Κάποτε ένας συγγραφέας αφηγούνταν την ιστορία ενός άνδρα που είχε βρει καταφύγιο σε ένα ετοιμόρροπο σπίτι στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης. Σύμφωνα με την αφήγηση, ζούσε στο περιθώριο και πραγματοποιούσε διαρρήξεις στα γειτονικά σπίτια, αξιοποιώντας ένα περίτεχνο δίκτυο από υπόγεια τούνελ, σήραγγες και στοές. Μέσα από αυτές, κατάφερνε πάντα να ξεγλιστρά, μένοντας αθέατος από την αστυνομία. Αληθινή ή αποκύημα της φαντασίας, αυτή η ιστορία, που κανείς δεν μπορεί να επαληθεύσει, αποκαλύπτει μια βαθύτερη αλήθεια για τη Θεσσαλονίκη: κάτω από τη σημερινή πολύβουη πόλη, υπάρχει μια άλλη, υπόγεια πολιτεία. Μια πολιτεία που είτε περιμένει καρτερικά να έρθει στο φως είτε έχει για πάντα χαθεί κάτω από στρώματα τσιμέντου, χάλυβα και ασφάλτου. Κρύπτες, υπόγεια εκκλησιών και ερείπια αρχαίων δρόμων αφηγούνται το μυστικό παρελθόν αυτής της μοναδικής πόλης, κάνοντάς μας να συλλογιστούμε τι μπορεί να κρύβεται κάτω από τα πόδια μας.
Το ταξίδι στην υπόγεια Θεσσαλονίκη ξεκινά πρώτα πρώτα από τον Άγιο Δημήτριο. Μεγαλοπρεπής και ακόμα εν λειτουργία σήμερα, ο Άγιος Δημήτριος έχοντας χτιστεί κάπου στον 4 μ.Χ. αιώνα, είναι χωρίς αμφιβολία ένα από τα πιο εμβληματικά προσκυνήματα της Θεσσαλονίκης. Σήμερα εκκλησία, κάποτε τζαμί και κάποτε πάλι εκκλησία, η βασιλική του Αγίου Δημητρίου, παρά τα σαράντα κύματα που έχει ζήσει στην ιστορία της, ξεχωρίζει για τα χρωματιστά ψηφιδωτά πάνω στους χοντρούς μαρμάρινους κίονες. Ακριβώς, όμως, κάτω από τον σημερινό ναό βρίσκεται και η περιβόητη κατακόμβη του Αγίου Δημήτριου ή αλλιώς Μουσείο Κρύπτης Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου. Ουσιαστικά, δεν πρόκειται για τίποτα περισσότερο από μια αρχαία κρύπτη στο εσωτερικό ενός παλιού ρωμαϊκού λουτρού, όπου σύμφωνα με την παράδοση, ο άγιος Δημήτριος φυλακίστηκε, μαρτύρησε και τάφηκε. Σήμερα, η είσοδος της κρύπτης βρίσκεται δίπλα από τον δεξιό κίονα του ιερού βήματος του ναού και ο χώρος είναι πλήρως επισκέψιμος και ανοιχτός.
Αφήνοντας πίσω τον Άγιο Δημήτριο και αναζητώντας τα ίχνη της αρχαίας Θεσσαλονίκης, μπορείτε να επισκεφθείτε το Μουσείο της Αρχαίας Ρωμαϊκής Αγοράς της πόλης λίγα μέτρα πιο πάνω από την πλατεία Αριστοτέλους, αλλά αρκετά κάτω από την στάθμη της ασφάλτου και της ιστορίας. Μπορεί να μην είναι ό,τι πιο εντυπωσιακό σήμερα, αλλά το μουσείο πετυχαίνει να δώσει μια ρεαλιστική γεύση της καθημερινότητας στην αρχαία Θεσσαλονίκη, ενώ συχνά πυκνά φιλοξενεί και αρκετές μικρές εκθέσεις στις στοές του μουσείου. Το ενδιαφέρον είναι ότι, κατά την διάρκεια των ανασκαφών στον χώρο, αποκαλύφθηκε μία παλαιοχριστιανική τοιχογραφία, που παρίστανε δύο ανθρώπους σε στάση προσευχής με ένα σταυρό ανάμεσά τους αποδεικνύοντας ότι η αρχαία αγορά της πόλης χρησιμοποιήθηκε σαν τόπος συγκέντρωσης των χριστιανών της πόλης κατά τους όψιμους ρωμαϊκούς χρόνους και λύνοντας για πάντα τον τοπογραφικό γρίφο για το πού βρίσκονταν η αρχαία αγορά της Θεσσαλονίκης.
Ακριβώς αυτή την αίσθηση του υπόγειου κόσμου μπορείτε να βιώσετε στο μουσείο του σταθμού Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης. Παρά τις περιπέτειες που σημάδεψαν τη μοίρα των αρχαιοτήτων, το υπόγειο μουσείο διασώζει σχεδόν ανέπαφο ένα κομμάτι της ρωμαϊκής οδού Decumanus Maximus, προσφέροντας μια ζωντανή σύνδεση με το αρχαίο παρελθόν της πόλης. Ερείπια αρχαίων καταστημάτων και εργαστηρίων, που απλώνονται σε μια έκταση 3.500 τ.μ., φέρνουν στο φως έναν άγνωστο και θαμμένο κόσμο, δίνοντας στους επισκέπτες την ευκαιρία να ανακαλύψουν σε βάθος την υπόγεια ιστορία της Θεσσαλονίκης.
Λίγο ανατολικότερα, ακριβώς δίπλα στην καταπληκτική από αισθητικής άποψης εκκλησίας της Αγίας Σοφίας, βρίσκονται οι κατακόμβες του Αγίου Ιωάννη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης. Αν και οι απόψεις των αρχαιολόγων διίστανται αναφορικά με την ιστορία του μνημείου, το σίγουρο είναι ότι ο χώρος πριν μετατραπεί σε κατακόμβη, λειτουργούσε ως ρωμαϊκό λουτρό και κατά πολλούς, θεωρείται και τόπος μαρτυρίου του Αγίου Δημητρίου. Μάλιστα, μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917, το μοναδικό σημείο στην πόλη που παρέμεινε ανέπαφο, πιστεύεται ότι ήταν ο υπόγειος ναός του Αγίου Ιωάννη, ενώ ο λόγος που πιθανόν συνέβη αυτό, ήταν γιατί στο υπόγειο του ναού ρέει άφθονο νερό. Για αιώνες, η κατακόμβη ήταν ενωμένη με το υπόγειο βαπτιστήριο της Αγίας Σοφίας από το οποίο χωρίστηκε οριστικά το 1922.
Διαβάστε ακόμα:
Shopping στα κορυφαία ντελικατέσεν της Θεσσαλονίκης
4 εμπειρίες στη Θεσσαλονίκη για να ανακαλύψετε ένα διαφορετικό πρόσωπό της
10 διαχρονικές εμπειρίες που αξίζει να ζήσετε στη Θεσσαλονίκη
