Θα πρέπει να αφιερώσει κανείς χρόνο για να δει τα σπουδαία αξιοθέατα της φύσης, όπως το περίφημο Δέλτα του Έβρου, αλλά και των ανθρώπων, όπως τα αρχαία και βυζαντινά μνημεία του νομού, καθώς και τα μουσεία των πόλεων. Η Σαμοθράκη, με την μυστηριακή ατμόσφαιρα, το Ιερό των Μεγάλων Θεών, το όρος Σάος και τις βάθρες, είναι από μόνη της ένας περίφημος προορισμός.
Ο ‘Εβρος και το Δέλτα του
Ο φημισμένος ποταμός είναι το φυσικό σύνορο μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Βουλγαρίας και εκβάλλει στο Θρακικό πέλαγος. Είναι ο δεύτερος σε μέγεθος στη νοτιοανατολική Ευρώπη, μετά τον Δούναβη, και ο κύριος ποταμός στη Βαλκανική με μήκος 530 χλμ. Το Δέλτα του Έβρου απλώνεται σε περίπου 200.000 τ.μ. στα νότια του νομού (άλλα 70.000 ανήκουν στην Τουρκία) δημιουργώντας έναν από τους σημαντικότερους υγροτόπους της Ευρώπης. Το μεγαλύτερο τμήμα του (95.000 τ.μ.) από το 1971 εντάσσεται στη Διεθνή Σύμβαση Ραμσάρ, στο Δίκτυο Φύση 2000 και προστατεύεται από το Ευρωπαϊκό και το Εθνικό δίκαιο.
Λίμνες, λιμνοθάλασσες, νησίδες, καλαμιώνες και θαμνώνες, υγρολίβαδα, νησάκια και νησίδες σχηματίζουν το ιδιαίτερο αυτό περιβάλλον όπου έχουν παρατηρηθεί τουλάχιστον 316 είδη πτηνών από τα συνολικά 422 που υπάρχουν στην Ελλάδα -μεταξύ των οποίων ερωδιοί, φλαμίνγκο, κορμοράνοι, αργυροπελεκάνοι, ροδοπελεκάνοι, κραυγαετοί, λευκοπελαργοί, νανόχηνες, κοκκινόχηνα, αρπακτικά κ.ά. Επίσης, 46 είδη ψαριών, 7 είδη αμφιβίων, 21 είδη ερπετών και περισσότερα από 40 είδη θηλαστικών.
Την άνοιξη στο Δέλτα του Έβρου σταματούν μεγάλοι πληθυσμοί πουλιών στη διάρκεια του ταξιδιού τους από την Αφρική προς την Βόρεια Ευρώπη. Για να κάνετε βαρκάδα και παρατήρηση πουλιών στον ‘Εβρο επισκεφθείτε το Κέντρο Πληροφόρησης στην Τραϊανούπολη (τηλ. 25510 61000), όπου θα σας δώσουν όλες τις πληροφορίες για τους κανόνες που πρέπει να τηρούνται κατά την περιήγηση στον υγρότοπο και ενημερωτικό υλικό.
Η Παναγία Κοσμοσώτειρα στις Φέρες
Ένα αληθινό αρχιτεκτονικό κόσμημα και σπουδαίο προσκύνημα της Θράκης, υψώνεται στο κέντρο της κωμόπολης των Φερών (αρχαία Βήρα) μέσα σε έναν καταπράσινο περίβολο όπου βρίσκονται και λίγα ερείπια της μονής που λειτουργούσε ως τον 14ο αι. Το βυζαντινό μοναστήρι ιδρύθηκε πιθανότατα στα 1152 από τον αυτοκράτορα Ισαάκιο Κομνηνό. Ο εικονογραφικός διάκοσμος αποτελεί δείγμα της υψηλής τέχνης του 12ου αιώνα της Σχολής της Κωνσταντινούπολης. Εντυπωσιάζει ο μεγάλος κεντρικός τρούλος που είναι κατασκευασμένος έτσι ώστε να μοιάζει ότι αιωρείται στον χώρο. Η εκκλησία διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση, καθώς έχουν γίνει έργα αποκατάστασης και συντηρήσεις. Ο οικισμός απέχει 29 χλμ. από την Αλεξανδρούπολη.
