Κάθε περιήγηση στον Πύργο της Τήνου σε φέρνει σε επαφή με την τέχνη των μαρμαρογλυπτών που γεννήθηκαν εδώ και μεγαλούργησαν σε πολλά μέρη του κόσμου. Το ίδιο το χωριό, η πρωτεύουσα του μαρμάρου στην Ελλάδα, είναι ένα κόσμημα και οι άνθρωποι που συναντήσαμε είχαν πολλά και ενδιαφέροντα να μας πουν.
Καθώς περνάς το «σύνορο» των μύλων των Υστερνίων με προορισμό τον Πύργο και τον Πάνορμο, αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι σε έναν άλλο κόσμο, διαφορετικό από εκείνον της πόλης της Τήνου, των παραλιών και των χωριών γύρω της. Στα Έξω Μέρη, το μάρμαρο είναι ο διαχρονικός πρωταγωνιστής. Τα Υστέρνια και κυρίως ο Πύργος, υπήρξαν γενέτειρα σπουδαίων γλυπτών και μαστόρων του μαρμάρου, μια τέχνη που περνούσε από πατέρα σε γιο. Οι επιδέξιοι μαρμαράδες και οι επώνυμοι καλλιτέχνες άφησαν τη σφραγίδα της σμίλης τους σε όλη την Ελλάδα, στη Μικρά Ασία, στην Κωνσταντινούπολη, τη Ρουμανία, τη νότια Ρωσία, την Αίγυπτο.
Με αυτά στο μυαλό σου ακολουθείς τον στριφογυριστό ασφαλτόδρομο, αντικρίζοντας τον Πύργο από όλες του τις πλευρές, μέχρι να παρκάρεις και να ακολουθήσεις το κεντρικό σοκάκι. Θα πρέπει να ξέρετε ότι στην υψηλή τουριστική περίοδο, αλλά και σε άλλες εποχές του χρόνου, πούλμαν μεταφέρουν μαζικά επισκέπτες στο χωριό, οπότε τις ώρες εκείνες στα σοκάκια γίνεται το αδιαχώρητο. Το μεγαλύτερο χωριό της Τήνου, η πρωτεύουσα του μαρμάρου στην Ελλάδα, έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός οικισμός. Τα αναρίθμητα γλυπτά και ανάγλυφα που κοσμούν σπίτια και δημόσιους χώρους -όπως υπέρθυρα, οικόσημα, φεγγίτες, κρήνες- του δίνουν μια όψη υπαίθριου μουσείου. Ακόμη και το νεκροταφείο είναι αξιοθέατο, αφού οι επιτύμβιες πλάκες έχουν δημιουργηθεί από γνωστούς γλύπτες. Ο Πύργος είναι ολοζώντανος και πολύβουος όλο το καλοκαίρι, ενώ τον χειμώνα ηρεμεί και οι 400 κάτοικοί του -μεταξύ των οποίων οι σπουδαστές στο Προπαρασκευαστικό Σχολείο Καλών Τεχνών Πύργου Πανόρμου- απολαμβάνουν την ήρεμη καθημερινότητά τους.
Στο ξεκίνημα του περιπάτου σας στο κεντρικό σοκάκι, την Γιαννούλη Χαλεπά, θα δείτε αριστερά το Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών με έργα που δίνουν την εικόνα της καλλιτεχνικής παραγωγής των γλυπτών που γεννήθηκαν στον Πύργο και στα Υστέρνια, όπως οι Φιλιππότης, Χαλεπάς, Βούλγαρης, Λαμπαδίτης, Βιτάλης κ.ά. Στην μεγάλη αίθουσα υπάρχουν 47 γύψινα προπλάσματα μαρμάρινων έργων. Πολλά από αυτά, όπως ο «Θεριστής» και ο «Ψαράς» του Δ. Φιλιππότη, έχουν επάνω τις μολυβιές και τα σημάδια που έκανε ο καλλιτέχνης πριν από τη μεταφορά του σε μάρμαρο (τα αγάλματα αυτά βρίσκονται στο Ζάππειο).
