Περισσότερα από 20 παράξενα, μεγαλιθικά κτίσματα στέκουν σε υψόμετρο 1.365 μέτρων στην ευρύτερη περιοχή της Καρύστου, στην Νότια Εύβοια.
Γιατί παράξενα; Διότι δεν έχουν θεμέλια, ούτε συνδετικά υλικά να ενώνουν τις γιγάντιες πλάκες τους. Κι επειδή οι αρχαιολόγοι αναρωτιούνται ακόμα αν τα πελώρια αυτά κτίσματα χρησίμευαν ως κατοικίες, αγροικίες, τόποι λατρείας, καταφύγια, φυλάκια ή ακόμα και ως πανάρχαιο αστεροσκοπείο.
Τα οικοδομήματα έχουν ονομαστεί Δρακόσπιτα ή Σπίτια του Δράκου. Είναι από τα πιο γνωστά αρχαία μνημεία στην περιοχή. Ανάμεσά τους, το πιο καλοδιατηρημένο είναι αυτό που βρίσκεται στην κορυφή της Όχης, του βουνού της Εύβοιας με μέγιστο υψόμετρο τα 1.398 μέτρα. Άλλα βρίσκονται στα Στύρα και την πόλη της Καρύστου.
Στην Εύβοια είναι σύνηθες τα Δρακόσπιτα να βρίσκονται σε κορυφές. Συνολικά πρέπει να είναι 23 με 24, αν και κάποιοι ερευνητές κάνουν λόγο για 26 κτίσματα. Η κατασκευή τους τοποθετείται περίπου στον 5ο αιώνα πΧ. Οι μύθοι πολλοί, οι πραγματικοί κατασκευαστές τους όμως είναι βέβαια άγνωστοι. Αν και μια τέτοια πληροφορία θα έριχνε φως στη χρησιμότητά τους κατά την αρχαιότητα.
Οι ντόπιοι γνωρίζουν τα Δρακόσπιτα ως Ντραγκά ή Δραγκά. Το όνομά τους το πήραν από το θρύλο που τα περιβάλλει και οφείλεται στο μεγάλο τους μέγεθος, αλλά και την τελειότητα της κατασκευής τους. Σύμφωνα με την παράδοση, τα κτίσματα αυτά οικοδομήθηκαν από δράκους. Σε αυτά κατοικούσε ένας μεγάλος δράκος που ήταν ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής, αν και άλλος θρύλος τα θέλει να στέγαζαν τον βασιλιά των Κυκλώπων.
Για τον άνθρωπο, μόνο γιγαντιαία πλάσματα θα μπορούσαν να μεταφέρουν αυτούς τους τεράστιους ογκόλιθους, αλλά και να δουλέψουν μαζί τους τοποθετώντας τους με τέτοιο τρόπο που να αρκεί το βάρος τους για να κρατηθεί το κτίσμα. Εντυπωσιακό είναι το ότι σχημάτισαν οροφές με συγκεκριμένη τεχνική ώστε να μην χρειάζεται συνδετικό υλικό για να τις συγκρατήσει.
Ανάμεσα στα άλλα στοιχεία που ξεχωρίζουν είναι το μονολιθικό ανώφλι, τα λίθινα ράφια που διασώζονται στο εσωτερικό κάποιων από τα κτίσματα, αλλά και τα παράθυρα που διασώζονται στο Δρακόσπιτο της Όχης.
Τελικά όμως σε τι χρησίμευαν αυτές οι τεράστιες κατασκευές; Οι θεωρίες πολλές και διαφορετικές. Σύμφωνα με μία από αυτές, το Δρακόσπιτο της Όχης ήταν αρχαίο ιερό αφιερωμένο στη λατρεία της Ήρας και ταυτόχρονα «παρατηρητήριο των ουρανών», δηλαδή αστεροσκοπείο. Είναι άλλωστε γνωστό πως αντίστοιχα κτίρια στην Ευρώπη είχαν οικοδομηθεί για αυτό το σκοπό.
Άλλες εκδοχές θέλουν το κτίσμα να χρησιμοποιούνταν ως φρυκτωρία ή φυλάκιο, άποψη που στηρίζεται από την στρατηγικής σημασίας τοποθεσία του. Από την κορυφή ήταν εύκολη η παρατήρηση και επόπτευση της γύρω περιοχής.
Σύμφωνα με άλλη θεωρία το Δρακόσπιτο της Όχης ήταν κατοικία ενός ρωμαϊκού στρατιωτικού αποσπάσματος που φρουρούσε τα λατομεία της περιοχής, ενώ άλλοι εκτιμούν πως το συγκεκριμένο Δρακόσπιτο, αλλά και το συγκρότημα που βρίσκεται στα Στύρα, ήταν αποθήκες και ιερά που κατασκευάστηκαν από Κάρες σκλάβους που εργάζονταν στα λατομεία.