Η αρχαία πόλη Ζώνη
Ήταν μία από τις φρουριακές πόλεις που έκτισαν άποικοι της Σαμοθράκης στα τέλη του 7ου αι. π.Χ. στα νοτιοανατολικά παράλια της Θράκης, ακριβώς απέναντι από το νησί τους. Ο στόχος τους ήταν ο έλεγχος των περασμάτων από ανατολή προς δύση και η πρόσβαση στην ενδοχώρα. Η αρχαία πόλη που ανασκάφηκε, αρχικά θεωρήθηκε ότι ήταν η Μεσημβρία. Ωστόσο, νεότερα στοιχεία οδήγησαν τους αρχαιολόγους στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για τη Ζώνη, την πιο σημαντική από τις αποικίες που άκμασε στον 5ο και 4ο αι. π.Χ. και κατοικούνταν περιστασιακά ως τον 6ο αι. μ.Χ.
Ο αρχαιολογικός χώρος, όπου οι ανασκαφές ξεκίνησαν από το 1966 και συνεχίζονται, είναι πολύ ωραίος και θα απολαύσετε το περπάτημα αντιλαμβανόμενοι πώς διαμορφωνόταν μια αρχαία περιτειχισμένη πόλη, με τα οικήματα, τα εργαστήρια και τα ιερά. Το ιερό του Απόλλωνα είναι το σημαντικότερο δημόσιο κτίριο και το μοναδικό ταυτισμένο αρχαϊκό ιερό του θεού σε όλη τη Θράκη. Στην κύρια οικοδομική του φάση ήταν ιωνικού ρυθμού και χρονολογείται στα τέλη του 6ου αι. π.Χ.
Υπάρχει επίσης το μικρό ιερό της Δήμητρας από λευκό μάρμαρο, του 4ου αι. π.Χ. και το κτιριακό συγκρότημα που ανασκάφηκε στα βόρεια της πόλης. Εντυπωσιακό στοιχείο στο δάπεδο του μεσαίου από αυτά (6ος -5ος αι. π.Χ.) είναι το ότι στηριζόταν σε ανάποδα στημένους οξυπύθμενους αμφορείς για την αποστράγγιση των υδάτων. Από το τείχος σώζεται μια πύλη στα δυτικά και υπολείμματα δυο πύργων. Ο αρχαιολογικός χώρος απέχει 20 χλμ. από την Αλεξανδρούπολη, προς τα δυτικά (Τηλ. 25510 96214).
Η Σαμοθράκη και το Ιερό των Μεγάλων Θεών
Τα Καβείρια μυστήρια, των οποίων τις τελετουργίες δεν γνωρίζουμε, το απόκοσμο Σάος (Φεγγάρι) με την κορυφή που φθάνει στα 1611 μ., οι βάθρες, το ελεύθερο κάμπινγκ στη φύση και οι φυσιολάτρες-ορειβάτες που έρχονται από την άνοιξη ως αργά το φθινόπωρο, κάνουν τη Σαμοθράκη έναν ιδιαίτερο, εναλλακτικό προορισμό. Έναν μικρόκοσμο του Θρακικού πελάγους με αύρα μοναδική.
