Aπό πού προέρχονται τα προϊόντα που βάζουμε στο τραπέζι μας; Πώς μπορούμε να μάθουμε να τρώμε σωστά και να αφήνουμε μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα; Ποιες φάρμες της Ελλάδας αξίζει να επισκεφθούμε; Πώς θα περάσουν τα παιδιά από το junk food στην πιο υγιεινή διατροφή; Το δίκτυο Open Farm απαντάει σε αυτά και άλλα ενδιαφέροντα ερωτήματα με δράσεις και εκπαίδευση.

20

Η ώρα είναι 5 το απόγευμα. Οι μεγάλες πύλες της κεντρικής λαχαναγοράς είναι ανοιχτές, αλλά ο κόσμος λιγοστός. Το μεγαλύτερο κέντρο τροφίμων στα Βαλκάνια (Ο.Κ.Α.Α.), στα 250 πρατήρια του οποίου συγκεντρώνεται περισσότερο από το 60% των τροφίμων και λαχανικών της χώρας, έχει κατεβάσει ρολά για σήμερα. Ελάχιστοι χώροι έχουν ακόμη κίνηση και ανοιχτές πόρτες. Ένας από αυτούς, η έδρα του δικτύου Οpen Farm, είναι ο προορισμός του μικρού μου ταξιδιού στου Ρέντη. Στεγάζεται εκεί όπου λειτουργούσε το Uberness, το pop up εστιατόριο του Βασίλη Καλλίδη.

Ο χώρος έχει βιομηχανικό ντιζάιν και τα ράφια είναι γεμάτα προϊόντα παραγωγών από όλη την Ελλάδα. Στο μεγάλο μοναστηριακό τραπέζι μια μικρή ομάδα γυναικών κρατάει σημειώσεις ακούγοντας την βοτανολόγο Σοφία Τριάντου να εξηγεί ποια βότανα κάνουν καλό στο πεπτικό σύστημα. Στα αριστερά, μια κουκλίστικη σπιτική κουζίνα, πλήρως εξοπλισμένη και τακτοποιημένη, κάνει τον χώρο ακόμη πιο φιλικό. Κοντά στις βιτρίνες, τα αρωματικά φυτά που μεγαλώνουν μέσα σε μεγάλα τελάρα λάμπουν στον απογευματινό ήλιο και ευωδιάζουν κάνοντάς σε να νομίζεις ότι βρέθηκες στην εξοχή.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(363113)
      ["id"]=>
      int(363113)
      ["title"]=>
      string(47) "410121903_794990462433043_8687671226505259596_n"
      ["filename"]=>
      string(51) "410121903_794990462433043_8687671226505259596_n.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(657233)
      ["url"]=>
      string(100) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/410121903_794990462433043_8687671226505259596_n.jpg"
      ["link"]=>
      string(139) "https://www.travel.gr/food_and_drink/food-culture/mia-anoichti-farma-stoy-renti/attachment/410121903_794990462433043_8687671226505259596_n/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "17"
      ["description"]=>
      string(16) "Photo: Open Farm"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(47) "410121903_794990462433043_8687671226505259596_n"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(363072)
      ["date"]=>
      string(19) "2024-05-02 11:20:20"
      ["modified"]=>
      string(19) "2024-05-02 11:20:28"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1440)
      ["height"]=>
      int(1441)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(108) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/410121903_794990462433043_8687671226505259596_n-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(108) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/410121903_794990462433043_8687671226505259596_n-300x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(300)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(108) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/410121903_794990462433043_8687671226505259596_n-768x769.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(769)
        ["large"]=>
        string(110) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/410121903_794990462433043_8687671226505259596_n-1024x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(1024)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(100) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/410121903_794990462433043_8687671226505259596_n.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1440)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1441)
        ["2048x2048"]=>
        string(100) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/410121903_794990462433043_8687671226505259596_n.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1440)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(1441)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Photo: Open Farm
Photo: Open Farm

«Εκπαιδεύουμε μικρούς και μεγάλους σχετικά με την προέλευση της τροφής και τους βιώσιμους τρόπους κατανάλωσης και συνδέουμε τους καταναλωτές στις πόλεις με τα επισκέψιμα αγροκτήματα και τις μικρές μονάδες μεταποίησης αγροτικών προϊόντων σε όλη την Ελλάδα». Αυτή τη σύνοψη έχω διαβάσει στο web site του δικτύου κι έχω έρθει για να μάθω περισσότερα σχετικά με τις δραστηριότητες της ομάδας που το δημιούργησε. Δεν θα απογοητευτώ. Ο συνομιλητής μου, ο γεωπόνος Παναγιώτης Παπαδόπουλος, είναι επικεφαλής και συνιδρυτής. Εκτός από ευγλωττία και κοινωνικότητα, διαθέτει γνώσεις και μακρόχρονη εμπειρία στον τομέα της βιολογικής γεωργίας και της αγρο-οικολογίας. Οι άλλοι ιδρυτές είναι ο Σπύρος Δοξιάδης, project manager διαδικτυακών υπηρεσιών και ο επιχειρηματίας, Νίκος Βερβερίδης.

