Πρέβεζα: Η καθηλωτική ομορφιά της λίμνης Ζηρού και του παρόχθιου δάσους του Αγίου Βαρνάβα

Η λίμνη με την καθηλωτική ομορφιά

Αν και δεν κατατάσσεται στις γνωστές λίμνες της Ελλάδας –μέχρι πριν λίγα χρόνια ούτε καν σημειωνόταν στους τουριστικούς χάρτες– η λίμνη Ζηρού διαθέτει μια καθηλωτική ομορφιά: μαζί με την τριγύρω δασική έκταση φτιάχνει ένα φυσικό πάρκο που κανένα ανθρώπινο έργο δεν θα μπορούσε να ανταγωνιστεί.

Πλατάνια, βελανιδιές, λεύκες, πουλιά, κελαηδίσματα, ξέφωτα, παγκάκια για να καθίσεις, αλλά και σηματοδοτημένα μονοπάτια γύρω από τις όχθες της, δημιουργούν ένα παραμυθένιο, γαλήνιο τοπίο. Μάλιστα, η δυτική της πλευρά είναι επισήμως χαρακτηρισμένη ως περιοχή Natura 2000, ενώ, ως στάση στη μεγάλη διαδρομή του Λούρου (το ραντεβού τους είναι κρυφό, αφού επικοινωνεί μαζί του υπογείως), φιλοξενεί και σημαντική πανίδα καθώς βρίσκεται κοντά στον μεγάλο υδροβιότοπο που αρθρώνεται με βάση τον ποταμό: εύκολα λ.χ. θα συναντήσετε βίδρες, αν πάτε ως εκεί.

Λέγεται πως το όνομά της προέρχεται από τη σλαβική λέξη «οζερό», η οποία σημαίνει λίμνη. Ο καθρέφτης που δημιουργούν τα γαλαζοπράσινα νερά αυτής της μικρής λίμνης –έχει μήκος μόλις 900 μέτρα, πλάτος 600 μέτρα και περίμετρο 3 χιλιόμετρα– προσφέρει ένα μαγικό θέαμα, καθώς το παραλίμνιο δάσος με τα πανύψηλα δέντρα που κατρακυλάει από τους γύρω λόφους προβάλλει το είδωλό του στα νερά της.

Μάλιστα, το απόκοσμο τοπίο έχει δημιουργήσει κι έναν λαϊκό μύθο, ο οποίος σε μεγάλο βαθμό ανακαλεί τη βιβλική διήγηση για τα Σόδομα και τα Γόμορρα. Σύμφωνα με αυτόν, στην περιοχή της λίμνης ζούσαν δύο αδελφές: μια πλούσια με ασθενικά παιδιά και μια φτωχή με εύρωστα παιδιά.

Η πλούσια ζήλεψε κι έδιωξε τη φτωχή. Όμως, πριν εκείνη πάρει τον δρόμο της ξενιτιάς, παρουσιάστηκε άγγελος και της είπε να μην γυρίσει να κοιτάξει πίσω της φεύγοντας –για κανένα λόγο. Αλλά, καθώς ξεκίνησε, ένας μεγάλος σεισμός «κατάπιε» το σπίτι της ζηλόφθονης αδελφής. Η φτωχή γυναίκα και τα παιδιά της τρόμαξαν από τον θόρυβο και ενστικτωδώς γύρισαν να δουν τι συμβαίνει, με αποτέλεσμα να πετρώσουν. Ο μύθος λέει πως οι μορφές τους βρίσκονται έκτοτε αποτυπωμένες στους βράχους γύρω από τη λίμνη Ζηρού.

Ο θρύλος για τον σεισμό, εντωμεταξύ, αντανακλάται στον τρόπο του σχηματισμού της λίμνης, όπως τον περιγράφουν οι σημερινοί γεωλόγοι. Πιθανολογούν δηλαδή ότι χιλιάδες χρόνια πριν υπήρχε εκεί ένα λιμναίο σπήλαιο· ο θόλος του κατέρρευσε κι έτσι δημιουργήθηκε η πανέμορφη λίμνη. Στα δυτικά της υψώνονται τα Θεσπρωτικά Όρη, ενώ πιο βόρεια εντοπίζεται ο Κοκκινοπηλός: μια ομάδα λόφων που παίρνει το όνομά του από τον ερυθρό άργιλο από τον οποίον αποτελείται. Με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματα είναι χώρος όπου έζησαν άνθρωποι της προϊστορικής εποχής.