Πλάι στο μουσείο υπάρχει το σπίτι του Γιαννούλη Χαλεπά και στον κήπο η προτομή του σπουδαίου γλύπτη η ζωή του οποίου στιγματίστηκε από την σοβαρή ψυχική του ασθένεια. Το σπίτι, που ανακηρύχθηκε το 1968 ιστορικό διατηρητέο μνημείο, αναστηλώθηκε και λειτουργεί ως μουσείο από το 1971. Περιλαμβάνει το εργαστήριό του, το ασκητικό του υπνοδωμάτιο και στους υπόλοιπους χώρους προσωπικά αντικείμενα, σκίτσα και γλυπτά. (Τα μουσεία τα επισκέπτεστε με το ίδιο εισιτήριο. Τηλ. 22830 31262).
Ακολουθώντας το κεντρικό σοκάκι, όπου υπάρχουν μαγαζιά και εκθετήρια μαρμαρογλυπτών, θα φτάσετε στην πλατεία του Πύργου, μια από τις πιο όμορφες στην Ελλάδα. Τη χαρακτηρίζει η εντυπωσιακή κρήνη του 1784, που έχει ανάγλυφες πλάκες, μαρμάρινους κίονες, τόξα και έξι βρύσες. Τα τραπεζοκαθίσματα των καφενείων είναι βέβαια περισσότερα από όσα μπορεί να χωρέσει, ωστόσο ο τεράστιος πλάτανος που φυτεύτηκε το 1859 προσφέρει γενναιόδωρα τη σκιά του σε όλους. Με αφετηρία την πλατεία, θα ξεκινήσετε τις περιηγήσεις σας στα σοκάκια του Πύργου, θαυμάζοντας την αρχιτεκτονική των σπιτιών με τις περιποιημένες αυλές που είναι γεμάτες λουλούδια. Ξεχωρίζουν ο Άγιος Νικόλαος (1874), η μητρόπολη του οικισμού και ο εντυπωσιακός ολομάρμαρος ναός του Αγίου Δημητρίου.
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς και η τραγική ιστορία της ζωής του
Τον Πύργο έχει καθορίσει η μορφή του σπουδαιότερου γλύπτη της νεότερης ελληνικής τέχνης. Γεννήθηκε εκεί στις 24 Αυγούστου 1851 και ο πατέρας του, Ιωάννης, ήταν φημισμένος μαρμαροτεχνίτης. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Μετσόβιου Πολυτεχνείου και στη Βασιλική Ακαδημία του Μονάχου το 1873, με υποτροφία του Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου. Στην πρώτη περίοδο, επηρεασμένος από το ρεύμα του νεοκλασικισμού και του ρομαντισμού, ο Γιαννούλης Χαλεπάς δημιούργησε έργα με τα οποία έμεινε στην ιστορία: «Σάτυρος και Έρως» (1877), «Μήδεια», «Κοιμωμένη» (1878) για το ταφικό μνημείο της Σοφίας Αφεντάκη στο Α’ Νεκροταφείο. Ωστόσο, η ψυχική αρρώστια από την οποία έπασχε και τον οδήγησε σε απόπειρες αυτοκτονίας, ήταν ο λόγος να τον κλείσουν το 1888 και επί 14 χρόνια στο ψυχιατρείο Κέρκυρας υπό άθλιες συνθήκες. Η διάγνωση ήταν «άνοια».
Καταλυτική στη ζωή του υπήρξε η μητέρα του, Ειρήνη, η οποία ανέλαβε την κηδεμονία του από το 1901 που πέθανε ο πατέρας του. Τον έφερε στον Πύργο για να ζήσει μαζί της και του απαγόρευσε να έχει οποιαδήποτε σχέση με την τέχνη του. Θεωρούσε ότι αυτή είναι η αιτία της τρέλας του και κατέστρεφε ό,τι δημιουργούσε ο γιος της. Αποκομμένος από τη γλυπτική, ο Γιαννούλης έγινε «ο τρελός του χωριού» και άρχισε να βόσκει ζώα.
