Το νησάκι της Σύμης άλλοτε ήταν ένας τόπος άγνωστος στους πολλούς. Πλέον, χιλιάδες άνθρωποι έρχονται εδώ στη διάρκεια της τουριστικής σεζόν, όχι μόνο για το μεγάλο προσκύνημα του Πανορμίτη, όπως παλιά, αλλά και για να απολαύσουν τη μοναδική ατμόσφαιρα του νεοκλασικού Γιαλού, να κάνουν βόλτες στο Χωριό, να ανέβουν την Καλή Στράτα, να φάνε τα περίφημα Συμιακά γαριδάκια και άλλες νοστιμιές και να πάνε για μπάνιο με τα καραβάκια στις παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά.
Ο Γιαλός
Εντυπωσιάζει από την πρώτη στιγμή που θα τον αντικρίσεις από το πλοίο χάρη στις γεμάτες χρώματα ομάδες των νεοκλασικών σπιτιών του που λάμπουν αναστηλωμένα και καλά συντηρημένα στον ήλιο του Αιγαίου. Τα σπίτια έχουν κεραμοσκεπές, αετώματα, διακοσμητικά και τετράγωνες κατόψεις -χαρακτηριστικά στοιχεία του νεοκλασικισμού. Είναι διώροφα εμπρός και ισόγεια πίσω, λόγω της κλίσης του εδάφους και οι αυλές ήταν στρωμένες με ντόπιες σχιστόπλακες, ή βοτσαλωτά. Παλιά έβαφαν την πρόσοψη με ασβέστη, ώχρα ή λουλάκι, αποχρώσεις που επανήλθαν τα τελευταία χρόνια. Οι καθαρά αστικές περιοχές με τα πιο μεγάλα και πλούσια σπίτια βρίσκονται κοντά στο Ρολόι, στο Χαράνι και σε σημεία της Καλής Στράτας.
Στο εσωτερικό των αρχοντικών σπιτιών του Γιαλού, όπως και του Χωριού, υπάρχουν ζωγραφιστά ταβάνια και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που μαρτυρούν τον πλούτο των παλιών ιδιοκτητών τους, καπεταναίων και σφουγγαράδων, που δεν φείδονταν εξόδων. Στα μέσα του 19ου αιώνα, η αλιεία και η επεξεργασία σφουγγαριών μαζί με το εμπόριό τους ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένα -έφτασαν μάλιστα οι Συμιακοί να έχουν στην ιδιοκτησία τους 250 σπογγαλιευτικά σκάφη που τα έλεγαν καγκάβες. Αλίευαν ιδιαίτερα στα παράλια της Βόρειας Αφρικής και είχαν ανοίξει γραφεία στον Πειραιά, στη Σύρο, στο Λονδίνο και στο Παρίσι.
Η αναβίωση του Γιαλού, που είχε ερημώσει λόγω της μετανάστευσης, έγινε πριν από αρκετά χρόνια, χάρη σε αλλοδαπούς οι οποίοι αντιλήφθηκαν την ανεκτίμητη αρχιτεκτονική αξία των οικοδομημάτων του, τα αναστήλωσαν και εγκαταστάθηκαν εκεί. Από τότε ο Γιαλός αλλά και το Χωριό ξαναζούν μια δεύτερη νεότητα και το νησί έγινε γνωστό ως τουριστικός προορισμός του Αιγαίου. Χαρακτηριστικά σημεία του Γιαλού είναι ο πετρόκτιστος πύργος με το Ρολόι, έργο του 1881, και το Μιχαλάκι, το άγαλμα του μικρού ψαρά -του Συμιακού γλύπτη Κ. Βαλσάμη-, και το καμπαναριό του ναού της Ευαγγελιστρίας.
Οι δύο πλευρές του λιμανιού επικοινωνούν μέσω ενός μικρού πέτρινου γεφυριού, που οι ντόπιοι αποκαλούν «καλντιρίμι». Περπατώντας από τη γέφυρα προς το εσωτερικό του οικισμού φθάνετε στην πλατεία του Κάμπου, με το ηρώο και την προτομή του καθηγητή ιστορίας Μ. Βολονάκη. Εκεί, βρίσκεται το Δημαρχείο και δίπλα το Ναυτικό μουσείο. Κοντά στην πλατεία υψώνεται ο καθεδρικός ναός του Τιμίου Προδρόμου, του 1838: Είναι η μητρόπολη της Σύμης και έχει ένα εκπληκτικό πέτρινο καμπαναριό και βοτσαλωτή αυλή.
Αν κατευθυνθείτε προς την παραλία Νος θα συναντήσετε το Mνημείο Ιερολοχιτών και Πεσόντων στην Κατοχή. Πολύ κοντά βρίσκεται η οικία Καμψοπούλου όπου στις 8 Μαΐου του 1945 υπογράφηκε το Πρωτόκολλο Ενσωμάτωσης και παράδοσης των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα.
Το Χωριό
Κάποτε ο μοναδικός τρόπος για να φθάσει κανείς μέχρι εδώ, ήταν να ανέβει τα 500 πετρόκτιστα σκαλοπάτια της Καλής Στράτας, του εμπορικού δρόμου με τα καταστήματα και κάποια εντυπωσιακά αρχοντόσπιτα, που ενώνει το Χωριό και τον Γιαλό. Απλωμένος σε δύο λόφους ο οικισμός είναι ο μεγαλύτερος του νησιού. Για αμυντικούς λόγους, κτίστηκε γύρω από το κάστρο του και επεκτάθηκε προς τη θάλασσα όταν πέρασε ο κίνδυνος των πειρατικών επιδρομών. Έχει χαρακτηριστεί ως Διατηρητέος Παραδοσιακός Οικισμός όπως και ο Γιαλός, ενώ όλο το νησί και τα γύρω νησάκια είναι κηρυγμένα ως Αρχαιολογικός Χώρος.
