Μια θλιβερή «ατραξιόν» προσελκύει το ενδιαφέρον των ξένων επισκεπτών της Λευκωσίας, δημιουργώντας ανάμικτα συναισθήματα ειδικά στους Έλληνες (ή Ελλαδίτες όπως μας αποκαλούν οι Κύπριοι), που θα περπατήσουν δίπλα στην «Πράσινη Γραμμή» που χωρίζει στα δύο μια πόλη που ισορροπεί πετυχημένα στο χθες και στο σήμερα, παρά την τουρκική κατοχή.
Η Λευκωσία αποτελεί μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, που συνδυάζει απόλυτα τη γνώση, την αναψυχή, τη χαλάρωση και βέβαια το shopping για τον επισκέπτη, καλύπτοντας όλα τα ενδιαφέροντά του. Πρόσφατα μάλιστα το έγκυρο ταξιδιωτικό περιοδικό Lonely Planet την ανέδειξε ως μία εκ των κορυφαίων προορισμών για το 2022. Με σχετικά ζεστές θερμοκρασίες, αν και βρισκόμαστε μέσα στον χειμώνα, και με φτηνά αεροπορικά εισιτήρια που ξεκινούν από 25 ευρώ (για το αεροδρόμιο της Πάφου), η πρωτεύουσα της Κύπρου αποτελεί ιδανικό προορισμό για μία σύντομη απόδραση και αυτήν την εποχή.
Ακριβώς 58 χρόνια από την χάραξη της «Πράσινης Γραμμής», βρεθήκαμε στην τελευταία «μοιρασμένη» πρωτεύουσα στον κόσμο και περπατήσαμε δίπλα από τα συρματοπλέγματα, τα οδοφράγματα και τα ξεθωριασμένα «Δεν Ξεχνώ».
Περπατώντας από το ένα άκρο της παλιάς πόλης στο άλλο, οι εικόνες εναλλάσσονται μαζί με τα συναισθήματά μας. Από τη μία, αγκαθωτά συρματοπλέγματα, οδοφράγματα, προειδοποιητικές πινακίδες, ερειπωμένα σπίτια -με τα σημάδια του πολέμου ακόμη επάνω τους- και στο βάθος οι σημαίες του εισβολέα και από την άλλη στενά πολύχρωμα σπίτια, ανθισμένες γλάστρες, πέτρινα αρχοντικά, γραφικά σοκάκια και μικρές πλατείες που τα τελευταία χρόνια πήραν και πάλι ζωή, σε πείσμα της κατοχής λίγα μέτρα παρακάτω.
Ενημερωτικά, η «Πράσινη Γραμμή» της Λευκωσίας χαράχτηκε τέτοιο καιρό το 1963, μετά από σοβαρές διακοινοτικές ταραχές, που είχε ως αποτέλεσμα την παρέμβαση του ΟΗΕ και την αποστολή Ειρηνευτικής Δύναμης. Ονομάστηκε «Πράσινη Γραμμή» επειδή ο τότε διοικητής των βρετανικών δυνάμεων στην Κύπρο στρατηγός Γιανγκ την χάραξε με πράσινο μολύβι στον χάρτη. Μετά το 1974 και την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, η «Πράσινη Γραμμή» εκτείνεται σε μήκος 300 χλμ. χωρίζοντας τον κατεχόμενο βορρά από το ελεύθερο τμήμα της Κύπρου.
Δίπλα στην «Πράσινη Γραμμή»
Ξεκινώντας από το οδόφραγμα του Αγίου Κασσιανού ανατολικά, κατευθυνόμαστε στη συνέχεια δυτικά, διασχίζοντας τα στενά γραφικά δρομάκια της παλαιάς Λευκωσίας ή όπως λένε οι ντόπιοι στην «εντός των τειχών πόλη».
Η οδός Αθήνας, που «κόβεται» στη μέση από το οδόφραγμα-φυλάκιο των Ηνωμένων Εθνών, οδηγεί στο ελεύθερο κομμάτι της συνοικίας του Αγίου Κασσιανού. Εδώ έχουμε την πρώτη μας επαφή με την «Πράσινη Γραμμή» και τι σημαίνει να χωρίζεται μια πόλη στα δύο. Πίσω από την πόρτα που φράζει τη συνέχεια της οδού Αθήνας, βλέπουμε το ερειπωμένο Δημοτικό Σχολείο του Αγίου Κασσιανού (1923) δίπλα στο παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Τα σημάδια από τις σφαίρες του πολέμου του 1974, είναι ακόμη εμφανή στους τοίχους των κτιρίων.
Κινούμαστε πλέον στους στενούς δρόμους, παράλληλα με την «Πράσινη Γραμμή». Να θυμάστε πως απαγορεύεται η φωτογράφιση σε οδοφράγματα και φυλάκια της Εθνικής Φρουράς και των Ηνωμένων Εθνών όπου υπάρχει σχετική απαγορευτική σήμανση.
