Ως γνωστόν, η Ελλάδα ανήκει στις μεγαλύτερες ελαιοπαραγωγικές δυνάμεις στον κόσμο. Και ο διεθνής διαγωνισμός ελαιόλαδου Athena αναδεικνύει σε ετήσια βάση τόσο τη συμβολική σημασία της συμμετοχής, όσο και την αξία της νίκης –θυμίζοντας έτσι ότι η χώρα μας δεν είναι μόνο γενέτειρα της ελιάς, αλλά και πατρίδα της ευγενούς άμιλλας.
Αντίστοιχοι διαγωνισμοί διεθνούς κύρους γίνονται ασφαλώς και στη Νέα Υόρκη, στο Τόκιο, στη Βερόνα και αλλού. Όμως, όπως οι μεγάλοι ηθοποιοί ονειρεύονται μια μέρα να παίξουν στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου και οι δρομείς να τρέξουν στην κλασική διαδρομή του Μαραθωνίου, έτσι και οι πραγματικοί λάτρεις της ελιάς και του ελαιόλαδου έχουν ως όνειρο ζωής να διαγωνιστούν εκεί όπου ξεκίνησαν όλα.
Ήταν δηλαδή σαν να σκέφτηκε κάποιος το πλέον αυτονόητο: ότι δεν θα μπορούσε να μην γίνεται διαγωνισμός ελαιόλαδου στην Ελλάδα. Και υπάρχουν πολλοί καλοί λόγοι για το γιατί.
Τα «γιατί» της ειδικής σχέσης της Ελλάδας με την ελιά
Γιατί η Ελλάδα είναι η 3η μεγαλύτερη ελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο –και 1η στην παραγωγή εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου– και μακράν 1η στην κατά κεφαλήν κατανάλωση. Επιπλέον, η σπουδαιότερη ντόπια ποικιλία, η κορωνέικη, καλλιεργείται πλέον και σε πολλές άλλες χώρες, οι οποίες επιδιώκουν τη δημιουργία λαδιών υψηλού επιπέδου. Επομένως, κανένας δεν αμφισβητεί πια ότι πρόκειται για την καλύτερη παγκοσμίως.
Γιατί στην Ελλάδα αποδεδειγμένα καλλιεργούσαν την ελιά ήδη από την πρωτομινωική εποχή, σύμφωνα με δημοσιευμένες μελέτες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Άλλωστε σε όλον τον ελλαδικό χώρο –και κυρίως στην Κρήτη– υπάρχουν αιωνόβιες ελιές που δείχνουν να ζουν εκεί 3, 4 ή και 5.000 χρόνια, εξακολουθώντας να παράγουν καρπούς.
Γιατί η Ελλάδα είναι η πρώτη που ανέδειξε την ελιά και το ελαιόλαδο σε πολιτισμικό αγαθό, γενόμενη γενέτειρα του ελαϊκού πολιτισμού. Με τη σειρά τους, έπειτα, η ελιά και το ελαιόλαδο αποτέλεσαν αναπόσπαστο στοιχείο του ελληνικού πολιτισμού.
Γιατί η θεά Αθηνά φύτεψε την ιερή ελιά στον βράχο της Ακρόπολης, χαρίζοντας στους ανθρώπους ένα από τα πιο πολύτιμα δώρα της φύσης. Και ο καρπός αυτός έγινε εν καιρώ ελιξίριο τόσο για εκείνους, όσο και για τους θεούς: πουθενά δεν λατρεύτηκε τόσο πολύ η ελιά, όσο στην Ελλάδα.
Γιατί στην Ελλάδα το κλαδί της ελιάς έγινε το μεγαλύτερο σύμβολο ειρήνης, παραμένοντας πάντα επίκαιρο –πόσο μάλλον σήμερα. Στην αρχαιότητα οι αγγελιοφόροι που στέλνονταν για να μεταφέρουν το μήνυμα της ειρήνης ή για να ζητήσουν ανακωχή έπρεπε να κρατούν στο χέρι τους «κλάδον ελαίας».
