Δεν είναι μυστικό πως η νότια Ιταλία υπήρξε ελληνική αποικία κατά την αρχαιότητα, όπως δεν είναι μυστικό πως υπάρχουν ακόμα περιοχές στη γείτονα χώρα που οι κάτοικοι μιλάνε μια ελληνική διάλεκτο και είναι υπερήφανοι απόγονοι Ελλήνων.
Μέρος της Magna Grecia ή αλλιώς της Μεγάλης Ελλάδας, η Κάτω Ιταλία έχει μπόλικα χωριά, των οποίων οι ρίζες είναι ελληνικές. Στην περιοχή που ονομάζεται La Grecìa Salentina, δηλαδή η Ελλάδα του Σαλεντίνου, μιλούν μια ελληνική διάλεκτο γνωστή ως Γκρίκο ενώ έχουν ξεχωριστά ήθη, έθιμα και μουσική. Είναι εντυπωσιακό πως πτυχές της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού έχουν επιβιώσει στο πέρασμα των αιώνων. Ενώ και στην ευρύτερη περιοχή της Bovasia στην επαρχία της Καλαβρίας υπάρχουν επίσης χωριά που μιλούν μια ελληνο-καλαβρική διάλεκτο. Μάλιστα από τα τέλη του 20ού αιώνα, το ιταλικό κράτος αναγνώρισε τους Έλληνες και τη διάλεκτο Griko ως ελληνική εθνική και γλωσσική μειονότητα.
Μπορείτε να γνωρίσετε τις ελληνικές κοινότητες κάνοντας ένα road trip στις επαρχίες της Απουλίας και της Καλαβρίας. Για να εξερευνήσετε την La Grecìa Salentina θα ξεκινήσετε από την πόλη Λέτσε με κατεύθυνση προς το Maglie. Δεξιά και αριστερά αυτού του οδικού άξονα βρίσκονται περίπου 11 ελληνικά χωριά. Αρχικά ήταν εννιά, τα Martano, Calimera, Castrignano de Greci, Corigliano D’Otranto, Martignano, Melpignano, Soleto, Sternatia και Zollino αλλά το 2007 προστέθηκαν άλλα δυο χωριά το Carpignano Salentino και το Cutrofiano.
Με αφετηρία το Λέτσε λοιπόν, θα κάνετε την πρώτη σας στάση στο χωριό Sternatia, ένα χωριό 2.400 κατοίκων που έχει σε μεγάλο βαθμό διατηρήσει την παλιά αρχιτεκτονική του. Αποτελούσε σημαντικό διοικητικό και στρατιωτικό κέντρο του 15ου για αυτό και έχει μια ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική.
Στα λιθόστρωτα δρομάκια της Sternatia, στην παλιά πόλη, κάθε γωνιά αποκαλύπτει μικρά και μεγαλύτερα αξιοθέατα όπως την εκκλησία της Parrocchiale di Maria Santissima Assunta μπαρόκ αρχιτεκτονικής του 18ου αιώνα, την εκκλησία των Δομινικανών και το Frantoio Ipogeo ένα υπόγειο ελαιοτριβείο με παμπάλαια πέτρινα πατητήρια.
Από εκεί σειρά έχει το χωριό Martignano. Must στάσεις το όμορφο Palazzo Palmieri του 18ου αιώνα, το πάρκο Pozzelle από όπου γινόταν η υδροδότηση του χωριού με τα δεκάδες πηγάδια, αλλά και η κεντρική εκκλησία με τον πύργο του ρολογιού, που το παλαιότερο τμήμα της χρονολογείται το 1541.