Η θέα των κατεστραμμένων σπιτιών, με τα ίχνη από τις σφαίρες και τους όλμους στους ετοιμόρροπους τοίχους και τα σπασμένα τζάμια στα παράθυρα, συγκλονίζει. Όπως τα πολυβολεία, τα βαρέλια που φράζουν τη συνέχεια των δρόμων και βέβαια την σημαία του Τούρκου εισβολέα που κυματίζει μερικά μέτρα από τα συρματοπλέγματα. Ειδικά για όσους βρεθούν πρώτη φορά στην περιοχή, τα συναισθήματα είναι πρωτόγνωρα. Όσο εξωραϊσμένες κι εάν είναι πλέον οι συνοικίες της Λευκωσίας δίπλα στην «Πράσινη Γραμμή», η κατοχή είναι ακριβώς δίπλα και το υπενθυμίζει σε κάθε βήμα.
Οι συνοικίες της παλιάς Λευκωσίας, χαρακτηρίζονται από στενά γραφικά δρομάκια, χαμηλά παραδοσιακά σπίτια, διώροφα πετρόκτιστα αρχοντικά και πολύχρωμες γλάστρες με ευωδιαστά λουλούδια. Πολλά πίσω παράθυρα των σπιτιών της περιοχής «βλέπουν» -κυριολεκτικά- την «Πράσινη Γραμμή», με το χρόνο να έχει σταματήσει στο 1974, αν και οι αναπλάσεις των τελευταίων ετών έχουν αλλάξει την εικόνα.
Περπατώντας προς την εκκλησία του Αγίου Κασσιανού (15ου αιώνα) θα δούμε δρόμους να «κόβονται» στη μέση, αλλά και το διώροφο αρχοντικό Αξιοθέας που αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα αστικής αρχιτεκτονικής του 18ου αιώνα και σήμερα στεγάζει το Πολιτιστικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Μία άλλη σημαντική εκκλησία δίπλα στην «Πράσινη Γραμμή», είναι η Παναγία Χρυσαλινιώτισσα (επίσης 15ος αιώνας) που σε αυτή οφείλει την ονομασία της η συνοικία.
Ανάπλαση δίπλα στο συρματόπλεγμα
Η οδός Ερμού ήταν ο πάλαι ποτέ εμπορικός δρόμος του κέντρου της παλιάς Λευκωσίας. Τα 2/3 του δρόμου είναι εγκαταλελειμμένα εντός της «Πράσινης Γραμμής». Τα τελευταία χρόνια η περιοχή έχει αναβαθμιστεί σημαντικά με τις παρεμβάσεις που πραγματοποίησε ο δήμος Λευκωσίας (αναπλάσεις κτιρίων, πεζοδρομήσεις κ.α.) με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένας νέος πόλος πολιτισμού και διασκέδασης, δίπλα ακριβώς στα συρματοπλέγματα που χωρίζει στα δύο τον ιστορικό δρόμο. Στο «τέρμα» της οδού Μάνης, δίπλα στο πολυβολείο και στο συρματόπλεγμα, ένα παλιό σιδηρουργείο μεταμορφώθηκε σ’ ένα ζεστό όμορφο μπαράκι.
Κινούμαστε δυτικά προς την περιοχή της Παναγίας Φανερωμένης και την κεντρική οδό Λήδρας. Στη διαδρομή μας βλέπουμε πολλές φορές οδοφράγματα, συρματοπλέγματα και προειδοποιητικές πινακίδες που δεν περνούν απαρατήρητες.
Φτάνοντας πίσω από την εκκλησία της Παναγίας Φανερωμένης, που είναι ο μεγαλύτερος σε μέγεθος ορθόδοξος ναός στην εντός των τειχών Λευκωσία (1872), δεσπόζει το μεγαλοπρεπές νεοκλασικό του ιστορικού Παρθεναγωγείου Φανερωμένης, που χρονολογείται από το 1857. Η ομώνυμη πλατεία και οι γύρω δρόμοι σφύζουν από ζωή με μαγαζιά, καφενεία, ταβερνάκια και πλατείες, που έχουν κόσμο όλες τις ώρες της ημέρας.
Δεξιά της οδού Λευκώνος, δίπλα ακριβώς στην «Πράσινη Γραμμή» ένα ψητοπωλείο κεμπάπ με την ονομασία «Berlin Wall» παραπέμπει στο τοίχος του Βερολίνου που χώριζε για 28 χρόνια την γερμανική πρωτεύουσα. Λίγο παραπάνω, στην οδό Λιπέρτη, στο καφέ – ζαχαροπλαστείο «Γιαγιά Βικτώρια», έχεις το «προνόμιο» να πίνεις κυπριακό καφέ δίπλα ακριβώς από τους τους αμμόσακκους που χωρίζουν τον δρόμο στα δύο.
Βρισκόμαστε σχεδόν στη μέση της διαδρομής στην καρδιά της παλιάς Λευκωσίας. Η πεζοδρομημένη οδός Λήδρας προσφέρει στον ξένο επισκέπτη μια όμορφη εμπειρία χαλάρωσης και αναψυχής, στα μοντέρνα καφέ και στα εστιατόρια στις δύο πλευρές του δρόμου ή μέσα στις γραφικές στοές, αλλά και ευκαιρίες για shopping σε γνωστά καταστήματα που λειτουργούν εκεί.
Λίγο παρακάτω και στον τελευταίο όροφο (ενδέκατο) του φημισμένου Πύργου Σιακόλα στην οδό Λήδρας, λειτουργεί μουσείο-παρατηρητήριο όπου έχουμε πλήρη εικόνα και θέα της ελεύθερης και κατεχόμενης Λευκωσίας.
Συνεχίζοντας δυτικά της Λήδρας, (οδούς Ιούς, Γράμμου, Αρτεμιδος, Μεγάλου Αλεξάνδρου, Γρανικού, και Αγίου Μάρωνα) φτάνουμε στην οδό Πάφου με την ομώνυμη μεσαιωνική πύλη και ακριβώς απέναντι τον πετρόκτιστο προμαχώνα Ρόκκας, που βρίσκεται υπό τον έλεγχο του τουρκικού στρατού.
Ακολουθώντας το πεζοδρόμιο δεξιά κάτω από τα μεσαιωνικά τείχη του προμαχώνα Ρόκκα, ο δρόμος Μάρκου Δράκου μας οδηγεί στο οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας. Πρόκειται για μια περιοχή που πριν το 1974 ήταν το «Ψυχικό» της Λευκωσίας, με πολυτελείς επαύλεις και όμορφα αρχοντικά.
Πίσω από το οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας, που οδηγεί στο βόρειο μέρος της πόλης, βρίσκεται το πάλαι ποτέ φημισμένο ξενοδοχείο Ledra Palace, το οποίο λειτούργησε το 1949 και ήταν από τα πιο γοητευτικά της Λευκωσίας. Κατά την τουρκική εισβολή έλαβαν μέρος μεγάλες μάχες προκειμένου να κρατηθεί ελεύθερη η γύρω περιοχή. Μετά το 1974 αποτελεί έδρα των δυνάμεων του ΟΗΕ.
Αριστερά από το οδόφραγμα του Λήδρα Πάλας και πίσω από τον ψηλό τοίχο διακρίνονται τα σπίτια της κατεχόμενης αρμένικης γειτονιάς της Λευκωσίας. Από μια μικρή τρύπα βλέπουμε την κίνηση στην πίσω πλευρά. Από το καλοκαίρι του 1974, πολλών οι καρδιές έμειναν πίσω από τον τοίχο αυτόν.
Η Λευκωσία είναι μια σύγχρονη και μοντέρνα πόλη που εκπλήσσει ευχάριστα τον επισκέπτη, ικανοποιώντας κάθε ενδιαφέρον του. Με ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων, με πολλά μουσεία, χώρους τέχνης και πολιτισμού, με τοπική κουζίνα που ξεχωρίζει και βέβαια μ’ ανθρώπους φιλόξενους και χαμογελαστούς, η πόλη αποτελεί έναν γνώριμο τόπο για όσους βρεθούν εκεί εξ Ελλάδος και όχι μόνο. Ευχαριστούμε τα μέλη του Συνδέσμου Ιστορικής Μνήμης & Αποκατάστασης για την φιλοξενία και την περιήγηση.
Η «Πράσινη Γραμμή» της Λευκωσίας στον χάρτη
Να θυμάστε πως σε συγκεκριμένα σημεία της «Πράσινης Γραμμής», με απαγορευτική σήμανση, ένστολο προσωπικό του ΟΗΕ και της Εθνικής Φρουράς δεν επιτρέπονται φωτογράφιση και βιντεοσκόπηση.
Αποφύγετε να περάσετε στον τουρκοκρατούμενο τομέα και στην κατεχόμενη Λευκωσία. Η κατοχή δεν είναι ιδανική για τουρισμό, χαλάρωση και αναψυχή.
Σε όλο το μήκος της παλιάς πόλης θα βρείτε παραδοσιακά καφενεία, όμορφες καφετέριες, εστιατόρια και ψητοπωλεία με την κλασική κυπριακή κουζίνα. Στην πόλη υπάρχουν πολλά σύγχρονα και μοντέρνα ξενοδοχεία.
Στην Λευκωσία θα φτάσετε μέσω των αεροδρομίων της Λάρνακας (44 λεπτ./53,5 χλμ.) ή της Πάφου (1 ω 43 λεπτ./146 χλμ.)
Πληροφορίες :