Και, τέλος, γιατί στον ελληνικό κόσμο η ελιά και το ελαιόλαδο συνδέθηκαν με θεούς και ήρωες και τα δώρα αυτά έγιναν έπειτα θεματοφύλακες διαχρονικών αξιών: φρουροί μιας παράδοσης που υπερβαίνει τα στενά γεωγραφικά όρια της πατρίδας μας και εξαπλώνεται όχι μόνο στη Μεσόγειο, μα και σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Η πρώτη «Μορία Ελαία» που φύτεψε η Αθηνά στην Ακρόπολη, αλλά και η καλλιστέφανος αγριελιά που προσέφερε ο Ηρακλής στην Ολυμπία, στέκουν ακόμα ως ζωντανοί μύθοι.
Ο Διεθνής Διαγωνισμός Ελαιόλαδου «Athena»
Παρά τα άνωθεν δεδομένα, χρειάστηκε να φτάσει το 2016 για να διεξαχθεί ο πρώτος παγκόσμιος διαγωνισμός ελαιόλαδου στη χώρα μας, με εμπνευστή τον Ντίνο Στεργίδη και την εταιρεία Vinetum, μαζί με τη διευθύντρια του «Athena IOOC», Μαρία Κατσούλη. Από τότε καταξιώνεται όλο και περισσότερο, ευρισκόμενο στον δρόμο της ανάδειξής του ανάμεσα στους σημαντικότερους του κόσμου.
Βασικοί στόχοι του Διεθνούς Διαγωνισμού Ελαιόλαδου «Athena» είναι:
- Να προβάλλει και να προωθήσει όλα τα υψηλής ποιότητας εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.
- Να συμβάλλει στη δημιουργία ελαιόλαδων υψηλής ποιότητας και στη συνεχή βελτίωσή τους, αναδεικνύοντας σπάνιες ή νεοεισερχόμενες ποικιλίες ελιάς, αλλά και την παραγωγή συγκεκριμένων χωρών ή περιοχών.
- Να ενθαρρύνει την κατανάλωση του ελαιόλαδου ως θρεπτικού και υγιεινού προϊόντος με πολιτισμική αξία, προάγοντάς το συνάμα και ως στοιχείο υψηλής γαστρονομίας.
- Να παρουσιάσει τα τυπικά χαρακτηριστικά κάθε ελαιόλαδου, αλλά και τις τάσεις που διατρέχουν τον κλάδο.
- Να βοηθήσει τους καταναλωτές να επιλέξουν τα καλύτερα ελαιόλαδα στον κόσμο για τις ανάγκες τους, με την εγγύηση του σήματος «ATHENA», το οποίο αποτελεί πιστοποίηση υψηλής ποιότητας.
Ο διαγωνισμός απέκτησε διεθνές προφίλ ήδη από την πρώτη διοργάνωση του 2016, καθώς το 1/3 των δειγμάτων και τα 2/3 των κριτών του προήλθαν από χώρες του εξωτερικού –κι έτσι παραμένουν μέχρι και σήμερα. Το όνομά του το εμπνεύστηκε συμβολικά από τη θεά Αθηνά, που, όπως ήδη είδαμε, δώρισε (κατά τη μυθολογία) την ελιά στον άνθρωπο.
Ο πρώτος διαγωνισμός έγινε στην Αθήνα. Συμμετείχαν 256 δείγματα ελαιόλαδου από 10 διαφορετικές χώρες (Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Τυνησία, Ιορδανία, Αργεντινή, Γαλλία, Πορτογαλία, Ισραήλ και Σλοβενία), ενώ τη 19μελή επιτροπή απάρτισαν κριτές από 12 χώρες. Τα μέλη της δοκίμασαν και αξιολόγησαν με θέα τον ιερό βράχο της Ακρόπολης, επισκέφθηκαν το μουσείο της Ακρόπολης, ενώ γευμάτισαν και σε μερικά εμβληματικά εστιατόρια της πόλης, ώστε να αποκομίσουν ολοκληρωμένη άποψη για την εγχώρια κουζίνα. Μεγάλος πρωταγωνιστής της τελευταίας, άλλωστε, παραμένει το ελαιόλαδο. Καλύτερο λάδι ανεδείχθη τότε το «TreFórt» του Paolo Bonomelli, από το Veneto της Ιταλίας. Το καλύτερο ελληνικό προήλθε από τη Λέσβο: ήταν το «Όλβια Organic» της Οικογένειας Τζωρτζή, από τις ποικιλίες αδραμυττινή (80%) και κολοβή (20%).
