Στα δυτικά της Πάρνηθας, τα Δερβενοχώρια έχουν άγνωστη και συναρπαστική ιστορία, ενδιαφέροντα μνημεία, κυρίως μοναστήρια και φρούρια, και πολύ καλό φαγητό με εξαιρετικά κρεατικά.
Μέχρι να φτάσετε στο οροπέδιο όπου βρίσκονται απλωμένα σε ύψος περίπου 500 μ. θα περάσετε από υπέροχα δάση και τρεχούμενα νερά, γεφύρια και πηγές, την πολύ παλιά και ιστορική Μονή των Κλειστών και το πανάρχαιο Φρούριο της Φυλής. Σε απόσταση 45 χλμ. από το κέντρο της Αθήνας.
Η Μονή Κλειστών
Καθώς αφήνετε τη Φυλή, με προορισμό τα Δερβενοχώρια, η πόλη φαίνεται ήδη πολύ-πολύ μακριά, έτσι όπως βρισκόσαστε χαμένοι μέσα στη φύση. Κάνετε μια παράκαμψη, ακολουθώντας την ταμπέλα που δείχνει προς τη Μονή Κλειστών.
Η πρώτη εικόνα του συγκροτήματος είναι αυτή ενός σύγχρονου κτίσματος. Πότε ακριβώς χτίστηκε δεν είναι σίγουρο, όμως υπάρχουν επιγραφές όπως αυτή στο νάρθηκα που γράφει 1204, που δείχνουν πως ίσως η αρχική Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κλειστών Φυλής να θεμελιώθηκε τον 11ο αιώνα και δέχτηκε διαδοχικές επεκτάσεις. Το άγριο και επιβλητικό τοπίο δικαιώνει απόλυτα το όνομα της Μονής που βρίσκεται κτισμένη στη δυτική κακοτράχαλη όχθη του φαραγγιού του Κελάδωνα (Γκούρας). Οι όχθες του φαραγγιού χωνεύουν στο βάθος αφήνοντας το βουητό του ρέματος της Γιαννούλας που το διατρέχει αθέατο, να ανεβαίνει μέχρι το ύψος των 600 μ. που βρίσκεται η Μονή.
Ένα σκηνικό «αυταρχικό» που η δύναμή του επιτείνεται από του ορεινούς όγκους που το περιβάλλουν: οι κάθετοι βράχοι του «Άρματος» (Καλιακούδα), οι κορυφές «Ταμίλθι» και «Αλογόπετρα», οι κορυφογραμμές «Θοδώρα» και «Καλλίνικο». Επιστρέφοντας στον κύριο δρόμο και έπειτα από 3 χιλιόμετρα μπορείτε να στρίψετε δεξιά και να οδηγήσετε μέχρι να βγείτε στο ονειρεμένο ξέφωτο της Αγίας Παρασκευής, με μια πηγή και τρεχούμενα νερά, ένα θεατράκι και πάγκους για πικ νικ. Οδηγήστε λίγο ακόμα στο φαρδύ δασικό δρόμο μέχρι την απαγορευτική πινακίδα του δασαρχείου και την μπάρα. Αν περπατήσετε ακόμα 500 μ. θα φτάσετε σε ένα μικρό καταρράκτη. Ησυχία, δέντρα, το κελάρυσμα του νερού.
To Κάστρο της Φυλής
Επιστρέφετε στον κεντρικό δρόμο και σε λίγο βρισκόσαστε στο Κάστρο της Φυλής, το πιο διάσημο από τα πολλά φρούρια της Πάρνηθας. Το έχτισαν οι Αθηναίοι μετά την ήττα των Περσών -με τους οποίους είχαν συμμαχήσει οι Θηβαίοι, για να εποπτεύουν το δρόμο Αθήνας Θήβας, τον 4ο π.Χ αιώνα.
Σαν βρεθείτε εκεί πάνω, αντικρύζοντας από υψόμετρο 850 μ. τη γύρω περιοχή, καταλαβαίνετε γιατί φτιάχτηκε σε αυτήν τη θέση τούτο εδώ το οχυρό παρατηρητήριο-φρυκτωρία. Ούτε κουνούπι δεν μπορούσε να περάσει από τους γύρω δρόμους χωρίς να το δουν όσοι βρίσκονταν μέσα.