Λίγο πιο ανατολικά θα βρείτε το αρκετά μεγαλύτερο χωριό Calimera. Εδώ, θα περπατήσετε μέχρι την Piazza del Sole για να θαυμάσετε την πρόσοψη της κεντρικής εκκλησίας με το τετραώροφο καμπαναριό της και την περίτεχνη πύλη καθώς και μέχρι το παρεκκλήσι του Σταυρού, που είναι γνωστό για τον ξύλινο σταυρό στο ιερό, του 17ου αιώνα όπως και για τους θόλους που είναι ζωγραφισμένοι με τα πρόσωπα τεσσάρων ευαγγελιστών. Σημείο αναφοράς είναι το Σπίτι-Μουσείο του Αγροτικού Πολιτισμού «Casa Museo della Civilta, Contadina e della Cultura Grika», που φιλοξενεί ένα θησαυρό λαϊκού πολιτισμού που συνδέει το Salento με την Ελλάδα.
Νότια του Calimera βρίσκεται το Martano με τη δική του αίγλη και ιστορία. Το Martano είναι γνωστό για τη γραφική ομορφιά, τον πολιτισμό, τις παραδόσεις και τη γεωργία του, που αποτελεί μια από τις κύριες πηγές εισοδήματος για την τοπική κοινωνία. Εδώ, μπορείτε να θαυμάσετε τα παλιά σπίτια, τα πολυάριθμα παλάτια, όπως το Palazzo Pino και το Palazzo Andrichi-Moschettini και να κάνετε βόλτα στα στενά ελικοειδή σοκάκια. Επίσης, αξίζει να επισκεφθείτε την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου και το μοναστήρι της Santa Maria della Consolazione.
Αν οδηγήσετε ελάχιστα μόλις χιλιόμετρα προς τα ανατολικά θα βρεθείτε στο Carpignano Salentino, ένα ακόμη ελληνικό χωριό όπου και εδώ η μπαρόκ αρχιτεκτονική μπερδεύεται όμορφα με νεοκλασικά στοιχεία. Τα στενά λιθόστρωτα σοκάκια κάνουν και εδώ την εμφάνισή τους και πολλές αυλές και σπίτια θυμίζουν αυτά της ελληνικής υπαίθρου. Η Κρύπτη της Santa Cristina γνωστή και ως η Κρύπτη της Madonna delle Grazie, είναι από τα πιο εντυπωσιακά αξιοθέατα και βρίσκεται σε ένα σύστημα υπόγειων δωματίων που χρονολογούνται από την λίθινη εποχή, η κρύπτη είναι ένας από τους παλαιότερους τόπους λατρείας στην Απουλία και είναι μια πολύτιμη μαρτυρία ελληνικής ιεροτελεστίας.
Άλλη στάση είναι το Μουσείο της Ιστορίας του Carpignano Salentino, ένας μικρός χώρος που φιλοξενεί ιστορικά στοιχεία που χρονολογούνται πριν από περισσότερα από 6000 χρόνια. Άλλα σημεία που αξίζει να σταθείτε εκτός από τις αναγεννησιακές εκκλησίες και τα όμορφα αρχοντικά, είναι το Torre Colombaia μια μεγάλη κυλινδρική κατασκευή του 15ου αιώνα, εξοπλισμένη με μικρά κελιά, που δημιουργήθηκε για να φιλοξενήσει πτηνά, ειδικά περιστέρια, τα οποία εκτρέφονταν για διάφορους σκοπούς και το Frantoio ipogeo ένα υπόγειο ελαιουργείο.
Στη συνέχεια, θα κινηθείτε νοτιοδυτικά για να φθάσετε στο Castrignano de’ Greci. Το χωριό χτίστηκε από Κρήτες της Μινωικής εποχής. Εξάλλου και το όνομα του χωριού φανερώνει την ελληνικότητά του αφού σημαίνει «Το Καστράκι των Ελλήνων». Εδώ, εντυπωσιάζει η αναστυλωμένη κρύπτη του Αγίου Ονούφριου στο κέντρο της πόλης, με αγιογραφίες και μια ελληνική επιγραφή με χρονολογία του 1237. Περπατώντας θα σταθείτε επίσης στον Πύργο του Ρολογιού και το Βαρωνικό Παλάτι.
Σχεδόν ενωμένο με το Castrignano de Greci βρίσκεται το Melpignano μια πόλη γνωστή για το διεθνές φεστιβάλ λαϊκής μουσικής που πραγματοποιείται κάθε Αύγουστο. Στην είσοδο της πόλης θα συναντήσετε την πρώην Αυγουστινιανή μονή σε υπέροχο μπαρόκ στυλ, η οποία χτίστηκε μεταξύ 1573 και 1662 και την εκκλησία Madonna del Carmine. Το επόμενο εντυπωσιακό αξιοθέατο είναι εντός της πόλης, το Palazzo Marchesale Castriota.
Τώρα επιστρέφοντας πάλι προς το Λέτσε θα κάνετε μια στάση στο Corigliano d’ Otranto, ένα από τα πιο όμορφα και καλοδιατηρημένα χωριά. Από τις μεγάλες ατραξιόν είναι το παλάτι Monti με τους τέσσερις κυκλικούς πύργους στις γωνίες του και την τάφρο στην περίμετρό του. Με αφετηρία την πλατεία San Nicola περπατήστε στα στενά δρομάκια για να θαυμάσετε τα μικρά, λευκά σπίτια με τις αυλές, τυπικά του Salento αλλά και για να δείτε την πανέμορφη εκκλησία Madre di San Nicola Vescovo που χρονολογείται από το 1622.
Από εκεί τώρα θα κινηθείτε νοτιοδυτικά στο μικρό και χαριτωμένο Cutrofiano, το μεγαλύτερο κέντρο παραγωγής κεραμικών στο νότιο Salento. Προφανώς και θα κάνετε μια στάση στο μουσείο Κεραμικής καθώς το χωριό φημίζεται για την τέχνη αυτή και θα ρίξετε μια ματιά δίπλα στο Palazzo Ducale Filomarini, επίσης στις περπατάδες σας κάντε μια στάση στις εκκλησίες Maria SS. della Neve και Congrega dell’Immacolata.
Στη συνέχεια, θα ανεβείτε βόρεια για να φθάσετε στο Soleto με το χαρακτηριστικό καμπαναριό της εκκλησίας Santa Maria Assunta, ύψους 90 μέτρων και χτισμένο τον 14ο αιώνα με γοτθικά στοιχεία γνωστός ως Spire of Raimondello. Στο ιστορικό κέντρο θα βρείτε επίσης και το παρεκκλήσι του Santo Stefano με την πανέμορφη ύστερη ρωμανική πύλη και τις παλιές τοιχογραφίες.
Το ταξίδι σας θα κλείσει στο Zollino, περίπου 6 χλμ. μακριά από το Soleto. Μικρό και γραφικό χωριό με τη χαρακτηριστική αρχιτεκτονική της περιοχής. Και εδώ τα αξιοθέατα αφορούν στις μεσαιωνικές και μπαρόκ εκκλησίες όπως αυτή του Πέτρου και Παύλου του 17ου αιώνα και τη Αγίας Άννας.
Αυτά στην Απουλία, γιατί υπάρχουν όπως αναφέραμε και ελληνικά χωριά στη γειτονική Καλαβρία γύρω από την περιοχή Bovasia που έχει ως επίκεντρο το χωριό Bova. Άλλα χωριά που συνθέτουν την ελληνόφωνη περιοχή είναι τα Roghudi, Condofuri, Galliciano, Melito di Porto Salvo, Roccaforte del Greco και Palizzi και σε κάποια από αυτά οι μεγαλύτεροι σε ηλικία κάτοικοι ακόμα μιλούν την ελληνική διάλεκτο.