Τι μπορείτε να κάνετε στην περιοχή

Λίγο πιο μακριά από τη λίμνη βρίσκεται το τεράστιο υδραγωγείο που έφτιαξαν οι Ρωμαίοι προκειμένου να υδρεύεται η Νικόπολη, την οποία κατασκεύασε το 31 π.Χ. ο αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος. Είναι κάτι που σίγουρα αξίζει να δείτε, καθώς εντυπωσιακά τμήματα της τοιχοποιίας του αρχαίου έργου διασώζονται ακόμα κοντά στο χωριό Άγιος Γεώργιος, μέσα σε μια καταπράσινη περιοχή, η οποία διασχίζεται από τον Λούρο.

Ανεβαίνοντας επίσης με το αυτοκίνητο πάνω από τα χωριά Νέα Μουσιωτίτσα και Βουλιάστα μπορείτε να επισκεφτείτε τις λεγόμενες «Πηγές του Λούρου». Έτσι ονομάζεται μία μικρή, στρογγυλή και άκρως εντυπωσιακή λιμνούλα με εκθαμβωτικό γαλαζοπράσινο χρώμα.

Στις όχθες της λίμνης Ζηρού θα βρείτε το όμορφο, λειτουργικό και ρομαντικό καφενείο-εστιατόριο «Λίμνη Ζηρού» (697 512 4896). Είναι υπερυψωμένο, με μεγάλο πάρκινγκ και πανοραμική θέα στην υδάτινη έκταση. Στις όχθες θα βρείτε και εγκαταστάσεις για πικ νικ, με ξύλινα τραπεζάκια κάτω από τα δέντρα, αλλά και σηματοδοτημένα μονοπάτια για απολαυστικές πεζοπορίες και ποδηλατάδες. Το καλοκαίρι, μάλιστα, υπάρχει και η δυνατότητα για βαρκάδα, canoe-cayak, τοξοβολία κ.ά. Πριν την πανδημία διοργανωνόταν εδώ το Zero Festival, συνδυάζοντας συναυλίες, αθλητικές δραστηριότητες και ευκαιρίες για συναντήσεις όλο ζωή και χαρά. Φέτος δεν είναι ακόμα γνωστό αν θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί.

Η πρόσβαση προς τη λίμνη είναι εύκολη, καθώς βρίσκεται ανάμεσα στη Φιλιππιάδα και στο χωριό Λούρος, στον δήμο Ζηρού (που ανήκει στο Δίκτυο Πόλεων με Λίμνες), μόλις 2 χιλιόμετρα δυτικά της επαρχιακής οδού Άρτας-Φιλιππιάδας-Ιωαννίνων.

Το παρόχθιο δάσος του Αγίου Βαρνάβα

Όχι μακριά από τη λίμνη Ζηρού, σε απόσταση 2 χιλιομέτρων από το χωριό Λούρος, το παρόχθιο δάσος του Αγίου Βαρνάβα είναι ένα ακόμα δώρο του ποταμού στον επισκέπτη της περιοχής. Θα φτάσετε ακολουθώντας τις πινακίδες αφού πρώτα περάσετε από ένα κάπως στενό και χορταριασμένο (εντούτοις βατό) χωματόδρομο, ο οποίος θα σας προετοιμάσει κατά κάποιον τρόπο για τη γαλήνη που σας περιμένει.

Διότι το παρόχθιο δάσος είναι αυτό ακριβώς: μια απροσδόκητη όαση γαλήνης και ησυχίας, γεμάτη θροΐσματα φύλλων και τιτιβίσματα πουλιών. Πλατάνια, ασημόλευκες, σκλήθρα παντού, ενώ σε ένα ξέφωτο στη μέση των δέντρων προβάλλει το έρημο εκκλησάκι του Αγίου Βαρνάβα, το οποίο πρωτοθεμελιώθηκε το 1149, καταστράφηκε και ξαναχτίστηκε.