Από το φρούριο που είναι φτιαγμένο από μεγάλους γκρίζους ογκόλιθους απομένουν σήμερα τα θεμέλια και κάποιοι μεγαλύτερου ύψους τοίχοι. Το πάχος των τοίχων είναι πάνω από 2,50 μ. και οι βράχοι από τη δυτική πλευρά είναι τόσο απότομοι και απρόσιτοι που δεν έχει φτιαχτεί τoιχοποιία.
Λένε πως από εδώ ξεκίνησαν οι αντίπαλοι του Πεισιστράτου, τον 6ο αι. π.X. για να σκοτώνουν τον τύραννο και ότι αυτό το κάστρο κατέλαβε ο Θρασύβουλος, το 403 π.X., στην εκστρατεία του κατά των τριάκοντα τυράννων που επέβαλαν οι Σπαρτιάτες στους ηττημένους Αθηναίους στον Πελοποννησιακό πόλεμο. H θέση έμεινε στα χέρια του Δημητρίου του Πολιορκητή μέχρι το 283 π.X. Aπό τότε και μετά το Κάστρο της Φυλής έπαψε να παίζει ρόλο.
Όση ώρα σταθείτε στο Κάστρο, η θέα στην Αθήνα (του Πεισίστρατου, του Θρασύβουλου, του Δημήτριου του Πολιορκητή, των Ρωμαίων, του σημερινού τσιμέντου, κλπ), θα είναι πιάτο μπροστά σας. Θα ατενίσετε και την Ακρόπολη και τον Πύργο του Αιγάλεω. Θα δείτε και προς τα βόρεια, την πεδιάδα των Σκούρτων. Πραγματικά υπέροχη θέα.
Στα Δερβενοχώρια
Ξαναπιάνετε τον κεντρικό δρόμο με προορισμό τα Δερβενοχώρια και τα μεγαλύτερα χωριά τους, την Πύλη και τα Σκούρτα. Αν το ενδιαφέρον σας για άγνωστα (και πανέμορφα) τοπόσημα της περιοχής είναι αρκετά ισχυρό, πριν φτάσετε στην Πύλη, πηγαίνετε δεξιά προς Δάφνη και μετά προς το χωριό -φάντασμα Δαφνούλα. Ένας χωματόδρομος θα σας φέρει στο γεφύρι του Ασωπού. Μέσα στον πράσινο λιβαδότοπο, ένα πέτρινο, υπέροχο, μοναχικό γεφύρι, ενώνει τις όχθες του καταταλαιπωρημένου ιστορικού ποταμού. Περίπου έξι μέτρα ύψος, με μια αψίδα και δυο μικρές καμάρες, μια πραγματική έκπληξη να βλέπεις κάτι τέτοιο στην Αττική και όχι στα Ζαγοροχώρια.
Η λέξη Δερβένι ή Ντερβένι έχει τουρκική προέλευση (ντερβέν) και σημαίνει στενό πέρασμα μέσα από ορεινούς όγκους, κλεισούρα. Έχετε ήδη περάσει το βόρειο σύνορο της Αττικής, τη μεγαλοπρεπή Πάρνηθα και έχετε φτάσει στις δυτικές παρυφές της, στη Βοιωτία.
Τα πέντε χωριά των Δερβενοχωρίων, Πύλη, Σκούρτα, Στεφάνη, Πάνακτος, Πράσινο, μαζί με τη Δάφνη και τη Δαφνούλα, απλώνονται σε ένα ωραίο οροπέδιο, σε ύψος 500 -600 μ.
Τα χωριά έμειναν απομονωμένα για πολλά χρόνια -ακόμα και στις αρχές του του 21ου αιώνα, η αίσθηση ήταν πως έκαναν άλμα στο χρόνο προς τα πίσω. Το παζάρι που γίνεται κάθε Κυριακή με προϊόντα από ντόπιους παραγωγούς αλλά και από αρκετά άλλα μέρη, προσθέτει ενδιαφέρον παρά την κυκλοφοριακή φόρτιση για κάποιες ώρες.
