Το Metaverse θα λέγαμε ότι είναι η νέα γενιά του internet, η εξέλιξή του, αυτό που από ό,τι προβλέπεται θα είναι η κανονικότητά μας στα επόμενα περίπου 10 με 15 χρόνια (ίσως και συντομότερα). Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο ιδρυτής του Facebook μετονόμασε την εταιρεία του σε Meta ανακοινώνοντας ότι στόχος του είναι να γίνει μια «εταιρεία Metaverse» και μάλιστα έχει επενδύσει ήδη μεγάλα ποσά προς αυτή την κατεύθυνση.
Αντίστοιχα υψηλά ποσά έχουν επενδυθεί στο Metaverse και στις τεχνολογίες γύρω από αυτό (digital twins, smart technologies, AR, VR, MR) από πλήθος άλλων επενδυτών. Σύμφωνα με έρευνα της McKinsey, οι επενδύσεις στο Metaverse για το 2022 ήταν πάνω από $120 δις. δολάρια. Το ποσό αυτό αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια, καθώς, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, το 95% των διευθυντικών στελεχών εκτιμούν ότι το Metaverse θα έχει θετικό αντίκτυπο στον κλάδο τους μέσα στα επόμενα 5 με 10 έτη.
Επί του παρόντος, το Metaverse είναι σε πολύ πρώιμο στάδιο ανάπτυξης και έχει «ξεδιπλώσει» μόνο ένα πολύ μικρό μέρος από τις δυνατότητές του. Το Metaverse του μέλλοντος ωστόσο, προβλέπεται ότι θα είναι πολύ πιο δυναμικό και πολυσχιδές. Εκεί οι άνθρωποι θα μπορούν -μεταξύ άλλων- να διασκεδάζουν, να εργάζονται, να διδάσκονται και να μαθαίνουν, να κάνουν αγορές και να αλληλεπιδρούν με άλλους ανθρώπους, σε πραγματικό χρόνο και μέσα σε ένα, ή περισσότερα, εικονικά περιβάλλοντα στα οποία θα μπορούν να περιηγούνται μέσω των εικονικών χαρακτήρων (avatars) τους.
Ενώ προς το παρόν, η πρόσβαση στο Metaverse γίνεται μόνο με την χρήση ειδικού, συνήθως δαπανηρού και (για αρκετούς) δύσχρηστου εξοπλισμού, τα σενάρια χρήσης του για το μέλλον φαίνονται να είναι πολύ πιο απλά και ευοίωνα. Στο μέλλον, η χρήση του Metaverse εκτιμάται ότι θα γίνεται μέσα από καθημερινές, εύχρηστες και χαμηλού κόστους συσκευές (όπως τα κινητά τηλέφωνα) και εύκολα προσβάσιμο και διαθέσιμο εξοπλισμό (γυαλιά, γάντια κλπ.). Σε κάποιες περιπτώσεις, μάλιστα, τα σενάρια εξέλιξης, χρήσης και εξοπλισμού του Metaverse αγγίζουν τα όρια ταινιών επιστημονικής φαντασίας, όπως το γνωστό σε όλους Avatar. Σενάρια όμως που, σύμφωνα με τους ειδικούς, ίσως γίνουν πραγματικότητα πολύ πιο σύντομα από ό,τι φανταζόμαστε.
Τι είναι ο υπερτουρισμός
Το φαινόμενο της συγκέντρωσης υπερβολικού αριθμού τουριστών σε έναν τόπο, ή αλλιώς το φαινόμενο του υπερτουρισμού όπως συνηθέστερα περιγράφεται, αποτελεί μία σημαντική πρόκληση για πολλούς δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, σε όλο τον κόσμο, όπως και στην Ελλάδα.
