Όπου κι αν γυρίσει κάποιος το βλέμμα του στο δρόμο προς το Καρπενήσι παρατηρεί το σκούρο πράσινο των ελατόδασων. Πόσο παράξενο. Ο πιο αραιοκατοικημένος νομός της Ελλάδας, μοιάζει να έχει τα πιο πυκνά δάση.
Εδώ κυριαρχεί το πράσινο σε όλες του τις αποχρώσεις. Οι δύστροπες πλαγιές και οι ψηλές φαλακρές κορυφές. Ο κρύος αέρας χειμώνα-καλοκαίρι. Τα ορμητικά ποτάμια. Τα βουνά που σε κάποιες περιπτώσεις σκεπάζουν το δρόμο.
Στην Ευρυτανία η φύση είναι μαγική, και όπως της αρμόζει σε μέρη που ο «πολιτισμός» δεν αλλοίωσε, μεγαλειώδης. Οι εναλλαγές των τοπίων συνθέτουν ένα παζλ, από το οποίο δεν λείπει απολύτως τίποτα. Πρωτεύουσα της Ευρυτανίας είναι το Καρπενήσι. Χτισμένο στις πλαγιές του Τυμφρηστού, φημίζεται για την πετρόχτιστη πλατεία του, το βατό χιονοδρομικό του στο Βελούχι, τα πανέμορφα ξενοδοχεία του, τα θερμαινόμενα πεζοδρόμιά του -που δεν θα σας προδώσουν στο πρώτο χιόνι, τα παραδοσιακά προϊόντα που πρέπει να πάρετε μαζί σας οπωσδήποτε φεύγοντας και το φαγητό που θα σας ζεστάνει την ψυχή. Με ορμητήριο το Καρπενήσι, σχεδιάστε εκδρομές στα γύρω γραφικά χωριά, στο φαράγγι Πάνταβρέχει και τη λίμνη Κρεμαστών. Δοκιμάστε τις δυνάμεις σας κάνοντας ράφτινγκ στους ποταμούς Τρικεριώτη και Ταυρωπό και απολαύστε όσα δεν μπορεί κανείς να δει από τον δρόμο ή το μονοπάτι. Αφεθείτε στην εμπειρία του canyoning στο Χαλικόρεμα και αναρριχηθείτε στη Μαύρη Σπηλιά. Μην χάσετε μια επίσκεψη στο μοναστήρι του Προυσού και στο φαράγγι της περιοχής όπου διαβιούν ο Αγριόγατος του Μωριά (Felis silvestris morea) και ο Χρυσαετός (Aquila chrysaetos chrysaetos).
Η ιστορία και οι θρύλοι έχουν γίνει ένα με τα βουνά της Ευρυτανίας. Σε αυτά κρύβονταν οι αρματωλοί και οι κλέφτες, σε αυτά έλαβαν χώρα σκληρές και αποφασιστικές μάχες υπό τον Γεώργιο Καραϊσκάκη και τον Μάρκο Μπότσαρη. Στην γερμανική κατοχή το δύσβατο της περιοχής προσέφερε καταφύγιο σε αγωνιστές και παρά την ιταλική διοίκηση στο Καρπενήσι, τα υπόλοιπα χωριά εξακολουθούσαν να είναι ελεύθερα. Στη Βίνιανη συγκροτήθηκε το 1944 η πρώτη κυβέρνηση των βουνών, η οποία προκήρυξε εκλογές σ’ ολόκληρη την Ελλάδα. Μάλιστα το Εθνικό Συμβούλιο που προέκυψε από αυτές τις εκλογές, συνήλθε στο σχολείο των Κορυσχάδων.
Τα παραμυθένια χωριά της Ευρυτανίας
Όσοι έχουν την τύχη να επισκέπτονται συχνά την Ευρυτανία, δεν συμβιβάζονται με όσα διαβάζουν στους ταξιδιωτικούς οδηγούς. Όλα τα χωριουδάκια, μικρά και μεγάλα, κρύβουν κάτι μοναδικό. Αν ωστόσο επισκέπτεστε το μέρος για πρώτη φορά, δείτε κάποια που είναι ονομαστά για την ομορφιά και την ιστορία τους.