Πρόκειται για ένα από τα τελευταία υδροχαρή δάση του Αμβρακικού και αποτελεί μέρος ενός συμπλέγματος φυσικών οικότοπων στην παρόχθια ζώνη του Λούρου. Περιλαμβάνεται επίσης σε έναν υγρότοπο διεθνούς σημασίας (περιοχή Ramsar), σε Ζώνη Ειδικής Προστασίας, σε Τόπο Κοινοτικής Σημασίας του Δικτύου Natura 2000 και σε Εθνικό Πάρκο.

Το μυστηριακό τοπίο του Αγίου Βαρνάβα σχηματίζεται ανάμεσα στον κάτω ρου του Λούρου και του Ξεροπόταμου –μεγάλο ρυάκι που ξεφεύγει από τον Λούρο, γενόμενο κάτι σαν παραπόταμός του. Η ύπαρξή του δάσους, η ίδια η ζωή του και η ανάπτυξή του, είναι άρρηκτα εξαρτημένες από τις ποτάμιες πλημμύρες: είναι αυτές που, εδώ και εκατομμύρια χρόνια, εναποθέτουν στις ρίζες των δέντρων τα άφθονα θρεπτικά υλικά τα οποία χρειάζονται.

Το μυστηριώδες εκκλησάκι του Αγίου Βαρνάβα

Πέρα από δομικό στοιχείο του παρόχθιου δάσους, οι προαναφερόμενες πλημμύρες δίνουν ένα ακόμα στοιχείο μυστηρίου στη μικρή εκκλησία του Αγίου Βαρνάβα, η οποία δείχνει χαμένη στη μέση του πουθενά. Θα χρειαστεί να σκύψετε για να μπείτε στο εσωτερικό, αφού το δάπεδο βρίσκεται τρία σκαλοπάτια πιο χαμηλά από το έδαφος.

Τον χειμώνα ο ναός πλημμυρίζει σχεδόν μέχρι το επίπεδο της πόρτας από το νερό που αναβλύζει άφθονο μέσα από τη γη. Υπολογίζεται ότι, όταν χτίστηκε ο Άγιος Βαρνάβας, το έδαφος βρισκόταν περίπου 1,5 μέτρο πιο χαμηλά, οπότε τα κιονόκρανα που διακρίνονται αριστερά και δεξιά της πόρτας ήταν τότε στην κορυφή της.

Ακόμα και το όνομα Άγιος Βαρνάβας είναι κάπως μπερδεμένη υπόθεση, καθώς σώζονται δύο διαφορετικές επιγραφές. Η μία αναφέρει ως ημερομηνία χτισίματος το 1148, αποδίδοντάς το στον μάγιστρο Κωνσταντίνο Μανιάκη και σε έναν ηγούμενο Βαρνάβα. Η άλλη, πάλι, αναφέρει ως ημερομηνία ανακατασκευής το 1833 (θα δείτε άλλωστε και τοιχογραφίες του 19ου αιώνα στην αψίδα του Ιερού). Ο κόσμος ταύτισε λοιπόν το όνομα του ηγούμενου του 1148 με τον Άγιο Βαρνάβα, οπότε αφιέρωσε τον ναό στη μνήμη του.

Έτσι χαμηλή που βλέπεις απ’ έξω την εκκλησία, δεν φαντάζεσαι πόσο φωτεινή είναι στο φθαρμένο εσωτερικό της. Γύρω της, εντωμεταξύ, έχει διαμορφωθεί χώρος αναψυχής με βρύσες και παιδική χαρά, περικυκλωμένος από το όμορφο δάσος. Στο οποίο μπορείτε να απολαύσετε τον περίπατό σας σε χαραγμένους διαδρόμους ανάμεσα στη βλάστηση, να κάνετε ποδήλατο ή απλώς να χαλαρώσετε. Ο Άγιος Βαρνάβας γιορτάζει στις 11 Ιουνίου και ο δήμος Πρέβεζας διοργανώνει διάφορες πολιτιστικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις προς τιμήν του.

Διαβάστε ακόμα:

Τσιπούρες με σέλινο και λευκή λεμονάτη σάλτσα -Μία πεντανόστιμη παραδοσιακή συνταγή της Πρέβεζας

Ρωμαϊκό Υδραγωγείο Νικόπολης: Tο αρχαίο θαύμα που αξιοποίησε τις πηγές του ποταμού Λούρου

Κοκκινοπηλός: Μια κόκκινη κηλίδα στο καταπράσινο τοπίο του Ζηρού στην Πρέβεζα