Η συνεχώς αυξανόμενη τουριστική επισκεψιμότητα μπορεί να έχει σημαντικά οικονομικά πλεονεκτήματα για έναν τόπο, μπορεί ωστόσο να έχει και δυσμενείς επιπτώσεις για τους τουριστικούς προορισμούς. Φαινόμενα όπως η υπερφόρτωση και επιβάρυνση των παραλιών, των δημοσίων χώρων, των μνημείων και των αξιοθέατων, η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος, η αύξηση του κόστους ζωής για τους μόνιμους κατοίκους και η διάβρωση της πολιτιστικής ταυτότητας έχουν συσχετιστεί σε αρκετές περιπτώσεις με την υπερβολικά υψηλή τουριστική επισκεψιμότητα ενός τόπου.
Ο επιστημονικός κλάδος της διοίκησης και διαχείρισης τουριστικών προορισμών (tourism destination management), προτείνει αρκετά εργαλεία και στρατηγικές διαχείρισης των αυξημένων τουριστικών ροών όπως και των υποδομών των τουριστικών προορισμών, με στόχο την μείωση ή και αποφυγή αυτών των φαινομένων. Μεταξύ των εργαλείων που προτείνονται είναι σύμφωνα με πρόσφατο σχετικό ερευνητικό άρθρο και η χρήση του Metaverse και των σχετικών τεχνολογιών του, που εκτιμάται πως θα μπορούσαν να αποτελέσουν δυνητικά ένα ακόμη μέσο αντιμετώπισης των αρνητικών επιπτώσεων του υπερτουρισμού.
Πώς θα μπορούσε το Metaverse να βοηθήσει τους προορισμούς
Το Metaverse μπορεί δυνητικά να συμβάλει στην αντιμετώπιση του υπερτουρισμού, με αρκετούς τρόπους που ξεκινούν από την διαφορετική προσέγγιση στη διαχείριση των επισκεπτών και φτάνουν μέχρι τον διαφορετικό τρόπο προβολής και την ανακατανομή της ζήτησης για τους τουριστικούς προορισμούς.
Βελτιστοποίηση Διαχείρισης της Ζήτησης
Τα νέα εξελιγμένα συστήματα συλλογής και ανάλυσης δεδομένων των τεχνολογιών του Metaverse, μπορούν να συμβάλλουν αποτελεσματικά στη διαχείριση της ροής επισκεπτών ενός τόπου, της βέλτιστης χρήσης των υποδομών και της καλύτερης οργάνωσης των υπηρεσιών που παρέχονται στον προορισμό.
Επιπρόσθετα, μέσω του Metaverse εικονικού περιβάλλοντος μπορούν να δημιουργηθούν εικονικές τουριστικές εμπειρίες που θα μπορούσαν δυνητικά να μειώσουν τον αριθμό των φυσικών επισκεπτών σε ορισμένα πολύ δημοφιλή τουριστικά αξιοθέατα και προορισμούς, προκαλώντας έτσι την αποσυμφόρηση των προορισμών αυτών, ιδιαίτερα κατά τις περιόδους υψηλής επισκεψιμότητας.
Μείωση της Εποχικότητας & Προώθηση Εναλλακτικών Προορισμών
Μέσω του Metaverse θα μπορούσε να προβληθεί καλύτερα η ταξιδιωτική εμπειρία ενός προορισμού σε διάφορες εποχές του έτους, πέραν αυτών με την υψηλή ζήτηση. Με τον τρόπο αυτό θα μπορούσε να μειωθεί η εποχικότητα και η ακόλουθη συγκέντρωση υπερβολικού αριθμού τουριστών κατά την διάρκεια λίγων μόνο εβδομάδων ή και μηνών του έτους.
Επίσης, μέσω του Metaverse θα μπορούσαν να προωθηθούν στο τουριστικό κοινό κάποιοι λιγότερο δημοφιλείς προορισμοί, καθώς και κάποιες εναλλακτικές δραστηριότητες και μορφές τουρισμού (π.χ. τουρισμός περιπέτειας, αγροτικός τουρισμός κλπ.), αποσυμφορώντας έτσι τους προορισμούς με πολύ υψηλές τουριστικές ροές, ιδιαίτερα κατά τις περιόδους αυξημένης ζήτησης. Μέσω της πολύ-αισθητικής προβολής και προώθησης των εναλλακτικών προορισμών στο Metaverse οι ταξιδιώτες θα μπορούν να εξερευνήσουν διεξοδικά σε 3D ψηφιακά περιβάλλοντα, νέα μέρη και προορισμούς, με στόχο να παρακινηθούν και να επισκεφτούν τους τόπους αυτούς και στον φυσικό κόσμο. Η διασπορά της τουριστικής ζήτησης που θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω του Metaverse θα μπορούσε με έναν τρόπο να εκδημοκρατήσει την κατανομή των τουριστικών ροών, αλλά και εσόδων, σε μια ευρύτερη γκάμα προορισμών βάζοντας ένα τέλος στην κυριαρχία των παραδοσιακά δημοφιλών προορισμών.
Βελτίωση Ταξιδιωτικής Εμπειρίας
Εφαρμογές ή και πλατφόρμες μέσα στο Metaverse θα μπορούσαν δυνητικά να παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τους προορισμούς και τις ώρες αιχμής της επισκεψιμότητας κάθε αξιοθέατου, μνημείου κλπ, βοηθώντας έτσι τους ταξιδιώτες να προγραμματίσουν τις επισκέψεις τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Παραδείγματος χάρη, εικονικοί χάρτες θα μπορούσαν σε πραγματικό χρόνο να ενημερώνουν τους ταξιδιώτες για την κατάσταση κυκλοφορίας στους δρόμους, τον αριθμό επισκεπτών των μνημείων/μουσείων, τις συνθήκες καιρού ή ακόμη και τις τρέχουσες δραστηριότητες και εκδηλώσεις, αποτρέποντας έτσι την υπερβολική συγκέντρωση επισκεπτών σε συγκεκριμένες περιοχές.
Αποκέντρωση Τουριστικής Εμπειρίας & Νέες Πηγές Εσόδων
Ένα ακόμη πλεονέκτημα του Metaverse είναι ότι μπορεί να δημιουργήσει νέες πηγές εσόδων και να αναμορφώσει τα επιχειρηματικά μοντέλα των τουριστικών προορισμών, μέσω της αποκέντρωσης της τουριστικής εμπειρίας. Μέσα από το Metaverse, οι ταξιδιώτες θα μπορούν να ζήσουν εμπειρίες από απόσταση, μειώνοντας την ανάγκη για φυσική παρουσία τους σε διάφορους τουριστικούς προορισμούς. Η δυνατότητα αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει και μια νέα, επιπρόσθετη πηγή εσόδων για τους προορισμούς, οι οποίοι θα μπορούν να εκμεταλλευτούν εμπορικά τα μνημεία και τα σημεία ενδιαφέροντος που διαθέτουν, με επιπλέον τρόπους αυξάνοντας το κοινό-στόχο τους απευθυνόμενοι και σε ψηφιακούς επισκέπτες.
Βιωσιμότητα και Υγιή Τουριστική Ανάπτυξη
Το Metaverse μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για τη διαχείριση των τουριστικών επισκέψεων και τη διασφάλιση της βιωσιμότητας των προορισμών. Οι εικονικές εμπειρίες μπορούν να προσφέρουν πολλές τουριστικές εναλλακτικές, μειώνοντας τον αντίκτυπο στο περιβάλλον από την πραγματική μαζική παρουσία επισκεπτών σε έναν τόπο.
