Πάρνηθα: 5 πεζοπορικές διαδρομές στο αγαπημένο βουνό των Αθηναίων

Η Πάρνηθα είναι – ή μάλλον ήταν – σκεπασμένη με ένα μαγευτικό δάσος. Στους πρόποδες του βουνού και στα χαμηλότερα υψόμετρα κυριαρχούν οι θάμνοι (τουλάχιστον 42 είδη) και τα πεύκα (Pinus halepensis). Πάνω από τα 800 μέτρα υψόμετρο, το βουνό είναι σκεπασμένο από έλατα, ένα θαυμάσιο είδος που λέγεται κεφαλληνιακή ελάτη (Abies cephalonica), ανάμεσα στα οποία υπάρχουν και πολλά μαυρόπευκα (Pinus nigra). Στις ρεματιές και κοντά στις πηγές υπάρχουν πλατάνια, πικροδάφνες, αλλά και μερικές βελανιδιές, κυπαρίσσια και άλλα δέντρα (συνολικά 38 είδη). Την άνοιξη, το βουνό πλημμυρίζει στα αγριολούλουδα, κυκλάμινα, ανεμώνες και πολλά άλλα (130 είδη). Συνολικά, γύρω στα 1.100 είδη και υποείδη φυτών αποτελούν την βλάστηση της Πάρνηθας. Πρόκειται δηλαδή για έναν βοτανολογικό παράδεισο, ακριβώς δίπλα στην Αθήνα.

Στα πυκνά δάση της Πάρνηθας, μέχρι πριν από δύο αιώνες, ζούσαν λύκοι και αρκούδες. Σήμερα δεν ζουν εδώ αρκούδες, οι λύκοι όμως επανάκαμψαν, με αγέλες που φαίνεται να αυξάνονται σε πληθυσμό επειδή βρίσκουν άφθονη τροφή. Τα θηράματα που κυνηγούν εδώ οι λύκοι είναι κυρίως τα κόκκινα ελάφια. (Cervus elaphus). Στις αρχές της δεκαετίας του ’60 κάποιοι έφεραν εδώ 15 ελάφια, όμως επειδή δεν είχαν φυσικούς εχθρούς και επειδή απαγορεύεται αυστηρά το κυνήγι, τα ελάφια πολλαπλασιάστηκαν και έφτασαν να ξεπερνούν τα 500 άτομα. Οι λύκοι όμως φαίνεται ότι αποτελούν ρυθμιστικό παράγοντα του πληθυσμού των ελαφιών, διατηρώντας μια ισορροπία στο οικοσύστημα. Τότε που έφεραν τα ελάφια έφεραν και αγριοκάτσικα αλλά αυτά δεν «ρίζωσαν» σε αυτό το βουνό.

Έφεραν επίσης και μερικά αγριογούρουνα που τα αφάνισαν σχεδόν αμέσως οι κυνηγοί, αλλά τα τελευταία χρόνια έχουν ξαναεμφανιστεί στο βουνό και μάλιστα έχουν αυξηθεί πολύ οι πληθυσμοί τους. Ζουν επίσης εδώ και μερικά τσακάλια (που δεν θα τα δείτε ποτέ γιατί κρύβονται στα πιο απόμερα μέρη του δάσους), αλεπούδες, λαγοί, ασβοί, κουνάβια, σκίουροι, σκαντζόχοιροι, συνολικά 40 είδη θηλαστικών. Επίσης, εδώ φωλιάζουν τουλάχιστον 90 είδη πουλιών και 26 είδη ερπετών.

Για προστατευτεί αυτός ο φυσικός παράδεισος, μια έκταση περίπου 38.000 στρεμμάτων ανακηρύχτηκε το 1961 Εθνικός Δρυμός. Επίσης, μια έκταση 110.000 στρεμμάτων γύρω από τον Εθνικό Δρυμό, ανακηρύχτηκε Καταφύγιο Θηραμάτων, όπου απαγορεύεται αυστηρά το κυνήγι. Αν δείτε σε οποιοδήποτε σημείο της Πάρνηθας κανέναν άθλιο τύπο με καραμπίνα, να ξέρετε ότι παρανομεί και θα πρέπει να ειδοποιήσετε αμέσως την αστυνομία ή το Δασαρχείο Πάρνηθας. Όταν ανακηρύχτηκε ο Εθνικός Δρυμός, ήδη στην καρδιά του βουνού είχαν «σκαρφαλώσει» διάφορες «βδέλλες» όπως το Καζίνο της Πάρνηθας, το ξενοδοχείο Ξενία (που έχει εγκαταλειφθεί χρόνια και σήμερα είναι ένα άθλιο ερείπιο που κανείς δεν αποφασίζει να κατεδαφίσει), και οι στρατιωτικές βάσεις, που δεν εκδιώχτηκαν από την περιοχή και οπωσδήποτε την επιβαρύνουν.