Τι να δείτε:
Το Ιερό των Μεγάλων Θεών
Η μυστηριακή λατρεία των Μεγάλων Θεών, οι τελετές της οποίας υπόσχονταν προστασία στη θάλασσα, πρόσφεραν στην αρχαιότητα σπουδαία φήμη στη Σαμοθράκη. Ωστόσο, η κοινότητα των μυημένων κρατούσε μυστική τη φύση τους. Οι πιο πρώιμες ενδείξεις θρησκευτικής δραστηριότητας στην περιοχή χρονολογούνται στον 7ο α. π.Χ., αλλά η κατασκευή μνημειακών κτιρίων άρχισε μόλις στον 4ο αι. π.Χ. συνδεόμενη με τον Μακεδονικό βασιλικό οίκο. Το ιερό γνώρισε τη μεγαλύτερή του ακμή και δόξα στον 3ο και 2ο αι. π.Χ..
Συστηματικές ανασκαφές έγιναν για πρώτη φορά το 1873 και το 1875 από δυο Αυστριακές αποστολές. Ο χώρος έχει έκταση περίπου 50 στρεμμάτων και εκεί βρίσκονται, μεταξύ άλλων, το Κτίριο του Τελετουργικού Χορού (γύρω στο 340 π.Χ.), η Αυλή του Βωμού (340-330 π.Χ. περίπου), η Στοά (πρώτο μισό του 3ου αι. π.Χ.), το Πρόπυλο του Πτολεμαίου Β΄ (285-281 π.Χ.) κ.α. Στον αρχαιολογικό χώρο του Ιερού των Μεγάλων Θεών ανακαλύφθηκαν τρεις φτερωτές Νίκες. Η μια, που βρέθηκε το 1863 και χρονολογήθηκε μεταξύ και 220-190 π.Χ., εκτίθεται στο μουσείο του Λούβρου όπου μεταφέρθηκε σε κομμάτια.
Η δεύτερη, ρωμαϊκό αντίγραφο, στο μουσείο Κunsthistorisches της Βιέννης. Την τρίτη, που ανακαλύφθηκε από την αμερικανική αποστολή το 1949, θα τη δείτε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σαμοθράκης στην Παλαιόπολη (Τηλ. 25510 41474). Το αποκατεστημένο από τον Ιούλιο του 2024 κτίριο του νέου μουσείου όπου έγινε επανέκθεση, φιλοξενεί επίσης ευρήματα από διάφορους αρχαιολογικούς χώρους του νησιού. Χρονολογούνται από τη μέση Νεολιθική περίοδο μέχρι τους νεότερους χρόνους.
Τη Χώρα
Είναι ένας αυθεντικός παραδοσιακός οικισμός που έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέος και είναι κτισμένος στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Σάους. Αξιοθέατα είναι ο πύργος των Γκατιλούζι, η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου και το Λαογραφικό μουσείο. Στις ταβέρνες θα δοκιμάσετε τη σπεσιαλιτέ του νησιού που είναι το αγριοκάτσικο.
Τις βάθρες (φυσικές πισίνες)
Δημιουργούνται από τους καταρράκτες και θεωρείται ότι υπάρχουν περί τις 100 μικρές και μεγαλύτερες στο νησί, έχοντας γύρω τους τοπία απίστευτης ομορφιάς. Πιο γνωστές είναι του Φονιά και της Γριάς: εκεί οι δύο πρώτες βάθρες είναι εύκολα προσβάσιμες, ενώ για τις υπόλοιπες που βρίσκονται πιο επάνω, θέλει προσοχή και καλή φυσική κατάσταση.
Ανάβαση στο Σάος
Η επίπονη, ανηφορική διαδρομή των 8 χλμ. (6 ώρες) έχει υψηλό βαθμό δυσκολίας και είναι πόλος έλξης για τουρίστες που έρχονται κάθε χρόνο από διάφορα μέρη ειδικά για αυτό τον λόγο.
Τις Παραλίες
Η πιο δημοφιλής είναι η μεγάλη και αμμώδης Παχιά Άμμος. Υπάρχουν επίσης η παραλία Πύργος του Φονιά -στην ανατολική πλευρά της οποίας βρίσκεται ένας ακόμη πύργος των Γκατιλούζι-, ο Βάτος, όπου καταλήγουν τα νερά του καταρράκτη Κρεμαστού, καθώς και οι Κήποι.