Απελευθερώθηκε ψυχικά μόνο όταν εκείνη πέθανε το 1916 και βάλθηκε να κερδίσει τον χαμένο χρόνο. Τα 20 έργα που δημιούργησε στη λεγόμενη δεύτερη καλλιτεχνική περίοδο (1918-1930) στον Πύργο αποτελούν «ένα από τα σημαντικότερα σύνολα της νεοελληνικής γλυπτικής και συγκαταλέγονται ανάμεσα στις σπουδαιότερες πλαστικές δημιουργίες της Ευρωπαϊκής τέχνης», όπως γράφει το website του Ιδρύματος Τηνιακού Πολιτισμού της πόλης της Τήνου. Αξίζει να επισκεφθείτε τη μόνιμη έκθεση που είναι αφιερωμένη στον μεγάλο γλύπτη για να θαυμάσετε 23 γλυπτά, 15 γύψινα προπλάσματα, 4 χάλκινα έργα, καθώς και 14 σχέδιά του με μολύβι. Από το 1930 και μετά, ο Χαλεπάς έζησε στην Αθήνα μαζί με την ανιψιά του και συνέχισε να εργάζεται εντατικά μέχρι τον θάνατό του, 8 χρόνια αργότερα.
Το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας Πύργου
Πινακίδες θα σας κατευθύνουν προς το εξαιρετικό θεματικό μουσείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς που τιμά τους Τηνίους μαρμαρογλύπτες και την τέχνη τους. Περιλαμβάνει αναπαραστάσεις ενός λατομείου, ενός εργαστηρίου μαρμαροτεχνίας και της συναρμογής ενός δεσποτικού θρόνου. Την περιήγηση συμπληρώνει οπτικοακουστικό υλικό με μαρτυρίες από συνεντεύξεις λατόμων και μαρμαροτεχνιτών. Η μόνιμη έκθεση περιλαμβάνει εκθέματα κοσμικά, εκκλησιαστικά, επιτύμβια και καθημερινής χρήσης. Επίσης, πρωτότυπα έργα σε μάρμαρο -όπως υπέρθυρα, κρήνες, οικόσημα, προσκυνητάρια-, πήλινα προπλάσματα και γύψινα αντίγραφα, εργαλεία λατόμευσης και μαρμαροτεχνίας, και την πλουσιότερη συλλογή σχεδίων παλαιών μαρμαρογλυπτών στην Ελλάδα. Στον εξωτερικό χώρο ξεχωρίζει η μπίγα (ανυψωτική μηχανή μαρμάρων) και το βαγονέτο για τη μεταφορά όγκων, από το λατομείο της Βαθής.
Τηλ. 22830 31290
Το Προπαρασκευαστικό Σχολείο Καλών Τεχνών Πύργου Πανόρμου
Κοντά στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας βρίσκονται οι βασικές εγκαταστάσεις της ιστορικής σχολής που λειτουργεί από το 1955 και είναι ένα διαχρονικό κέντρο διδασκαλίας του μαρμάρου. Διδάσκονται η μαρμαροτεχνία, η γλυπτική, η ζωγραφική και το σχέδιο, η ιστορία τέχνης και το αρχιτεκτονικό σχέδιο. Σκοπός της τριετούς φοίτησης είναι η επαγγελματική κατάρτιση και η προπαρασκευή των σπουδαστών ώστε να συνεχίσουν στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών.
