Είναι οι πανύψηλες επιβλητικές κορυφές Ζυγός, Περιστέρι, Κατάρα που το κυκλώνουν. Είναι η γαλήνια μεγαλειώδης φύση της Πίνδου που το ντύνει.
Είναι και η κεντρική λιθρόστρωτη πλατεία με τα αιωνόβια πλατάνια, την τσίκνα από τις ταβέρνες με τα κρεατικά, τους ηλικιωμένους Μετσοβίτες με τις τοπικές φορεσιές (όλο και λιγότεροι κάθε χρόνο) να παρατηρούν ήσυχα το ασταμάτητο πήγαινε-έλα των επισκεπτών. Γεμάτο αντιθέσεις είναι το Μέτσοβο γι’ αυτό και κάθε επίσκεψη έχει άλλη αύρα κάθε φορά. Χειμώνα καλοκαίρι, το Μέτσοβο έχει μπει δυνατά στο τουριστικό πεδίο με σταθερούς επισκέπτες από ολόκληρη την Ευρώπη και τα βεβαίως τα γειτονικά Βαλκάνια.
Χτισμένο στα 1156 μ. φαίνεται έτοιμο να ροβολήσει στο Μετσοβίτικο ποταμό. Αλλά αυτή είναι μια όμορφη εικόνα μόνο. Ο τόπος στέκει γερά στη θέση του, αγκιστρωμένος στη νέα ακμή που του χάρισε ξεκινώντας από τη δεκαετία του ‘50 το σπουδαίο τέκνο του, ο Ευάγγελος Αβέρωφ Τοσίτσας.
Στεγνό και στείρο από ζωή το σπουδαίο βλαχοχώρι ύστερα από αιώνες εμπορικής και οικονομικής ρώμης, αναπτύχθηκε δυναμικά από τη δεκαετία του ‘50 και μετά, αξιοποιώντας τα 1.700.000 δολάρια που προσέφερε ως προίκα ο ομογενής Μετσοβίτης Βαρόνος Μιχαήλ Τοσίτσας στο «Ιδρυμα Βαρόνου Μιχαήλ Τοσίτσα». Κάτω από την υποδειγματική διεύθυνση του Ευάγγελου Αβέρωφ επί 40 χρόνια, το Ίδρυμα έκανε θαύματα, με αποτέλεσμα το χωριό-κόσμημα του σήμερα που είναι ολοζώντανο όλο το χρόνο με 2.500 μόνιμους κατοίκους. Η παραδοσιακή ηπειρώτικη αρχιτεκτονική του χωριού -πετρόκτιστα σπίτια με στέγες από σχιστόλιθο -αν και όσο περνάει ο καιρός οι κεραμοσκεπές κυριαρχούν- τα κατηφορικά λιθόστρωτα δρομάκια, τα πολυπληθή μαγαζιά με τα τουριστικά αναμνηστικά, οι πολλές κρεατοταβέρνες, η μυρωδιά από τα ξύλα που καίγονται στα τζάκια, οι μουσικές, μιλούν για ένα τουριστικό προορισμό πρώτης τάξης. Αν προστεθούν τώρα το χειμώνα και τα τρία χιονοδρομικά του κέντρα, θα περίμενε κανείς να δει έναν τόπο αλωμένο πολιτιστικά από τον μαζικό τουρισμό, απογυμνωμένο από την ψυχή του.
Δεν είναι έτσι. Σίγουρα θα απολαύσετε την πλούσια κρεατοφαγία, τα σπουδαία τυριά, τα καλά κρασιά. τις βόλτες, την κρυστάλλινη ποιότητα του αέρα, το βαθυπράσινο της φύσης, και γενικότερα τις καλές υποδομές. Εξίσου όμως θα χαρείτε την πολιτισμική διάσταση του τόπου με τα πολλά και συναρπαστικά που έχει να προσφέρει.
Τι να δείτε
Πρώτα και πριν από όλα να πάτε στο Λαογραφικό Μουσείο Μετσόβου (26560 41084). Στεγάζεται στο πλήρως ανακαινισμένο τριώροφο αρχοντικό της οικογένειας Τοσίτσα που χτίστηκε τον 17ο αιώνα. Δεν πρόκειται απλώς για μια παράθεση (υπέροχων) αντικειμένων εποχής, αλλά για μύηση στον τρόπο ζωής και στις συνήθειες μιας πολύ πλούσιας και κοσμοπολίτικης οικογένειας που ήταν γενικά και ο τρόπος ζωής των εύπορων Μετσοβιτών. Στον τρίτο όροφο, βρίσκεται το γραφείο του Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα που έχει μείνει ακριβώς όπως ήταν την τελευταία φορά που το χρησιμοποίησε.