Μικρό και Μεγάλο χωριό
Δύο χωριά κρυμμένα μέσα στα έλατα, τις βελανιδιές, τις καστανιές, τις Κρανιές. Το Μικρό χωριό απέχει περίπου 12 χλμ από το Καρπενήσι και αποτελείται από δύο οικισμούς. Το Νέο και το Παλαιό Μικρό Χωριό. Θα το βρείτε στον δρόμο που οδηγεί προς τον Προυσό, στους πρόποδες του όρους Χελιδόνα. Στο Παλαιό Μικρό Χωριό, στις 13 Ιανουαρίου του 1963, μια κατολίσθηση έμελλε να είναι μοιραία για 13 Μικροχωρίτες, αριθμός που στοίχειωσε το Χωριό και πείσμωσε τους κατοίκους οι οποίοι ανοικοδόμησαν λίγο πιο μακριά το Νέο Μικρό Χωριό. Εκεί, στην λιθόστρωτη πλατεία του χωριού με τις βρύσες που τρέχουν παγωμένο νερό, οι κάτοικοι παίρνουν τις πιο σημαντικές, αλλά και τις πιο απλές αποφάσεις. Ένας χώρος συνάθροισης των ντόπιων για να συζητήσουν τις χαρές τις λύπες, τα νέα τους και την πολιτική επικαιρότητα.
Το Μεγάλο Χωριό υπήρξε τόπος συνάντησης των δυνάμεων της απελευθέρωσης. Τα καλοδιατηρημένα αρχοντικά του μαρτυρούν την ευμάρεια που έζησε ο τόπος. Γραφικά σοκάκια, πέτρινοι δρόμοι, βρύσες που αναβλύζουν παγωμένο νερό και ταβέρνες που προσφέρουν όσα βγάζει η περιοχή (και βγάζει πολλά). Αξίζει να επισκεφθείτε το λαογραφικό Μουσείο του Χωριού και την πλατεία για να απολαύσετε τον καφέ σας. Αν τύχει να βρεθείτε στο Μεγάλο Χωριό παραμονή των Φώτων θα παρακολουθήσετε ένα εντυπωσιακό έθιμο της περιοχής, το «Καλήμερα». Οι άνδρες του χωριού, το απόγευμα της παραμονής συγκεντρώνονται και βγαίνουν για να πουν τα τοπικά κάλαντα. Τα χρήματα που θα λάβουν θα χρησιμοποιηθούν για το μεγάλο παραδοσιακό γλέντι του Χωριού.
Κορυσχάδες
Όσο και να προσπαθήσει κάποιος, δεν θα καταφέρει να περιγράψει με ακρίβεια το μέγεθος της ομορφιάς αυτού του μικρού χωριού που κυριολεκτικά κρέμεται από μια πλαγιά. Με θέα μια άλλη κατάφυτη βουνοπλαγιά τα λιγοστά πέτρινα «κουκλόσπιτα» έχουν να υπερηφανεύονται για την ιστορία του χωριού.
Ανεβαίνοντας προς το χωριό, το οποίο βρίσκεται στο δρόμο προς τον Προυσό, 5 χλμ από το Καρπενήσι, θα συναντήσετε αρχικά το Saloon. Έναν πολυχώρο για μικρούς και μεγάλους με συναρπαστικές δραστηριότητες και άλογα για ιππασία. Φτάνοντας στο χωριό θα «πέσετε» πάνω στο σχολείο όπου έγινε η πρώτη εθνοσυνέλευση των μαχόμενων για την απελευθέρωση Ελλήνων. Ο χώρος αυτός έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο και λειτουργεί ως Μουσείο Εθνικής Αντίστασης. Στον προαύλιο χώρο μπορείτε να δείτε το μνημείο που είναι αφιερωμένο σε αυτή την ιστορική μέρα. Το Μουσείο είναι ανοιχτό πρωί και απόγευμα.
Γύρω από την λιθόστρωτη πλατεία θα βρείτε ταβερνάκια και καφέ στα οποία αξίζει να γευματίσετε και να πιείτε τον καφέ σας αφήνοντας το βλέμμα να ξεκουραστεί στην γεμάτη έλατα πλαγιά, απέναντι από το χωριό. Περπατήστε στα στενά σοκάκια που συνδέουν τα σπίτια με την πλατεία και απολαύστε τον καθαρό αέρα.
Προυσός
Στον δρόμο προς τον Προυσό Ευρυτανίας θα συναντήσετε σε ένα σημείο ένα μονοπάτι με τα λεγόμενα «Πατήματα της Παναγίας». Πρόκειται για ένα γεωλογικό φαινόμενο, κατά το οποίο σε έναν βράχο εμφανίζονται επτά σημεία, με διαφορετικό χρώμα που μοιάζουν με πατημασιές.
