Πώς θα αλλάξει το μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης σε Σαντορίνη και Μύκονο

Στις συνεχιζόμενες συζητήσεις στα διεθνή fora αλλά και στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής κοινότητας η κρίση της πανδημίας αντιμετωπίζεται ως ευκαιρία να ξανασκεφτούμε και να επανασχεδιάσουμε το τουριστικό σύστημα, καθώς αναγκάζει επιτακτικά τους εταίρους στον τουρισμό να προσαρμοστούν σε σύντομο χρονικό διάστημα σε μια νέα πραγματικότητα.

Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Τουρισμού καλείται να κατευθύνει τον στρατηγικό σχεδιασμό για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη των δύο αυτών προορισμών στην επόμενη μέρα και την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους απέναντι σε πιθανά εξωτερικά και εσωτερικά πλήγματα. Η αναγκαία τεκμηρίωση των στρατηγικών κατευθύνσεων προϋποθέτει:

α) την αναλυτική αποτύπωση του υφιστάμενου τουριστικού οικοσυστήματος, το οποίο περιλαμβάνει τις τουριστικές επιχειρήσεις και υποδομές, το φυσικό και δομημένο περιβάλλον, τους τοπικούς οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους, τους φορείς διακυβέρνησης και τους επισκέπτες.

β) την ολιστική θεώρηση και αξιολόγηση του τουριστικού οικοσυστήματος βάσει των τριών παραμέτρων της βιωσιμότητας (οικονομικής, περιβαλλοντικής και κοινωνικής).

Ιδιαίτερα θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν οι περιορισμοί, οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες που διαμορφώνει η νησιωτικότητα για την τουριστική ανάπτυξη των δύο αυτών δημοφιλών προορισμών.

Περαιτέρω, η αναλυτική καταγραφή των διαθέσιμων ποσοτικών δεδομένων ανά προορισμό αναδεικνύει την έλλειψη έγκαιρων και συναφών δεδομένων για τη χωρική κλίμακα των δύο προορισμών, δεδομένων τα οποία ωστόσο είναι αναγκαία για τη διαμόρφωση τεκμηριωμένων πολιτικών.

Για τους ανωτέρω λόγους, κρίνεται αναγκαία η εκπόνηση αναλυτικών μελετών για τους δύο προορισμούς. Η διερεύνηση της τουριστικής ανάπτυξης στη Μύκονο και τη Σαντορίνη κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο θα λειτουργήσει συμπληρωματικά προς την εκπόνηση των Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων των δύο προορισμών που προκηρύχθηκαν πρόσφατα από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και θα συμβάλλει στην μέγιστη αξιοποίησή τους.

Ήδη το υπουργείο Τουρισμού προχώρησε σε πρόσκληση ενδιαφέροντος προς την PricewaterhouseCoopers με αντικείμενο την υποβολή προσφοράς για την ανάθεση εκπόνησης μελετών για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη της Μυκόνου και της Σαντορίνης. Η PricewaterhouseCoopers καλείται να καταθέσει εγγράφως την προσφορά της για την εκπόνηση των μελετών, σύμφωνα με τις επισημάνσεις που προαναφέρθηκαν για τα 2 νησιά. 

Μύκονος

Σχετικά με τον τουριστικό προορισμό της Μυκόνου, η ανάγκη εκπόνησης μελέτης κρίθηκε επιτακτική, καθώς δεν βρέθηκαν προγενέστερες πρόσφατες ολοκληρωμένες μελέτες για την τουριστική ανάπτυξη του νησιού. Κατά συνέπεια, αντικείμενο του έργου θα πρέπει να είναι αφ’ ενός η αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης, αφ’ ετέρου η διαμόρφωση στρατηγικών κατευθύνσεων για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη του νησιού.

Αντικείμενο του έργου

Αναλυτικά, ο ανάδοχος καλείται να υλοποιήσει τα ακόλουθα:

Α) Ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης

Συγκέντρωση και ανάλυση των ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων με σκοπό:

– ανάλυση του οικονομικού, θεσμικού, κοινωνικού, περιβαλλοντικού πλαισίου του προορισμού

– καταγραφή του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος: καταγραφή προσφερόμενων τουριστικών υπηρεσιών, καταγραφή τουριστικών επιχειρήσεων ανά κλάδο και κατηγορία, αποτύπωση της γεωγραφικής κατανομής τους.

– καταγραφή και αξιολόγηση των υφιστάμενων υποδομών που υποστηρίζουν το τουριστικό προϊόν, με ιδιαίτερη έμφαση στις λιμενικές, αεροπορικές και οδικές υποδομές, τις υποδομές τουριστικής διαμονής και τις υποδομές κοινής ωφέλειας (διαχείριση απορριμμάτων, στερεών και υγρών αποβλήτων, υποδομές ενέργειας, υποδομές υγείας).

