Δύο μόνο χρώματα αρκούν για να «ζωγραφίσει» κανείς το πιο πράσινο νησί του Αιγαίου: πράσινο για τα πεύκα που το σκεπάζουν από τη μία άκρη ως την άλλη και γαλάζιο για τη δροσερή κρυστάλλινη θάλασσα που το αγκαλιάζει. Μέσα σε αυτόν τον γαλαζοπράσινο παράδεισο, δεκάδες μονοπάτια και παλιά καλντερίμια που διασχίζουν το νησί από τη μία άκρη ως την άλλη συνθέτουν έναν από τους κορυφαίους προορισμούς για πεζοπορία και διακοπές περιπέτειας στο Αιγαίο.
Φαίνεται ότι κάτι υπάρχει στο χώμα και τον άνεμο της Σκοπέλου που αρέσει ιδιαίτερα στα πεύκα κι έτσι από την αρχαιότητα σκέπαζαν κάθε τετραγωνικό μέτρο εδάφους του νησιού, από τις κορυφές των λόφων μέχρι εκεί που σκάει το κύμα.
Οι πρώτοι άνθρωποι που κατοίκησαν εδώ, άποικοι από τη Χαλκίδα, προσπάθησαν με κόπο να δημιουργήσουν μερικά χωράφια μέσα στο πυκνό βασίλειο του πεύκου. Η καλλιέργεια που τελικά κατάφερε να επιβιώσει ήταν τα αμπέλια, από τα οποία έφτιαχναν έναν από τα πιο διάσημα κρασιά της ελληνικής αρχαιότητας, τον περίφημο πεπαρήθιο οίνο (Πεπάρηθος ήταν το αρχαίο όνομα της Σκοπέλου). Έλεγαν μάλιστα ότι αυτό το χρωστούσαν στην εύνοια του Στάφυλου που ήταν ο μυθικός πρώτος οικιστής του νησιού, γιος του Διονύσου και της Αριάδνης, και συνεπώς λάτρης του κρασιού. Για να πηγαίνουν στα αμπέλια τους άνοιξαν μονοπάτια μέσα στο δάσος και μετά έμαθαν να «ανοίγουν δρόμους» στα πέλαγα με τα πλοία τους για να πουλήσουν το περιζήτητο κρασί τους στις αγορές του Αιγαίου και του Εύξεινου Πόντου, πλουτίζοντας τόσο πολύ ώστε να κόψουν δικά τους αργυρά και χάλκινα νομίσματα.
Σήμερα στη Σκόπελο δεν θα βρείτε παρά ελάχιστα αμπέλια, αλλά τα πεύκα (Pinushalepensis) εξακολουθούν να σκεπάζουν το 82% του εδάφους του νησιού. Στα κτήματά τους, στα ξέφωτα μέσα στο πευκοδάσος, στις λιγοστές πεδινές εκτάσεις και γύρω από τα χωριά, οι σημερινοί Σκοπελίτες καλλιεργούν ελιές και φτιάχνουν ένα εξαιρετικό ελαιόλαδο, δαμασκηνιές από τις οποίες παράγουν τα εμβληματικά προϊόντα του νησιού που είναι δαμάσκηνα σε όλες τις μορφές τους (αποξηραμένα, γλυκό κουταλιού, μαρμελάδα), καρυδιές, καστανιές και αχλαδιές. Τα περισσότερα καλύβια των χωρικών μέσα στα κτήματα έχουν μετατραπεί σε θαυμάσιες ενοικιαζόμενες βίλες, αλλά ευτυχώς δεν έχουν χτιστεί στη Σκόπελο μεγάλα ξενοδοχεία, ούτε αεροδρόμιο, ούτε άχρηστοι ασφαλτόδρομοι και έτσι το νησί διατηρεί ακόμα την αυθεντική ομορφιά του. Το καταπληκτικό όμως είναι ότι σώθηκαν, παρότι σταμάτησαν να χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες, τα περισσότερα παλιά μονοπάτια και καλντερίμια του νησιού, σκεπασμένα κάτω μια ζούγκλα θάμνων και αγριόχορτων.