Αξίζει να περιηγηθείτε στα σοκάκια και στις συνοικίες του Χωριού -τον Σύλλογο, το Βιγλί, τον Καταρράκτη, το Λιενί-, να καθίσετε για καφέ και φαγητό στη σκιά των δέντρων, να απολαύστε τη μοναδική ατμόσφαιρα που αποπνέει και να επισκεφθείτε τις εκκλησίες που θα συναντήσετε στο διάβα σας. Η Παναγιά η Χαριτωμένη, η Αγία Τριάδα, η Πειραιώτισσα, ο Άγιος Αθανάσιος, ο Άγιος Ελευθέριος και οι άλλοι ναοί διαφυλάσσουν εξαιρετικές εικόνες και τέμπλα. Στη συνοικία Λιενί, στο οίκημα της οικογένειας Γιαννεσκή, λειτουργεί το Αρχαιολογικό και Λαογραφικό Μουσείο.
Στην τοποθεσία Μύλοι υπάρχουν ανεμόμυλοι για το άλεσμα των σιτηρών που παραπέμπουν στα χρόνια της ακμής του νησιού, καθώς και το κυκλικό κτίσμα που είναι γνωστό ως Ποντικόκαστρο, το οποίο θεωρείται προϊστορικός τύμβος.
Το κάστρο
Στο ψηλότερο σημείο του Χωριού υπήρχε οχύρωση και ακρόπολη από την αρχαιότητα. Στα πρόσφατα χρόνια, όταν οι Γερμανοί κατακτητές έφυγαν από το νησί στις 25 Σεπτεμβρίου του 1944, ανατίναξαν τη βυζαντινή εκκλησία της Μεγάλης Παναγίας του Κάστρου μαζί με την αποθήκη οπλισμού. Σήμερα, σώζεται ένα μικρό τμήμα του τείχους του κάστρου. Δείτε το ναό της Παναγίας με την εικόνα της Δευτέρας Παρουσίας του μεταβυζαντινού αγιογράφου Γεωργίου Κλόντζα και την πετρόκτιστη εκκλησία της Λεμονίτριας.
Το μοναστήρι του Αρχάγγελου Μιχαήλ του Πανορμίτη
Κτισμένο στον κόλπο του Πανορμίτη, το μοναστήρι αυτό είναι το πιο σπουδαίο θρησκευτικό μνημείο της Σύμης και μεγάλο προσκύνημα που προσελκύει πολύ κόσμο στο νησί. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ είναι προστάτης των ναυτικών και των σφουγγαράδων. Οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι το μοναστήρι που βλέπουμε σήμερα ιδρύθηκε το 1775 και είναι κτισμένο στη θέση προηγούμενων με αφετηρία την Ύστερη Αρχαιότητα. Η αρχιτεκτονική του είναι εντυπωσιακή και οι επισκέπτες σχηματίζουν μεγάλες ουρές για να προσκυνήσουν την εικόνα που θεωρείται θαυματουργή και είναι γεμάτη τάματα. Σύμφωνα με τον τοπικό θρύλο, μάλιστα, εάν κάποιο τάμα δεν εκπληρωθεί, ο Αρχάγγελος Μιχαήλ το παίρνει μόνος του -γι’ αυτό και τον λένε «Κλέφτη».
Ανεβαίνοντας τα σκαλοπάτια θα δείτε από πιο κοντά το εντυπωσιακό καμπαναριό με τα κεραμιδί χρώματα που κατασκευάστηκε το 1911. Η καμπάνα ζυγίζει 750 κιλά και ήταν έργο του τελευταίου καμπανοποιού του νησιού, Τάσου Αναστασιάδη. Ο ναός έχει κτιστεί το 1783 σε ρυθμό μονόκλιτης βασιλικής και τον χαρακτηρίζει ένα περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Η μονή φιλοξενεί δύο μουσεία -Βυζαντινό και Λαογραφικό. Υπάρχει, επίσης βιβλιοθήκη με μεταβυζαντινά χειρόγραφα, καθώς και κελιά για τη φιλοξενία των προσκυνητών. Αξίζει να επισκεφτείτε και το μετόχι του Πανορμίτη, τη μονή του Σωτήρη του Μεγάλου, επίσης με φρουριακή μορφή.
Άλλοι οικισμοί
Το Πέδι, χαρακτηρισμένο και αυτό ως Παραδοσιακός Οικισμός, απέχει 2 χλμ. από το Χωριό. Θα περάσετε από ένα τοπίο γεμάτο αμπέλια, ελιές και ευκαλύπτους και θα καταλήξετε στο ψαροχώρι που κτίστηκε στο βάθος ενός κλειστού κόλπου. Έχει ταβέρνες, καταλύματα και σπίτια σύρριζα στο κύμα. Ο άλλος μικρός οικισμός είναι ο Εμπορειός (Νημποριό), όπου αρκετοί πηγαίνουν και για μπάνιο. Είναι προσβάσιμος με τα πόδια από τον Γιαλό.
Διαβάστε ακόμα:
Best of Σύμη: Όλα όσα αξίζει να ζήσετε σε ένα σύντομο ταξίδι
Αποστολή στη βραχονησίδα «Χοντρός»: Μαζεύοντας λούπεβρα στη Σύμη
Πανορμίτης: Το φημισμένο μοναστήρι της Σύμης με την ιστορία αιώνων