Ο νέος αυτός τρόπος τουρισμού, ο ψηφιακός τουρισμός (digital tourism) όπως έχει ονομαστεί, θα επιτρέπει στους ταξιδιώτες να εξερευνήσουν νέα μέρη με μειωμένη επίπτωση στο περιβάλλον από ό,τι θα είχε μια φυσική επίσκεψη. Παράλληλα, οι κόσμοι του Metaverse μπορούν εν δυνάμει να προάγουν την ευαισθητοποίηση των χρηστών τους σχετικά με τη βιωσιμότητα, παρέχοντας σχετικό εκπαιδευτικό περιεχόμενο και πληροφορίες σχετικά με τις περιβαλλοντικές πρακτικές κάθε τόπου, όπως και πολιτισμικές πληροφορίες για την ιστορία και την τοπική κοινότητα, προωθώντας έτσι μια πιο υπεύθυνη και βιώσιμη τουριστική προσέγγιση.
Περιορισμοί και Προκλήσεις
Στον αντίποδα, είναι σε κάθε περίπτωση σημαντικό να αναγνωριστεί ότι οι τεχνολογίες αυτές έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν όχι μόνο ευκαιρίες, αλλά και σημαντικούς κινδύνους και προκλήσεις για την τουριστική βιομηχανία και τους τουριστικούς προορισμούς εν γένει. Η όποια χρήση των τεχνολογιών του Metaverse θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι θα γίνεται με τρόπο που θα σέβεται την ασφάλεια και τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών του, αλλά και τις τοπικές κοινότητες και κοινωνίες, τα ήθη, τα έθιμα και την πολιτιστική κληρονομιά κάθε τόπου.
Κλείνοντας θα πρέπει να σημειωθεί η ανάγκη ύπαρξης ενός ενιαίου, και ιδανικά παγκόσμιου, ρυθμιστικού πλαισίου μέσα στο οποίο θα λειτουργούν με διαφάνεια όλες οι σχετικές τεχνολογίες και εν γένει το ίδιο το οικοδόμημα του Metaverse. Τα εξαιρετικής σημασίας ζητήματα της ασφάλειας, της προστασίας της ιδιωτικότητας, της ηθικής, δεοντολογίας και ελέγχου στη συλλογή και χρήση των δεδομένων των χρηστών του Metaverse, απαιτούν προσεκτικό σχεδιασμό, διαχείριση και κοινές πολιτικές σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σημείωση: Η συγγραφή του παραπάνω κειμένου βασίστηκε σε ερευνητικά στοιχεία και δεδομένα από το επιστημονικό άρθρο της Νάνσυ Κουρούπη «Can the Metaverse and Its Associated Digital Tools and Technologies Provide an Opportunity for Destinations to Address the Vulnerability of Overtourism?» με συν-συγγραφέα τον Θεόδωρο Μεταξά, Καθηγητή του Οικονομικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Το παραπάνω είναι το πρώτο επιστημονικό άρθρο σε παγκόσμιο επίπεδο που ερευνά την σχέση μεταξύ Metaverse και υπερτουρισμού και δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο του 2023 στο αναγνωρισμένο διεθνές επιστημονικό περιοδικό Tourism and Hospitality.
*H Νάνσυ Κουρούπη είναι υποψήφια Διδάκτορας και Ερευνήτρια του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Ταυτόχρονα, διδάσκει στην Ελβετία ως Visiting Lecturer στο παγκοσμίως αναγνωρισμένο (στο top-5 παγκοσμίως στις Τουριστικές Σπουδές) Les Roches Global Hospitality Education. Επίσης, είναι ακαδημαϊκή υπεύθυνη (Academic Program Leader) και λέκτορας στο πρόγραμμα BSc International Hospitality and Tourism Management του Μητροπολιτικού Κολλεγίου (Metropolitan College, Larisa campus), ενώ κάνει και διαλέξεις ως Guest Lecturer σε διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύματα, ανά τον κόσμο.
Διαβάστε ακόμα:
Το βίντεο του Travel.gr από το ταξίδι στην Ανατολική Πελοπόννησο της ανεπιτήδευτης ομορφιάς