Δεκάδες χιλιόμετρα από αυτά τα θαυμάσια μονοπάτια είναι σήμερα βατά για τους πεζοπόρους χάρη στις άοκνες προσπάθειες μιας πεισματάρας Αγγλίδας που ζει στο νησί από το 1986, της Heather Parsons, καθαρισμένα με την εθελοντική εργασία της και τη βοήθεια πολλών φυσιολατρών, κυρίως ξένων. Αξιοποιώντας αυτά τα μονοπάτια και τα παλιά καλντερίμια που έχει φέρει στο φως η Heather, ο Δήμος Σκοπέλου έχει εκπονήσει μια μελέτη για τη δημιουργία ενός δικτύου σηματοδοτημένων πεζοπορικών διαδρομών, συνολικού μήκους 110 χιλιομέτρων, που, όταν υλοποιηθεί, θα μετατρέψει τη Σκόπελο σε έναν από τους καλύτερους τόπους για πεζοπορία στο Αιγαίο και θα επεκτείνει την τουριστική της περίοδο στους ανοιξιάτικους και φθινοπωρινούς μήνες. Όλες -και οι 18- πεζοπορικές διαδρομές της μελέτης είναι ιδιαίτερα όμορφες αλλά οι πέντε κορυφαίες είναι (κατά τη γνώμη μας) οι παρακάτω.
1. Χώρα – Αγία Μαρίνα – Μονή Σωτήρος – Χώρα
Έχει μήκος 5,8 χλμ., υψομετρική διαφορά (ανάβαση) 320 μέτρα, και περπατιέται άνετα σε 2 ώρες. Η διαδρομή αυτή έχει όλα τα χαρακτηριστικά για να γίνει μια από τις πιο δημοφιλείς πεζοπορικές διαδρομές στη Σκόπελο. Η ευκολία που προσφέρει η κυκλική πορεία, με αφετηρία και τερματισμό τη Χώρα της Σκοπέλου, το «χορταστικό» μήκος της που ωστόσο περπατιέται με άνεση μέσα σε ένα δίωρο, τα γραφικά παλιά ξωκλήσια του Αγίου Γεωργίου, του Προφήτη Ηλία, της Αγίας Μαρίνας (όπου υπάρχει και η πέτρινη κρήνη με δροσερό νερό όλο το χρόνο), η εξαιρετική θέα προς τον πανέμορφο οικισμό της Σκοπέλου από ψηλά, το ιδιαίτερα αξιοθέατο μοναστήρι του Σωτήρος, και τέλος τα τμήματα του μονοπατιού που διασχίζουν τα παλιά κτήματα στην περιοχή των Μύλων και το πευκοδάσος που σκεπάζει τη βουνοπλαγιά του Παλουκιού δυτικά από τη Μονή Σωτήρος, είναι χαρακτηριστικά που θα ενθουσιάσουν τους λάτρεις της πεζοπορίας.
2. Μονή Σωτήρος – Κορυφή Παλούκι – Μονή Σωτήρος
Μια θαυμάσια πεζοπορία-ανάβαση στην κορυφή του λόφου Παλούκι, εξ ολοκλήρου σε μονοπάτι. Έχει μήκος 4,6 χλμ., υψομετρική διαφορά (ανάβαση) 400 μέτρα, και περπατιέται άνετα σε 1 ώρα και 45 λεπτά. Απευθύνεται στους φυσιολάτρες που θέλουν να γνωρίσουν από κοντά μερικά εντυπωσιακά φυσικά τοπία της Σκοπέλου όπως το πυκνό δάσος με τα πουρνάρια, το δάσος με τα μεγαλόκορμα πεύκα, και τα αμέτρητα αγριολούλουδα και τα μανιτάρια που στολίζουν το λόφο Παλούκι κάθε φθινόπωρο και κάθε άνοιξη. Σε πολλά σημεία της διαδρομής, τα ξέφωτα του δάσους προσφέρουν εκπληκτική θέα προς τη Χώρα της Σκοπέλου και τη θάλασσα. Ολοκληρώνοντας τη διαδρομή, ο πεζοπόρος έχει την ευκολία να επιστρέψει στο όχημά του περπατώντας μια μικρή απόσταση 300 μέτρων στον ασφαλτόδρομο.
