Η μακρά ενετική κατοχή (1386-1797) επηρέασε έντονα την αγροτική παραδοσιακή κουζίνα της Ζακύνθου που εμφανίζει μια αστική κουζινική αντίληψη. Οι έντονες γεύσεις που έρχονται από το σκόρδο, το ξύδι και την πυκνή σάλτσα ντομάτα δίνουν τον τόνο στις τοπικές συνταγές. Το νησί εξακολουθεί να παράγει μια μεγάλη γκάμα αγροτικών προϊόντων εξαιρετικής ποιότητας όπως το ελαιόλαδο, τα τυριά, το κρασί, τα κηπευτικά και κατά συνέπεια η γαστρονομία μπορεί και διατηρεί την αρχική της γεύση και τη δυναμική.
Χαρακτηριστικά πιάτα είναι οι «μελιτζάνες σκορδοστούμπι» (το σκορδοστούμπι γίνεται από σκόρδο και ξύδι και ενώνεται με πυκνή σάλτσα ντομάτα), το σκορδάτο κουνέλι λαδορίγανη, η σπλήνα, η πανσέτα και το κοτόπουλο που γεμίζονται με το πικάντικο ζακυνθινό λαδοτύρι, το πολύ πυκνό αυγολέμονο (το λένε «μανέστρα»), που φτιάχνεται με ζωμό από τρία και τέσσερα διαφορετικά κρέατα και πασπαλίζεται με τυρί, τα «σγατζέτα» (αντεράκια αρνίσια) κοκκινιστά ή λαδορίγανη, το μοσχαράκι «σάρτσα» (κοκκινιστό με σάλτσα), το στιφάδο που φτιάχνεται όχι με κρεμμύδι αλλά με σκόρδα και μπαχαρικά. Συνταγή αμιγώς αγροτικής προέλευσης είναι η «ριγανάδα»: πάνω στις «φρύσσες» (μακρουλά παξιμάδια) ελαφρά μουσκεμένες σε νερό και ελαιόλαδο, μπαίνει τριμμένο πομοντόρο (ντοματάκι) και από πάνω πρέντζα, κάπαρη και ρίγανη.
Οι απέραντοι ελαιώνες του νησιού (κορωνέικη ποικιλία) δίνουν εξαιρετικό ελαιόλαδο (ΠΓΕ). Εξαιρετική είναι και η ζακυνθινή σταφίδα (ΠΟΠ) που μπαίνει στις «γκλαούνες» ένα είδος παξιμαδάκια.
Τα τυριά του νησιού παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Βασιλιάς είναι το πολύ πικάντικο και αψύ λαδοτύρι, το «ντόπιο», όπως το λένε, που φτιάχνεται από αιγοπρόβειο γάλα και ωριμάζει μέσα σε ζακυνθινό ελαιόλαδο. Το τυρί «της τάβλας» είναι το λαδοτύρι πριν μπει στο ελαιόλαδο. Ωριμάζει πάνω σε ξύλινα ράφια (τάβλες) εξού και το όνομα. Τέλος είναι η πρέντζα, ένα φρέσκο, πιπεράτο τυρί (φτιάχνεται και στην Κεφαλονιά).
Από την τοπική ποικιλία σκληρού σιταριού, «γκρινιάς» φτιάχνεται σήμερα σε λίγους φούρνους ένα αρωματικό προζυμένιο σκουρόχρωμο βαρύ ψωμί και ένα αφράτο εφτάζυμο ψωμί με προζύμι από ρεβίθια. Ακόμα, η «κουλούρα», (τα Χριστούγεννα) γεμάτη με ξηρούς καρπούς και ξερά φρούτα.
Τα χαρακτηριστικά ζακυνθινά γλυκά έχουν ενετική σφραγίδα: το Μαντολάτο που παρασκευάζεται με ασπράδια αυγών, μέλι και αμύγδαλα και η Φιτούρα, ένα γλυκό τηγανιού από σιμιγδάλι. Υπάρχει βεβαίως και το παστέλι με σουσάμι, μέλι, αμύγδαλα και κανέλα.
Από τα τέλη του 2010 ο αμπελώνας της Ζακύνθου παράγει τους οίνους ΠΓΕ Ζάκυνθος. Το παραδοσιακό κρασί του νησιού είναι η λευκή ΠΓΕ Βερντέα Ζακύνθου (η Βερντέα φέρει την ένδειξη «Ονομασία κατά παράδοση» (είναι προστατευόμενος τύπος κρασιού και όχι ποικιλία), ενώ τα οινοποιεία παράγουν και οίνο από ερυθρό αυγουστιάτη. Καλλιεργούνται ακόμα οι παραδοσιακές ποικιλίες Παύλο, Σκιαδόπουλο, Ρομπόλα που είτε συμμετέχουν στην παρασκευή οίνων είτε δίνουν μονοποικιλιακά κρασιά, όπως η ρομπόλα.
Διαβάστε ακόμα:
Ζάκυνθος: Το νησί με την πλούσια φυσική κληρονομιά
Η Ελλάδα του Κρασιού -Ζάκυνθος: Το Κλίμα, τα Οινοποιεία, οι Ποικιλίες, οι Ετικέτες
Ζάκυνθος: Όσα δεν θα σας πει κανένας τουριστικός οδηγός για το Φιόρο του Λεβάντε