– την συλλογή και ανάλυση ποσοτικών δεδομένων για βασικά τουριστικά μεγέθη στη χωρική κλίμακα του προορισμού, όπως: αποτύπωση των τουριστικών ροών ανά μέσο (ημερήσια και μηνιαία καταγραφή με περίοδο αναφοράς την τελευταία πενταετία), πληρότητα καταλυμάτων ανά κατηγορία, κατά κεφαλήν τουριστική δαπάνη, τουριστική δαπάνη ανά ταξίδι, μέση διάρκεια παραμονής επισκεπτών, εποχικότητα, καταγραφή των ημερήσιων επισκεπτών.

– την περιγραφή του προφίλ των επισκεπτών: δημογραφικά χαρακτηριστικά, χώρες προέλευσης, κίνητρα ταξιδιού, κανάλια προμήθειας τουριστικών υπηρεσιών, δραστηριότητες που επιλέγουν στον προορισμό, χρήση μέσω κοινωνικής δικτύωσης, βαθμός εξοικείωσης με ψηφιακές τεχνολογίες, τμηματοποίηση των επισκεπτών ανάλογα με το μέγεθος της τουριστικής δαπάνης.

– καταγραφή των επιχειρήσεων που διαθέτουν σήματα πιστοποίησης που αφορούν στη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη (όπως σήματα «πράσινου» τουρισμού, σήματα εταιρικής ευθύνης απέναντι στον τόπο, σήματα ποιότητας τοπικής γαστρονομίας).

– καταγραφή των χρήσεων γης (διαχρονική εξέλιξη και υφιστάμενη κατάσταση), ανάλυση και εξαγωγή των σχετικών συμπερασμάτων.

– επίδραση της νησιωτικότητας στη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη της Μυκόνου.

– ανάλυση του ανταγωνισμού.

Για την υλοποίηση του σταδίου Α ο Ανάδοχος καλείται να χρησιμοποιήσει τόσο δευτερογενή όσο και πρωτογενή έρευνα για τη συλλογή των αναγκαίων δεδομένων.

Β) Ανάπτυξη και Εφαρμογή Μεθοδολογίας Αξιολόγησης Φέρουσας Ικανότητας

Ανάπτυξη της κατάλληλης μεθοδολογικής προσέγγισης για την αξιολόγηση της φέρουσας ικανότητας εξυπηρέτησης τουριστικών ροών. Ειδικότερα, ο Ανάδοχος καλείται:

– να προτείνει δείκτες αξιολόγησης της φέρουσας ικανότητας, οι οποίοι να ανταποκρίνονται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου. Ο ανάδοχος καλείται να αποτυπώσει τους ορισμούς των σχετικών δεικτών, τη μεθοδολογία συλλογής δεδομένων για την τροφοδότηση των δεικτών, καθώς και τις τιμές αναφοράς οι οποίες θα προκύψουν από την συλλογή των δεδομένων και των ποιοτικών πληροφοριών του σταδίου Α.

– να ορίσει τιμές-στόχους για τους προαναφερθέντες δείκτες, οι οποίοι θα προκύψουν από την καταγραφή και ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης και από την εξέταση βέλτιστων πρακτικών σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

– με την ολοκλήρωση της τροφοδότησης των δεικτών με δεδομένα, ο Ανάδοχος θα πρέπει να αξιολογήσει τα ευρήματα της ανάλυσης.

Γ) Διαβούλευση επί των αποτελεσμάτων των σταδίων Α και Β

Θα διοργανωθούν ενέργειες διαβούλευσης προκειμένου να διερευνηθούν οι απόψεις και αντιλήψεις των τοπικών εταίρων σχετικά με τα αποτελέσματα των σταδίων Α και Β και να καταγραφούν οι προτάσεις τους για τον σχεδιασμό της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης του νησιού.

Ο κύριος στόχος των ενεργειών διαβούλευσης είναι η αποδοχή του στόχου της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης του νησιού, η αποτύπωση των προβληματισμών των εταίρων για το θέμα αυτό και η οικοδόμηση κλίματος συναίνεσης.

Δ) Διαμόρφωση στρατηγικών κατευθύνσεων για την βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη του προορισμού

Σε συνέχεια των αποτελεσμάτων των Α, Β και Γ σταδίων, ο Ανάδοχος καλείται:

– να διατυπώσει συγκεκριμένες κατευθύνσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη του προορισμού, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις τρεις παραμέτρους της βιωσιμότητας (οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική) επιδιώκοντας την τουριστική ανάπτυξη προς όφελος των επιχειρηματιών, των κατοίκων και των επισκεπτών. Ο ανάδοχος καλείται να εξειδικεύσει τους γενικούς στόχους βιώσιμης ανάπτυξης σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά του προορισμού. Ιδιαίτερη σημασία έχει η πρόταση διαμόρφωσης νέων τουριστικών προϊόντων, βελτίωσης της υφιστάμενης τουριστικής προσφοράς και βελτίωσης των υποδομών.

