Ο Βερτίσκος μπορεί να μην συγκαταλέγεται στα πιο διάσημα βουνά της Ελλάδας, είναι όμως αρκετά οικείος στους Θεσσαλονικείς, καθώς υψώνεται στο βόρειο κομμάτι της περιφέρειάς τους, κοντά στα σύνορά της με τις Σέρρες. Η ψηλότερη κορυφή του, η Χαρβάτα, ανέρχεται στα 1.105 μέτρα και είναι δασώδης, καλυπτόμενη από οξιές, ενώ διαθέτει υπέροχη θέα προς τον σερραϊκό κάμπο και τις εκτάσεις της λίμνης Βόλβη.
Παρ’ όλα αυτά οι φυσικές ομορφιές του συγκεκριμένου όρους εξακολουθούν να παραμένουν άγνωστες στους περισσότερους. Ίσως γιατί οι επισκέπτες της ευρύτερης περιοχής τείνουν να επικεντρώνονται είτε στην ίδια τη Θεσσαλονίκη, είτε στη Χαλκιδική (τόσο το καλοκαίρι, όσο και στις υπόλοιπες εποχές του χρόνου), παρά στα χωριά που βρίσκονται σκαρφαλωμένα στις καταπράσινες πλαγιές του Βερτίσκου, συχνά ανάμεσα σε βουνίσια, τρεχούμενα νερά.
Ανάμεσα σε αυτούς τους οικισμούς ξεχωρίζει βέβαια εκείνος που έχει πάρει το όνομα του βουνού: ο Βερτίσκος ή αλλιώς το ορεινότερο χωριό της Θεσσαλονίκης. Το οποίο είναι μεν χτισμένο στο βορειότερο άκρο της περιφέρειας, μα απέχει μόλις 45 χιλιόμετρα από την πόλη –προσφέροντας έτσι ιδανική ευκαιρία για μια ημερήσια εκδρομή στη φύση.
Ένα χωριό με κόκκινες στέγες, αιωνόβιες βελανιδιές και νερομάνες
Το χωριό που αναγνωρίζουμε σήμερα ως Βερτίσκο είναι η παλιά Μπέροβα. Ονομασία που άλλαξε επισήμως το 1928, στο πλαίσιο του τότε εξελληνισμού των παλιών σλαβικών τοπωνυμίων, μα διατηρείται ακόμα ανάμεσα στους κατοίκους –ίσως και για να ξεχωρίζει ο τόπος τους από το ομώνυμο βουνό.
Σε κάθε περίπτωση, ο Βερτίσκος είναι ένα αρκετά παλιό χωριό, φωλιασμένο σε μια φυσική κοιλότητα σε υψόμετρο 740 μέτρων. Με το όνομα Μπέροβα, δηλαδή, το βρίσκουμε να υπάρχει σε επίσημες καταγραφές της οθωμανικής διοίκησης ήδη από το 1697, με το έτος ίδρυσης να θεωρείται ακόμα παλιότερο.
Η Μπέροβα διακρίθηκε ως κέντρο παραγωγής ξυλάνθρακα, έχοντας συνεισφορά και στην παραδοσιακή ξυλογλυπτική, ενώ αργότερα εξελίχθηκε σε κατ’ εξοχήν πατρίδα των περίφημων χαλιών που έγιναν γνωστά ως «τσούλια» και διαδόθηκαν σε όλη τη Μακεδονία. Η ακμή συνεχίστηκε μάλιστα μέχρι και τα νεότερα χρόνια, αφού το 1961 ζούσαν εκεί 1.061 άνθρωποι. Όμως το έντονο κύμα εσωτερικής μετανάστευσης που σάρωσε τότε όλη την επικράτεια, ευνοώντας την αστυφιλία, οδήγησε το χωριό στον μαρασμό. Σήμερα έχει πια 343 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011.
Το σύγχρονο χωριό, ως το ορεινότερο γύρω από τη Θεσσαλονίκη, εξακολουθεί να βρίσκεται μέσα σε ειδυλλιακό φυσικό τοπίο, ικανό να προσφέρει μια μικρογραφία όλων των ομορφιών του όρους Βερτίσκος –ειδικά αν το επισκεφθείτε άνοιξη ή φθινόπωρο, εποχές στις οποίες θα μπορέσετε να απολαύσετε το περπάτημα στο δάσος από αιωνόβιες βελανιδιές που περιβάλλει τον οικισμό.
