H ακατέργαστη ομορφιά της Σκύρου παίζει ανάμεσα στην καταπράσινη φύση που θυμίζει πως εδώ βρισκόμαστε στις Σποράδες, και σε βραχώδη τοπία τα οποία φέρνουν κατά νου τις Κυκλάδες.
Παραλίες γλυκές και απαλές, με δέντρα που φτάνουν μέχρι το νερό. Άλλες, πάλι, παραμένουν απρόσιτες από την ξηρά, οπότε μόνο με καραβάκι θα φτάσεις στα γαλαζοπράσινα, «εξωτικά» τους νερά. Η δε Χώρα του νησιού είναι κομψοτέχνημα: με το Κάστρο στο ψηλότερο σημείο, με θέα στην απεραντοσύνη του βορείου Αιγαίου, με σοφιστικέ, εναλλακτικό τουρισμό και με κατοίκους που διαφυλάσσουν την αυθεντικότητα του τόπου τους.
Το προφίλ της Σκύρου συμπληρώνουν ταβέρνες με γνήσιες, γευστικές νοστιμιές (ναι, από εδώ ξεκίνησε η διάσημη αστακομακαρονάδα), μπαράκια με άποψη, μίνι κρουαζιέρες σε ακατοίκητα νησάκια, πεζοπορίες μέσα σε πυκνό δάσος. Χαμένο θαρρείς σε έναν δικό του χωροχρόνο, το νησί δεν υποκύπτει στο μαζικό και το ευτελές. Κρατάει ήπιους, ανθρώπινους ρυθμούς ζωής ακόμα και στην καρδιά του φλογερού Αύγουστου, διατηρώντας αναλλοίωτη μια ιδιαίτερη, αδρή ταυτότητα.
Η Χώρα
Στην πρωτεύουσα της Σκύρου φθάνεις εύκολα από τη Λιναριά (το ήσυχο λιμανάκι του νησιού), οδηγώντας 17 χιλιόμετρα σε ασφαλτοστρωμένο δρόμο. Είναι χτισμένη αμφιθεατρικά σε λόφο, στους πρόποδες του Κάστρου, προσφέροντας «αεροπλανική» θέα στους παραθαλάσσιους οικισμούς και στο καταπράσινο βορινό μέρος.
Την πρώτη γερή αίσθηση από την αυθεντικότητα που κυριαρχεί εδώ θα την πάρετε ανηφορίζοντας τη Μεγάλη Στράτα: τον πλατύ, λιθόστρωτο δρόμο που διασχίζει ολόκληρη τη Χώρα, από τον οποίον ξεκινούν όλα τα πλακόστρωτα, ελικοειδή καλντερίμια. Μέρος μικρό μα γεμάτο ζωντάνια, διατηρεί σε μεγάλο βαθμό το παραδοσιακό του ύφος. Εργαστήρια, μαγαζάκια με χαρακτηριστικά σκυριανά ξυλόγλυπτα, πήλινα και κεντήματα, ταβερνάκια, μπαράκια, καφενεία. Όλα σε πλήρη δράση, πάντα με αρμονία και κομψότητα. Οι Σκυριανοί δεν θα βγουν από τους χαλαρούς τους ρυθμούς, αλλά θα συμπορευθούν όμορφα και φιλικά με τις δικές σας επιθυμίες για απόδραση από την πίεση της πόλης.
Θα πιείτε αργά τον καφέ σας σε κάποιο καφενείο, θα φάτε σε ένα ταβερνάκι και θα χαθείτε στα στενά με τα αμέτρητα εκκλησάκια. Βρείτε λίγο χρόνο να επισκεφθείτε τους ναούς της Αρχοντοπαναγιάς, της Παναγίας του Θοδωρή και των Ταξιαρχών. Πίσω στη Μεγάλη Στράτα, εντωμεταξύ, οι πινακίδες προς τα μουσεία θα σας φέρουν στην πλατεία Μπρουκ (ή Κύπρου) όπου δεσπόζει το άγαλμα του Pόμπερτ Mπρουκ, φιλοτεχνημένο από τον γλύπτη Mιχάλη Tόμπρο. Ο Άγγλος ποιητής και φιλέλληνας πέθανε το 1915 σε ένα πλοίο κοντά στο νησί, έχοντας ως τελευταία επιθυμία να ταφεί σε αυτό.