Το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης
Είναι ένα από τα σπουδαιότερα αξιοθέατα όχι μόνο της Αλεξανδρούπολης, αλλά ολόκληρης της Θράκης. Στεγασμένο σε ένα διατηρητέο κτίριο του 1899 με νεοκλασικά στοιχεία, φιλοξενεί χιλιάδες εκθέματα που αφορούν τον λαϊκό πολιτισμό και τα έθιμα της Θράκης από τον 17ο έως τις αρχές του 20ου αι. Συγκεντρώθηκαν (μαζί με πολλά άλλα που φυλάσσονται αλλού, καθώς δεν υπάρχει χώρος να εκτεθούν) από την κα Αγγελική Γιαννακίδου, η οποία μαζί με τον σύζυγό της Χάρη, ίδρυσαν το μουσείο.
Με αμέτρητα ταξίδια, βαθιά γνώση της περιοχής, επιτόπια έρευνα και συνεντεύξεις, ομιλίες, κοινωνικό ακτιβισμό, σεμινάρια και εργαστήρια για ντόπιες γυναίκες και πολλές άλλες δραστηριότητες, η ακούραστη κα Γιαννακίδου έχει αφιερώσει στη Θράκη όλη της τη ζωή. Οι θεματικές ενότητες του μουσείου αφορούν την ενδυμασία, τα έθιμα στον λατρευτικό κύκλο, την προβιομηχανική διατροφή-ζαχαροπλαστική και τις παραδοσιακές καλλιέργειες. Στο αίθριο λειτουργεί το κομψό πωλητήριο-καφέ.
Διεύθυνση: 14ης Μαΐου 63, τηλ. 25510 36663
Τύμβος Μικρής Δοξιπάρας-Ζώνης
Ο Ταφικός Τύμβος της Μικρής Δοξιπάρας – Ζώνης κατασκευάστηκε για να διατηρηθεί ζωντανή η μνήμη μιας εύπορης οικογένειας γαιοκτημόνων που αποτεφρώθηκαν και ενταφιάστηκαν εκεί τον 2ο αιώνα. Βρίσκεται κοντά στα χωριά Μικρή Δοξιπάρα, Ζώνη και Χελιδόνα, στον δρόμο που οδηγούσε από την Αδριανούπολη στη Φιλιππούπολη. Το πιο εντυπωσιακό εύρημα της σωστικής ανασκαφής που ξεκίνησε εκεί το 2002 από τη ΙΘ΄Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Θράκης, είναι ότι οι πέντε άμαξες με τις οποίες μεταφέρθηκαν οι νεκροί στο σημείο ταφής ενταφιάστηκαν εκεί μαζί με τα υποζύγια τους.
Δίπλα τους τάφηκαν άλλα πέντε άλογα. Στους λάκκους με τις καύσεις βρέθηκαν πολυάριθμα αντικείμενα που τοποθέτησαν οι συγγενείς των νεκρών όπως αγγεία, χάλκινοι λυχνοστάτες, φανάρια, όπλα, κοσμήματα κ.α. Για την προστασία των αμαξών, των ταφών, των αλόγων και των καύσεων, έχουν κατασκευαστεί ελαφριά στέγαστρα, κάτω από τα οποία συνεχίστηκαν οι εργασίες των αρχαιολόγων. Ο χώρος είναι επισκέψιμος, αλλά τηλεφωνήστε πριν πάτε- γιατί κατά καιρούς είναι κλειστός-, στο 25520 28060.