Περπατώντας τα δρομάκια του Βερτίσκου, επίσης, θα σταθείτε σε διάφορες οικίες που διατηρούν στοιχεία του παραδοσιακού μακεδονίτικου τρόπου με τον οποίον πρωτοχτίστηκαν και θα θαυμάσετε τις χαρακτηριστικές κόκκινες στέγες τους, που ξεχωρίζουν το χωριό από μακριά. Επιπλέον, θα δείτε και το γραφικό ρέμα που το διατρέχει, λειτουργώντας ως φυσικό σύνορο ανάμεσα στα παλιότερα και τα νεότερα σπίτια. Είναι ένα από τα πολλά μικρά ποταμάκια που ρέουν στο τριγύρω τοπίο, το οποίο είναι πλούσιο (όπως είπαμε) σε τρεχούμενα νερά.
Στα παλιότερα χρόνια, μάλιστα, όλο το χωριό υδρευόταν από τις τοπικές «νερομάνες», ρηχά πηγάδια, δηλαδή, τα οποία εξακολουθούν να λειτουργούν ως τις δικές μας μέρες. Άλλες νερομάνες, στα περίχωρα, ενίσχυαν τις γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες των κατοίκων. Σε πρόσφατα χρόνια, σημειωτέον, χάρη σε επιδοτήσεις και στην εθελοντική εργασία του Συνδέσμου Βερτισκιωτών, δημιουργήθηκε ένας επισκέψιμος χώρος αναψυχής γύρω από αυτές τις νερομάνες, ενώ υπήρξε και μέριμνα για διάνοιξη μονοπατιών, ώστε η πρόσβαση και η βόλτα να είναι πολύ εύκολες.
Με τα ρέματα του Βερτίσκου, μάλιστα, συνδέεται κι ένας ξεχωριστός τοπικός θρύλος, για την «Ομπλιά του Χριστού». Σύμφωνα με αυτόν, δηλαδή, κάποτε πέρασε από την περιοχή κυνηγημένος ο Ιησούς Χριστός, με το άλογό του να γλιστράει σε μια πέτρα από γρανίτη σπασμένη από τη χρόνια έκθεση σε κάποιο ρέμα της περιοχής, με αποτέλεσμα η θεϊκή του πατημασιά (η ομπλιά) να αποτυπωθεί πάνω εκεί.
Διαμονή και φαγητό
Ο Βερτίσκος δεν έχει αξιοποιηθεί καθόλου από τουριστικής άποψης κι έτσι δεν διαθέτει καμία υποδομή για διαμονή, αν και το 1977 ξεκίνησε να χτίζεται ένας ξενώνας, που λέγεται ότι ολοκληρώθηκε το 1999, μα τελικά έχει μείνει αναξιοποίητος. Οι κάτοικοι έχουν αρκετά να διηγηθούν γι’ αυτό το θέμα –το οποίο ακόμα συζητιέται– γεγονός είναι, πάντως, ότι (για την ώρα) όσοι φτάνουν εδώ κάνουν απλά μια όμορφη ημερήσια εκδρομή από τη Θεσσαλονίκη, επιστρέφοντας έπειτα εκεί.
Ως προς τον καφέ και το φαγητό, ωστόσο, το χωριό διαθέτει κάποιες επιλογές. Μπορείτε δηλαδή να κάτσετε για καφέ στην «Ονειροπαγίδα» κι έπειτα, αν πεινάσετε, να κατευθυνθείτε στο ουζερί «Μυτιληνιά», όπου θα βρείτε ψαρικά, κρεατικά, όπως και φρέσκες πατάτες τηγανητές, μανιτάρια μαζεμένα με το χέρι στις γύρω πλαγιές του Βερτίσκου (όταν είναι η κατάλληλη εποχή) και, βεβαίως, σφουγγάτο Μυτιλήνης.
Διαβάστε ακόμα:
Tα πιο απίθανα βότανα μέσα στην πόλη της Θεσσαλονίκης
Love Thess: Κορυφαίες λίστες κρασιών και wine bars στη Θεσσαλονίκη
Οινοποιείο Κεχρή: Η ιστορία της νέας, ποιοτικής ρετσίνας που αλλάζει τα δεδομένα