O Διαγωνισμός του 2017 διεξήχθη στη Μεσσηνία, μία από τις σπουδαιότερες ελαιοπαραγωγικές περιοχές, που καλύπτει το 1/3 περίπου της συνολικής ελληνικής παραγωγής. Πιο συγκεκριμένα, στις εγκαταστάσεις του γνωστού ξενοδοχείου «Costa Navarino», με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου. Εδώ συμμετείχαν 295 εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα –156 από Ελλάδα και τα υπόλοιπα από Γαλλία, Ισπανία, Ισραήλ, Ιταλία, Πορτογαλία, Σλοβενία, Τουρκία και Τυνησία– τα οποία δοκίμασαν και αξιολόγησαν 23 κριτές από 11 χώρες. Ως «best of show» βραβεύτηκε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά το «TreFórt», ενώ το Μεγάλο Χρυσό μετάλλιο δόθηκε σε μια ελληνική παραγωγή –στο ελαιόλαδο «39/22 Κορωνέϊκη» από την Αργολίδα, της εταιρείας Great Stories.
Για τη διεξαγωγή της 3ης διοργάνωσης (2018) επιλέχθηκαν οι Δελφοί, με στόχο την ανάδειξη του ιστορικού ελαιώνα της Άμφισσας, μα και τη συνοχή του με τον παγκόσμιας εμβέλειας αρχαιολογικό χώρο του μαντείου. Έτσι, οι κριτές είχαν την ευκαιρία να περπατήσουν το αρχαίο μονοπάτι που συνδέει τους Δελφούς με την παραθαλάσσια Κίρρα, διασχίζοντας το μοναδικής ομορφιάς Δελφικό Τοπίο. Την τελευταία ημέρα, επίσης, φύτεψαν από μία ελιά στον κήπο της οικίας του ποιητή Άγγελου Σικελιανού, υπό την αιγίδα του Δήμου.
Η συμμετοχή δειγμάτων στον Διαγωνισμό του 2018 έφτασε τα 359, με τον αριθμό των διεθνών ελαιόλαδων να ξεπερνά για πρώτη φορά αυτόν των ελληνικών. Επιβεβαιώθηκε έτσι και ο διεθνής χαρακτήρας του διαγωνισμού, αλλά και το δυναμικά ανερχόμενο κύρος του στην παγκόσμια ελαϊκή σκηνή. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν ως καλύτερο του έτους το Palacio de los Olivos από την Ανδαλουσία της Ισπανίας, ενώ ανάμεσα στα ελληνικά διακρίθηκε το Omphacium Organic της Ελαιουργίας Παπαδόπουλος από την Ηλεία, παραγόμενο από τη σπάνια ποικιλία ελιάς νεμουτιάνα.
Για τη διεξαγωγή της 4ης διοργάνωσης (2019) επιλέχθηκε το Ναύπλιο, όπου συνδυάστηκε η ανάδειξη του αργολικού ελαιώνα με την προβολή των αρχαιοτήτων της περιοχής, αλλά και της πανέμορφης πελοποννησιακής πόλης –γι’ αυτό και έλαβε χώρα στο εμβληματικό κτήριο του Βουλευτικού, το οποίο στέγασε κάποτε την πρώτη Βουλή της νεότερης Ελλάδας. Οι κριτές ξεναγήθηκαν στο Ναύπλιο και στο Άργος, δοκίμασαν την τοπική κουζίνα και φυσικά θαύμασαν και την ακρόπολη των Μυκηνών. Συμμετείχαν 364 δείγματα εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου από 14 χώρες (Αργεντινή, Γαλλία, Ισπανία, Ισραήλ, Ιταλία, Κροατία, Μαρόκο, Πορτογαλία, Σαουδική Αραβία, Σλοβενία, Τουρκία, Τυνησία και Χιλή) και ως καλύτερο αναδείχθηκε το Conde de Mirasol από την Κόρδοβα της Ανδαλουσίας, παραγόμενο από ελιά χοχιμπιάνκα. Ως καλύτερο ελληνικό, πάλι, κρίθηκε το One & Olive από τη Μεσσηνία.