Όπως θα μας πει ο αρχιτέκτονας και γλύπτης Λεωνίδας Χαλεπάς, απόγονος του Γιαννούλη Χαλεπά, ο οποίος ήρθε το 2015 από το εξωτερικό για να αναλάβει τη διεύθυνση «έχει τεράστια σημασία το ότι η σχολή βρίσκεται στον Πύργο, αυτό το υπαίθριο σχολείο γλυπτικής με τη μακραίωνη παράδοση. Η τριβή με την τοπική κοινωνία είναι κι αυτή ένα σχολείο για τους μαθητές. Οι πρόγονοι των ανθρώπων που ζουν εδώ ασχολούνταν με τη μαρμαροτεχνία και αυτή έχει ενταχθεί στις οικογενειακές παραδόσεις». Χαρακτηρίζει, μάλιστα, τη σχολή ένα ιδιαίτερο φαινόμενο καθώς «ασχολείται με αυτό το θείο υλικό, το μάρμαρο, το οποίο μπορεί να εκφράσει με καταπληκτικό τρόπο τα ζητούμενα της γλυπτικής. Ο πηλός, ο γύψος, το χρώμα, το σχέδιο, το μάρμαρο, η θεωρητική αναζήτηση πάνω σε αυτά, βρίσκονται στο κέντρο της τέχνης που αγαπάμε».
Ο κ. Χαλεπάς θα με ενημερώσει επίσης ότι με την αρωγή του ΥΠ.ΠΟ. έως το τέλος Δεκεμβρίου του 2025 θα έχει ολοκληρωθεί η αναμόρφωση και επέκταση των εγκαταστάσεων της σχολής και θα έχει αγοραστεί νέος υλικοτεχνικός εξοπλισμός. Το έργο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και την προμελέτη των εγκαταστάσεων έκανε το Ίδρυμα Νιάρχου.
Petros Marmarinos Art Gallery
Περπατώντας στο κεντρικό σοκάκι του οικισμού αξίζει να κάνεις στάση στο εκθετήριο του ταλαντούχου γλύπτη που γεννήθηκε στον Πύργο, από καλλιτεχνική οικογένεια, ανήκοντας στην 5η γενιά καλλιτεχνών. Ζει στο χωριό όλη του τη ζωή, έχοντας αποφοιτήσει από το Προπαρασκευαστικό Σχολείο Καλών Τεχνών. Δημιούργησε το δικό του εργαστήριο το 1995 και από τότε συνεχίζει την τέχνη συνδυάζοντας, όπως θα μου πει, «τη γονιδιακή με τη βιωματική μνήμη». Χαρακτηριστικά είναι τα ολόγλυφα λευκά περιστέρια του σε μάρμαρο και τα μαρμαρόγλυπτα «χάρτινα καραβάκια», ενώ έχει δημιουργήσει πολλά χρηστικά αντικείμενα -πιατέλες και μαρμάρινα τραπέζια με ρόδια, ελιές, στάχυα και σταφύλια- αλλά και κατά παραγγελία αντικείμενα για τη διακόσμηση διάφορων χώρων. «Η συνομιλία μου με το υλικό είναι πλέον κανονική επικοινωνία. Φυσικά το γνωρίζω τώρα τόσο, όσο το έχω δουλέψει, γιατί ποτέ δεν σταματάς να το γνωρίζεις. Είναι μια σχέση αλληλεπίδρασης. Το μάρμαρο είναι δύσκολο και ακριβό υλικό, δεν σου δίνει ελευθερία. Πρέπει να είσαι πολύ προσεκτικός -και αυτό περνάει στη συνείδησή σου. Και νομίζω διαμορφώνει χαρακτήρες», λέει ο καλλιτέχνης.
Mαρμαρoγλυφείο Μιχαήλ Σαλταμανίκα
Toν Μιχάλη τον γνώρισα πριν από 20 χρόνια κι όμως φαίνεται σαν χθες. Το εργαστήριο-πωλητήριό του είναι γεμάτο έργα, με το αγαπημένο μου, τα καΐκια σε τρικυμία, με τα λεπτεπίλεπτα κατάρτια και πανιά, να παραμένει σε περίοπτη θέση, όπως άλλοτε. Μόνο που τώρα στη βιτρίνα έχει προστεθεί ένα ακόμη αριστουργηματικό δημιούργημα, ένα μαρμάρινο κοφίνι με σταφύλια, με λεπτομέρεια τόση που νομίζεις ότι είναι αληθινό. Bάρκες, καΐκια και υπέρθυρα, ελιές, τα δέντρα της ζωής, καθώς και πιο μοντέρνα αφαιρετικά έργα δημιουργούνται από τη σμίλη του ακούραστου Μιχάλη που συνεχίζει με σεμνότητα και εργατικότητα τη μακραίωνη παράδοση της μαρμαροτεχνίας.