Τριγύρω, υπάρχουν άπειρα μονοπάτια που σας φέρνουν, πεζοπορώντας, σε καταπληκτικά πευκόφυτα τοπία -άλλωστε το μέρος βρίσκεται στις παρυφές του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας- αλλά και δασικοί δρόμοι για να απολαύσετε τη φύση οδηγώντας. Υπάρχουν χαράδρες και φαράγγια και βάραθρα και σπήλαια. Ένας άγνωστος κόσμος που μπορεί να τροφοδοτήσει τον Αθηναίο με περιπέτεια μόλις 45 χλμ. από το κέντρο μέσω της Φυλής ενώ απέχει περίπου 25 χλμ. από Ελευσίνα και Σχηματάρι.
Γενικά, στα Δερβενοχώρια υπάρχουν πολλά για να δείτε -ιστορικά μνημεία, εξαιρετικού ενδιαφέροντος εκκλησίες και μοναστήρια, ενώ ο χώρος έχει μακρά ιστορία. Μας τη θυμίζει ο ανδριάντας του οπλαρχηγού και Φιλικού του 1821 Αθανάσιου Σκουρτανιώτη (το πραγματικό του επώνυμο είναι Γάτσης) έργο του Γλύπτη Γ. Μέγκουλα στην πλατεία των Σκούρτων.
Μας τη θυμίζουν και οι ιστορίες για τον καπετάν Στέφα (Στέφανος) Μαλιάτση του ΕΛΑΣ, όπου στη Μάχη της Πύλης στις 15 -16 Οκτωβρίου 1943 διέταξε πυρ ενώ οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν ως ασπίδα προστασίας το γιο του.
Όμως, ο κύριος λόγος για να έρθετε εδώ ήταν -και είναι ακόμα- οι διάσημες κρεατοταβέρνες της περιοχής. Που σήμερα, κάποιες έχουν εκμοντερνίσει την εμφάνισή τους ενώ οι περισσότερες έχουν την κλασική αισθητική της ψησταριάς. Όλες όμως διατηρούν ατόφια τη κρεατοφαγική γαστρονομική παράδοση διανθισμένη με τα χαρακτηριστικά πιάτα της αρβανίτικης κουζίνας, τα τζόλια και το τηγανόψωμο με τυρί.
Οι ταβέρνες
Η ταβέρνα «Άρης» (Πύλη, 2263031209, 6944512711) έστρωσε τραπέζια για πρώτη φορά πριν 100 χρόνια και εκτός από τις απαραίτητες επισκευές, διατηρεί από τότε το ίδιο ύφος.
Ο Γιώργος Γεώργας, τρίτη γενιά σήμερα, συνεχίζει την παράδοση με τις αδελφές του και τη μητέρα του Ελένη και στην κουζίνα.
Θα ξεκινήσετε παραγγέλνοντας τηγανόψωμο με τυρί, τζατζίκι χειροποίητο, πατάτες και σαλατούλες ανάλογα με την εποχή. Στα κυρίως, αρνί σούβλας, παϊδάκια αρνίσια και κατσικίσια, προβατίνα (χοντρό), ζυγούρι, λουκάνικα χειροποίητα δικά τους χοιρινό και μοσχάρι με απαλό καρύκευμα, χοιρινές μπριζόλες, κοντοσούβλι, κοκορέτσι, συκωταριά λαδορίγανη μπιφτέκια κοτόπουλο. Τα αμνοερίφια είναι ντόπια όπως και το ζυμωτό προζυμένιο ψωμί από το φούρνο του «Σταμάτη» (2263031338) που το φτιάχνει με δικό του αλεύρι αφού καλλιεργεί 1.500 στρ. σιτάρι και άλλα δημητριακά. Για το τέλος τηγανίτες με μέλι και γιαούρτι με μέλι -το γιαούρτι όπως και η φέτα που προσφέρει η ταβέρνα είναι από το τυροκομείο «Λίγγος». Τηλεφωνήστε πριν αποφασίσετε να πάτε.
Ύστερα από 35 χρόνια, ο Στέλιος Κόλλιας, αποφάσισε να ανανεώσει την οικογενειακή ταβέρνα «Στέλιος Κόλλιας» (Πύλη, 2263031064, 694 444 2572) που είχαν ξεκινήσει το 1987 ο Γιάννης και η Ειρήνη Κόλλια. Είναι η πρώτη ταβέρνα πριν μπεις στο χωριό αριστερά (ο άλλος δρόμος πάει προς Θήβα). Ανοίγει τα Σαββατοκύριακα και είναι καλύτερα να κλείσετε τραπέζι
Την έβαψε με γήινες μοντέρνες, απαλές αποχρώσεις, έβαλε τζάκι, και συνεχίζει να ετοιμάζει και να προσφέρει μαζί με την Κατερίνα τη γυναίκα του και τα δύο του παιδιά τα παραδοσιακά εδέσματα. Για αρχή, η «σαλάτα της Κατερίνας» με πολλά λαχανικά, ρόδι και καρύδια και μετά το τηγανόψωμο που ετοιμάζει η 16χρονη κόρη του με συνταγή που έμαθε από τη γιαγιά της Ειρήνη. Χειροποίητα τζόλια με ξερή μυζήθρα και καμμένο ελαιόλαδο και μετά κρεοφαγία: κοκορέτσι και κοντοσούβλι που τα μαρινάρει μόνος του, ολόκληρο γουρουνόπουλο γάλακτος και αρνάκι γάλακτος στη σούβλα, παϊδάκια αρνίσια και προς το Πάσχα κατσικίσια, προβατίνα στη σχάρα, λουκάνικα από μοσχάρι, από ντόπιο κτηνοτρόφο, μπριζόλες χοιρινές και μοσχαρίσιες, κοτόπουλο. Ψωμάκι στα κάρβουνα ζυμωτό με προζύμι. Χόρτα άγρια του βουνού όποτε υπάρχουν ή σπαρτά, τζατζίκι και τυροκαυτερή φτιαχτή. Τυριά ντόπια που τα παίρνει από τον Άγιο Θωμά και κρασί χύμα της περιοχής. Για γλυκό γιαούρτι με μέλι, χαλβάς και σαραγλάκια.
Για σπέσιαλ καταστάσεις, πιατέλα φρούτων με μήλο και πορτοκάλι πασπαλισμένα με ξύσμα πορτοκαλιού, μέλι, καρύδι και κανέλα.
«Ο Κωτσούλης» (Σκούρτα, 2263031324, 6946058108) ξεκίνησε το 1986 από τον Κώστα Καλμπένη και σήμερα τη συνεχίζει ο γιός του Τάσος. Πολύ μεγάλος ο χώρος με το τζάκι -φιλοξενεί και δεξιώσεις. Στην κουζίνα η μητέρα του και η γυναίκα του κάνουν τα μαγειρευτά και και ο ίδιος φτιάχνει τα ψητά. Θα ξεκινήσετε με τα κλασικά της περιοχής, τηγανόψωμο, φέτα τοπική όπως και το κρασί, χόρτα άγρια ίσως και μια συκωταριά λαδορίγανη. Στη συνέχεια μπορείτε να διαλέξετε κατσίκι και αρνί στη σούβλα, προβατίνα στη σχάρα, συκωταριά λαδορίγανη, κοκορέτσι, αλλά και κοντοσούβλι με χοιρινό, με αρνί αλλά και ένα σπέσιαλ κοντοσούβλι με ζυγούρι. Το χειμώνα φτιάχνουν και γίδα βραστή.
Ξεχωριστό ατού ο ξυλόφουρνος όπου βάζουν γάστρες με κατσικάκι και πατάτες, προβατίνα με ντομάτα και κρεμμύδια, γουρουνόπουλο, αλλά και λαμαρίνες κατά παραγγελία με ό,τι άλλο φαγητό θέλετε, ας πούμε στιφάδο.
Για γλυκό, υπάρχουν λουκουμάδες με μέλι, γιαούρτι με μέλι και πολλές φορές φτιάχνουν και ρεβανί. Ανοίγουν από τις 12 και μετά τα Σαββατοκύριακα και πολλές καθημερινές.
Διαβάστε ακόμα
Εξερευνώντας το βουνό της Πεντέλης -Η σπηλιά του Νταβέλη, οι καταρράκτες, οι διαδρομές
Κατακτώντας τον Ολυμπο: Στα 2.918 μέτρα, η ομορφιά εκφράζει το θείο
Για πεζοπορία και ποδήλατο στον Υμηττό, το βουνό για όλη την οικογένεια
