10 κλασικές ταινίες με φόντο τη μαγευτική Ιταλία

Θάνατος στη Βενετία (Morte a Venezia) -Luchino Visconti -1971

Ο τίτλος της ταινίας μας δίνει αμέσως το στίγμα για την τοποθεσία όπου εκτυλίσσεται το μυθιστόρημα του σπουδαίου Γερμανού συγγραφέα Thomas Mann, που μετέφερε ομολογουμένως αριστουργηματικά στην μεγάλη οθόνη ο Visconti. Ο πρωταγωνιστής, ένας λαμπρός συνθέτης που ταξιδεύει για λόγους υγείας στη Βενετία το ζεστό καλοκαίρι του 1911, αναπτύσσει ένα εμμονικό ενδιαφέρον για ένα έφηβο αγόρι. Η Piazza San Marco, μικρές πλατείες κι υποβλητικά σοκάκια της πόλης των Δόγηδων συμπληρώνουν το σκηνικό, το οποίο αποτελούν κυρίως οι χώροι του πολυτελούς Grand Hotel des Bains και το γνωστό παραθαλάσσιο θέρετρο Lido όπου βρίσκεται. Ο σκηνοθέτης αναβιώνει πιστά την ατμόσφαιρα της εποχής στο ιστορικό ξενοδοχείο, που από το 1900 που άνοιξε προσέλκυε την ελίτ της διεθνούς μπουρζουαζίας, ενώ και ο ίδιος ο Thomas Mann διέμενε στο Grand Hotel το διάστημα που έγραψε τη συγκεκριμένη νουβέλα. Το δε Lido, του οποίου οι αμμουδερές παραλίες εμφανίζονται σε αρκετά πλάνα, είναι το μέρος του διεξάγεται το Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας, στα 25 χρόνια του οποίου η ταινία έλαβε το τιμητικό βραβείο.

Ο Ταχυδρόμος (Il Postino) -Michael Radford -1994

Πέντε υποψηφιότητες κι ένα βραβείο Όσκαρ κέρδισε ο Βρετανός σκηνοθέτης Michael Radford μεταφέροντας στον κινηματογράφο το μυθιστόρημα «Ardiente Paciencia» του Χιλιανού Antonio Skármeta, με μόνη διαφορά ότι τοποθετεί την ιστορία της φιλίας ενός νεαρού ταχυδρόμου με τον ποιητή Πάμπλο Νερούδα και τον έρωτά του για την όμορφη Μπεατρίτσε, όχι στη Χιλή αλλά στην Ιταλία του ’50. Το πανέμορφο νησί της Προτσίντα ( Procida ) στον κόλπο της Νάπολης, που φέτος έχει τον τίτλο της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης, με τα πανέμορφα παστέλ σπίτια του και τον γραφικό κόλπο με τα διάφανα νερά, είναι η κύρια τοποθεσία των γυρισμάτων. Στην Piazza dei Martiri ψηλά στο λόφο τοποθετείται το ταχυδρομείο, η παραλία είναι η Spiaggia del Pozzo Vecchio στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού, ενώ το μπαρ στο γραφικό λιμανάκι της Corricella έχει πλέον μετονομαστεί σε La Taverna del Postino. Τέλος, το μέρος που έχει επιλεγεί για την κατοικία του Πάμπλο Νερούδα είναι το ηφαιστιογενές νησάκι Σαλίνα βόρεια της Σικελίας.

Ο Νονός (The Godfather) –Francis Ford Coppola -1972

Αν υπάρχει όμως μια ταινία που να έχει ταυτιστεί με τη Σικελία, αυτή δεν είναι άλλη από την τριλογία του Κόππολα. Αν και η ιστορία των πασίγνωστων οικογενειών της μαφίας εκτυλίσσεται κυρίως στην Αμερική, οι σκηνές στην Ιταλία είναι άφθονες. Στο 1^ο μέρος του γκανγκστερικού έπους, ο χαρακτήρας του Al Pacino φτάνει στην Forza d’Agrò, μια πανέμορφη πόλη χτισμένη σε λόφο που αγναντεύει τη θάλασσα, στη Μεσσήνη, στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού, ενώ στη μεσαιωνική Savoca της ίδιας περιοχής γνωρίζει τη μέλλουσα σύζυγό του. Η δε απόπειρα δολοφονίας του που παρακολουθούμε στη μεγάλη οθόνη, έχει γυριστεί έξω από το επιβλητικό μπαρόκ κάστρο Castello degli Schiavi κοντά στο μικροσκοπικό χωριό Fiumefreddo της Κατάνια. Στη δεύτερη ταινία, η εξιστόρηση της παιδικής ηλικίας του Vito Corleone επαναφέρει τη Forza d’Agrò, στο προσκήνιο, ενώ στο τελευταίο μέρος της τριλογίας η βίλα του Don Tommasino δεν είναι άλλη από το ίδιο παραπάνω κάστρο, ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα ολόκληρης της Σικελίας.