Κοντά στην πλατεία βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο (2222091327), όπου φιλοξενούνται σημαντικά ευρήματα από την Πρωτοελλαδική και Μυκηναϊκή περίοδο, αλλά και το Εθνολογικό και Λαογραφικό Μουσείο Μάνου & Αναστασίας Φαλτάιτς (2222091150) –ένα από τα πρώτα του είδους στην Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 1964 και στεγάζει μια πλήρη αναπαράσταση παραδοσιακού σκυριανού σπιτιού, καθώς και μεγάλο αριθμό χειροτεχνημάτων και εργαλείων (τόσο οικιακών, όσο και αγροτικών). Συνεχίζοντας την περιπλάνησή σας στον λαβύρινθο των στενών καλντεριμιών θα αρχίσετε να ανεβαίνετε προς το Κάστρο και το βυζαντινό Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Σκυριανού, του πολιούχου της Σκύρου.
Το Κάστρο
Βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο της Χώρας, πάνω στην κορυφή ενός απόκρημνου βράχου με τρεις σχεδόν κάθετες πλευρές (η τέταρτη, με την πιο απαλή κλίση, οδηγεί στη Χώρα). Δεσπόζει στα 180 μέτρα πάνω από το απέραντο Αιγαίο και η θέα από εδώ είναι απερίγραπτη: σαν να βλέπετε το πέλαγος όπως πρωτοεμφανίστηκε θριαμβευτικά στον κόσμο, όταν κάποιος διέταξε «να χωριστεί η γη από τη θάλασσα».
Όλα τα συνταρακτικά γεγονότα του νησιού, ήδη από τη μυθολογική περίοδο, έχουν ως επίκεντρο αυτό τον βράχο. Εδώ βρισκόταν λ.χ. η έδρα του βασιλιά Λυκομήδη, ο οποίος σκότωσε τον προϊστορικό βασιλιά της Αθήνας, Θησέα. Και ήταν ανάμεσα στις πολλές δικές του κόρες που έκρυψε η Θέτιδα τον γιο της Αχιλλέα ντυμένο με γυναικεία ρούχα, ώστε να αποφύγει τον θάνατο που τον περίμενε στον Τρωικό Πόλεμο.
Η ακρόπολη έμεινε οχυρωμένη συνεχώς από την προϊστορία ως τα ρωμαϊκά και βυζαντινά χρόνια, μέχρι το 900 που καταλήφθηκε και λεηλατήθηκε από τους Σαρακηνούς. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204) η Σκύρος πέρασε στην κυριαρχία των Βενετών, οι οποίοι την κράτησαν ως το 1537, όταν την κατέλαβαν οι Τούρκοι του περιβόητου Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα. Οι Έλληνες κάτοικοι απόκτησαν τελικά το Κάστρο κατά την Επανάσταση του 1821.
Τι έμεινε όμως από όλη αυτή τη σχεδόν τρισχιλιετή ιστορία; Λίγα πράγματα, κυρίως από τη βυζαντινή περίοδο του κάστρου, μαζί με κάποια ίχνη από τις αρχαίες οχυρώσεις. Η επιγραφή «Δια του Σεβαστού Γεωργίου του Χαϊτέλη» πάνω από τη σιδερόπορτα θυμίζει πως στη Σκύρο στέλνονταν εξορία οι Βυζαντινοί άρχοντες –πολλοί, μάλιστα, έμειναν μόνιμα εκεί, στήνοντας τη δική τους διοίκηση. Ο Χαϊτέλης ήταν ένας από αυτούς και, εκτός του ότι έφτιαξε τον πύργο μπροστά στο Κάστρο, εντοίχισε και τον αθηναϊκό Λέοντα που μπορείτε να δείτε πάνω από το υπέρθυρο της κεντρικής εισόδου.
Στα ριζά του Κάστρου βρίσκεται το Μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου, ο Αϊ-Γιώργης ο Επανωτός (2222091216). Ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα από τον αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά κατά παράκληση του Οσίου Αθανασίου του Αθωνίτη, ο οποίος τον ακολουθούσε σε εκστρατεία ανακατάληψης της Κρήτης από τους Άραβες. Ο στόλος κατέφυγε λόγω τρικυμίας στη Σκύρο για να προφυλαχθεί και ο αυτοκράτορας υποσχέθηκε στον όσιο πως, εάν νικήσει, θα φτιάξει μοναστήρι στη χάρη του Αγίου Γεωργίου. Το μοναστήρι είναι μετόχι της Ιεράς Μονής Αγίας Λαύρας του Αγίου Όρους και στο εσωτερικό του μπορείτε να δείτε δύο βυζαντινές εικόνες του Αγίου Γεωργίου. Ανάμεσα στα τάματα, επίσης, βρίσκεται και το μετάλλιο του Ολυμπιονίκη Σπύρου Λούη.