3. Χώρα – Κοιμησιά – Ψαλίδι – Χώρα
Μια απολαυστική πεζοπορία που προσφέρει μια ολοκληρωμένη εμπειρία στον πεζοπόρο. Έχει μήκος 10 χλμ., υψομετρική διαφορά (ανάβαση) 380 μέτρα, και θα χρειαστείτε περίπου τρεισήμισι ώρες για να την ολοκληρώσετε. Στο ξεκίνημά της, διασχίζει τις γειτονιές της Χώρας μέσα από τα πλακοστρωμένα σοκάκια, δίπλα από παλιά πέτρινα σπίτια, αρχοντικά, αυλές με λεμονιές και βουκαμβίλιες. Η ερειπωμένη Μονή Επισκοπής και ο Άγιος Ιωάννης του Κάμπου είναι τα πρώτα δύο αξιοθέατα που θα συναντήσετε, καθώς περπατάτε στον αγροτικό δρόμο και στο παλιό μονοπάτι στην περιοχή του Κάμπου. Στη συνέχεια θα ανηφορίσετε μέσα στη ρεματιά της Κοιμησιάς, ακολουθώντας το παλιό μονοπάτι που ακόμα και σήμερα χρησιμοποιούν οι χωρικοί για να πάνε στα κτήματά τους που απλώνονται στις πλαγιές ανατολικά και δυτικά από τη ρεματιά. Στο νοτιότερο και ψηλότερο σημείο της διαδρομής, στην περιοχή Πετράκη, έχετε τη δυνατότητα να ακολουθήσετε έναν χωματόδρομο μέσα στο δάσος που θα σας βγάλει στην παραλία του Αγνώντα. Για να επιστρέψετε στη Χώρα, ακολουθείτε το πανέμορφο μονοπάτι που διασχίζει το πυκνό πευκοδάσος στη περιοχή Ψαλίδι, περνάει δίπλα από το παλιό μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, και από εκεί κατηφορίζει προς τη Χώρα περπατώντας σε μονοπάτια και αγροτικούς δρόμους. Στον τερματισμό της διαδρομής, θα δείτε το μνημείο του Αγίου Ρηγίνου, το σημείο όπου μαρτύρησε και πέθανε το έτος 362 ο προστάτης άγιος του νησιού.
4. Παλιό Κλήμα – Άγιος Ιωάννης στο Καστρί – Παλιό Κλήμα
Αυτή η διαδρομή έχει ως αφετηρία/τερματισμό της τον γραφικό οικισμό Παλαιό Κλήμα. Το μήκος της είναι 6,4 χλμ., η υψομετρική διαφορά (ανάβαση) είναι 430 μέτρα, και θα χρειαστείτε περίπου δυόμιση ώρες για να την ολοκληρώσετε. Ακολουθείτε το παλιό καλντερίμι που ανηφορίζει στην ανατολική γειτονιά του χωριού και εν συνεχεία διασχίζει τα παλιά κτήματα με τις ελιές και τα αμπέλια. Στη συνέχεια, ακολουθώντας δασικούς και αγροτικούς δρόμους αλλά και τμήματα παλιών μονοπατιών μέσα από το πυκνό πευκοδάσος, καταλήγετε στο ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννου στο Καστρί, χτισμένο πάνω στο ακρωτήριο-βράχο, ένα από τα πιο δημοφιλή αξιοθέατα του νησιού ύστερα από την εμφάνισή του στη διάσημη κινηματογραφική ταινία Mamma Mia. Νότια από το ξωκλήσι υπάρχει μια υπέροχη βοτσαλένια παραλία για να δροσιστείτε και να πάρετε δυνάμεις για το δρόμο της επιστροφής.
5. Γλώσσα – Παραλία Κεραμωτό
Είναι σύντομη και ξεκούραστη διαδρομή μήκους 2,1 χλμ. που έχει ως προορισμό της μια ερημική παραλία που περιβάλλεται από μια εντυπωσιακή βραχώδη ακτογραμμή, διασχίζει μια δροσερή κατάφυτη ρεματιά γύρω από την οποία υπάρχουν παλιά κτήματα και πέτρινες καλύβες, και δεν έχει καμία δυσκολία σε κανένα σημείο της.
(Ο Στέφανος Ψημένος είναι ο επικεφαλής χαρτογράφος της εταιρίας TERRAIN. Για τη Σκόπελο, η TERRAIN έχει δημιουργήσει έναν πεζοπορικό χάρτη στην κλίμακα 1:25.000, που αποτυπώνει με ακρίβεια όλα τα μονοπάτια, τις παραλίες και τα αξιοθέατα του νησιού, διαθέσιμο σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, που μπορείτε να τον βρείτε εδώ: http://www.terrainmaps.gr/#products)
