Όσο και αν το καλοκαίρι έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας, φαίνεται ότι ένα πράγμα παραμένει σταθερό: το ηπειρώτικο πανηγύρι. Παραδοσιακό, γνήσια ελληνικό και απελευθερωτικό, το ηπειρώτικο πανηγύρι είναι συνώνυμο της καλοκαιρινής ραστώνης και ενός διαφορετικού ξεφαντώματος, περισσότερο παραδοσιακού και χορευτικού.
Ψητά σουβλάκια, λουκάνικα, χύμα φθηνή μπίρα και ακούραστοι κλαρινιτζήδες μαζί με άλλους οργανοπαίκτες (σ.σ. το κλαρίνο εδώ έχει την τιμητική του) στις πλατείες, με φόντο τα παραδοσιακά πετρόκτιστα χωριά στην μέση του βουνού, είναι το τρίπτυχο του ηπειρώτικου πανηγυριού που κάθε καλοκαίρι προσκαλεί τους δικούς του «πιστούς» (και όχι μόνο) δίνοντας καθαρή απάντηση στο δίλημμα «παραλία ή βουνό».
Αν ξεκινήσουμε να μιλάμε για ηπειρωτικό πανηγύρι, πρέπει πρώτα να έχουμε ένα μικρό πράγμα κατά νου. Το ηπειρώτικο πανηγύρι δεν είναι ένα συνηθισμένο πανηγύρι. Με απλά λόγια, είναι περισσότερο μια τελετουργία. Μία ιδιόμορφη τελετουργία, με τα δικά της βήματα, που λαμβάνει χώρα στη δροσιά -ίσως και αγριάδα- της νυχτερινής φύσης. Γεμάτη μουσική και χορό, αυτή η ιδιόμορφη τελετουργία έχει έναν απλό σκοπό: να ενώσει ξανά από την αρχή μια ολόκληρη κοινότητα που έχει σκορπιστεί στο χώρο και στο χρόνο.
Κάθε φορά που ένα πανηγύρι, με αφορμή την γιορτή ενός τοπικού αγίου ή μιας εκκλησίας, ξεκινά, ένα ολόκληρο χωριό, που έχει σκορπιστεί στα μήκη και τα πλάτη του ορίζοντα, επανενώνεται στον (καταπράσινο) τόπο καταγωγής του έχοντας ως κύριο μέσο τον χορό και το ατελείωτο φαγοπότι. Η αλήθεια είναι ότι βλέποντας δεκάδες κόσμο να χορεύει μαζί πιασμένος χέρι χέρι, χωρίς να ενδιαφέρεται για τίποτα άλλο, πέρα από το να μείνει στον κύκλο για όσο περισσότερο αντέξουν τα πόδια και τα πνευμόνια του, αφήνει μια διαφορετική αίσθηση, που είναι και η ουσία του ηπειρώτικου πανηγυριού.
Στην Ήπειρο, ακόμα και ο χορός είναι σύμβολο. Όσο σφιχτά ενωμένα είναι τα χέρια όλων, άλλο τόσο σφιχτά ενωμένοι και δεμένοι μεταξύ τους είναι οι άνθρωποι που απαρτίζουν τον κύκλο. Κανένας δεν μπορεί να τον διαπεράσει, να τον σπάσει, να τον διαλύσει. Φυσικά, όποιος θέλει να μπει στο χορό -ακόμα και να τον σύρει- είναι ευπρόσδεκτος. Λίγη σημασία έχει αν ξέρει τα βήματα ή όχι. Το μόνο που μετράει είναι η καλή διάθεση, η όρεξη και η λαχτάρα. Όλα τα άλλα έρχονται από μόνα τους.
Μπορεί, όμως, ο χορός από μόνος του να κρατήσει ένα πανηγύρι; Φυσικά και όχι. Γι’ αυτό, άλλωστε, η συνταγή για ένα πετυχημένο πανηγύρι είναι μία και λίγο έως πολύ η ίδια. Τα πράγματα έχουν ως εξής: ένας θα αναλάβει τα ψητά, ένας να βρει τα όργανα και ένας να στήσει το γλέντι στην πλατεία του χωριού. Είθισται οι ρόλοι στο χωριό, κάθε χρόνο, να είναι σταθεροί και όλοι στο χωριό να γνωρίζουν ποιος έκανε τι.
Χρόνο με το χρόνο, η οργάνωση του πανηγυριού κατέληξε να είναι έθιμο που περνά από γενιά σε γενιά κρατώντας έναν ακόμη ανοιχτό σύνδεσμο με το παρελθόν. Γιατί ίσως μόνο σε αυτή την απόμακρη γωνιά της Ελλάδας, οι άνθρωποι ζουν αρμονικά το παρόν τους παρέα με το παρελθόν.
Αν και τα ηπειρωτικά πανηγύρια είναι ατελείωτα, μερικά γνωστά που, καιρού επιτρέποντος, πρέπει να περιμένετε:
17 Ιουλίου
Πράμαντα: Θεία Λειτουργία στην εκκλησία Αγίας Μαρίνας. Βραδινό πανηγύρι στην εκκλησία της Αγίας Μαρίνας.
20 Ιουλίου
Συρράκο: Θεία Λειτουργία στο ξωκλήσι Προφήτη Ηλία. Βραδινό Πανηγύρι στην Πλατεία.
25 – 26 – 27 Ιουλίου
Καλαρρύτες: Θεία Λειτουργία στην εκκλησία Αγίας Παρασκευής. Ημερήσιο γλέντι στην εκκλησία. Βραδινό Πανηγύρι στην Πλατεία.
13 Αυγούστου
Ματσούκι: Παραδοσιακό πανηγύρι.
15 Αυγούστου
Ασπράγγελοι: Γιορτή Κοίμησης Θεοτόκου, παραδοσιακό πανηγύρι.
29 Αυγούστου
Αρίστη: Παραδοσιακό πανηγύρι.
8 Σεπτεμβρίου
Ελληνικό: Θεία Λειτουργία Ι. Μονή Τσούκας. Βραδινό Πανηγύρι στα κέντρα του χωριού.
Διαβάστε ακόμα:
Ζαγοροχώρια: Ένας προορισμός και για το καλοκαίρι
Ταξίδι στην Ηγουμενίτσα, το σταυροδρόμι Ηπείρου και Μεσογείου
Γεφύρι Καλογερικό: Ένα κομψοτέχνημα της ηπειρώτικης μαστοριάς