«Παίρνω ζωή από την τέχνη μου και νιώθω πλέον απόλυτη σύνδεση με το υλικό. Συμβαίνει από χρόνια, αλλά σταδιακά μεγαλώνει. Εγώ το μάρμαρο το θεωρώ ζωντανό -άλλωστε είμαστε φίλοι πια. Πρέπει να το δουλεύεις γλυκά, όχι να το χτυπάς με μανία. Το μάρμαρο πονάει. Αν το χτυπήσεις λάθος, αλλάζει ο ήχος και σε προειδοποιεί. Ή θα σπάσω, ή θα σπάσει το καλέμι», μου λέει πάντα ευγενικός και χαμογελαστός.
Το έργο που θα μου φέρει δάκρυα στα μάτια, πάντως, είναι εκείνο που δημιούργησε το 2018 για την έκθεση που διοργανώθηκε στον Πύργο με αφορμή τα 80 χρόνια από τον θάνατο του Γιαννούλη Χαλεπά: δύο χέρια που κρατούν με αγωνία τα σίδερα μιας φυλακής. «Το Έρεβος, έτσι το ονομάζω. Εγώ τον μπάρμπα-Γιαννούλη τον Χαλεπά τον αντιλαμβάνομαι ως έναν άνθρωπο φυλακισμένο, που τόσα χρόνια οι γονείς του του στερούσαν αυτό που ήθελε. Τι ήθελε δηλαδή; Να κάνει γλυπτά. Το έργο αυτό είναι πολύ δύσκολο και για να το φτιάξω και ξέρεις τι έκανα; Διάβαζα τη ζωή του και δούλευα. Και πάλι το ίδιο. Τώρα είναι εδώ, τον έχω παρέα».
Έμπνευση
Το Jove του Αχιλλέα Γεωργιάδη
«Γεννήθηκα στον Πειραιά και στα 18 μου πήγα στη Θεσσαλονίκη, όπου έμαθα κεραμική, δούλεψα επαγγελματικά στον τομέα αυτό και πουλούσα έργα μου σε εκθέσεις. Από το 1996 δημιούργησα το εργαστήριό μου όπου άρχισα να φτιάχνω κοσμήματα, χρησιμοποιώντας μέταλλα και ημιπολύτιμους λίθους. Κάθε χρόνο πήγαινα στην Ινδία όπου εμπορευόμουν πέτρες και έπαιρνα βάσεις κοσμημάτων από ελεφαντόδοντο. Δούλευα πολύ με τις πέτρες που τις έδενα με ασήμι και χρυσό, ωστόσο μου αρέσουν πολύ και άλλα υλικά, όπως το ύφασμα ή το τιτάνιο, αλλά χρησιμοποιώ και καρύδα, έβενο, ξύλο και μάρμαρο».
Ο Αχιλλέας έχει δημιουργήσει σε ένα παλιό πέτρινο κτίσμα στον Πύργο ένα αξιοθέατο μαγαζί που ξεχωρίζει, όχι μόνο για τις εξαιρετικές συλλογές κοσμημάτων, αλλά και για τα σκαλιστά μπλοκς, στα οποία τοποθετούνται: είναι φτιαγμένα από αφρώδες υλικό που το σκαλίζει και το βάφει ο ίδιος. «Η λογική είναι ότι όλα αυτά πρέπει να μεταφέρονται και να είναι ευπροσάρμοστα. Να τα αλλάζω, να προσθέτω ή να αφαιρώ τμήματά τους», εξηγεί, καθώς μου δείχνει κι έναν ποδοκίνητο τόρνο του 1700 που παίζει ρόλο γραφείου. Τo Jove φιλοξενεί επίσης συλλογές άλλων καλλιτεχνών, όπως των Bord de l’ eau από τη Θεσσαλονίκη και των Padalu που φτιάχνουν κεραμικά και τρισδιάστατα αρχιτεκτονικά σχέδια.
Στο νησί ο Αχιλλέας έρχεται εδώ και 35 χρόνια και στον Πύργο βρέθηκε από επιλογή. «Άκουσα τη γνώμη της μικρής μου ανιψιάς και άνοιξα πριν από 6 χρόνια ένα λιλιπούτειο μαγαζί στην πλατεία για να δοκιμάσω αν αυτού του είδους το χειροποίητο κόσμημα και αυτή η λογική στέκει εδώ. Στη συνέχεια, μεταφέρθηκα σε αυτό τον χώρο», μου λέει. Και προσθέτει ότι οι ντόπιοι όχι μόνο τον δέχθηκαν, αλλά και τον βοήθησαν να ενσωματωθεί στη μικρή τους κοινότητα.
Τηλ: 697 422 3890, jewelryjove.com
Tης Μαργαρίτας-Xειροποίητα προϊόντα Τήνου
Υπέροχα αρώματα με καλωσορίζουν στο λιλιπούτειο μαγαζί με το vintage ύφος και τα ξύλινα έπιπλα βαμμένα σε ροζ και φιστικί χρώματα, ήδη πριν μπει φουριόζα από την πλατεία, όπου κάθεται με τους συγγενείς της, η Μαργαρίτα Καγιώργη. Ευπροσήγορη και γελαστή, σε κερδίζει με το χαμόγελο και την καλή της διάθεση. «Έχω σπουδάσει ωκεανογραφία και δούλευα σε ένα ερευνητικό κέντρο στην Κρήτη. Ήταν μια περίεργη φάση της ζωής μου, ένιωθα μέσα μου ότι ήθελα να κάνω μια αλλαγή. Να φτιάχνω κάτι με τα χέρια μου, χωρίς να έχω καταλήξει στο τι ακριβώς, και να έχω έναν δικό μου χώρο», μου λέει.
Όλη η οικογένεια είναι από τον Πύργο και όταν επέστρεψε εδώ τη βοήθησαν να πάρει την απόφαση και να κάνει τα πρώτα της βήματα. Σε χρόνο dt έστησε την οικοτεχνία της και άνοιξε το μαγαζί που ονειρευόταν το 2017. «Ξεκίνησα με τα παραδοσιακά φαγώσιμα, σε βαζάκια και λικέρ: γλυκόξινα, κάποια πατέ, τουρσιά παραδοσιακά που κάνουμε στην Τήνο, όπως αγκινάρα, κρίταμο, κάπαρη. Αλλά ήθελα και κάτι για να διαφοροποιηθώ από το πολύ παραδοσιακό. Έτσι, φτιάξαμε με τη μητέρα μου κάποια πιο ιδιαίτερα προϊόντα με ντόπια υλικά, όπως πέστο κάπαρης, πατέ λιαστής ντομάτας με μέλι θυμαρίσιο, πατέ μάραθου και αγκινάρας με σύκο, καρότο και τζίντζερ, γλυκόξινες μαρμελάδες που συνδυάζονται με τυριά, γλυκόξινο κρεμμύδι που μπορείς να βάλεις μέσα στα burgers», μου λέει.
«Μετά σκέφτηκα τα καλλυντικά. Έκανα κάποια σεμινάρια μαζί με τη γυναίκα του αδερφού μου για κρέμες και σαπούνια τα οποία εξελίξαμε με τον καιρό».
Σήμερα, τα ράφια είναι γεμάτα με τα φυσικά καλλυντικά που έχουν τη φίρμα της, μαζί με τα χειροποίητα κεριά που είναι τελευταία προσθήκη. «Δεν φανταζόμουν ότι η ιδέα μου θα εξελιχθεί τόσο καλά. Κάθε χρόνο το μαγαζί γίνεται όλο και καλύτερο, έχει μεγάλη ανταπόκριση από τον κόσμο -και μέσω του e-shop μου». Ο τολμών νικά. Και η Μαργαρίτα επιβεβαιώνει το ρητό με τον καλύτερο τρόπο.
Βόλτα στον Πάνορμο
Το μικρό λιμάνι με τα ψαροκάικα που απέχει 3,5 χιλιόμετρα από τον Πύργο είναι αγαπημένος προορισμός για φαγητό, εδώ και πολλά χρόνια. Το ατού του είναι η θέα στο νησάκι Πλανήτης με τον φάρο και οι μικρές παραλίες στη βορειοδυτική πλευρά του. Εκτός από ταβέρνες στη σειρά, υπάρχουν σπίτια με νησιώτικη αρχιτεκτονική και αρκετά ενοικιαζόμενα δωμάτια ή διαμερίσματα. Το καλοκαίρι γεμίζει με κόσμο, οπότε καλό είναι να αποφύγετε τις ώρες αιχμής.
Επί Ενετοκρατίας το Πόρτο Παλέρμο (Όρμος Πανόρμου) ως μοναδικό φυσικό λιμάνι στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού, είχε ιδιαίτερη στρατιωτική σημασία και ήταν από τους τέσσερις φρουρούμενους όρμους του. Ήταν ασφαλές καταφύγιο για τα εμπορικά πλοία και υπήρχαν καλύβες και αποθήκες για να φυλάγονται τα εμπορεύματα.
Περπατώντας παραλιακά προς τον φάρο θα βρεις μικρές παραλίες όπως η Αγία Θάλασσα με το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου και ο Καβαλουρκός (ή Καβάλαργος) με άμμο και ωραία νερά. Κοντά στη δεύτερη βρίσκεται ο Πλανήτης με τον φάρο που είναι από τους παλαιότερους στις Κυκλάδες και έχει χαρακτηριστεί Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο από το 1998. Πρωτοάναψε το 1886, είχε φωτοβολία 9 μιλίων και είναι φτιαγμένος με μαστοριά, από πέτρα και μάρμαρο. Θεωρείται «φανός λιμένος», όχι για πελαγοδρομία και μεγάλες αποστάσεις. Έγινε αυτόματος το 1945. Άλλη μια κοντινή και μεγάλη παραλία είναι η Ρόχαρη, επίνειο του χωριού Πλατιά, στο 1 χλμ. από τον Πάνορμο, προς τα ανατολικά. Είναι αμμώδης με αρμυρίκια και beach bar.
Φαγητό – Διασκέδαση
Στον Πύργο
Αθμάρ: ο Bαγγέλης Χαρίτος, με προπάππου τον γλύπτη Γ. Καπαριά, είχε παιδικό του όνειρο να φτιάξει «το μαγαζί στα σκαλιά της πλατείας του Πύργου». Το κατάφερε μετά από 30 χρόνια, έχοντας ως φιλοσοφία τα Τηνιακά προϊόντα να πρωταγωνιστούν στα πρωτότυπα κοκτέιλ του Αθμάρ και να έχουν παρουσία σε πολλούς από τους μεζέδες του all day bistrot. Άλλωστε και το όνομα είναι εμπνευσμένο από το θυμάρι που μοσχοβολάει σε όλο το νησί. Στον κατάλογο με τα κοκτέιλ θα βρείτε πρωτότυπες μίξεις υλικών -όπως, για παράδειγμα, το Τηνιακό Νεγκρόνι με κρίταμο και κάπαρη, που έχει γίνει δημοφιλές.
Από τους μεζέδες ξεχωρίζουν οι φλογέρες με μυζήθρα, το τηγανόψωμο με λιαστή ντομάτα, τα φουρνιστά ρεβίθια με πιπεριές και μους καρίκι, το νιόκι με λούζα, τα σιουφιχτά με κιμά και τηνιακή παλαιωμένη γραβιέρα. Τις πρώτες ύλες ο Βαγγέλης τις αγοράζει από μικρούς παραγωγούς τους νησιού. Ωραία είναι και τα γλυκά, όπως το παραδοσιακό γαλακτομπούρεκο, το τσιζκέικ, η σοκολατοπιτα. Μάλιστα, μαζί με την ζαχαροπλάστρια που θα φέρει από τον Τερκενλή θα εξελίξει, όπως μου λέει, «με μια παλιά συνταγή, αλλά μοντέρνα παρουσίαση», τα δικά του Τηνιακά «λυχναράκια».
