Το νησί πήρε το όνομά του από τη νύμφη Αστυπάλαια που ήταν αδερφή της Ευρώπης και σύζυγος του Ποσειδώνα. Κατά την αρχαιότητα ήταν γνωστή και ως «Ιχθυόεσσα», από τα πολλά ψάρια που κολυμπούσαν κοντά στις ακτές της, και «Θεών Τράπεζα», εξαιτίας της αφθονίας των καρπών και των θηραμάτων.
Ήταν μάλιστα τόσοι πολλοί οι λαγοί στο νησί, ώστε οι κάτοικοι κατέφυγαν κάποτε στο μαντείο των Δελφών για να πληροφορηθούν με ποιο τρόπο θα απαλλάσσονταν από το μικρό αυτό ζωντανό που έκανε τόσο μεγάλες καταστροφές στις καλλιέργειές τους. Η Πυθία τους είπε το αυτονόητο: «κύνας τρέφειν και κυνηγετείν» («να έχετε κυνηγόσκυλα και να κυνηγάτε»). Οι Αστυπαλιώτες καθώς φαίνεται εφάρμοσαν πιστά το χρησμό της Πυθίας κι έτσι σήμερα δεν θα δείτε πολλούς λαγούς στο νησί, θα απολαύσετε όμως εξαιρετικές πεζοπορίες σε παμπάλαια μονοπάτια που καταλήγουν σε μερικές από τις πιο όμορφες παραλίες του Αιγαίου.
Πεζοπορία
Δεκάδες χιλιόμετρα μονοπατιών διασχίζουν κάθε γωνιά της Αστυπάλαιας, φτιαγμένα εδώ και αιώνες από τους κατοίκους του νησιού για να πηγαίνουν από το ένα χωριό στο άλλο, στα κτήματά τους και στα βοσκοτόπια τους. Δίπλα σε αυτά τα μονοπάτια σώζονται δεκάδες μεταβυζαντινά και νεότερα ξωκλήσια που αποτελούν την ιδιαίτερη πινελιά που θα απολαύσετε στις πεζοπορικές σας διαδρομές στην Αστυπάλαια. Ωστόσο, η σήμανση των μονοπατιών είναι ελλιπής, οπότε είναι απαραίτητο να έχετε μαζί σας έναν καλό πεζοπορικό χάρτη. Λάβετε υπόψιν σας ότι δεν υπάρχουν στο νησί πηγές με πόσιμο νερό και δεν υπάρχουν παρά ελάχιστα δέντρα για σκιά. Θα πρέπει οπωσδήποτε να έχετε μαζί σας επαρκές νερό, καπέλο, γυαλιά ηλίου, δροσερά ρούχα και αντιηλιακή κρέμα. Τους καλοκαιρινούς μήνες, σας συμβουλεύουμε να ξεκινάτε την πεζοπορία σας πολύ νωρίς το πρωί, να τη διακόπτετε τις ζεστές μεσημεριανές ώρες, και να τη συνεχίζετε το απόγευμα.
1. Γύρω από την τεχνητή λίμνη και προς το ξωκλήσι του Σταυρού 5.8 km / 2h
Ναι, αυτό το ξερό νησί έχει λίμνη. Τεχνητή βέβαια, αλλά μεγάλη και όμορφη. Βρίσκεται στη δυτική άκρη του κάμπου που απλώνεται πίσω από τον οικισμό Λιβάδι, μόλις 3 χλμ δυτικά από τη Χώρα. Αυτή η πεζοπορική διαδρομή ξεκινά από τη βορειοανατολική άκρη του φράγματος και ακολουθεί τη βόρεια όχθη της τεχνητής λίμνης. Μετά από 1 χλμ. το μονοπάτι ανηφορίζει στη βουνοπλαγιά, ακολουθώντας τη βόρεια πλευρά μιας ρεματιάς. Μετά από άλλα 1.300 μ., καταλήγει σε χωματόδρομο τον οποίο ακολουθείτε προς τα δυτικά για 600 μ. μέχρι να φτάσετε στο ξωκλήσι του Σταυρού. Επιστρέφετε στη λίμνη, ακολουθώντας αντίστροφα την ίδια διαδρομή και συνεχίζετε στο δύσβατο και ασαφές μονοπάτι που ακολουθεί τη νότια όχθη της λίμνης μέχρι να φτάσετε μετά από 1 χλμ. στο φράγμα και στην αφετηρία αυτής της διαδρομής.
2. Ναός Αγίου Ιωάννου του Μακρή – Παραλία Αγίου Ιωάννου 1.6km / 30min
Το θαυμάσιο αυτό μονοπάτι ξεκινά από το βυζαντινό ναό του Αγίου Ιωάννου του Μακρή και καταλήγει στην ομώνυμη παραλία. Αφήνετε το όχημά σας στο πλάτωμα στο τέρμα του δρόμου, δίπλα στο ναό, και κατηφορίζετε τα σκαλάκια που καταλήγουν σε ένα σημείο ανάμεσα στο ναό και σε μια παρακείμενη αγροικία. Μια πινακίδα σας πληροφορεί ότι πρέπει να κατευθυνθείτε αριστερά για να φτάσετε στην παραλία. Το μονοπάτι είναι σαφές και σηματοδοτημένο με κόκκινη μπογιά. Συναντάτε δύο πορτούλες (τις ανοίγετε για να περάσετε και τις κλείνετε πίσω σας) και κατηφορίζετε παράλληλα με τη ρεματιά, συναντώντας βάθρες, τρεχούμενα νερά και έναν καταρράκτη ύψους 10 μ. μέσα σε ένα καταπράσινο περιβάλλον, για να καταλήξετε ύστερα από λίγο στην ειδυλλιακή παραλία.
3. Άγιος Παντελεήμονας – Όρμος Πάνορμος 2.1 km / 40 min
Η πεζοπορία αυτή ξεκινάει περίπου 120 μέτρα νότια από το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα, στο σημείο όπου υπάρχει μια στάνη. Διασχίζετε το χωράφι ακριβώς δίπλα στη στάνη και ακολουθείτε τον δύσβατο χωματόδρομο που κατηφορίζει προς τη ρεματιά. Μετά από 180 μέτρα, ακριβώς στο σημείο της ρεματιάς, ο χωματόδρομος ανηφορίζει στην απέναντι πλαγιά αλλά εσείς αφήνετε το χωματόδρομο και μπαίνετε στη ρεματιά, με κατεύθυνση προς τα βόρεια. Από δω και πέρα, επιλέγετε την πιο βατή πορεία είτε μέσα από την κοίτη της ρεματιάς είτε σε κάποιο από τα πολλά γιδόστρατα δεξιά και αριστερά δίπλα ακριβώς στη ρεματιά, μέχρι να φτάσετε στη θάλασσα. Η πρώτη παραλία που θα συναντήσετε είναι οι Λάντες και δίπλα ακριβώς (δυτικά) είναι η παραλία Πάνορμος, όπου υπάρχει και το πανέμορφο βυζαντινό ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου.
4. Παναγία Βρυσών – Παραλία Παχιά Άμμος – Ιταλικό Παρατηρητήριο – Παναγία Βρυσών 8.2km / 3h
Ξεκινάτε πίσω από την εκκλησία της Παναγίας Βρυσών προς τα βορειοδυτικά, στο μονοπάτι όπου υπάρχουν και μερικές πινακίδες αναρτημένες πάνω σε σιδερένιους στύλους. Στην ουσία βαδίζετε σε γιδόστρατα, εντοπίζοντας κάθε τόσο τις πινακίδες με τη χαρακτηριστική άσπρη και κίτρινη διαγράμμιση ή απλά σκέτους στύλους, που σας καθοδηγούν κατηφορικά προς το ρέμα του Κακού Ποταμού. Ωστόσο, ακόμα κι αν χάσετε τις πινακίδες, ακολουθώντας τη ρεματιά θα καταλήξετε ούτως ή άλλως στην παραλία. Στο δεξί (ανατολικό) άκρο της παραλίας φαίνονται καθαρά τα πέτρινα σκαλοπάτια που κατασκευάστηκαν από τους Ιταλούς την περίοδο της Ιταλοκρατίας στα Δωδεκάνησα (1912-1943) για τη σύνδεση της ακτής με το στρατιωτικό παρατηρητήριο. Τα σκαλάκια συνεχίζουν για λίγο ακόμη, ώσπου καταλήγουν σε μονοπάτι το ίχνος του οποίου, σταδιακά, χάνεται. Καθώς απομακρύνεστε από την ακτή, το μονοπάτι ανεβαίνει στην πλαγιά του υψώματος Περβόλες και συναντάει ένα ερειπωμένο βυζαντινό ξωκλήσι. Αναζητήστε τις πινακίδες για να βεβαιωθείτε ότι βαδίζετε σωστά ώσπου να διακρίνετε, ψηλά στο βουνό, το ιταλικό στρατιωτικό παρατηρητήριο του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Για να φτάσετε ως εκεί, ακολουθήστε το πιο βολικό γιδόστρατο μέχρι το παλιό κτίσμα, που σήμερα κατοικείται μόνο από τις κατσίκες. Η θέα από εδώ πάνω είναι πολύ όμορφη. Το μονοπάτι της επιστροφής (με ελάχιστη σήμανση) συνεχίζει να είναι ασαφές, όμως η πορεία είναι σχετικά προδιαγεγραμμένη, αφού η Παναγία των Βρυσών βρίσκεται μέσα στο οπτικό σας πεδίο. Ακολουθώντας όποιο γιδόστρατο σας αρέσει στην πλαγιά του βουνού, προσπερνάτε μια στάνη και, από το χωματόδρομο, φτάνετε στο σημείο από το οποίο ξεκινήσατε.
5.Άγιος Κωνσταντίνος – Άγιος Σάββας – Παναγία Αμοργιανή – Άγιος Κωνσταντίνος 5.6 km / 2h
Πηγαίνετε με το όχημά σας στην παραλία του Αγίου Κωνσταντίνου και ξεκινάτε την πεζοπορία σας στο μονοπάτι που ξεκινάει ακριβώς δίπλα από το τελευταίο σπίτι, περίπου 100 μ. πριν την παραλία. Το μονοπάτι προχωράει προς τα νότια παράλληλα με την ακτογραμμή, όπου υπάρχουν μερικές μικρές βοτσαλένιες παραλίες που τις λένε Λάντες. Η πιο μεγάλη και πιο όμορφη από αυτές είναι η νοτιότερη, η 3η Λάντα, την οποία θα συναντήσετε στα 900 μέτρα από την αφετηρία αυτής της διαδρομής. Συνεχίζοντας στο μονοπάτι προς τα νότια, ανηφορίζετε στην πλαγιά και μετά από 1,5 χλμ. (από την αφετηρία της διαδρομής) φτάνετε στο μεταβυζαντινό ξωκλήσι του Αγίου Σάββα. Σε αυτή τη γωνιά του νησιού υπήρχαν παλαιότερα μεγάλα κτήματα, από τα οποία σήμερα διατηρούνται μισογκρεμισμένες μόνο οι πέτρινες περιφράξεις τους, και τα ερείπια πολλών αγροικιών. Από τον Άγιο Σάββα δεν υπάρχει σαφές μονοπάτι, αλλά υπάρχουν πολλά γιδόστρατα που ανηφορίζουν προς την κορυφή Εχειλή που τη βλέπετε στα νοτιοδυτικά. Ανηφορίζετε στη βόρεια πλαγιά της Εχειλής μέχρι να συναντήσετε τα παλιά κτήματα με τις πέτρινες περιφράξεις, και μόλις φτάσετε εκεί ακολουθείτε προς τα δυτικά τον κατεστραμμένο παλιό αγροτικό δρόμο (δύο ροδιές ουσιαστικά, ανάμεσα στα αγριόχορτα) που διασχίζει αυτά τα κτήματα. Λίγο παρακάτω θα περάσετε ανάμεσα από τα ερειπωμένα κτίσματα ενός εγκαταλειμμένου αγροτικού οικισμού και θα δείτε αριστερά σας ένα μεγάλο χωράφι και το μεταβυζαντινό ξωκλήσι της Παναγίας Αμοργιανής με το μεγάλο πεύκο δίπλα του, το μοναδικό δέντρο σε αυτή την πετρώδη γωνιά του νησιού. Από εδώ κατηφορίζετε στο δύσβατο αγροτικό δρόμο προς τα βόρεια, και περίπου 600 μέτρα μετά την Παναγία Αμοργιανή έχετε φτάσει στον κεντρικό δρόμο του Αγίου Κωνσταντίνου, όπου στρίβετε δεξιά (ανατολικά) για να επιστρέψετε στην αφετηρία και να ολοκληρώσετε αυτή τη διαδρομή.
6. Βάτσες – Σπήλαιο Νέγρου 300 m / 20 min
Δεν υπάρχει σήμανση, ούτε και κανονικό μονοπάτι. Από τη βορειοδυτική άκρη της παραλίας Βάτσες, πίσω από το beach bar, ανηφορίζετε στην πλαγιά περπατώντας πάνω στον γκρι ασβεστόλιθο με κατεύθυνση βόρεια. Μετά από περίπου 300 μέτρα, σε υψόμετρο 160 μ., θα δείτε το σπήλαιο του Νέγρου, που είναι στην πραγματικότητα δύο σπήλαια, με εντυπωσιακό σταλακτιτικό διάκοσμο και με εξαιρετική θέα προς τη θάλασσα και την ακτή.
7. Παραλία Καμινάκια – Ελληνιστικός πύργος 500 m / 30 min
Στον όρμο και την παραλία Καμινάκια καταλήγουν δύο ρεματιές. Ακολουθώντας ένα γιδόστρατο στην δυτική πλευρά της δυτικής ρεματιάς, μετά από περίπου 500 μέτρα θα φτάσετε στα εντυπωσιακά ερείπια ενός πύργου της ελληνιστικής περιόδου (330 – 30 π.Χ.) που διασώζει την τοιχοδομία του σε ύψος τεσσάρων δόμων σε μια από τις γωνιές του. Η θέα από εδώ πάνω είναι πολύ όμορφη.
8. Παραλία Βαΐ – Παραλία Χρυσή Άμμος 2.3 km / 40 min
Αυτή είναι μια πολύ όμορφη πεζοπορία δίπλα στην ακτογραμμή, στη δυτική πλευρά του όρμου Βαΐ. Η παραλία Βαΐ όπως και η παραλία Χρυσή Άμμος προσεγγίζονται από χωματόδρομους οπότε έχουν αρκετούς επισκέπτες, αλλά αν ακολουθήσετε το παραλιακό μονοπάτι που συνδέει αυτές τις δύο παραλίες θα διασχίσετε όμορφα ερημικά τοπία και θα συναντήσετε μερικές πολύ όμορφες μικρές βοτσαλένιες παραλίες που θα είναι όλες δικές σας.