– να αναπτύξει προτάσεις βελτίωσης της υφιστάμενης φέρουσας ικανότητας, οι οποίες θα καλύπτουν τις εντοπισμένες ανάγκες και θα εξυπηρετούν τους προαναφερθέντες στόχους.

Οι προτάσεις θα πρέπει τελικά να προτεραιοποιηθούν σε Οδικό Χάρτη ο οποίος θα περιλαμβάνει ανάλυση τους σε συγκεκριμένες δράσεις, εμπλεκόμενους φορείς, εκτιμώμενο κόστος και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης.

Η συνολική χρονική διάρκεια υλοποίησης του έργου ανέρχεται σε 25 εβδομάδες από την υπογραφή της σύμβασης.

Σαντορίνη

Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη της Σαντορίνης έχει αποτελέσει αντικείμενο μελέτης τα τελευταία χρόνια, στο πλαίσιο των συνεχόμενων προσπαθειών τόσο του δήμου Θήρας όσο και του Υπουργείου Τουρισμού για τη διαχείριση των αυξανόμενων τουριστικών ροών στο νησί. Ο Ανάδοχος καλείται να λάβει υπ’ όψιν:

α) τη μελέτη που εκπονήθηκε από την EBRD για τη διαμόρφωση σχεδίου διαχείρισης προορισμού για τη Σαντορίνη.

β) τη μελέτη που εκπονήθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) για λογαριασμό του δήμου Θήρας.

γ) σημαντικές είναι επίσης για την διαχρονική εξέταση της τουριστικής ανάπτυξης στον προορισμό και την αποτύπωση και αξιολόγηση των διαχρονικών τάσεων η εκτεταμένη μελέτη που εκπονήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Cincinnaty το 2004 για λογαριασμό του δήμου Θήρας, καθώς και μελέτη του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου για την αειφόρο ανάπτυξη του νησιού (2007).

Σε συνέχεια των ως άνω μελετών, ο Ανάδοχος καλείται να επικεντρωθεί κυρίως σε θέματα ανθεκτικότητας του προορισμού σε σχέση με την κρίση της πανδημίας και ανάπτυξης της ενδεδειγμένης στρατηγικής για την επόμενη μέρα όπως έχει διαμορφώνεται στη μετά πανδημίας περίοδο.

Αντικείμενο του έργου

Αναλυτικά, ο ανάδοχος καλείται να υλοποιήσει τα ακόλουθα:

Α) Καταγραφή και αξιολόγηση των επιπτώσεων της πανδημίας στην τουριστική ανάπτυξη της Σαντορίνης

Ο Ανάδοχος καλείται:

– να καταγράψει τις επιπτώσεις της κρίσης της πανδημίας στα βασικά τουριστικά μεγέθη στην κλίμακα του προορισμού, μεταξύ άλλων με χωρική αποτύπωση των δεδομένων, όπως: τουριστικές ροές ανά μέσο (ημερήσια και μηνιαία καταγραφή με περίοδο αναφοράς την τελευταία πενταετία), πληρότητα καταλυμάτων ανά κατηγορία, κατά κεφαλήν τουριστική δαπάνη, τουριστική δαπάνη ανά ταξίδι, μέση διάρκεια παραμονής επισκεπτών, εποχικότητα, καταγραφή των ημερήσιων επισκεπτών.

– να καταγράψει τις επιπτώσεις της κρίσης στο προσφερόμενο προϊόν: καταγραφή προσφερόμενων τουριστικών υπηρεσιών, καταγραφή τουριστικών επιχειρήσεων ανά κλάδο και κατηγορία, αποτύπωση της γεωγραφικής κατανομής τους, όπως τα ανωτέρω έχουν μεταβληθεί μετά την κρίση της πανδημίας.

– να αξιολογήσει την ικανότητα των υφιστάμενων υποδομών στην εξυπηρέτηση τουριστών μετά την κρίση της πανδημίας, όπως: λιμενικές, αεροπορικές και οδικές υποδομές, τις υποδομές τουριστικής διαμονής και τις υποδομές κοινής ωφέλειας (διαχείριση απορριμμάτων, στερεών και υγρών αποβλήτων, υποδομές ενέργειας, υποδομές υγείας).

– να καταγράψει τις επιπτώσεις της κρίσης της πανδημίας στις τουριστικές επιχειρήσεις του νησιού, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις επιπτώσεις στην οικονομική βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, στις βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες επιλογές τους και στην απασχόληση.

– να καταγράψει και να αξιολογήσει τον τρόπο με τον οποίο διαφοροποιούνται οι επιπτώσεις της κρίσης ανάλογα με τα δομικά χαρακτηριστικά των τουριστικών επιχειρήσεων του νησιού (ενδεικτικά: μέγεθος, επιχειρηματικό μοντέλο, τουριστικός κλάδος, κατηγορία τουριστικού καταλύματος). Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στις επιπτώσεις της κρίσης στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις.

– να αποτυπώσει τις επιπτώσεις της κρίσης στο προφίλ και στις προτιμήσεις των επισκεπτών του νησιού.

– να καταγράψει και να αξιολογήσει την επίδραση της νησιωτικότητας στις επιλογές του προορισμού για ανάκαμψη στις συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί μετά την πανδημία.

Για την υλοποίηση του σταδίου Α ο Ανάδοχος καλείται να χρησιμοποιήσει τόσο δευτερογενή όσο και πρωτογενή έρευνα για τη συλλογή των αναγκαίων ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων.

Β) Διαβούλευση επί των αποτελεσμάτων του σταδίου Α

Θα διοργανωθούν ενέργειες διαβούλευσης προκειμένου:

– να διερευνηθούν οι απόψεις και αντιλήψεις των τοπικών εταίρων σχετικά με τα αποτελέσματα του σταδίου Α

– να καταγραφούν οι ανάγκες των τουριστικών επιχειρήσεων για την επόμενη μέρα

– να καταγραφούν προτάσεις τους για τον σχεδιασμό της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης του νησιού και για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του τουριστικού προορισμού αναφοράς απέναντι σε μελλοντικά εξωτερικά και εσωτερικά πλήγματα.

Στο πλαίσιο της διαβούλευσης, ο Ανάδοχος καλείται επίσης να εντοπίσει και να καταγράψει τις απόψεις των εταίρων απέναντι στην ταυτότητα του προορισμού στη μετά –πανδημίας εποχή, καθώς και τη στάση τους απέναντι στη δυνατότητα συνεργασίας των τοπικών επιχειρήσεων για τη διαμόρφωση ενιαίας ταυτότητας.

Ιδιαίτερο θέμα κατά τη διαβούλευση θα πρέπει να αποτελέσουν οι απόψεις των εταίρων για τον ρόλο που πρέπει να επιτελεί και για το σχήμα διακυβέρνησης του φορέα διαχείρισης του προορισμού.

Κύριος στόχος των ενεργειών διαβούλευσης είναι η αποδοχή του στόχου της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης του νησιού, η αποτύπωση των προβληματισμών των εταίρων για το θέμα αυτό και η διερεύνηση της πρόθεσης των τοπικών εταίρων για συνεργασία.

Γ) Διαμόρφωση στρατηγικών κατευθύνσεων για την βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του προορισμού

Σε συνέχεια των αποτελεσμάτων των προηγούμενων σταδίων, ο Ανάδοχος καλείται:

– να διατυπώσει συγκεκριμένες κατευθύνσεις για τη βιώσιμη ανάπτυξη του προορισμού, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις τρεις παραμέτρους της βιωσιμότητας (οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική) επιδιώκοντας την τουριστική ανάπτυξη προς όφελος των επιχειρηματιών, των κατοίκων και των επισκεπτών. Ιδιαίτερη σημασία έχει η πρόταση διαμόρφωσης νέων τουριστικών προϊόντων και βελτίωσης της υφιστάμενης τουριστικής προσφοράς.

– να διατυπώσει ιδιαίτερα συγκεκριμένες κατευθύνσεις για την ανάπτυξη συνεργειών του τουρισμού με τις λοιπές οικονομικές δραστηριότητες της τοπικής οικονομίας με σκοπό την βιώσιμη τοπική ανάπτυξη.

Οι προτάσεις θα πρέπει τελικά να προτεραιοποιηθούν σε Οδικό Χάρτη ο οποίος θα περιλαμβάνει ανάλυση τους σε συγκεκριμένες δράσεις, εμπλεκόμενους φορείς, εκτιμώμενο κόστος και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης.

Η συνολική χρονική διάρκεια υλοποίησης του έργου ανέρχεται σε 20 εβδομάδες από την υπογραφή της σύμβασης.

Διαβάστε ακόμα:

Η concierge των διασήμων αποκαλύπτει τα μυστικά της Μυκόνου

Η Σαντορίνη δεν είναι μόνο ηλιοβασίλεμα – Μια περιήγηση σε όσα έχει νόημα να ζήσει κάποιος στο νησί

Το πρώτο και μοναδικό vegan ξενοδοχείο στην καρδιά της Μυκόνου