Το καλοκαίρι του 2007, μια πυρκαγιά που ξεκίνησε από την περιοχή των Δερβενοχωρίων στη δυτική Πάρνηθα, δυστυχώς δεν κατασβέστηκε στο ξεκίνημά της, και οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι την έφεραν στην καρδιά του βουνού. Περίπου 36.000 στρέμματα δάσους έγιναν στάχτη, εκ των οποίων 25.000 στρέμματα μέσα στον Εθνικό Δρυμό, και από αυτά, τα 21.000 στρέμματα ήταν ένα παρθένο ελατόδασος ηλικίας 150-200 ετών. Το καλοκαίρι του 2021 μια ακόμα πιο καταστροφική πυρκαγιά αφάνισε 85.000 στρέμματα δάσους στην ανατολική πλευρά του βουνού, αφήνοντας πλέον πράσινη μόνο την κεντρική ζώνη της Πάρνηθας.

Τα μονοπάτια που σας προτείνουμε να περπατήσετε είναι στην περιοχή του βουνού που δεν έχει πληγεί από πυρκαγιές και διατηρεί ακέραιη την ομορφιά της. Η σηματοδότηση που υπάρχει είναι άναρχη και σε πολλά σημεία δυστυχώς βανδαλίζει το τοπίο, με εκατοντάδες άχρηστα χονδροειδή μπογιατίσματα πάνω σε βράχια και κορμούς δέντρων, που επιπλέον δεν δίνουν καμία ουσιαστική πληροφορία στον πεζοπόρο. Με τις αναλυτικές οδηγίες που σας δίνουμε όμως, και έναν καλό πεζοπορικό χάρτη, δεν θα έχετε κανένα πρόβλημα.

Καταφύγιο Μπάφι – πηγή Κορομηλιά – Καταφύγιο Φλαμπούρι 3,4 χιλιόμετρα / 1 ώρα και 15’

Η πιο εύκολη, μικρή πεζοπορία στην Πάρνηθα, ιδανική για οικογένειες με μικρά παιδιά. Είναι μια πανέμορφη διαδρομή μέσα στα έλατα, σε ευδιάκριτο μονοπάτι με ελάχιστες υψομετρικές διαφορές. Δεν χρειάζεται καν να έχετε νερό μαζί σας, γιατί στο δρόμο σας θα συναντήσετε δύο πηγές. Το μονοπάτι ξεκινάει από το χωμάτινο πλάτωμα-πάρκινγκ του καταφυγίου Μπάφι, από το μοναδικό άνοιγμα που υπάρχει στην ξύλινη περίφραξη προς τα ανατολικά, όπου θα δείτε και μια μικρή ξύλινη πινακίδα που γράφει «Προς χώρο δασικής αναψυχής». Περνάτε από αυτό το άνοιγμα, που στα πρώτα του μέτρα έχει κάποιους κομμένους κυλινδρικούς κορμούς δέντρων για σκαλοπάτια, και πλέον έχετε μπει στο μονοπάτι προς Φλαμπούρι, που είναι σηματοδοτημένο με μεγάλα κόκκινα σημάδια πάνω στους κορμούς των δέντρων.

Μετά από 400 μέτρα έχετε βγει στην άσφαλτο. Η συνέχεια του μονοπατιού είναι μερικά μέτρα στα αριστερά σας (βόρεια), όπου θα δείτε και ένα κίτρινο σημάδι πάνω στον κορμό ενός δέντρου. Το μαγευτικό μονοπάτι προχωράει μέσα στο πυκνό ελατόδασος, καλογραμμένο και εύκολο, μερικά μέτρα μακριά από το δρόμο. Μετά από 400 μέτρα έχετε βγει στο δρόμο, ακριβώς στο σημείο της διασταύρωσης με τον χωματόδρομο που κατηφορίζει δεξιά προς το Φλαμπούρι (υπάρχουν πινακίδες). Ακολουθείτε αυτόν τον χωματόδρομο για 700 μέτρα προς τα ανατολικά, και ακριβώς στο τέλος της κατηφόρας, εκεί που ο δρόμος στρίβει νότια, θα δείτε ένα μονοπάτι να χώνεται στο ελατόδασος, ευθεία ανατολικά (δεν υπάρχει σήμανση).

Αυτό το σκέλος του μονοπατιού είναι από τα ομορφότερα της περιοχής, ομαλό, χωρίς καμία δυσκολία, και απόλυτα σαφές. Κατηφορίζετε διασχίζοντας το πυκνό ελατόδασος, και μετά από 800 μέτρα έχετε φτάσει στην πηγή της Κορομηλιάς, και έχετε συναντήσει έναν χωματόδρομο. Τώρα ακολουθείτε το χωματόδρομο προς τα δεξιά (νοτιοδυτικά), και μετά από 200 μέτρα βλέπετε ένα μονοπάτι που ανηφορίζει στα δεξιά σας. Αυτό το μονοπάτι (σαφές, με κόκκινη σήμανση) καταλήγει στο χωματόδρομο προς το Φλαμπούρι, περνώντας από την πηγή της Κατάρας. Το ίδιο όμορφη και βατή επιλογή είναι το μονοπάτι που θα συναντήσετε λίγο πιο κάτω, και αυτό σηματοδοτημένο, που βγάζει κατευθείαν στο καταφύγιο Φλαμπούρι, περνώντας από την πηγή της Κυράς. Διαλέξτε λοιπόν πηγή, και ανηφορίστε.

Σαλονίκι – Άγιος Νικόλαος 7,6 χιλιόμετρα / 3 ώρες

Μια εντυπωσιακή διαδρομή μέσα στο πυκνό πευκοδάσος, όπου σίγουρα θα δείτε πολλά ελάφια. Η αρχή της ίσως σας δυσκολέψει λίγο, αλλά με λίγη προσπάθεια θα τα καταφέρετε. Από τη δυτική άκρη του ξέφωτου που το λένε Σαλονίκι, πίσω από την παράγκα και το μαντρί, θα δείτε τις κόκκινες κορδέλες στα δέντρα που σηματοδοτούν την αρχή του μονοπατιού που φεύγει νοτιοδυτικά προς Πύρεζα και Λημικό. Μετά από λίγα μέτρα θα δείτε, επίσης σηματοδοτημένη με ασπροκόκκινα κορδελάκια κρεμασμένα στα δέντρα, τη διακλάδωση δεξιά (δυτικά) προς Άγιο Νικόλαο. Το μονοπάτι αυτό διασχίζει ένα μαγευτικό πευκοδάσος αλλά και πυκνή χαμηλή βλάστηση που κάποιος φρόντισε να κλαδέψει, κι έτσι το μονοπάτι είναι καθαρό και πολύ ευχάριστο. Κατηφορίζοντας ομαλά, μετά από 3,4 χιλιόμετρα και μιάμιση ώρα πορείας έχετε φτάσει στο μεγάλο ξέφωτο όπου βρίσκεται το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου και ένα πηγάδι με μια ποτίστρα για τα ζώα.

Κατηφορίζοντας από τον Άγιο Νικόλαο για μερικά μέτρα προς τη ρεματιά στα νοτιοδυτικά, θα πιάσετε το μονοπάτι που ακολουθεί την κοίτη αυτής της ρεματιάς προς τα βορειοδυτικά, και μετά από 1.300 μέτρα καταλήγει στον χωματόδρομο που πάει προς Αυλώνα.

Θρακομακεδόνες – Φλαμπούρι – Μόλα 6,8 χιλιόμετρα/ 3 ώρες

Από το βορειοανατολικό άκρο των Θρακομακεδόνων, στο τέλος της οδού Καστοριάς, ακολουθείτε το σηματοδοτημένο μονοπάτι που ανηφορίζει προς τα ανατολικά. Μετά από 100 μέτρα θα ακολουθήσετε το αριστερό σκέλος του (το δεξιό πηγαίνει στο αναρριχητικό πεδίο «Πέτρα Λιάγκος») για 700 μέτρα, μέχρι την πηγή Κουσίζα. Εκεί, έχετε την επιλογή να ακολουθήσετε το αριστερό μονοπάτι που ανηφορίζει προς το σπήλαιο Κιούση (που είναι μια ρηχή βραχοσκεπή στην πραγματικότητα) και από εκεί στη ράχη Φλαμπούρι (συνολικά 2,5 χιλιόμετρα ως το καταφύγιο), μέσα από μια πυκνή βλάστηση με θάμνους και πεύκα, ή να ακολουθήσετε το δεξιό μονοπάτι που ανηφορίζει για λίγο βορειοανατολικά και μετά στρίβει βόρεια, διασχίζει τον χωματόδρομο που πάει προς Μόλα, και μετά από 3,5 χιλιόμετρα πορείας μέσα στα πεύκα και τα έλατα σας έχει φέρει στο καταφύγιο.

Δίπλα ακριβώς από το καταφύγιο Φλαμπούρι θα δείτε την αρχή του σηματοδοτημένου μονοπατιού που κατηφορίζει προς την πηγή της Κυράς, μέσα από το πυκνό ελατόδασος. Από εκεί κατηφορίζετε για 300 μέτρα προς τα ανατολικά ως το χωματόδρομο, ακολουθείτε τον χωματόδρομο προς τα βόρεια για 400 μέτρα ως την πηγή της Κορομηλιάς, και από εκεί ακολουθείτε το μονοπάτι προς τα βόρεια, πλάι στο δρόμο ως το Μεσιανό Νερό, όπου θα βρείτε μια πηγή με δροσερό νερό και ξύλινα τραπέζια του πικνίκ, μέσα στα έλατα. Από εδώ περπατάτε για 300 μέτρα προς τα βόρεια στον χωματόδρομο, και μόλις φτάσετε στις μπάρες διασχίζετε την άσφαλτο και ακολουθείτε το σηματοδοτημένο μονοπάτι προς τη Μόλα και το ξωκλήσι του Αγίου Πέτρου, όπου επίσης θα βρείτε δροσερό νερό πηγής και ξύλινα τραπέζια του πικνίκ. Το σκέλος από το Φλαμπούρι ως τη Μόλα είναι ίσως η ωραιότερη πεζοπορία στην Πάρνηθα.

Καταφύγιο Μπάφι – Μόλα – Πηγή Σκίπιζα 8 χιλιόμετρα / 4 ώρες

Το πρώτο σκέλος αυτής της διαδρομής είναι ίδιο με τη διαδρομή 1. Όταν φτάσετε στο ύψος της διασταύρωσης προς το καταφύγιο Φλαμπούρι, δεν βγαίνετε στο δρόμο αλλά συνεχίζετε στο μονοπάτι προς τα βορειοανατολικά. Το μονοπάτι αυτό, μετά από 400 μέτρα βγαίνει στην άσφαλτο, ακριβώς στη διασταύρωση του δρόμου προς Μόλα. Διασχίζετε την άσφαλτο και ακολουθείτε το βατό μονοπάτι με τα κόκκινα σημάδια στα δέντρα, στην αρχή προς τα ανατολικά και μετά προς τα βόρεια, μέσα από το πανέμορφο ελατόδασος. Μετά από 1.5 χιλιόμετρο έχετε φτάσει στη Μόλα, όπου υπάρχει το παλιό ξωκλήσι του Αγίου Πέτρου, μια πηγή με δροσερό νερό, και πολλά ξύλινα τραπέζια του πικνίκ. Από εδώ ακολουθείτε το απότομο και πολύ κουραστικό μονοπάτι που ανηφορίζει μέσα από τη ρεματιά προς τα νοτιοανατολικά, προς την περιοχή Γκρούπες. Καλύτερη επιλογή είναι να «θυσιάσετε» τη Μόλα, και να ακολουθήσετε το σκέλος του μονοπατιού που φεύγει δυτικά, περίπου 900 μέτρα πριν βγείτε στη Μόλα.