Η 5η διοργάνωση διεξήχθη το 2020 στον Πύργο Πετρέζα στα Σπάτα της Αττικής, λόγω πανδημίας. Συμμετείχαν 430 δείγματα εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου από την Ελλάδα και άλλες 17 χώρες (Αλγερία, Αυστραλία, Βραζιλία, Γαλλία, Ισπανία, Ισραήλ, Ιταλία, Κίνα, Κροατία, Λίβανος, Λιβύη, Μαρόκο, Πορτογαλία, Σλοβενία, Τουρκία, Τυνησία). Έκπληξη αποτέλεσε η νίκη του «Xiangyu Coratina» από την Κίνα –προϊόν της εταιρείας Longnan Xiangyu Olive Development, από τη Gansu της περιοχής Longnan. Εκεί έχουν φυτευτεί ελιές της ποικιλίας Κορατίνα από την Τοσκάνη, η οποία θεωρείται η πιο διαδεδομένη ιταλική. Ως καλύτερο ελληνικό ελαιόλαδο κρίθηκε το «Κύκλωπας Αγουρέλαιο» από τον Έβρο (ποικιλία Μάκρης).
Ο 6ος διαγωνισμός έγινε στη Λέσβο το 2021, με τη συμμετοχή 575 δειγμάτων από 24 χώρες. Οι κριτές ξεναγήθηκαν στο κατάφυτο από ελιές νησί του ανατολικού Αιγαίου, επισκέφθηκαν (φυσικά) το Μουσείο Ελαιόλαδου, δοκίμασαν τη σπουδαία τοπική κουζίνα και απόλαυσαν μοσχοβολιστό ουζάκι –μοναδικό ντόπιο προϊόν. Καλύτερο ελαιόλαδο αναδείχθηκε το ιταλικό Il Cavallino Special Edition της εταιρείας Azienda Agricola Il Cavallino di Salvadori από το Λιβόρνο της Τοσκάνης (ποικιλία ελιάς Leccio del Corno). Ως καλύτερο ελληνικό κρίθηκε το Laurel & Flame από την αρχαία Ολυμπία, προϊόν της ποικιλίας Τσαµπιδοελιά. Εκτός Ελλάδας συμμετείχαν η Αλγερία, η Αργεντινή, η Αυστραλία, η Βραζιλία, η Γαλλία, οι Η.Π.Α., η Ιαπωνία, η Ισπανία, το Ισραήλ, η Ιταλία, η Κίνα, η Κροατία, ο Λίβανος, η Λιβύη, το Μαρόκο, η Νέα Ζηλανδία, η Νότια Αφρική, η Ουρουγουάη, η Πορτογαλία, η Σαουδική Αραβία, η Σλοβενία, η Τουρκία και η Τυνησία.
Ο φετινός 7ος διαγωνισμός φιλοξενήθηκε στη Σητεία της Κρήτης, στις αρχές Απρίλη. Την 30μελή (πλέον) κριτική επιτροπή αποτέλεσαν πιστοποιημένοι δοκιμαστές ελαιόλαδου διεθνούς εμβέλειας από την Αργεντινή, την Αυστραλία, τη Βραζιλία, τις Η.Π.Α., την Ισπανία, το Ισραήλ, την Ιταλία, την Κροατία, τη Μεγάλη Βρετανία, την Πορτογαλία, την Τυνησία, τη Χιλή και, φυσικά, την Ελλάδα. Εκπροσωπήθηκαν συνολικά 25 χώρες: Αλγερία, Αργεντινή, Αυστραλία, Βραζιλία, Γαλλία, Ελλάδα, Η.Π.Α., Ισπανία, Ισραήλ, Ιταλία, Κίνα, Κροατία, Κύπρος, Λίβανος, Λιβύη, Μαρόκο, Νότιος Αφρική, Πορτογαλία, Σαουδική Αραβία, Σλοβενία, Τουρκία, Τυνησία και Χιλή.