9. Αγριλίδι – Παναγιά Πουλαριανή – Άγιος Φωκάς 5.2 km / 3h
Σε παλιότερες εποχές, υπήρχε εδώ ένα κεντρικό μονοπάτι που συνέδεε τον κτηνοτροφικό οικισμό Αγριλίδι με το ξωκλήσι της Παναγίας Πουλαριανής και το ξωκλήσι του Αγίου Φωκά. Εδώ και πολλές δεκαετίες όμως ο οικισμός έχει εγκαταλειφθεί και τα σπίτια του έχουν καταρρεύσει, το δε μονοπάτι έχει εξαφανιστεί κάτω από τα θυμάρια και τους αγκαθωτούς θάμνους. Υπάρχουν ωστόσο κάποια μικρά κοπάδια κατσικιών στην περιοχή που κρατάνε ανοιχτά μερικά γιδόστρατα. Μετά το τελευταίο σπίτι στην ανατολική άκρη του Αγριλιδιού ανηφορίζετε στην πλαγιά ακολουθώντας όποιο γιδόστρατο σας αρέσει, κρατώντας μια πορεία περίπου 70 μοιρών και σε απόσταση περίπου 200-250 μέτρα από την ακτή. Μετά από περίπου 1.200 μέτρα φτάνετε πάνω από τα εντυπωσιακά κόκκινα βράχια που βυθίζονται κάθετα μέσα στο νερό, στην περιοχή που λέγεται Κοκκινογκρεμός. Εδώ, αξίζει να κατηφορίσετε ως τη θάλασσα για μια βουτιά στα κρυστάλλινα νερά. Από τον Κοκκινογκρεμό και μετά η πορεία δυσκολεύει. Τα επόμενα 1,6 χλμ. μέχρι να βγείτε στο χωματόδρομο βόρεια από την Παναγία Πουλαριανή, είναι σε ανοιχτό πεδίο με αχνά γιδόστρατα και πολλούς αγκαθωτούς θάμνους. Θα χρειαστεί να ανηφορίσετε προς τα βορειοανατολικά και να διασχίσετε δύο ρεματιές στην περιοχή Κακιά Σκάλα, από τα σημεία που κρίνετε πιο βατά. Το τελευταίο σκέλος όμως, μήκους 1,8 χλμ. από την Παναγία Πουλαριανή προς τα νότια, ως την ακτή όπου υπάρχει η όμορφη παραλία Παναγιάς το Αμμούδι, είναι βατό και ευδιάκριτο μονοπάτι.
10. Παραλία Μικρό Βαΐ – Έξω Βαθύ 4 km / 1h 15min
Πανέμορφη διαδρομή σε βατό μονοπάτι ανάμεσα σε φίδες (Juniperus phoenicea), με εξαιρετική θέα στη θάλασσα. Από την παραλία Μικρό Βαΐ ακολουθείτε το δρόμο που ανηφορίζει προς το ξωκλήσι του Ταξιάρχη Μιχαήλ, και στην κορυφή της στροφής (30 μ. πριν το ξωκλήσι) θα δείτε τα κόκκινα σημάδια και κούκους που σηματοδοτούν την αρχή του μονοπατιού. Άπαξ και βρείτε την αρχή του, δεν υπάρχει περίπτωση να το χάσετε. Περίπου στα 1,6 χλμ. από την αφετηρία, στο πιο στενό σημείο της Μπούκας (του στόμιου του όρμου Βαθύ) θα περάσετε δίπλα από τα ερείπια ενός βυζαντινού ναού του 10 αιώνα. Ακριβώς απέναντι, στην άλλη πλευρά του στομίου, θα ξεχωρίσετε τα ερείπια ενός πύργου της Ελληνιστικής εποχής (330 -30 π.Χ.). Από εδώ, ακολουθείτε το μονοπάτι ακριβώς δίπλα στη θάλασσα, μέχρι να φτάσετε στο χωράφι νότια από το λόφο του Αγίου Νικολάου. Ανηφορίζετε στο λόφο από την άκρη του χωραφιού, και στο τέλος του βρίσκετε τον χωματόδρομο που θα σας οδηγήσει στον οικισμό Έξω Βαθύ.
Για την Αστυπάλαια, η χαρτογραφική εταιρία TERRAIN έχει εκδόσει έναν λεπτομερή πεζοπορικό χάρτη στην κλίμακα 1:25.000, με ενημέρωση 2022, τον οποίο μπορείτε να προμηθευτείτε εδώ: http://www.terrainmaps.gr/#products
Διαβάστε ακόμα:
