Το ταξίδι Αθήνα-Θεσσαλονίκη (και αντιστρόφως) είναι μία από τις πιο δημοφιλείς διαδρομές στο εσωτερικό της χώρας μας, την οποία κάνει συχνά πολύς κόσμος, είτε για αναψυχή, είτε για επαγγελματικούς λόγους: κάθε χρόνο εκτιμάται ότι η επιβατική κίνηση υπερβαίνει τα 5 εκατομμύρια άτομα.
Πρόκειται λοιπόν για έναν επικερδή άξονα –με τζίρο γύρω στα 200 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία πριν την πανδημία– που είναι λογικό να διεκδικείται τόσο από τα αεροπλάνα και τα αυτοκίνητα, όσο και από τα τρένα.
Αλλά η φετινή έλευση των νέων, σύγχρονων και γρήγορων ETR470 τρένων της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, τα οποία πέτυχαν να μειώσουν τον χρόνο του ταξιδιού Αθήνα-Θεσσαλονίκη σε λιγότερο από 4 ώρες, ανατρέπει τις ισορροπίες των τελευταίων ετών. Ειδικά αν η σύγκριση μεταξύ των τριών μέσων δεν περιοριστεί μόνο σε οικονομικά δεδομένα, αλλά επεκταθεί στη συνολικότερη ταξιδιωτική εμπειρία. Άλλωστε και η ίδια η επικαιρότητα καλεί για αναπροσαρμογή κριτηρίων, λόγω των απρόβλεπτων συνεπειών της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης.
Αυτοκίνητο: ο μεγάλος χαμένος
Πριν μια πενταετία το πιθανότερο είναι ότι κάποια ανάλογη σύγκριση θα φανέρωνε μεν τις μεγάλες προοπτικές που υπήρχαν για το τρένο, διατηρώντας όμως το αεροπλάνο σε κυρίαρχη θέση, με το αυτοκίνητο να βρίσκεται στο ενδιάμεσο. Όμως οι αναταράξεις της ενεργειακής κρίσης διαμορφώνουν ένα πρωτόγνωρο σκηνικό, που αναδεικνύει το αυτοκίνητο σε μεγάλο χαμένο της υπόθεσης. Σύμφωνα δηλαδή με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, ο μέσος όρος για την τιμή της βενζίνης στην Αττική ανέρχεται πλέον στα 2,204 ευρώ το λίτρο, δίχως να αναμένονται άμεσες μειώσεις.
Χρησιμοποιώντας λοιπόν ένα βενζινοκίνητο ΙΧ 1.400 κυβικών με 60άρι ντεπόζιτο, που εφόσον είναι πενταετίας καίει γύρω στα 9 λίτρα καυσίμου ανά 100 χιλιόμετρα, βρίσκουμε ότι χρειάζονται 90 λίτρα βενζίνης για ένα μετ’ επιστροφής ταξίδι από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη. Μόνο για καύσιμα, λοιπόν, απαιτούνται 198 ευρώ. Και πρέπει να προστεθούν και τα διόδια, ασφαλώς: αν θεωρήσουμε ότι πρώτος σταθμός μετά την πρωτεύουσα είναι οι Αφίδνες ανέρχονται συνολικά σε 62,90 ευρώ, άρα το πλήρες κόστος φτάνει τα 260,9 ευρώ. Για πρώτη φορά, επομένως, το να μεταβεί κανείς με αυτοκίνητο από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη γίνεται πιο ακριβό και από το αεροπλάνο –πόσο μάλλον από το τρένο. Διαμορφώνοντας μια οικονομική πραγματικότητα που εκμηδενίζει τα όποια άλλα πλεονεκτήματα προσφέρει αυτή η μετακίνηση.
Το τρένο απέναντι στο αεροπλάνο
Ως μοναδικός αντίπαλος του τρένου απομένει λοιπόν το αεροπλάνο, που έχει φυσικά κάποια εμφανή τεχνολογικά πλεονεκτήματα: η εναέρια απόσταση μεταξύ Αθήνας-Θεσσαλονίκης καλύπτεται μέσα σε μόλις 54 λεπτά.
Βέβαια, ο χρόνος αυτός είναι λίγο πλασματικός, αφού χρειάζονται 45-60 λεπτά για να πάει κανείς στο αεροδρόμιο της Αθήνας, τουλάχιστον 40 λεπτά πριν την αναχώρηση. Επιπλέον, ο αερολιμένας «Μακεδονία» βρίσκεται έξω από τη Θεσσαλονίκη, άρα για να φτάσετε στον προορισμό σας θα χρειαστεί να πάρετε είτε λεωφορείο εξπρές, είτε ταξί. Το πρώτο είναι σαφώς οικονομικότερο (2 ευρώ), όμως η συνολική διαδρομή διαρκεί 70 λεπτά, στα οποία πρέπει να προσθέσετε και τον χρόνο αναμονής στη στάση. Το ταξί κοστίζει 20 ευρώ και θα σας μεταφέρει στο κέντρο μέσα σε 35 λεπτά.