Ο διαγωνισμός αποτέλεσε σπουδαίο γεγονός για την ευρύτερη περιοχή, μιας κι εδώ η ελιά θεωρείται συνώνυμη της επιβίωσης. Οι κριτές το ευχαριστήθηκαν, αφού ξεναγήθηκαν σε πανέμορφους ελαιώνες, σπουδαία μοναστήρια (με κυριότερο τη Μονή Τοπλού, η οποία είναι και ελαιοπαραγωγός), ενώ περπάτησαν και το Μονοπάτι της Ελιάς με τις πολλές, υπεραιωνόβιες ρίζες.
Την υψηλότερη βαθμολογία απέσπασε το ιταλικό Coratina Maselli της εταιρείας Azienda Agricola Maselli, παραχθέν από την ομώνυμη ποικιλία Κορατίνα, με προέλευση το Μπάρι της Απουλίας. Ολοφάνερη έγινε πάντως και η συνεχόμενη βελτίωση της ποιότητας των ελληνικών ελαιόλαδων, αφού τα μετάλλια που εξασφάλισαν συνολικά έφτασαν στο 61,3% των συμμετοχών, ξεπερνώντας κατά πολύ το προηγούμενο ποσοστό (54,2%). Καλύτερο ντόπιο προϊόν ήταν το Terra Creta Κολυμβάρι της εταιρείας Terra Creta. Το ίδιο ελαιόλαδο ήταν ταυτόχρονα και το κορυφαίο ανάμεσα στα δείγματα από κορωνέικη ποικιλία, το ποσοστό συμμετοχής της οποίας εμφανίζει συνεχή άνοδο: φέτος έφτασε τα 207 δείγματα (από 151 το 2021). Από αυτά, τα δύο προήλθαν από τη Βραζιλία, ένα από τις Η.Π.Α., τρία από το Ισραήλ, ένα από την Κίνα, τρία από την Κύπρο και ένα από το Μαρόκο.
Αυτή τη στιγμή ελαιόλαδο παράγεται σε 58 χώρες του κόσμου. Ωστόσο το 98% της παγκόσμιας παραγωγής προέρχεται από τη λεκάνη της Μεσογείου και το 80% από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πολλές περιοχές του δικού μας τόπου θέλουν, επιδιώκουν και δικαιούνται να λέγονται «Γη της Ελιάς». Όμως το σίγουρο είναι ότι «Γη της Ελιάς» σε πλανητική κλίμακα είναι η Ελλάδα.