Στην αρχή ανηφορίζετε ομαλά, αλλά μετά το μονοπάτι κινείται κοντά στην ισοϋψή των 1.200 μέτρων στην κατάφυτη βόρεια πλευρά της κορυφής Όρνιο, όπου θα απολαύσετε πεζοπορία σε ένα από τα ωραιότερα μονοπάτια της Πάρνηθας. Από ένα σημείο και μετά ανηφορίζετε ομαλά ως τα 1.380 μέτρα, περνάτε δίπλα από το καταφύγιο-παρατηρητήριο της ΕΔΑΣΑ, και από εκεί κατηφορίζετε προς την πηγή Σκίπιζα, πεζοπορώντας μέσα στο μαγευτικό ελατόδασος. Η πηγή έχει δροσερό νερό όλο το χρόνο, και δεν είναι διόλου απίθανο να δείτε ελάφια στην περιοχή. Από εδώ, ένα μονοπάτι προχωράει προς τα νοτιοανατολικά, το όριο των καμένων της πυρκαγιάς του 2007, και μετά από 1,3 χιλιόμετρα έχετε βγει στην άσφαλτο, περίπου 1 χιλιόμετρο δυτικά από το καταφύγιο Μπάφι.

Η χαράδρα της Χούνης 4,5 χιλιόμετρα / 2 ώρες και 30’

Αυτή είναι μια κλασική ανάβαση προς τα καταφύγια της Πάρνηθας, μέσα από την καταπράσινη ρεματιά της Χούνης. Το μονοπάτι ξεκινάει ακριβώς δίπλα από το σπίτι που βρίσκεται στη βορειοδυτική γωνιά της οδού Βεροίας στους Θρακομακεδόνες. Είναι σηματοδοτημένο και βατό σε όλο το μήκος τους, με καθαρό ίχνος και χωρίς καμία δυσκολία. Απλώς είναι σταθερά ανηφορικό, και εκ του λόγου τούτου κουραστικό. Στην περιοχή Χαλικοδάρες, στα 2 χιλιόμετρα από την αρχή του μονοπατιού, το μονοπάτι διακλαδίζεται. Το δεξιό σκέλος του μονοπατιού ακολουθεί το ρέμα προς τα βορειοανατολικά και από εκεί ανηφορίζει στην καταπράσινη βουνοπλαγιά και μετά από 1,6 χιλιόμετρα καταλήγει στο χωματόδρομο λίγο βόρεια από το καταφύγιο Φλαμπούρι. Το αριστερό σκέλος ανηφορίζει προς τα δυτικά, περνάει μέσα από τα καμένα της πυρκαγιάς του 2007, ανηφορίζει απότομα στη γυμνή βουνοπλαγιά (αυτό είναι το πιο κουραστικό και άχαρο σημείο της διαδρομής) και λίγο πριν το καταφύγιο Μπάφι μπαίνει και πάλι στο πυκνό ελατόδασος.

Για την Πάρνηθα η TERRAIN έχει εκδώσει έναν λεπτομερέστατο πεζοπορικό χάρτη στην κλίμακα 1:25.000 στον οποίο αποτυπώνονται όλα τα μονοπάτια του βουνού, τα αναρριχητικά πεδία, τα ασφαλισμένα φαράγγια για canyoning, τα ξωκλήσια, τα μοναστήρια και όλα τα αξιοθέατα, με μέγιστη ακρίβεια. Θα τον βρείτε σε επιλεγμένα καταστήματα στην Αθήνα, ή μπορείτε να τον προμηθευτείτε εδώ: http://www.terrainmaps.gr/#products.

Μπορείτε επίσης να τον «κατεβάσετε» σε ηλεκτρονική μορφή στο κινητό σας από την ιστοσελίδα της Avenza Maps (www.avenzamaps.com)

Διαβάστε ακόμα:

Εύκολα προσβάσιμα, ιδανικά για αποδράση το Σαββατοκύριακο: 4 όμορφα μονοπάτια στην Πάρνηθα

Τήλος: Οι τοπ πεζοπορικές διαδρομές στο νησί των χρωμάτων και των αρωμάτων

Ικαρία: 10 πεζοπορικές διαδρομές στο νησί που χορεύει με τον άνεμο και τα κύματα