Το βυζαντινό κάστρο στο Πύθιο
Το εντυπωσιακό αυτό κάστρο ιδρύθηκε από τον Ιωάννη ΣΤ’ Καντακουζηνό μεταξύ 1330-1340 και αποτελεί θαυμάσιο δείγμα στρατιωτικής αρχιτεκτονικής των τελευταίων χρόνων του Βυζαντίου. Το συγκρότημα αποτελούσαν δύο περίβολοι που ενισχύονταν με πύργους στις γωνίες και εκεί που ενώνονταν διατηρούνται ακόμη δύο. Ο μεγάλος κεντρικός πύργος είναι σχεδόν τετράγωνος στην κάτοψη με μήκος πλευράς 15μ. Είναι τριώροφος και χρησίμευε ως κατοικία. Bρίσκεται στο ομώνυμο χωριό, κοντά στο Διδυμότειχο.
Τα ρωμαϊκά λουτρά της Τραϊανούπολης
Η σπουδαία αυτή πόλη είχε κτιστεί από τον αυτοκράτορα Μάρκο Ούλπιο Τραϊανό στις αρχές του 2ου αι. μ.Χ. στον σημαντικό άξονα της Εγνατίας Οδού και υπήρξε διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής για περίπου 12 αιώνες. Έχουν γίνει ελάχιστες ανασκαφές στην περιοχή και λιγοστά ερείπια θα δείτε στις Θέρμες. Το παλαιότερο κτίσμα εκεί είναι η Χάνα, ένας ξενώνας του 4ου αιώνα.
Πίσω της υπάρχουν τα παλιά λουτρά που αποτελούνται από δύο θολωτά κτίσματα με δεξαμενή και οικοδομήθηκαν τον 16ο αι., επί Τουρκοκρατίας. Υπάρχουν και εγκαταστάσεις λουτρών κτισμένων το 1964 που λειτουργούν πολλούς μήνες τον χρόνο (Τηλ. 25510 61215). Τα θεραπευτικά νερά της περιοχής είναι κατάλληλα για όσους έχουν ρευματισμούς, ή παθήσεις του ήπατος και των νεφρών. Τα λουτρά απέχουν περίπου 16 χλμ. από την Αλεξανδρούπολη.
*Φόρος τιμής στο δάσος της Δαδιάς
Και ποιος από εμάς δεν είχε συγκλονιστεί με τις πυρκαγιές του 2022 και κυρίως του 2023 οι οποίες κατάφεραν μέσα σε 16 ημέρες να κατακάψουν 624.000 στρέμματα δασών στη Δαδιά. Έχει κριθεί αναδασωτέα μια μεγαλύτερη συνολική έκταση και έχει γίνει σχετική μελέτη από την WWF με τη συνεργασία 20 ερευνητών από 4 πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα. Το Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς-Λευκίμμης-Σουφλίου ήταν μια από τις σημαντικότερες προστατευόμενες περιοχές σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.
Εκεί εντοπίζονταν 203 διαφορετικά είδη πουλιών και περίπου 60-65 είδη θηλαστικών. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της περιοχής ήταν η παρουσία 3 από τα 4 είδη γύπα της Ευρώπης και η μοναδική πολυπληθής και αναπαραγόμενη αποικία μαυρόγυπα στα Βαλκάνια. Σύμφωνα με τις μελέτες, σε γενικές γραμμές θα πρέπει να γίνει φυσική αναγέννηση, χωρίς να παρεμποδιστεί. Να υπάρξει παρακολούθηση ώστε όταν και όπου κριθεί αναγκαίο να γίνει ανθρώπινη παρέμβαση -και αυτή μετά τα πέντε χρόνια από την πυρκαγιά. Ευχόμαστε σε κάποια χρόνια να μπορέσουμε να απολαύσουμε ξανά το μοναδικό αυτό οικοσύστημα της Δαδιάς, μαζί με τους φτερωτούς κατοίκους του…
Διαβάστε ακόμα:
10 σημεία εντυπωσιακής φυσικής ομορφιάς, από τη Θεσσαλονίκη ως το Δέλτα του Έβρου
Οι ανθισμένες λεβάντες του Έβρου -Ένα μαγευτικό σκηνικό στην άκρη της Ελλάδας