Η λίστα με τους μεγάλους νικητές (απέσπασαν διπλό χρυσό μετάλλιο):
– Terra Creta, Ποικιλία: Κορωνέικη 100%, Περιοχή: Κρήτη, Χανιά
–Aprutino Pescarese Sandro di Giacomo, Ποικιλία: Dritta 90%, Intosso 10%, Περιοχή: Αμπρούτσο, Πεσκάρα
–Racemi, Ποικιλία: Coratina 100%, Περιοχή: Απουλία, Μπαρλέττα-Άντρια-Τράνι
–NAI 3.3, Ποικιλία: Coratina 100%, Περιοχή: Δαλματία, Ντούγκι Ότοκ
–Oilalΰ Organic, Ποικιλία: Coratina 100%, Περιοχή: Απουλία, Μπαρλέττα-Άντρια-Τράνι
– Picual Primicia, Ποικιλία: Picual 100%, Περιοχή: Εξτρεμαδούρα, Κάθερες
–Coratina Maselli, Ποικιλία: Coratina 100%, Περιοχή: Απουλία, Μπάρι
–Laconiko Lime, Ποικιλία; Κορωνέικη 100%, Περιοχή: Πελοπόννησος, Λακωνία
–Palacio de los Olivos Picual, Ποικιλία: Picual 100%, Περιοχή: Καστίλη-Λα Μάντσα, Θιουδάδ Ρεάλ
–Horta Real, Ποικιλία: Picual 100%, Περιοχή: Καστίλη-Λα Μάντσα, Τολέδο
–Terra Creta Grand Cru, Ποικιλία: Κορωνέικη 100%, Περιοχή: Κρήτη, Χανιά
–ll Cavallino Biologico, Ποικιλία: Leccio del Corno 40%, Maurino 10%, Frantoio 45%, Lazzero 5%, Περιοχή: Τοσκάνη, Λιβόρνο
– Oro del Desierto Coupage Organic, Ποικιλία: Arbequina 20%, Hojiblanca 20%, Picual 60%, Περιοχή: Ανδαλουσία, Αλμέρια
–Peña Luna Hojiblanca, Ποικιλία: Hojiblanca 100%, Περιοχή: Ανδαλουσία, Μάλαγα
–Almaoliva Arbequino, Ποικιλία: Arbequina 100%, Περιοχή: Ανδαλουσία, Κόρδοβα
–Esencia Andalusí Picual, Ποικιλία: Picual 100%, Περιοχή: Ανδαλουσία, Χαέν
–Oleum Hispania, Ποικιλία: Pajarera 100%, Περιοχή: Ανδαλουσία, Κόρδοβα
–Laconiko Meyer Lemon, Ποικιλία: Κορωνέικη 100%, Περιοχή: Πελοπόννησος, Λακωνία
–Olicastelló, Ποικιλία: Hojiblanca 100%, Περιοχή: Καταλονία, Λέριδα
–El Empiedro, Ποικιλία; Hojiblanca 100%, Περιοχή: Ανδαλουσία, Κόρδοβα
–Oliveira da Serra Lagar do Marmelo, Ποικιλία: Sikitita 80%, Arbosana 15%, Arbequina 5%, Περιοχή: Αλεντέζου, Κάτω Αλεντέζου
-Olympian Myth Robust, Ποικιλία: Κορωνέικη 100%, Περιοχή: Πελοπόννησος, Ηλεία
–Il Riserva Fruttato Verde, Ποικιλία: Bosana 98%, Semidana 2%, Περιοχή: Σαρδηνία, Σάσαρι
–Miceli & Sensat, Ποικιλία: Arbequina 100%, Περιοχή: Σικελία, Παλέρμο
–Vosten Buza, Ποικιλία: Buza 100%, Περιοχή: Ίστρια
–Olive Poem, Ποικιλία: Κορωνέικη 75%, Μυρτολιά 25%, Περιοχή: Πελοπόννησος, Λακωνία
–Gallo Azeite Bio, Ποικιλία: Picual 100%, Περιοχή: Πορτογαλία, Ribatejo
–Il Cavallino Special Edition, Ποικιλία: Leccion del Corno 100%, Περιοχή: Τοσκάνη, Λιβόρνο
–Jòfal, Ποικιλία: Picual 100%, Περιοχή: Μπουσέιτα, Τσαμπαγιεν
–Vandenvero, Hojiblanco, Ποικιλία: Hojiblanca 100%, Περιοχή: Καστίλη -Λα Μάντσα, Θιουδάδ Ρεάλ
–Dono Dorato, Ποικιλία: Coratina 100%, Περιοχή: Απουλία, Μπαρλέττα, Άντρια-Τράνι
–Vatsiko, Ποικιλία: Κορωνέικη 100%, Περιοχή: Πελοπόννησος, Μεσσηνία
Διαβάστε ακόμα:
Η καρδιά της Μεσογειακής Διατροφής χτυπάει στην κορυφαία φάρμα της Κρήτης