Για το τρένο, από την άλλη, απαιτούνται γύρω στα 20 με 30 λεπτά για να βρεθεί κανείς στον κεντρικό σταθμό της Αθήνας, περίπου 15 λεπτά πριν ξεκινήσει η αμαξοστοιχία. Από εκεί και πέρα διανύετε μόνο τον χρόνο του ταξιδιού. Όπως αναφέρθηκε και πιο πριν, τα νέα ETR τρένα έδειξαν ήδη τη δυνατότητά τους να το πραγματοποιούν σε λιγότερο από 4 ώρες –και το πλάνο για το μέλλον δείχνει ακόμα πιο φιλόδοξο, αφού τελικός στόχος της ΤΡΑΙΝΟΣΕ είναι οι 3 ώρες και 20 λεπτά.
Όσον αφορά το οικονομικό σκέλος, το δρομολόγιο Αθήνα-Θεσσαλονίκη τιμάται στα 65 ευρώ για την Α΄ θέση και στα 55 ευρώ για τη Β΄ θέση. Το κόστος μιας πτήσης, αντίθετα, δεν είναι αναλόγως σταθερό: εξαρτάται από το πόσο έγκαιρα κλείνεις εισιτήρια ή από το αν στοχεύεις σε ημέρες/ώρες, για τις οποίες ισχύουν προσφορές. Κάθε σεζόν, επίσης, τείνει να διαφοροποιείται: παρότι ένας μέσος όρος γύρω στα 50 ευρώ κρίνεται αξιόπιστος, είναι γεγονός ότι βρίσκονται ευκαιρίες και στα 20 με 35 ευρώ, αλλά κι ένα «τείχος» γύρω στα 70-100 ευρώ αν επιχειρήσει κανείς να κλείσει νωρίς εισιτήριο για μέρες στις οποίες αναμένεται κορύφωση της θερινής τουριστικής κίνησης.
Από την άλλη, μια σύγχρονη ταξιδιωτική εμπειρία δεν γίνεται να μένει περιορισμένη μόνο στο κόστος και στους χρόνους μετάβασης. Σημαντικό ρόλο παίζουν πλέον και περαιτέρω παράγοντες, στους οποίους τα τρένα υπερτερούσαν «παραδοσιακά» έναντι των λοιπών μέσων: διαθέτεις περισσότερο προσωπικό χώρο, τη δυνατότητα να σηκωθείς και να περπατήσεις, μπορείς να απολαύσεις τη θέα στο φυσικό τοπίο, η πρόσβαση στο WC ή στο κυλικείο είναι πανεύκολη και γίνεται ανά πάσα στιγμή.
Πρόκειται για δεδομένα που ενισχύονται χάρη στις νέες αμαξοστοιχίες ETR. Οι οποίες προσφέρουν μια ακόμα πιο άνετη και ξεκούραστη εμπειρία, καθώς μεριμνούν για την ύπαρξη πολυάριθμων πριζών –οι οποίες εγγυώνται ρεύμα για τα κινητά σας τηλέφωνα ή τους φορητούς σας υπολογιστές– για οθόνες πληροφόρησης γύρω από κάθε λεπτομέρεια του ταξιδιού, καθώς και για ευρύχωρα τραπεζάκια, στα οποία θα βολέψετε τα λάπτοπ ή/και τα βιβλία σας.
Μια νέα πραγματικότητα
Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν λοιπόν ότι έχει αναδυθεί μια νέα πραγματικότητα, με διαρκώς μεταβαλλόμενες ισορροπίες στη συγκοινωνιακή σύνδεση Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Το αυτοκίνητο χάνει εμφανώς έδαφος απέναντι στο αεροπλάνο και στο τρένο. Το δε τρένο γίνεται τόσο ανταγωνιστικό χάρη στις νέες αμαξοστοιχίες ETR470, ώστε πλέον απειλεί την κραταιά θέση που είχε για δεκαετίες το αεροπλάνο.
Το τελευταίο παραμένει βέβαια πιο γρήγορο και πιο οικονομικό, όμως οι διαφορές αμβλύνονται πλέον σημαντικά. Άλλωστε δεν πρέπει να αποτιμηθεί ως τυχαία η απόφαση της Ryanair (2019) να εγκαταλείψει τον άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη, στον οποίον πρωταγωνίστησε επί σειρά ετών: τα νέα, γρήγορα τρένα είναι σε θέση να προσφέρουν μια πιο ολοκληρωμένη και άνετη ταξιδιωτική εμπειρία, παρέχοντας έμπρακτες απαντήσεις σε πολλά ζητήματα που απασχολούν το σύγχρονο επιβατικό κοινό.
Το μοντέλο δεν είναι θεωρητικό, καθώς τα νούμερα επιβεβαιώνουν αυτή την άνοδο: η ΤΡΑΙΝΟΣΕ είδε την κίνηση να αυξάνεται σημαντικά στη γραμμή Αθήνα-Θεσσαλονίκη μετά την ολοκλήρωση της ηλεκτροκίνησης (από περίπου 80.000 άτομα ανά μήνα σε 120.000), ενώ τα αντίστοιχα αεροπορικά εισιτήρια καταγράφουν πτωτική πορεία από το 2017 και μετά. Εικόνα που αναμένεται να παγιωθεί λόγω της όλο και μεγαλύτερης εξοικείωσης του κοινού με τις δυνατότητες και τις παροχές των καινούριων αμαξοστοιχιών ETR.