Η μόνιμη έκθεση της Πινακοθήκης Αβέρωφ (26560 41210) περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά έργα Ελλήνων εικαστικών. Και είναι μια απίστευτη ευχαρίστηση και μια απροσδόκητη τύχη το να βρίσκει συγκεντρωμένα εδώ τα έργα ορισμένων από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους χαράκτες και γλύπτες του 19ου και του 20ου αιώνα. Σημειώστε κάποιους όπως τον Γύζη, τον Λύρα, την Θάλεια Φλωρά Καραβία, τον Παρθένη, τον Βασιλείου, τον Φασιανό, τον Σάμιο, γλυπτά και χαρακτικά και εμπλουτίζεται συνέχεια.
Ο χώρος όπου στεγάζεται το Οινοποιείο Κατώγι Αβέρωφ (26560 31490) μπορεί να θεωρηθεί και ως ένα εικαστικό installation. Ατμοσφαιρικός φωτισμός, κινηματογραφικές προβολές για τον αμπελώνα και την παραγωγή του κρασιού καθώς σερφάρετε ανάμεσα στα δρύινα βαρέλια. Η επιτομή είναι ένα σούπερ μοντέρνο Wine Bar όπου θα δοκιμάσετε όλα τα κρασιά του κτήματος Αβέρωφ με την καθοδήγηση έμπειρου οινοχόου.
Όλα τα δέντρα και γενικά η χλωρίδα της Πίνδου, στολίζει τον Αβερώφειο Κήπο, λίγα μέτρα πιο πέρα από την πολύβουη κεντρική πλατεία του χωριού. Πρόκειται για ένα πανέμορφο γαλήνιο πάρκο που απλώνεται σε 10 στρέμματα, με το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου -βασιλική μετά τρούλου και εικόνες από το 1700- στο κέντρο. Θα καθίσετε σε ένα παγκάκι, αν έχετε παιδάκια θα τα αφήσετε να παίζουν στην παιδική χαρά κι εσείς θα αγναντεύετε τις ψηλές βουνοκορφές στο βάθος.
Έξω από το χωριό
Θα κάνετε μια καταπληκτική βόλτα μέχρι την τεχνητή Λίμνη των πηγών του Αώου, σε υψόμετρο 1.350 μ. στο οροπέδιο της Πολιτσάς (20 χλμ. από το Μέτσοβο). Μία τεχνητή λίμνη, η μεγαλύτερη ορεινή λίμνη της χώρας, με δαντελωτή ακτογραμμή που στολίζεται με μικρά φιόρδ και νησάκια στο εσωτερικό της. Τριγύρω της 7 φράγματα και φόντο ένα πανέμορφο τοπίο όπου συνυπάρχουν ρυάκια, λιβάδια, μικρές λιμνούλες και δάση οξιάς.
Μια ενδιαφέρουσα εξόρμηση μπορείτε να κάνετε και στο κοντινό Ανθοχώρι για να δείτε το Μουσείο Υδροκίνησης και τις νεροτριβές (στις οποίες οι κάτοικοι εμπιστεύονται ακόμα για πλύσιμο τις φλοκάτες και τα υφαντά τους) και να πιείτε τον καφέ σας, να φάτε και να αγοράσετε παραδοσιακά προϊόντα στο χώρο της εγκατάστασης, ενώ το νερό κυλάει ακριβώς δίπλα στο τραπέζι σας.
Πιο κοντά στο χωριό, στη ρεματιά του Μετσοβίτικου ποταμού βρίσκονται δύο μοναστήρια που θα σας γοητεύσουν. Το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου σε μια πανέμορφη πλαγιά, περιτριγυρίζεται από αμπέλια και σύμφωνα με την παράδοση κτίστηκε το 1332. Το τέμπλο χρονολογείται από τα τέλη του 17ου αιώνα και οι τοιχογραφίες στον 18ο αιώνα ενώ ορισμένες φέρουν την υπογραφή του διάσημου Μετσοβίτη αγιογράφου Στέργιου Παπαγιάννη. Η Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου χαμηλά στο ποτάμι, σε πολύ γραφικό μέρος, με γεφυράκι και νεροτριβή, χτίστηκε τον 17ο αιώνα και στολίζεται με τοιχογραφίες και εικόνες από το 1754.
Στα χιονοδρομικά κέντρα
Για τους afficionados του σκι, το Μέτσοβο προσφέρει πολλές συγκινήσεις.
Ξεκινώντας από το πλήρως ανακαινισμένο χιονοδρομικό κέντρο στο Ανήλιο που λειτουργεί πλέον ως Anilio Adventure Park (1680-1850 μ,) έχετε στη διάθεσή σας εννέα πίστες για σκιέρ και snowboarders κάθε επιπέδου. Βεβαίως, αν θέλετε μπορείτε απλώς να χαλαρώσετε στο «Chalet Chamois» σε περιβάλλον κοσμοπολίτικο μασουλώντας νοστιμιές με άποψη και θέα από τις μεγάλες τζαμαρίες στις πίστες.
Οι Πολιτσιές στον Προφήτη Ηλία (1360-1620μ.), προσφέρεται για σχετικά αρχάριους και διαθέτει σαλέ με εστιατόριο και καφέ, σχολές σκι, καταστήματα ενοικίασης σκι και snow mobile για βόλτες στα χιόνια.
Το Καρακόλι -oι περισσότεροι το ξέρουν σαν «το τελεφερίκ»- το πιο παλιό τελεφερίκ σε ολόκληρη την Ελλάδα που λειτουργεί από το 1968 (1340-1520μ.), διαθέτει ένα μονοθέσιο αναβατήρα μήκους 800 μέτρων που εξυπηρετεί 2 εύκολες πίστες. Μικρό, «οικογενειακό» χωρίς αναμονές.
Πού να φάτε
Το Τυροκομείο Ιδρύματος Τοσίτσα κυριαρχεί στα γαλακτοκομικά χωρίς αντίπαλο. Η είδηση όμως είναι πως η παρμεζάνα που παραγόταν μέχρι πριν λίγο καιρό σε ελαχιστότατες ποσότητες, όπως μαθαίνουμε, τώρα έχει ξαναμπεί σε κανονική παραγωγή. Παρασκευάζεται από 100% αγελαδινό γάλα, ωριμάζει τουλάχιστον 24 μήνες φθάνοντας μέχρι και τρία χρόνια. Η μετσοβίτικη παρμεζάνα θα διατίθεται στα μαγαζιά από το νέο έτος με το εμπορικό όνομα «Rezzana Tossizza».
Κατά λοιπά, υπάρχει το πολύ ιδιαίτερο τυρί Μετσοβόνε, ένα καπνιστό τυρί από αγελαδινό γάλα και το όχι τόσο γνωστό αλλά εξαιρετικό το τυρί τύπου chevre (100% από κατσικίσιο γάλα) με ολόκληρους κόκκους πιπεριού.
Ακόμα, η ενδιαφέρουσα μετσοβέλα (κυρίως για σαγανάκι ή ψητή) και με ήπια γεύση η γραβιέρα. Καινούργιο προϊόν το «Γελαδίσιο» ημίσκληρο τυρί από 100% αγελαδινό γάλα.
Όλα τα προϊόντα του Τυροκομείου Ιδρύματος Τοσίτσα προσφέρονται προς πώληση στα μαγαζιά του χωριού συν το βούτυρο και τα περισσότερα τυριά τα σερβίρουν και στις ταβέρνες.
Όσον αφορά τους οίνους, φυσικά θα απολαύσετε όλα τα κρασιά του Οινοποιείου Κατώγι Αβέρωφ αλλά και τα κρασιά της Ζίτσας που παράγονται στους αμπελώνες των Ιωαννίνων αλλά θα τα βρείτε και εδώ. Όσοι ενδιαφέρονται για κάτι πιο σπέσιαλ και σπάνιο, ας αναζητήσουν τα κρασιά “Imperator” που παράγονται από τα αμπέλια της Ιεράς Μονής Βουτσά κάτω από την τεχνητή λίμνη των πηγών του Αώου.