Τηλ: 22830 31977, athmar.gr
Dough and Shaker: ο Αντώνης Παπάζογλου, η οικογένεια του οποίου είχε εργαστήριο όπου έφτιαχναν πίτσες, και η σύζυγός του Φραντσέσκα άνοιξαν το εστιατόριό τους το 2016. Μαζί με αυτό δημιούργησαν και το εργαστήριο στο οποίο παράγουν δυο ειδών ζυμάρια (24 και ένα 72 ωρών ωρίμανσης), μαζί με φρέσκα ζυμαρικά και παγωτό. Στο φιλόξενο μπαλκόνι τους σερβίρουν χειροποίητες πίτσες με καναδέζικη και ιταλική ζύμη σε πολλές γεύσεις, καθώς και ζυμαρικά. Τα υλικά είναι από το νησί και τα αλλαντικά από μικρούς παραγωγούς σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Για επιδόρπιο δοκιμάστε τα γλυκά τους, όπως τιραμισού, γλυκές πίτσες, παγωτό και sorbet.
Στην πλατεία του Πύργου υπάρχουν τα ιστορικά καφενεία-γλυκοπωλεία «Το Κεντρικόν» και ο «Μεγάλος Καφενές» με παράδοση στο γαλακτομπούρεκο, και το μοντέρνο Platanos Caffe.
Τηλ: 22830 31119, doughandshaker.com
Στον Πάνορμο
Maru: oνομαστό εστιατόριο με θέα στη θάλασσα και πιάτα δημιουργικής μεσογειακής-ελληνικής κουζίνας με πολύ ωραία παρουσίαση. Δοκιμάστε τα ριζότα, το κριθαρότο θαλασσινών, τις σαρδέλες με σάλτσα από τοματίνια, την ομώνυμη σαλάτα και τα αμπελοφάσουλα, τα φρέσκα θαλασσινά και τα ψάρια.
Τηλ: 22830 31482
Προτάσεις διαμονής
Πύργος
Villa Celeste Tinos: πολυτελής βίλα με πισίνα και παραδοσιακή αρχιτεκτονική, κοντά στον Πύργο. Αποτελείται από 2 κτίρια και μπορεί να φιλοξενήσει συνολικά 12 άτομα.
Amedi Villas Tinos: απέναντι από το Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών, αποτελείται από 6 καταλύματα διαφόρων τύπων, με σύγχρονη διακόσμηση.
Pyrgos Suites: τέσσερα εξοπλισμένα και ευρύχωρα διαμερίσματα κοντά στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας, με ωραία θέα στον Πύργο.
Skaris Guesthouse Tinos: στεγάζεται σε παραδοσιακό σπίτι του Πύργου, με αυλές και μπαλκονάκια. Οι τρεις κατοικίες είναι πλήρως εξοπλισμένες και έχουν μεγάλες κουζίνες.
Check in Tinos: στον ιστότοπο αυτό θα βρείτε καλόγουστες και πλήρως οργανωμένες κατοικίες μέσα στο χωριό του Πύργου, στον Πάνορμο (και σε άλλα χωριά) για να επιλέξετε αυτή που σας ταιριάζει.
Imarkellis Boutique Villas: τέσσερις βίλες κοντά στον Πύργο, με μοντέρνα διακόσμηση και πισίνα.
Πάνορμος
Glafki Hotel Tinos: με 16 κατοικίες διαφόρων τύπων που έχουν κουζίνες, πισίνα με pool bar, αυλές και κήπους.
Art Village: σε κυκλαδίτικο κτίσμα, με πολύ περιποιημένα διαμερίσματα με ενδιαφέρουσα αισθητική.
Planitis Lighthouse View: διαμέρισμα στην άκρη του Πανόρμου, με δύο ορόφους και μπαλκόνια που χαρίζουν υπέροχη θέα στο νησάκι Πλανήτης με τον φάρο του.
Διαβάστε ακόμα:
