Με έκταση 209,5 km2, η Σκύρος είναι το μεγαλύτερο σε έκταση νησί των Βορείων Σποράδων. Βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο του συμπλέγματος, ανατολικά της Εύβοιας, σε απόσταση 22 ν.μ. από το ακρωτήριο της Κύμης. Το έδαφός της είναι ημιορεινό, με ψηλότερη κορυφή τον Πανόφτη στο όρος Κόχυλας (792 μ.) στο νότιο τμήμα του.
Οι ακτές του νησιού, άλλες απόκρημνες και βραχώδεις και άλλες αμμουδερές και φιλόξενες, ξεπερνούν σε μήκος τα 130 χλμ. και εμφανίζουν πάρα πολλούς όρμους, κόλπους και ακρωτήρια, ενώ η θαλάσσια περιοχή γύρω από το νησί είναι διάσπαρτη με νησίδες και βραχονησίδες. Περίπου στο μέσο του νησιού σχηματίζεται ένας ισθμός πλάτους 3 χλμ. που χωρίζει το νησί σε βόρειο και νότιο τμήμα.
Οι εκτάσεις γύρω από τον ισθμό είναι πεδινές και εκεί υπάρχουν πολλές καλλιέργειες. Στο νότιο τμήμα βρίσκεται το όρος Κόχυλας, που έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000, μαζί με τις παρακείμενες νησίδες, ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας για τα Πουλιά και Τόπος Κοινοτικού Ενδιαφέροντος.
Ο Κόχυλας είναι ένα τραχύ και άγριο βουνό, με φτωχή βλάστηση που περιλαμβάνει πουρνάρια, αγριελιές, σφενδάμια και αριές που φυτρώνουν κυρίως στα φαράγγια και τις ρεματιές. Θυμάρι και αστοιβή είναι από τα φυτά που καλύπτουν μεγάλες περιοχές του βουνού. Ο Κόχυλας αποτελεί το φυσικό τόπο διαβίωσης για τα μικρόσωμα σκυριανά άλογα, αλλά αποτελεί και σημαντικό καταφύγιο για τους μαυροπετρίτες, που φωλιάζουν στους απόκρημνους βράχους της ακτογραμμής και για πάρα πολλά πουλιά που σταθμεύουν εδώ κατά τις μεταναστευτικές περιόδους.
Ακόμα ένα είδος που χαρακτηρίζεται ενδημικό σε Σκύρο και Αλόννησο και απαντάται στο βουνό αυτό είναι η σαύρα Podarcis gaigeae. Ωστόσο, η οικολογική σημασία της περιοχής αυτής δεν σταματάει εδώ. Στις βραχώδεις ακτές του Κόχυλα στα ανατολικά, υπάρχουν θαλασσινές σπηλιές στις οποίες φωλιάζουν φώκιες Monachus monachus, γεγονός ενδεικτικό για την υγεία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της περιοχής.
Στο βόρειο τμήμα της Σκύρου είναι συγκεντρωμένες οι περισσότερες πεδινές εκτάσεις και βέβαια οι οικισμοί και η τουριστική κίνηση του νησιού. Ψηλότερη κορυφή στο τμήμα αυτό είναι ο Όλυμπος (403 μ.). Στη Σκύρο υπάρχουν πολλές πηγές, τις οποίες η παράδοση θεωρεί κατοικίες των Νυμφών που λατρεύτηκαν στο νησί. Η σπουδαιότερη είναι η Αναβάλσα, από την οποία υδρεύεται και η πρωτεύουσα. Άλλες πηγές θα συναντήσετε συγκεντρωμένες περίπου στο κέντρο του νησιού, όπως στο Νύφι, στο Λουτρό, στη Φλέα και στο Αχίλλι. Χαρακτηριστικό στοιχείο όλης της βόρειας πλευράς είναι η πυκνή βλάστηση. Όλο το βορειοδυτικό μέρος του νησιού είναι καλυμμένο με πυκνό πευκοδάσος, που σε πολλά σημεία φτάνει ως τη θάλασσα. Κουμαριές, σχίνα, ρείκια, λαδανιές και κέδροι είναι μερικά από τα είδη που θα συναντήσετε στα σημεία όπου αραιώνουν τα πεύκα. Ιδιαίτερη οικολογική σημασία έχουν οι βραχονησίδες που βρίσκονται γύρω από τη Σκύρο. Εξαιτίας της απομόνωσης και της περιορισμένης δραστηριότητας του ανθρώπου, φιλοξενούν σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας.
Απέναντι από τη Λιναριά που είναι το λιμάνι της Σκύρου, βρίσκονται οι νησίδες Διαβατές. Εκεί, Έλληνες και Σουηδοί επιστήμονες μελετούν το φαινόμενο του γιγαντισμού, που παρατηρείται τόσο στις ενδημικές σαύρες Podarcis gaigeae όσο και στη χλωρίδα των νησιών, προσπαθώντας να εξάγουν συμπεράσματα σχετικά με την εξέλιξη των ειδών σε απομονωμένες περιοχές. Το φαινόμενο αποκτά ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, αν σκεφτεί κανείς το σκυριανό αλογάκι που, αντιθέτως, προσαρμόστηκε στο περιβάλλον της Σκύρου μικραίνοντας σε μέγεθος.
Οι πεζοπορικές διαδρομές
Μέσα σε αυτό το μαγευτικό φυσικό περιβάλλον διασώζονται πολλά μονοπάτια που χρησιμοποιούσαν από παλιά οι Σκυριανοί για να πηγαίνουν στα κτήματα, στους βοσκότοπους και στα ξωκλήσια που είναι διασκορπισμένα στις βουνοπλαγιές, τις κορυφές και τις παραλίες του νησιού. Πριν από πολλά χρόνια έγινε ο σχεδιασμός και η κατασκευή ενός δικτύου σηματοδοτημένων πεζοπορικών διαδρομών, αλλά δεν διασώζεται σχεδόν τίποτα από αυτή τη σηματοδότηση αφού δεν έχει συντηρηθεί ποτέ. Ευτυχώς όμως υπάρχουν κάποιοι εθελοντές φυσιολάτρες στο νησί που τουλάχιστον καθαρίζουν την οχλούσα βλάστηση σε κάποια από τα μονοπάτια, ώστε να μπορούν να τα περπατήσουν χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες οι πεζοπόροι.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι η ελεύθερη βόσκηση κατσικιών και προβάτων, που “λεηλατούν” τη βλάστηση. Αν δεν ήταν αυτά, ο Κόχυλας θα ήταν σκεπασμένος με ένα πυκνό δάσος από πουρνάρια, βελανιδιές, κέδρους, σφένδαμους και πεύκα. Επίσης, οι κτηνοτρόφοι έχουν “γαζώσει” όλο το νησί με περιφράξεις από σκουριασμένα συρματοπλέγματα για να οριοθετήσουν τους βοσκότοπούς τους, με αποτέλεσμα να μην μπορείτε να κάνετε διασχίσεις σε ανοιχτά πεδία, και να πρέπει κάθε τόσο να ανοίγετε και να κλείνετε πίσω σας συρμάτινες πόρτες που φράζουν δασικούς δρόμους και μονοπάτια.
Διαδρομή 1: Οροπέδιο Άρι – Κορυφή Βούβα – Οροπέδιο Μαρουλικό
Συνολικό μήκος: 5.9 km
Χρόνος πορείας: 2h 45min
Συνολική ανάβαση: 441m
Συνολική κατάβαση: 171m
Βαθμός δυσκολίας: ΕΥΚΟΛΗ
Η διαδρομή αυτή διασχίζει τα άγρια τοπία στις νότιες πλαγιές του Κόχυλα, περνάει από τη δεύτερη ψηλότερη κορυφή του Κόχυλα (τη Βούβα, 727 μ. υψόμετρο) και καταλήγει στο οροπέδιο Μαρουλικό όπου συναντάει τη Διαδρομή 3. Το μονοπάτι περνάει μέσα από συστάδες με αριές, ρεματιές με σφενδάμια, και πλαγιές σκεπασμένες με θυμάρι και φασκόμηλο. Σε αυτό το βραχώδες τοπίο θα έχετε σίγουρα την ευκαιρία να παρατηρήσετε τις ενδημικές σαύρες Podarcis gaigae.
Διαδρομή 2: Χώρα – Πηγή Αναβάλσα – Άγιος Μύρων – Παναγία Λυμπιανή –Χώρα
Συνολικό μήκος: 13 km
Χρόνος πορείας: 5h 30 min
Συνολική ανάβαση: 734m
Συνολική κατάβαση: 734m
Βαθμός δυσκολίας: ΔΥΣΚΟΛΗ
Μια απολαυστική κυκλική διαδρομή που ξεκινάει από το παλιό πέτρινο γεφύρι στη βορειοδυτική άκρη της Χώρας (στον περιφερειακό δρόμο). Θα περάσετε από την πηγή Αναβάλσα από την οποία υδροδοτείται η Χώρα και από ένα δεύτερο πέτρινο γεφύρι, θα συνεχίσετε στο μονοπάτι που ακολουθεί τη ρεματιά με τις καλαμιές και τα παλιά περιβόλια, θα περάσετε δίπλα από το φράγμα της τεχνητής λίμνης (που δυστυχώς έχει καταστρέψει μια πολύ μεγάλη έκταση στην περιοχή του Φερεκάμπου) και το πανέμορφο παλιό ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννου, και από εκεί θα ανηφορίσετε μέσα στο πευκοδάσος προς το ξωκλήσι του Αγίου Μύρωνα, που αποτελεί ένα καλό σημείο για στάση ξεκούρασης.
Από εκεί ανηφορίζετε σε ένα σκέλος μονοπατιού και ένα σκέλος δασικού δρόμου στις νότιες πλαγιές της κορυφής Όλυμπος, μέχρι να συναντήσετε την αφετηρία του μονοπατιού (με τη διαλυμένη σήμανση) που διασχίζει το πανέμορφο πυκνό πευκοδάσος στη δυτική πλαγιά του Ολύμπου και μετά από περίπου 2 χλμ. σας φέρνει στο ξωκλήσι της Παναγίας Λυμπιανής.
Η θέα από αυτό το ξωκλήσι στον ορίζοντα γύρω σας είναι μαγευτική, αλλά το ίδιο το ξωκλήσι δυστυχώς είναι πολύ ταλαιπωρημένο από ένα σωρό παρεμβάσεις «αναβάθμισης» του χώρου, με πολύ τσιμέντο χυμένο παντού, καλώδια, σύρματα, βοηθητικά κτίσματα, παλιά έπιπλα και ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε. Από εκεί το μονοπάτι συνεχίζει προς τα βόρεια και μετά από λίγο συναντάει έναν δασικό δρόμο, τον οποίο ακολουθείτε προς τα δεξιά (νοτιοανατολικά). Ο δρόμος σταματάει μετά από λίγο, και συνεχίζετε σε ένα πανέμορφο μονοπάτι που κατηφορίζει προς τη ρεματιά. Το παλιό ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου που θα συναντήσετε δίπλα στο μονοπάτι, σε μια περιοχή με παλιά κτήματα και ερειπωμένες αγροικίες, είναι άλλο ένα ωραίο σημείο για στάση ξεκούρασης.
Μόλις περάσετε τη ρεματιά θα ανηφορίσετε στην απέναντι πλαγιά και θα περάσετε δίπλα από το ξωκλήσι του Αγίου Ελευθερίου (που θα το προσπεράσετε γρήγορα γιατί στην αυλή του υπάρχουν πολλά μελίσσια) και θα συνεχίσετε προς τα νοτιοανατολικά ακολουθώντας τον αγροτικό δρόμο. Μετά το ξωκλήσι των Αγίων Αποστόλων η επίσημη Διαδρομή 2 συνεχίζει προς τα ανατολικά, αλλά εμείς θα σας προτείναμε ως πολύ πιο απολαυστική συνέχεια το μονοπάτι που συνεχίζει νοτιοανατολικά από τους Αγίους Αποστόλους, φέρνει βόλτα την ανατολική απόληξη του Ολύμπου και κατηφορίζει και πάλι στη ρεματιά με τις καλαμιές, από όπου επιστρέφετε στη Χώρα περνώντας και πάλι πάνω από τα δύο πέτρινα γεφύρια.
Διαδρομή 3: Άγιος Μόδεστος – Κορυφή Πανόφτης – Αγία Σωτήρα – Καλαμίτσα
Συνολικό μήκος: 10.4 km
Χρόνος πορείας: 4h
Συνολική ανάβαση: 691m
Συνολική κατάβαση: 846m
Βαθμός δυσκολίας: ΔΥΣΚΟΛΗ
Είναι η πιο δύσκολη και κουραστική «σηματοδοτημένη» πεζοπορική διαδρομή στη Σκύρο, αλλά και η πιο ενδιαφέρουσα. Η οργάνωσή της χρειάζεται δύο οχήματα, ένα που θα αφήσετε στον τελικό προορισμό (στην Καλαμίτσα, ή στον οικισμό Ξύλο, αν θέλετε να κόψετε 2 χλμ άχαρου χωματόδρομου από την πεζοπορία σας) και ένα με το οποίο θα πάτε στην αφετηρία (στο ξωκλήσι Άγιος Μόδεστος). Καλό είναι να είστε παρέα 3-4 πεζοπόρων, για να είστε πιο ασφαλείς. Το πρώτο σκέλος του μονοπατιού ανηφορίζει από τον Άγιο Μόδεστο προς το οροπέδιο Μαρουλικό, βόρεια από την κορυφή Βούβα, σε μια βουνοπλαγιά σκεπασμένη με πουρνάρια (ταλαιπωρημένα από τα κατσίκια που τα πετσοκόβουν και δεν τα αφήνουν να μεγαλώσουν), συστάδες από σφενδάμια κοντά στις ρεματιές, φυλλίκια (Phyllyrea Latifolia) και θυμάρι. Από εκεί ανηφορίζει απότομα στη βουνοπλαγιά προς τα βόρεια και φτάνει στην κορυφή Πανόφτης, την ψηλότερη κορυφή του νησιού (792 μ. υψόμετρο). Η θέα από εδώ πάνω είναι πανοραμική και πολύ εντυπωσιακή. Το μονοπάτι, με ελάχιστα ίχνη σηματοδότησης, κατηφορίζει από την κορυφή προς τα βορειοδυτικά, διασχίζει τις βουνοπλαγιές ανάμεσα στις χαμηλότερες βουνοκορφές, περνάει από το εντυπωσιακό οροπέδιο δυτικά από την κορυφή Πέζη που είναι σκεπασμένο με αστοιβές και πουρνάρια, και από εκεί κατηφορίζει προς τα δυτικά / νοτιοδυτικά στην απότομη βουνοπλαγιά και καταλήγει στο ξωκλήσι της Παναγίας Δχούνιας. Από εδώ, το τελευταίο σκέλος της διαδρομής είναι ένα μονοπάτι μέσα από τις αγκαθωτές αστοιβές που καταλήγει στο ξωκλήσι της Αγίας Σωτήρας, αλλά, αν δεν θέλετε να μπλέξετε ψάχνοντας να βρείτε το δρόμο σας ανάμεσα στα αγκάθια, μπορείτε να πάτε στην Αγία Σωτήρα ακολουθώντας το δύσβατο χωματόδρομο που ξεκινάει από τη Παναγία Δχούνια. Ο χωματόδρομος αυτός περνάει από το ξωκλήσι του Αγίου Δημητρίου, που είναι ιδανικό σημείο για στάση ξεκούρασης, με εξαιρετική θέα.
Διαδρομή 4: Αχίλλι-Προφήτης Ηλίας
Συνολικό μήκος: 1.4 km
Χρόνος πορείας: 1h
Συνολική ανάβαση: 264m
Συνολική κατάβαση: 14m
Βαθμός δυσκολίας: ΕΥΚΟΛΗ
Η ανύπαρκτη ή κατεστραμμένη σηματοδότηση κάνει πολύ δύσκολο να βρει κανείς την αφετηρία αυτής της διαδρομής, αλλά και να την ακολουθήσει ως το τέλος της. Όμως αξίζει τον κόπο να την επιχειρήσετε, γιατί η θέα από την κορυφή του λόφου, όπου στέκει το μικρό ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, είναι μαγευτική. Στα μισά του δρόμου από τους Ασπούς προς το Αχίλλι, ακριβώς στο διάσελο ανάμεσα στους δύο λόφους, θα στρίψετε δεξιά στον τσιμεντόδρομο που πηγαίνει προς τον ξενώνα «Μαριάννα» (υπάρχει πινακίδα του ξενώνα στη διασταύρωση). Περίπου 20 μέτρα πριν την αυλόπορτα του ξενώνα θα δείτε αριστερά σας έναν κατεστραμμένο χωματόδρομο πνιγμένο στη βλάστηση που ανηφορίζει στην πλαγιά, με έναν συρμάτινο φράχτη στην αρχή του. Αυτή είναι η αφετηρία της Διαδρομής 4. Ανοίγετε τον συρμάτινο φράχτη, περνάτε, τον κλείνετε πίσω σας, ανηφορίζετε ανάμεσα στη ζούγκλα των αγριόχορτων, και μετά από 150 μέτρα φτάσετε σε ένα πλάτωμα πάνω από τον ξενώνα, όπου στρίβετε αριστερά και ανηφορίζετε στην πλαγιά. Στα πρώτα 200 μέτρα δεν υπάρχει σήμανση παρά μόνο μερικοί κούκοι, και θα δυσκολευτείτε να μείνετε στο μονοπάτι (υπάρχουν ένα σωρό γιδόστρατα που θα σας μπερδέψουν). Από ένα σημείο και μετά όμως το κύριο μονοπάτι είναι πολύ σαφές και καθαρό, και επιπλέον είναι σηματοδοτημένο με λευκά σημάδια στις πέτρες, από κάποιον καλό άνθρωπο που φροντίζει και το ξωκλήσι.
Διαδρομή 5: Αχίλλι-Άγιος Αρτέμιος
Συνολικό μήκος: 3 km
Χρόνος πορείας: 1h 40min
Συνολική ανάβαση: 420m
Συνολική κατάβαση: 60m
Βαθμός δυσκολίας: ΜΕΤΡΙΑ
Από τη βορειοανατολική άκρη του μικρού οικισμού Αχίλλι ακολουθείτε προς τα νότια τον απότομο ανηφορικό τσιμεντόδρομο. Μετά από 300 μέτρα περνάτε δίπλα από μια τσιμεντένια δεξαμενή νερού, και συνεχίζετε στο χωματόδρομο που καταλήγει σε ένα πλάτωμα νότια από το λόφο Νησί, δίπλα στο ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη. Περίπου 350 μ. πριν φτάσετε στο πλάτωμα, θα δείτε το μονοπάτι που φεύγει δεξιά σας (νότια), ανηφορίζοντας στην ομαλή πλαγιά. Είναι φανερό και πατημένο μονοπάτι, εύκολο και ξεκούραστο, εκτός από τα τελευταία 200 μ. πριν το ξωκλήσι του Αγίου Αρτεμίου που είναι πολύ ανηφορικά. Μετά από 2 χλμ. από την αρχή του μονοπατιού, έχετε φτάσει στον Άγιο Αρτέμιο, ένα εντυπωσιακό εκκλησάκι χτισμένο στη σκιά του κάθετου βράχου, με ωραία θέα στο πέλαγος. Εδώ θα βρείτε και δροσερό νερό, στο βάθος μιας μικρής σπηλιάς όπου κατεβαίνετε με απότομα σκαλάκια.
Αν θέλετε να συνεχίσετε την πεζοπορία σας από τον Άγιο Αρτέμιο προς τον Κόχυλα, έχετε δύο επιλογές. Η πρώτη είναι να σκαρφαλώσετε με τα τέσσερα, σαν τα κατσίκια, στα απότομα βράχια (δεν υπάρχει σαφές μονοπάτι, περνάτε από τα πιο βατά περάσματα), να ξελιγωθείτε στην ανηφόρα (υψομετρική διαφορά 200 μ. σε απόσταση μόλις 600 μ.!) και να βγείτε στο οροπέδιο. Από εδώ ακολουθείτε για 1.150 μ. ένα δύσβατο χωματόδρομο που εξυπηρετεί μόνο τον τοπικό βοσκό, μέχρι να φτάσετε στη διασταύρωση με τη Διαδρομή 3 και να συνεχίσετε προς την κορυφή του Κόχυλα. Η άλλη επιλογή σας είναι να γυρίσετε από τον Άγιο Αρτέμιο πίσω για 400 μέτρα, και να ακολουθήσετε τον δύσβατο χωματόδρομο που ανηφορίζει προς τα νοτιοδυτικά, για 1.100 μέτρα, ώσπου να συναντήσετε έναν άλλο χωματόδρομο τον οποίο ακολουθείτε προς τα αριστερά (νότια) για 350 μέτρα και να συνδεθείτε με τη Διαδρομή 3 προς Κόχυλα.
Διαδρομή 6: Όρμος Ρένες – Φάρος στο ακρωτήριο Λιθάρι
Συνολικό μήκος: 5.6 km
Χρόνος πορείας: 2h 15min
Συνολική ανάβαση: 370m
Συνολική κατάβαση: 440m
Βαθμός δυσκολίας: ΜΕΤΡΙΑ
Αυτή είναι η πιο εντυπωσιακή και απολαυστική πεζοπορική διαδρομή στη Σκύρο. Φορέστε μποτάκια που να στηρίζουν καλά και τους αστραγάλους σας, γιατί το μονοπάτι είναι γεμάτο πέτρες και είναι πολύ εύκολο να «γυρίσει» το πόδι σας, καθώς και μακρύ παντελόνι γιατί σε όλο το μήκος της διαδρομής θα περπατάτε ανάμεσα στους πυκνούς αγκαθωτούς θάμνους που τις λένε αστοιβές.
Η διαδρομή επισήμως ξεκινάει από το ξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου, αλλά αν έχετε όχημα 4WD μπορείτε να κατεβείτε μέχρι την παραλία Ρένες και να ξεκινήσετε την πεζοπορία σας από εκεί. Διασχίζετε την παραλία και ακολουθείτε το παραλιακό μονοπάτι προς τα νοτιοανατολικά, και μετά από 250 μέτρα φτάνετε σε μια δεύτερη μικρότερη παραλία όπου θα δείτε το μονοπάτι που ανηφορίζει στην πλαγιά προς τα ανατολικά, ξεκάθαρα χαραγμένο ανάμεσα στις αστοιβές και τα φασκόμηλα που σκεπάζουν όλο το τοπίο μέχρι το ακρωτήριο Λιθάρι.
Σήμανση δεν υπάρχει πέρα από μερικούς ξύλινους στύλους που παλεύουν να σταθούν όρθιοι κόντρα στους ανέμους του πελάγους, και μερικά κόκκινα σημάδια σκόρπια στην περιοχή. Όμως δεν υπάρχει δάσος για να χαθείτε, και το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να προχωράτε προς τα ανατολικά, παράλληλα με την ακτογραμμή. Στα τελευταία 500 μέτρα πριν τον φάρο πρέπει να προσέξετε πάρα πολύ, γιατί το μονοπάτι είναι χαραγμένο πάνω από τον γκρεμό, πάνω σε σταθερό βράχο μεν, αλλά εντελώς εκτεθειμένο.
Για τη Σκύρο, η TERRAIN μόλις κυκλοφόρησε τη νέα έκδοση του πεζοπορικού χάρτη της στην κλίμακα 1:35.000, με ενημέρωση 2022, στον οποίο αποτυπώνονται όλα τα μονοπάτια του νησιού, οι παραλίες και όλα τα αξιοθέατα, με μέγιστη ακρίβεια. Θα τον βρείτε στα καταστήματα του νησιού, ή μπορείτε να τον προμηθευτείτε εδώ.
Διαβάστε ακόμα:
Αστυπάλαια: 10 τοπ πεζοπορικές διαδρομές στην «Πεταλούδα του Αιγαίου»
3 κορυφαία μονοπάτια στις Καρυές Λακωνίας με αναλυτικούς χάρτες