Για τοπική και γενικότερα ηπειρώτικη κουζίνα χωρίς φτιασίδια και μασκαρέματα, θα πάτε στην ταβέρνα «Γαλαξίας» στην κεντρική πλατεία (2656041202): χειροποίητες πίτες, τραχανάς, κεφτέδες με πράσα, γίδα βραστή συν κυνήγι και πιάτα με άγρια μανιτάρια ανάλογα με την εποχή.
Για ψητά κρέατα και λουκάνικα, υπάρχει το «Τζάκι» (26560 42702) στην κεντρική πλατεία: ντόπια κρεατικά στο φουλ με σούβλες, κοκορέτσι, κοντοσούβλι, της ώρας.
Για fine dining (ναι, έχει και γκουρμέ εστιατόριο στο Μέτσοβο) το εστιατόριο «Μέτσοβο 1350μ.» στο ξενοδοχείο “Grand Forest Metsovo” (2656 300500) κάνει τη διαφορά. Ο πολυβραβευμένος σεφ Γκίκας Ξενάκης επιμελείται την κουζίνα και δημιουργεί γεύσεις μοναδικές με έμπνευση τα προϊόντα και τη γαστρονομία της περιοχής.
Διαμονή
Ξενοδοχείο -προορισμός το πεντάστερο “Grand Forest Metsovo”, μέσα σε δάσος μαύρης πεύκης κτισμένο αμφιθεατρικά βλέπει πανοραμικά το Μέτσοβο. Θερμαινόμενη πισίνα, σπα, τεράστιες τζαμαρίες, τζάκι και ωραίο μπαρ στο lobby, πολλές παροχές στους πελάτες (οργάνωση εκδρομών, κυνήγι τρούφας, κλπ). Στα συν το γκουρμέ εστιατόριο “Μetsovo 1350” σε επιμέλεια του πολυβραβευμένου σεφ Γκίκα Ξενάκη.
Το “Aroma Dryos Eco & Design Hotel” (26560/29008, 6937592419) σε παραδοσιακή αρχιτεκτονική εξωτερικά, κάνει την ανατροπή στη διακόσμηση των καλαίσθητων, άνετων δωματίων, συνδυάζοντας το μοντέρνο και το κλασικό.
To «Κατώγι Αβέρωφ» (26560/42505, 26560/41684) στεγάζεται σε πέτρινο κτίριο στην άκρη του χωριού. Απλό και λιτό, με ξύλινα έπιπλα από τεχνίτες του χωριού και πίνακες Ελλήνων ζωγράφων στους τοίχους.
Το τριώροφο «Aρχοντικό Μετσόβου boutique hotel» (26560 29100-1), δίπλα στην κεντρική πλατεία. Μεγάλα δωμάτια με τζάκι, ωραία θέα στην Πίνδο και το χωριό και pet friendly.
*Η παράξενη ιστορία του Ευάγγελου Αβέρωφ και του Μιχαήλ Τοσίτσα.
Ο Ευάγγελος Αβέρωφ πόνεσε τον τόπο του όταν τον είδε ρημαγμένο γύρω στο 1935, και έψαξε πλούσιους Μετσοβίτες να βοηθήσουν στην σωτηρία του. Ήλθε σε επαφή με τον πάμπλουτο ομογενή Βαρόνο Μιχαήλ Τοσίτσα που ζούσε μόνιμα στην Ευρώπη. Αλληλογράφησε 10 χρόνια μαζί του μέχρι να τον πείσει να δώσει τη βοήθειά του. Τον έπεισε και έγιναν φίλοι. Ο Τοσίτσας δέχτηκε να χρηματοδοτήσει τη σωτηρία του Μετσόβου με τον όρο να υιοθετήσει τον Αβέρωφ ώστε να συνεχιστεί το όνομά του επειδή ο ίδιος δεν είχε παιδιά. Ο Αβέρωφ δέχτηκε υπό δύο όρους: να κρατήσει και το δικό του επώνυμο και να μην πάρει δεκάρα από την τεράστια περιουσία του Τοσίτσα ώστε να μην μπορεί κανείς να πει πως το έκανε για ίδιο όφελος. Έτσι ο Αβέρωφ έγινε Ευάγγελος Αβέρωφ Τοσίτσας και το Μέτσοβο σώθηκε.