Σινεμά Ο Παράδεισος ( Cinema Paradiso ) -Giuseppe Tornatore – 1988

Η αγάπη του σκηνοθέτη για τη γενέτειρά του, την πανέμορφη παραλιακή πόλη της Bagheria και πάλι στη Σικελία, είναι έκδηλη στην αναπαράστασή της ως το χωριό Giancaldo, όπου νοερά ταξιδεύει πίσω στο χρόνο ο πρωταγωνιστής, ο μικρός Σαλβατόρε. Τα γυρίσματα της ταινίας που βραβεύτηκε με το Όσκαρ καλύτερου ξενόγλωσσου φιλμ, έγιναν κυρίως στην κουκλίστικη πόλη Palazzo Adriano, νότια του Παλέρμο, και η ελάχιστη κίνηση στα πέτρινα σοκάκια και τις γειτονιές της συνέβαλαν στην ανεμπόδιστη ολοκλήρωσή τους. Η πλατεία όπου βρίσκεται το σινεμά του Αλφρέντο δεν είναι άλλη από την Piazza Umberto I, ενώ δύο από τα βασικά αξιοθέατα της ταινίας, οι εκκλησίες Maria SS Assunta και Santa Maria del Lume επίσης εμφανίζονται στο έργο. Η τοποθεσία αλλάζει όταν ο σκηνοθέτης μας μεταφέρει στο μεσαιωνικό Castelbuono, όπου το επιβλητικό φρούριο Castello dei Ventimiglia μεταμορφώνεται σε σχολείο του Σαλβατόρε.

Δωμάτιο με θέα (A Room with a View) – James Ivory -1985

Και ποιος δεν θα επέλεγε ένα δωμάτιο με τέτοια θέα στη μαγευτική Φλωρεντία. Ο James Ivory μεταφέρει στην κινηματογραφική οθόνη το ομώνυμο βιβλίο του E. M. Forster και κερδίζει 8 υποψηφιότητες για Όσκαρ και τελικά 3 βραβεία. Η Helena Bonham Carter στον πρωταγωνιστικό ρόλο, δραπετεύει από τους αυστηρούς κοινωνικούς κανόνες του Εδουαδρινού Λονδίνου των αρχών του 20^ου αιώνα και γοητεύεται όπως όλοι οι επισκέπτες, από την εκθαμβωτική πρωτεύουσα της Τοσκάνης. Μπορεί κανείς ακόμη να μείνει στο ίδιο δωμάτιο με την ηρωίδα της ιστορίας, στην «Pensione Bertolini», που στην πραγματικότητα είναι το δωμάτιο 414 του Hotel degli Orafi, απολαμβάνοντας την υπέροχη θέα στον ποταμό Άρνο. Κάθε πλάνο και μια περιήγηση στα Φλωρεντινά αξιοθέατα, όπου η κεντρική πλατεία Piazza della Signoria με την κρήνη του Ποσειδώνα και η εκπληκτική Βασιλική της Santa Croce με τη νεογοτθική πρόσοψη από λευκό, ροζ και πράσινο μάρμαρο, διακρίνονται ξεκάθαρα. Πανέμορφοι και οι λόφοι του κοντινού Fiesole, όπου ξεκινά το ειδύλλιο των δύο πρωταγωνιστών.