Οι παραλίες στα βόρεια του νησιού
Όλες σχεδόν οι παραλίες στις οποίες πάει αυτοκίνητο βρίσκονται στο βόρειο μέρος του νησιού, όπου δεσπόζει το καταπληκτικό δημοτικό δάσος. Ξεκινώντας από το λιμάνι της Λιναριάς με κατεύθυνση προς Χώρα συναντάτε δεξιά τις Αχερούνες –με ψιλή άμμο και γαλαζοπράσινα νερά. Λίγο παρακάτω κόβετε αριστερά με προορισμό τις παραλίες του Πεύκου, του Αγίου Φωκά και της Ατσίτσας. Eξτρα bonus η γοητευτική διαδρομή μέσα από το προστατευόμενο πευκοδάσος: ένα μεγάλο μέρος της θα το διαβείτε πάνω σε καλοστρωμένο χωματόδρομο.
Ο Πεύκος είναι μια αμμώδης παραλία κυκλωμένη στοργικά από πευκόφυτες πλαγιές, με μεγάλα κομμάτια μαρμάρου από το παλιό λατομείο να ξεπροβάλλουν πού και πού από το έδαφος. Τα δέντρα φτάνουν μέχρι τη θάλασσα, ενώ υπάρχει κι ένα συμπαθητικό beach bar για τα χρειαζούμενα. Η μικρούλα, προφυλαγμένη παραλία του Αγίου Φωκά έχει διάφανα, γαλάζια νερά, άμμο από τη μια μεριά της μικρής προβλήτας (όπου στήνει τις ομπρέλες της και η ομώνυμη ταβέρνα), ψιλό βοτσαλάκι από την άλλη, χέρσα χωράφια και θαμνώδη βλάστηση από πίσω.
Πολύ ξεχωριστή η παραλία της Ατσίτσας (βοτσαλωτή με καταγάλανα νερά), στον ομώνυμο όρμο. Το πυκνό πευκόδασος που φθάνει μέχρι τη θάλασσα, τα κατάφυτα νησάκια κοντά στην ακτή (το γνωστότερο είναι η Καλογριά), οι βράχοι με τα περίεργα σχήματα και οι πέτρινοι πυλώνες –απομεινάρια της σιδηροδρομικής γραμμής που κατασκευάστηκε στις αρχές του 1900 για τη μεταφορά σιδηρομεταλλευμάτων από τα ορυχεία στο βουνό– δημιουργούν ένα σπάνιο τοπίο. Στον δε μώλο δένουν ψαράδικα και τουριστικά πλοία, ενώ υπάρχουν ξενώνες και ταβερνάκια.
Επιστρέφοντας στον κεντρικό δρόμο, λίγο μετά την αριστερή διασταύρωση που μας οδήγησε στον Πεύκο, συναντάμε μια δεξιά στροφή, η οποία οδηγεί δυτικά στην Καλαμίτσα και ανατολικά στην Ασπού. Η Καλαμίτσα είναι από τις μεγαλύτερες και πιο δημοφιλείς παραλίες της Σκύρου, με άμμο και βότσαλο και κρυστάλλινα νερά. Είναι προστατευμένη και αρκετά απάνεμη, με ομπρέλες από την τοπική ταβέρνα –όταν έχει βοριά, πάντως, γίνεται κατάλληλη και για windsurfing. Στη συνέχεια βρίσκεται η αμμώδης κι ερημική Κολυμπάδα και πιο πέρα η αμμώδης, ρηχή παραλία της Ασπούς, με τα πευκάκια στην άκρη: είναι σχετικά έρημη και ανοργάνωτη.
Πίσω στον κεντρικό δρόμο, σχεδόν κάτω από τη Χώρα, θα βρείτε τις μεγάλες διαδοχικές αμμουδιές στα Μαγαζιά και στον Μώλο, που σχεδόν ενώνονται. Εδώ κυριαρχεί πιο κοσμοπολίτικη διάθεση, με ταβέρνες, beach bars, ψιλή άμμο, ρηχά νερά, εύκολο πάρκινγκ, θέα στο Κάστρο. Zητείστε να δείτε και τους κιβωτιόσχημους τάφους της εποχής του Σιδήρου. Λίγο πιο πέρα από τον Μώλο θα φτάσετε στα Πουριά με το πολύ εντυπωσιακό και ασυνήθιστο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, το οποίο είναι σκαλισμένο στον βράχο.
