δημιουργήματα γεμίζουν το χώρο. Η ησυχία της τοποθεσίας αλλά και το αδύναμο φως που μπαίνει από τα παράθυρα, είναι το καλύτερο σκηνικό για να πούμε ιστορίες.
Με καταγωγή από τη Μυρσίνη, την αρωματική μυρτιά δηλαδή, ο Νίκος Μακρυνάκης τελείωσε μια σχολή κεραμικής στο Μαρούσι το 1984 και αμέσως σχεδόν, το 1985 άνοιξε ένα μικρό εργαστήριο στην οδό Τσαμαδού στα Εξάρχεια. Εποχή και μέρος εξάπτουν αμέσως τη φαντασία αλλά και την περιέργεια για την ατμόσφαιρα της εποχής εκείνης. Το 1988 έφυγε για τη Γερμανία, τη Χαϊδελβέργη συγκεκριμένα, για να επιστρέψει στο χωριό το 1990 όπου άρχισε να ασχολείται με τα πολιτιστικά δρώμενα δημιουργώντας ένα καλοκαιρινό μουσικό φεστιβάλ με πρώτο ερμηνευτή τον Νίκο Παπάζογλου. Ένα φεστιβάλ όπου φιλοξενήθηκαν πολλά γνωστά ονόματα της εποχής τα οποία διαπρέπουν ακόμη έως και σήμερα.
Η περιπέτεια της ζωής του Νίκου συνεχίστηκε στη Θεσσαλονίκη όπου ανέβηκε για «ξεχειμώνιασμα» όπως λέει, το 2001, καταλήγοντας να ανοίξει, πρώτα ένα ρακάδικο, για λίγους μήνες και κατόπιν το «Μυρσίνη», κοντά στη Λέσχη Αξιωματικών Φρουράς Θεσσαλονίκης, το πρώτο αυθεντικό κρητικό εστιατόριο στην Ελλάδα, όπως υποστηρίζει ο ίδιος. Εκεί σμίξανε για αρκετά χρόνια, μέχρι το 2016, οι γεύσεις από την Κρήτη με τα μουσικά ακούσματα Βορειοελλαδιτών και Κρητικών μουσικών, σε μουσικά παντρέματα που άφησαν ιστορία. Αγγελάκας, Ψαρογιώργης, Ψαραντώνης και πολλοί άλλοι καλλιτέχνες εμφανίστηκαν εδώ στη διάρκεια λειτουργίας του εστιατορίου, το οποίο έπαιξε τον ρόλο καταλύτη στη σύνδεση των δύο άκρων της Ελλάδας.
Όπως φαντάζεται κανείς, η ιστορία συνεχίζεται, αλλά στο Βερολίνο αυτή τη φορά όπου ο Νίκος μετακόμισε το εστιατόριο αυτούσιο στην περιοχή Σαρλότενμπουργκ, στην καρδιά της δυτικής πλευράς της πόλης όπου έμεινε μέχρι την έναρξη της πανδημίας του κορωνοϊού. Στο χωριό πια, μετά από 25 χρόνια μουσικών, γαστρονομικών και καλλιτεχνικών περιπλανήσεων, επιστρέφει στην κεραμική, στο χώρο που βρισκόμαστε τη στιγμή που μιλάμε, δίνοντάς μου να καταλάβω ότι, τα περίπου αμέτρητα κεραμικά που γεμίζουν το χώρο έχουν δημιουργηθεί μόλις τα τελευταία τρία χρόνια.
Η πρώτη ρακή γεμίζει τα ποτηράκια για να μιλήσουμε για την τεχνική Raku στην κεραμική τέχνη. Raku στα ιαπωνικά σημαίνει κάτι σαν την χαρά της απόλαυσης της ημέρας, της στιγμής, μια αρμονική συνύπαρξη των αντικειμένων με τους ανθρώπους. Ο Νίκος προσθέτει και τον όρο «όμορφο ατύχημα» αφού κατά τη διαδικασία το αποτέλεσμα δεν είναι ελεγχόμενο. Η βασική διαφορά από την κλασική κεραμική είναι ο τρόπος ψησίματος. Ο ειδικός πηλός που χρησιμοποιείται, εμπεριέχει υλικά τα οποία προστατεύουν το αντικείμενο από την καταστροφή από το θερμικό σοκ στο οποίο υποβάλλεται κατά τη δημιουργία του. Όταν ένα κλασικό πήλινο ψήνεται για οκτώ με δέκα ώρες σε κανονικό φούρνο κεραμικής, στην τεχνική Raku ψήνεται σε ανοιχτό καμίνι και στους 1000 βαθμούς κελσίου για μόλις μία ώρα.
Στην εξέλιξη της ιαπωνικής αυτής τεχνικής, στο δυτικό κόσμο, το πυρακτωμένο κεραμικό τοποθετείται επάνω σε οργανικά υλικά, χόρτα, πριονίδι και άλλα ευφάνταστα, όπως φύκια, όπου ο πηλός έχοντας μείνει πορώδης, δέχεται τον άνθρακα του καπνού, ο οποίος αφαιρεί το οξυγόνο από τα οξείδια των μετάλλων, τα οποία μετατρέπονται σε μεταλλικές επιφάνειες. Στην πορεία διακοσμούνται με χρωματιστά οξείδια των μετάλλων και νιτρικό άργυρο όπου οι χημικές αντιδράσεις δημιουργούν αντικείμενα εξαιρετικής και εξωτικής, κατά κάποιον τρόπο, ομορφιάς.
Διαφορετικά υλικά δημιουργούν διαφορετικά αποτελέσματα, μια, σχεδόν θα έλεγα εγώ, τυχαία έκφραση στην κεραμική. Όπως μου τα περιγράφει με ενθουσιασμό ο Νίκος, κερνώντας το δεύτερο ποτηράκι, δεν είναι δύσκολο να αντιληφθεί κάποιος πως η κεραμική και ειδικότερα η Raku, δεν είναι μια απλή ενασχόληση αλλά περισσότερο ένας τρόπος ζωής, στα μάτια μου τόσο ταιριαστός με τη θεώρηση της ζωής στην Κρήτη.
Διαβάστε ακόμα:
Αποστολή στην ορεινή Κρήτη: Μαζεύοντας άγρια χόρτα στο Ρέθυμνο
Αποστολή στην ορεινή Κρήτη: Η νεαρή οινοποιός που άφησε την Αθήνα για να ζήσει στη Λαμπινή Ρεθύμνου
Μανόλης Χαρούλης: Μια αυθεντική κρητική φιγούρα στην Ορεινή Κρήτη