Στοιχεία επιβεβαιώνουν την ύπαρξη της μονής της Παναγιάς Προυσιώτισσας ήδη από τον 12ο αιώνα. Δεν έχει μόνο θρησκευτικό ενδιαφέρον όμως το μοναστήρι αφού κατά τα νεότερα χρόνια υπήρξε καταφύγιο για τους επαναστατημένους Έλληνες που βρέθηκαν κυνηγημένοι από τους Τούρκους και αργότερα για τους αγωνιστές που κρύβονταν από τους Ναζί.
Το μοναστήρι απέχει περίπου 30 χλμ από τις Κορυσχάδες. Αξίζει να δείτε και να περπατήσετε το φαράγγι της Μαύρης Σπηλιάς, ένα από τα πιο όμορφα και εντυπωσιακά φαράγγια του νομού. Η Μαύρη Σπηλιά από την οποία πήρε το όνομά του, υπήρξε καταφύγιο για τους κατοίκους την περίοδο της Τουρκοκρατίας αλλά και κατά την Γερμανική κατοχή. Γραφικά γεφύρια, καταπράσινο τοπίο και ένας πανέμορφος καταρράκτης ύψους 10 μέτρων θα σας αποζημιώσουν για την διαδρομή με τις στροφές.
Μην παραλείψετε να πάρετε μαζί σας προσούτο από την αλλαντοποιεία Στρεμμένου.
Φιδάκια
Το χωριό Φιδάκια, βρίσκεται 25χλμ μακριά από το Καρπενήσι και έχει ένα πολύ χαρακτηριστικό γνώρισμα. Το πολεοδομικό του σχήμα που ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους οικισμούς της περιοχής, ενώ τα καλαίσθητα σπίτια του είναι σήμα κατατεθέν. Γι’ αυτό άλλωστε έχει ανακηρυχθεί και παραδοσιακός οικισμός.
Τα Φιδάκια είναι ένας παραδοσιακός οικισμός ο οποίος είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1000μ περίπου. Στο πιο ψηλό σημείο του χωριού θα δει κανείς υπολείμματα αρχαίας εγκατάστασης. Σύμφωνα με μία άποψη στην περιοχή βρισκόταν η Αρχαία Οιχαλία πρωτεύουσα των Ευρυτάνων. Το χωριό που φημίζεται για τα πέτρινα σπίτια του, τα καλντερίμια και τα λιθόστρωτα δρομάκια είναι κτισμένο σε υψόμετρο 980 μέτρων. Από αυτό το ύψος μπορεί κάποιος να απολαύσει τη θέα της Λίμνης Κρεμαστών.
Τόρνος
Ένα χωριό βουτηγμένο στο πράσινο. Κρυμμένος σε μια κατάφυτη πλαγιά, ο Τόρνος σας περιμένει να τον επισκεφθείτε. Βρίσκεται περίπου 35 χλμ μακριά από το Καρπενήσι και οφείλει το όνομά του στον ”τορνευτός” που σημαίνει ομορφοφτιαγμένος. Σύμφωνα με τις λαϊκές αναφορές οι κάτοικοι της περιοχής, όταν εμφανίζονταν ντυμένοι με την πατροπαράδοτη φουστανέλα τους άκουγαν το σχόλιο: «έρχονται τορνευτοί-τορνευτοί». Μια άλλη άποψη, θέλει το όνομα να έχει προέλθει από το εργαλείο τόρνος, που πιθανόν υπήρχε και χρησιμοποιούσε κάποιος τεχνίτης στην περιοχή αυτή.
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του χωριού είναι οι αναβαθμίδες ή πεζούλες όπου φύονται αμπέλια. Αν και η παραγωγή του κρασιού σήμερα δεν θυμίζει τις παλιές καλές εποχές, η εξαιρετική του ποιότητα παραμένει σταθερή.
Στον Τόρνο ετοιμαστείτε να γίνεται ένα με τη φύση, ακολουθώντας ένα από τα επτά σηματοδοτημένα μονοπάτια του. Μπορείτε, επίσης, να επισκεφθείτε το λαογραφικό Μουσείο, τον νερόμυλο ή να μπείτε σε μια από τις εκκλησίες του χωριού.
Έλατα, κέδροι, πλατάνια, άγριες ορχιδέες, καθιστούν την περιοχή ένα ζωντανό μουσείο της φύσης.