Τα παραθαλάσσια αρχαία λατομεία προσφέρουν μοναδικό θέαμα με ανάγλυφους «διάκοσμους» στους βράχους, ενώ παραδίπλα η μεγάλη αμμουδερή παραλία Γυρίσματα απλώνεται σε μήκος σχεδόν 1 χιλιομέτρου. Διαθέτει οργανωμένο κομμάτι με ομπρέλες και τα συναφή, αλλά κι ένα ελεύθερο μέρος για να βολευτείτε όπως σας αρέσει. Τέλος, η απομονωμένη παραλία Καρεφλού (μικρά βράχια, δέντρα, πολλά πουλιά, πεντακάθαρα νερά) δεν είναι εύκολα ορατή και θα τη φτάσετε μέσω ενός σχετικά δύσκολου χωματόδρομου, που κατά προτίμηση απαιτεί να έχετε αμάξι 4×4.
Βορειοδυτικά, σε απόσταση περίπου 12 χιλιομέτρων από τη Χώρα, βρίσκεται ο Άγιος Πέτρος, με βοτσαλάκι, με έναν αμμόλοφο κατά μήκος της παραλίας, με πευκόφυτο ύψωμα από πίσω, με κέδρους πάνω στους ψηλούς σχηματισμούς βράχων, με γαλάζια νερά. Μετα-χίπικη διάθεση, κάμπινγκ και γενικά ό,τι πρέπει για όσους δεν βλέπουν με καλό μάτι την τυπική τουριστική κανονικότητα. Λίγο μετά ακολουθούν οι αμμουδιές της Κυρά Παναγιάς και της Καλογριάς. Και σε αυτές τις δύο παραλίες και στον Άγιο Πέτρο επιβάλλεται να έχετε μαζί σας ομπρέλα. Η Ατσίτσα προσεγγίζεται κι από εδώ, με άσφαλτο, μα ο χωματόδρομος μέσα από το δάσος έχει άλλη χάρη.
Στον άγριο Νότο
Αν στον βορρά του νησιού η σκυριανή φύση εκφράζεται με πυκνά πευκοδάση και ονειρεμένες διαδρομές μέσα στη δροσιά, στον άγονο, βραχώδη νότο κυριαρχούν οι θαλασσινές σπηλιές με τους σταλαγμίτες, τα έρημα νησάκια και οι παρθένες παραλίες στις οποίες φθάνεις μόνο με 4×4.
Το τμήμα αυτό του νησιού αποτελείται σχεδόν ολόκληρο από το όρος Κόχυλας, με ύψος περίπου 800 μέτρων –το «Βουνό», όπως το λένε οι Σκυριανοί. Πάνω του, στο οροπέδιο Άρι, ζουν ελεύθερα τα διάσημα (και δραματικά μειούμενα σε πληθυσμό) μικρόσωμα αλογάκια της Σκύρου. Θα φτάσετε εύκολα εδώ με αυτοκίνητο. Έστω κι αν δεν πετύχετε τα αλογάκια, θα δείτε «πιάτο» ένα ζαφειρένιο Αιγαίο, που δεν θα το ξεχάσετε ποτέ.
Ο μικρός προστατευμένος όρμος Τρεις Μπούκες και τα νησάκια Σαρακήνικο και Πλατιά που κλείνουν την εμπασιά του φτιάχνουν σκηνικό ονειρεμένης ομορφιάς, ενώ η διπλανή παραλία Ρένες –με χοντρό βότσαλο, ερημική, πεντακάθαρη και ιδανική για ψαροντουφεκάδες– προσεγγίζεται με 4×4 ή από τη θάλασσα.
Η Γλυφάδα έχει άμμο και γαλανά νερά, ενώ σε μιαν άκρη της αναβλύζει γλυκό νερό, που της έδωσε και το όνομα. Το καϊκάκι που φεύγει από τη Λιναριά θα σας κάνει τον γύρο της απόκρημνης βραχώδους ακτογραμμής της νότιας Σκύρου και θα σας πάει και στο Σαρακηνό (ή Σαρακήνικο) με τα διάφανα νερά, τον πολύχρωμο βυθό και τη χρυσαφένια αμμουδιά. Θα σας πάει όμως και στις θαλασσινές σπηλιές με τα σμαραγδένια νερά και τους σταλακτίτες –θα μπείτε μάλιστα και στη μεγαλύτερη από αυτές, την Πεντεκάλη.
Πού να φάτε
Σχεδόν σε όλες τις ταβέρνες του νησιού προσφέρονται ντόπια κρέατα (κυρίως κατσίκια) που είναι νοστιμότατα, αφού βόσκουν ελεύθερα τα αρωματικά χόρτα της σκυριανής φύσης. Η ντόπια φέτα και το ξινοτύρι είναι εξαιρετικά και ταιριάζουν πολύ με την πιο διάσημη πίτα της Σκύρου, τη λαδόπιτα. Η αστακομακαρονάδα είναι (όπως είπαμε) δημιούργημα των Σκυριανών, ενώ δεν θα δυσκολευτείτε να βρείτε και φρέσκα ψάρια.
Άγιος Πέτρος ή Ταβέρνα του Τάκου (Τραχύ, 6972842116)
Ταβέρνα-υπερπαραγωγή μέσα στο δάσος και στη δροσιά, 10 χιλιόμετρα βόρεια της Χώρας. Δικά τους γαλακτοκομικά και λαχανικά, θαυμάσια ψημένα κρεατικά, καταπληκτική λαδόπιτα με ξινοτύρι.
Ταβέρνα της κυρίας Καλής (Άγιος Φωκάς, 6937090848)
Απίστευτη ψαρόσουπα από φρέσκα ψάρια. Ό,τι βγάλει το καΐκι, συν παραδοσιακά μαγειρευτά.
Σταματία (Πεύκος, 6972558232)
Κλασικά μαγειρευτά, φρέσκα ψάρια, αστακομακαρονάδα, λαδόπιτα με ξινοτύρι, ντόπια γραβιέρα, κατσικάκι.
Ψαριώτης (Λιναριά, 2222093250)
Εξαιρετική αστακομακαρονάδα, φρέσκα ψάρια, μαστόρικη σχάρα και τηγάνι.
Μπαρμπαγιάννης και Μαρίτσα (Χώρα, 2222091276)
Οινομαγειρείο με τέλειους κεφτέδες, στραπατσάδα, αρνάκι λεμονάτο, κοτόπουλο με κόκκινη κανελάτη σάλτσα.
Κάβος (Λιναριά, 2222093213)
Εδώ θα έρθετε για πρωινό και θα κάτσετε μέχρι το βράδυ, με σαλάτες, σάντουιτς, ομελέτες και τα συναφή, κυρίως όμως για το συγκλονιστικό ηλιοβασίλεμα –με ποτάκι, κοκτέιλ και θέα στο λιμάνι. Τα σκαλάκια του καταλήγουν σε δύο ξύλινες πλατφόρμες όπου αράζεις και μετά βουτάς στην υπέροχη θάλασσα. Υποδέχεται τα πλοία με κλασική μουσική.
Ανεμόμυλος (Πουριά, 222093656)
Όμορφα ανακαινισμένος ανεμόμυλος του 1800, που έχει μετατραπεί σε bar-restaurant, απέναντι από τα Βρυκολακονήσια. Φοβερό ηλιοβασίλεμα και απίστευτη ατμόσφαιρα όταν πιάνει βοριάς.
Τα Γλυκά της Φαλταΐνας (Χώρα, 2222091005)
Γύρω στις 100 γεύσεις παγωτό με φρέσκο γάλα. Διάσημες η πορτοκαλόπιτα και η «αραπίνα» με μαύρη σοκολάτα, πολύ ωραίο όμως και το αμυγδαλωτό με καρύδια και μέλι.
Ο Χιώτης (Χώρα, 2222091761)
Χειροποίητο παγωτό με φρέσκο γάλα από δικά τους ζώα. Ξακουστή η γεύση «σουλτάνα» (βανίλια με ολόκληρα κεράσια), αλλά και το πολίτικο εκμέκ και το καζάν ντιπί με βουβαλίσιο γάλα.
Πώς θα φτάσετε στη Σκύρο
Η Σκύρος είναι το νοτιότερο και το μεγαλύτερο σε έκταση (210 τ.χλμ.) νησί των Σποράδων. Συνδέεται αεροπορικά με την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και ακτοπλοϊκά με την Κύμη της Εύβοιας.
Διαβάστε ακόμα:
Στις παραλίες της Σκύρου τα πεύκα φτάνουν μέχρι τη θάλασσα
Birdwatching στη Σκύρο: Παρατηρώντας τα πλάσματα που έμαθαν να ζουν ελεύθερα
Ο Guardian στην καταπράσινη Σκόπελο με τη «βλάστηση Καραϊβικής» και το «Μονοπάτι Ρετσίνας»