Μπορείτε να ξεκινήσετε την εξερεύνηση από την Bova Superiore και με βάση αυτή να οργανώστε τις εξορμήσεις σας στα υπόλοιπα χωριά. Χτισμένη σε έναν βραχώδη λόφο σε υψόμετρο 820 μ. προσφέρει απίθανη θέα 360 μοιρών και βρίσκεται στην καρδιά της Μεγάλης Ελλάδας της Καλαβρίας. Η ελληνική επιρροή είναι εμφανής και στη γαστρονομική κουλτούρα εκτός από τη γλώσσα, ναι, εδώ μιλούν ακόμα την ελληνο-καλαβρική διάλεκτο ενώ και οι δρόμοι έχουν ονόματα ελληνικά. Σίγουρα θα κάνετε στάσεις στο Μουσείο Civico della Lingua Greco-Calabra «Gerhard Rohlfs» που αφηγείται την ελληνο-καλαβρική ιστορία, στην εκκλησία του San Leo και στα απομεινάρια του νορμανδικού πύργου. Αν πάτε νότια θα βρεθείτε στη Bova Marina, ένα παραλιακό όμορφο χωριό που όμως δεν έχει τη γοητευτική πατίνα του χρόνου όπως τα υπόλοιπα. Ωστόσο, διαθέτει μια σημαντική ιστορία, μέρος της οποίας μπορείτε να δείτε στο Αρχαιολογικό Πάρκο Αρχαιοδερίου που σας ταξιδεύει στους αιώνες και μεταξύ των διαφορετικών λαών που πέρασαν από εκεί. Αξιοσημείωτα είναι τα ερείπια μιας συναγωγής που χρονολογείται από τον 4ο-6ο αιώνα, από τις παλαιότερες στη Δύση.
Δυτικά απλώνεται το Melito di Porto Salvo το οποίο είναι ένα ψαροχώρι και δημοφιλής καλοκαιρινός τουριστικός προορισμός χάρη στις όμορφες αμμώδεις παραλίες του. Η αρχαιότερη ιστορία του Melito ταυτίζεται με αυτή του σημερινού «χωριού-φάντασμα» Pentedattilo, ενός γοητευτικού χωριού σκαρφαλωμένου στο όρος Calvario.
Αν κινηθείτε βόρεια από τη Bova μπορείτε να επισκεφθείτε ένα ακόμα ελληνικό χωριό το Roghudi Vecchio, εγκαταλελειμμένο πλέον, και αυτό σκαρφαλωμένο σε έναν βράχο στις ανατολικές όχθες του ποταμού Amendolea. Στην αντίπερα όχθη θα βρείτε το Roccaforte del Greco. Το Roccaforte del Greco βρίσκεται σε έναν απότομο λόφο που προσφέρει επίσης πανοραμική θέα 360° σε ολόκληρη την ελληνική περιοχή. Η εκκλησία του Spirito Santo του 1930 είναι επιβλητική, σε νεοκλασικό ρυθμό ενώ περπατώντας στο ιστορικό κέντρο μπορείτε ακόμα να δείτε ορισμένα τμήματα των τειχών που περιέβαλλαν την πόλη.
Μόλις 10 χλμ. νότια, βρίσκεται το Galliciano, θεωρείται δε, το παλιότερο από τα ελληνικά χωριά. Πρόκειται για ένα πέτρινο μικροσκοπικό χωριό με ελάχιστους κατοίκους το οποίο διαθέτει μάλιστα και μια παλιά μικρή ελληνορθόδοξη εκκλησία ενώ και οι δρόμοι φέρουν ελληνικά ονόματα.
Νοτιοδυτικά το Condofuri είναι ένα ανέγγιχτο από τον τουρισμό χωριό, όπως και τα περισσότερα ελληνικά χωριά της Ιταλίας, που όμως δεν έχει κάτι ιδιαίτερο που να αξίζει να σταθείτε, εκτός ίσως από την εκκλησία του San Domenico, πλούσια σε σημαντικά ξύλινα γλυπτά που χρονολογούνται από τον 6ο έως τον 20ό αιώνα.
Αξίζει όμως να επισκεφθείτε το Palizzi που βρίσκεται στα βορειοανατολικά του Bova Marina. Χτισμένο γύρω από έναν ψηλό βράχο και κάτω από τα ερείπια ενός επιβλητικού κάστρου που ξεχωρίζει για τη γραφικότητά του.
Διαβάστε ακόμα:
Μπολόνια: Ένα Σαββατοκύριακο για foodies στην «Κόκκινη Πόλη» της Ιταλίας
Τοσκάνη: Ο επίγειος παράδεισος της Ιταλίας -Ένας προορισμός για κάθε εποχή