Ο Ροζ Πάνθηρας (The Pink Panther) -Blake Edwards –1963

Τον αγαπημένο Επιθεωρητή Κλουζώ θα τον ακολουθούσαμε παντού για τις σπαρταριστές του περιπέτειες, πόσο μάλλον στους κοσμοπολίτικους Ιταλικούς Δολομίτες, το τμήμα των Άλπεων που εισχωρεί στην επαρχία του Βένετο. Το γνωστό χειμερινό θέρετρο Cortina d’Ampezzo που φιλοξένησε τους χειμερινούς ολυμπιακούς αγώνες του 1956 – και πρόκειται να τους ξαναφιλοξενήσει το 2026 – είχε ήδη αποκτήσει διεθνή φήμη ανάμεσα στους jet setters λάτρεις του σκι, το ίδιο και το εντυπωσιακό σαν κάστρο ξενοδοχείο Miramonti Majestic Grand Hotel. Το ιστορικό ξενοδοχείο με το διάσημο spa του αποτελεί και σήμερα ιδιαίτερα δημοφιλές κατάλυμα και είναι η τοποθεσία όπου εκτυλίσσεται σημαντικό μέρος της δράσης του φιλμ, πριν αυτή μεταφερθεί λίγο έξω από τη Ρώμη, στη γραφική πόλη Rocca di Papa και στην Piazza della Repubblica για την περίφημη σκηνή καταδίωξης. 

Ληστεία αλά Ιταλικά ( The Italian Job ) – Peter Collinson -1969

Ακόμη περισσότερη δράση και πάλι στον ιταλικό βορά, αυτή τη φορά στο Τορίνο. Μπορεί βέβαια πιο πριν η ιστορία να εκτυλίσσεται επί βρετανικού εδάφους και να πρωταγωνιστούν τα επίσης βρετανικά εμβληματικά Mini Coopers, αλλά οι σκηνές στην Ιταλία έχουν μείνει στην ιστορία, με πρώτη εκείνη του κυκλοφοριακού χάους στην Piazza Castello της πρωτεύουσας του Πιεμόντε. Ακόμη πιο εντυπωσιακές είναι οι καταδιώξεις στις οροφές του θόλου του σταδίου Palavela και στο χώρο που τώρα στεγάζει τα κεντρικά γραφεία του εργοστασίου Lingotto της Fiat. Το θρυλικό φινάλε γυρίστηκε έξω από το Τορίνο, κοντά στο χωριουδάκι Ceresole Reale, στο Colle del Nivolet, έναν από τους πιο επικίνδυνους αλλά και με εντυπωσιακή θέα ορεινούς δρόμους, που με τις αλλεπάλληλες στροφές του ελίσσεται σε υψόμετρο 2.621 μέτρων. Αξίζει να σημειωθεί ότι με αφορμή το συγκεκριμένο έργο, από το 1990 διοργανώνεται ετήσια φιλανθρωπική εκδήλωση, κατά την οποία οχήματα της ταινίας οδηγούνται από τη Βρετανία, διαμέσου ιστορικών Ιταλικών πόλεων, στο Τορίνο, στις τοποθεσίες όπου γυρίστηκε το φιλμ και πάλι πίσω.

Κάτω από τον ήλιο ( A Bigger Splash ) -Luca Guadagnino -2015

Την έχουν ονομάσει «La Perla Nera – Το Μαύρο Μαργαριτάρι της Μεσογείου», λόγω της ομορφιάς του τοπίου της και του ηφαιστιογενούς της εδάφους. Η σχετικά άγνωστη Pantelleria, μεταξύ Σικελίας και Αφρικής, ζωντανεύει από τις παιδικές καλοκαιρινές αναμνήσεις του Luca Guadagnino, ο οποίος την επιλέγει ως τοποθεσία για το remake της γαλλικής ταινίας La Piscine του 1969. Το αρχαίων καταβολών χωριό Scauri και η ακτογραμμή του πρωταγωνιστεί στα περισσότερα πλάνα, ενώ η σκηνή που οι δύο βασικοί ηθοποιοί κάνουν λασποθεραπεία έχει γυριστεί στη μαγευτική παραλία με τα τυρκουάζ νερά Lago di Venere. Η πανέμορφη πισίνα με τα ζωγραφιστά πλακάκια όπου ξεδιπλώνεται μεγάλο μέρος της υπόθεσης, ανήκει στο συγκρότημα εξοχικών κατοικιών Tenuta Borgia, που βρίσκεται κρυμμένο σ΄ένα πευκοδάσος που αγναντεύει τη θάλασσα. Οι παραδοσιακές αυτές, πέτρινες κατοικίες είναι διαθέσιμες προς ενοικίαση σε όσους θέλουν να ζήσουν τη μυστικιστική ατμόσφαιρα της πανέμορφης Μαύρης Πέρλας.

Να με φωνάζεις με τ΄ όνομά σου ( Call me by your name ) – Luca Guadagnino – 2017

Αμέσως μετά την Παντελλερία ο Luca Guadagnino επιστρέφει στη γενέτειρά του τη Λομβαρδία, για να σκηνοθετήσει μια διαφορετική ιστορία έρωτα στον Ιταλικό βορά της δεκαετίας του ΄80. Εδώ σχεδόν κάθε σκηνή της ταινίας ξεχειλίζει από την ομορφιά της Ιταλικής υπαίθρου και αρχιτεκτονικής. Η εντυπωσιακή βίλα του 16^ου αιώνα με τους καταπράσινους κήπους, όπου ξεκινά η ιστορία, είναι η – δυστυχώς μη επισκέψιμη – Villa Albergoni – και είναι πράγματι μια τοποθεσία παραμυθένια στο Moscazzano της επαρχίας της Cremona, σχεδόν 1 ώρα έξω από το Μιλάνο. Τόσο η βιβλιοθήκη, όσο και το σαλόνι με τα θολωτά, ζωγραφιστά ταβάνια, τα μωσαϊκά, τα έπιπλα εποχής και βέβαια το υπέροχο πιάνο με ουρά όπου παίζει ο νεαρός πρωταγωνιστής, αποτελούν όλα μέρος της αυθεντικής διακόσμησης της βίλας. Εξίσου γοητευτικό το σκηνικό των εξωτερικών γυρισμάτων στα ατμοσφαιρικά στενά της Cremona με την Piazza del Duomo και τον Καθεδρικό του 14^ου αιώνα, αλλά και στη μικρότερη πόλη Pandino με το εντυπωσιακό πολεμικό μνημείο. Κι αν ζηλέψετε τους πρωταγωνιστές όταν βουτούν στα γαλαζοπράσινα νερά της λίμνης Laghetto dei Riflessi, δεν έχετε παρά να κατευθυνθείτε βόρεια της Crema. Παρότι το κολύμπι στη Λίμνη των Αντανακλάσεων έχει πλέον απαγορευτεί, το γαλήνιο πάρκο με το προστατευμένο οικοσύστημα που το περιβάλει είναι ιδανικό για μια εξόρμηση στην εξοχή.

Ο Άγγλος ασθενής ( The English Patient ) – Anthony Minghella – 1996

Η δραματική ερωτική και πολεμική ιστορία που κέρδισε 12 υποψηφιότητες για Όσκαρ και εξασφάλισε στο Βρετανό Anthony Minghella τα βραβεία σκηνοθεσίας και καλύτερης ταινίας, έχει για φόντο τη μαγευτική εξοχή της Τοσκάνης και συγκεκριμένα την καταπράσινη κοιλάδα Val d΄ Orcia. Συγκεκριμένα, το μοναστήρι όπου περιθάλπεται ο πρωταγωνιστής και αφηγητής της ιστορίας είναι το Αναγεννησιακό μοναστικό συγκρότημα Sant‘Anna in Camprena, στους λόφους της Σιένα. Ένας εντυπωσιακός δρόμος πλαισιωμένος από κυπαρίσσια οδηγεί τους επισκέπτες στους μαγευτικούς κήπους που περιβάλουν το μοναστήρι, που προσελκύει πλήθος φιλότεχνων για τη σειρά νωπογραφιών του Σοντόμα που το κοσμούν. Υπάρχει δε δυνατότητα διανυκτέρευσης, καθώς μέρος του συγκροτήματος λειτουργεί ως αγροτουριστικό κατάλυμα, με μερικά δωμάτια να είναι πρώην κελιά μοναχών. Ακολουθώντας τους χαρακτήρες της ταινίας, περισσότερες νωπογραφίες, αυτή τη φορά του Piero della Francesca, μπορεί κανείς να θαυμάσει στη Basilica di San Francesco, τη μεσαιωνική εκκλησία που βρίσκεται στο θεαματικό Arezzo, την πόλη που ίδρυσαν οι Ετρούσκοι εκεί που συναντώνται τέσσερις κοιλάδες της Τοσκάνης.

Οι παραπάνω ταινίες είναι πραγματικά μόνο η αφορμή για ανακαλύψει κανείς σχετικά άγνωστα, εντυπωσιακά τοπία και μνημεία της Ιταλίας. Γιατί εκτός από μια σύντομη κινηματογραφική απόδραση στο μαγικό κόσμο της 7^ης τέχνης, ξυπνούν σίγουρα και την επιθυμία για μια ακόμη, έστω και σύντομη απόδραση, στην πάντα σαγηνευτική γειτονική μας χώρα.