«Ξεκινήσαμε το 2019, αλλά στον χώρο δραστηριοποιούμασταν κάποια χρόνια πριν. Η ιδέα ήταν να φέρουμε σε επαφή τους παραγωγούς με τον κόσμο που ζει στην πόλη και έχει ανησυχίες ως προς το τι τρώει, από πού προέρχονται οι τροφές και πώς μπορεί να καλλιεργήσει μόνος του. Ήξερα ότι δεν γνωρίζουν τους παραγωγούς οι άνθρωποι -όχι μόνο στην πρωτεύουσα, αλλά ούτε καν στις κοντινές τους πόλεις. Εγώ είχε τύχει πολλούς από αυτούς να τους ξέρω χάρη στην προηγούμενη δουλειά μου, στον χώρο της βιολογικής καλλιέργειας. Έτσι αρχίσαμε να κάνουμε έρευνα και χαρτογράφηση αγροκτημάτων σε όλη την Ελλάδα -κάτι που ακόμη το συνεχίζουμε. Ήταν καιρός να φέρουμε τους παραγωγούς στο προσκήνιο», λέει ο Παναγιώτης.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(363105)
      ["id"]=>
      int(363105)
      ["title"]=>
      string(23) "20221214_193846-rotated"
      ["filename"]=>
      string(36) "20221214_193846-rotated-1-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(778767)
      ["url"]=>
      string(85) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/20221214_193846-rotated-1-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(115) "https://www.travel.gr/food_and_drink/food-culture/mia-anoichti-farma-stoy-renti/attachment/20221214_193846-rotated/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "17"
      ["description"]=>
      string(16) "Photo: Open Farm"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(23) "20221214_193846-rotated"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(363072)
      ["date"]=>
      string(19) "2024-05-02 11:16:13"
      ["modified"]=>
      string(19) "2024-05-02 11:16:42"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1920)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(86) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/20221214_193846-rotated-1-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(86) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/20221214_193846-rotated-1-225x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(225)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(87) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/20221214_193846-rotated-1-768x1024.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1024)
        ["large"]=>
        string(87) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/20221214_193846-rotated-1-768x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(768)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(88) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/20221214_193846-rotated-1-1152x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1152)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(88) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/20221214_193846-rotated-1-1536x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Photo: Open Farm
Photo: Open Farm

Δύο φορές το χρόνο οι φάρμες της Ελλάδας ανοίγουν τις πόρτες τους

Έτσι, ξεκίνησαν να κατασκευάζουν την αρχική πλατφόρμα με τις ιστορίες των παραγωγών του δικτύου και στη διάρκεια του Covid-19 άρχισαν να φτιάχνουν e-shop και έκαναν webinars. «Εμάς πάντα η πρόθεσή μας ήταν να εκπαιδεύσουμε τον κόσμο της πόλης στο κομμάτι της διατροφής. Εκτός από online πωλήσεις μεμονωμένων προϊόντων κάναμε και καλάθια -ένα είδος φυτικού φαρμακείου με βότανα- και εξηγούσαμε πώς ωφελούν την υγεία και πώς τα χρησιμοποιείς. Τώρα πια εξελίξαμε ένα κανονικό e-shop με προϊόντα όλων των ειδών. Και από τους αρχικούς 100 κωδικούς, έχουμε φθάσει στους 1.000».

Στο τέλος του 2021, υλοποίησαν και την άλλη πολύ ενδιαφέρουσα ιδέα τους: τα «οpen farm days» τα οποία έγιναν θεσμός και πλέον διοργανώνονται δυο φορές το χρόνο. Ο αριθμός των παραγωγών που συμμετέχουν στο δίκτυό τους είναι σημαντικά μεγαλύτερος, καθώς από 60 έχουν φθάσει στους 300. «Δεν ανακαλύψαμε εμείς την ιδέα, υπάρχει στο εξωτερικό εδώ και χρόνια. Εμείς καλούμε τους παραγωγούς του δικτύου να μας δηλώσουν ποια δράση θέλουν να κάνουν στη διάρκεια του διήμερου «οpen farm». Και στην ιστοσελίδα μας υπάρχει booking και το αναλυτικό πρόγραμμα των εκδηλώσεων κάθε φάρμας, λεπτομέρειες για τις εγκαταστάσεις, καθώς και εισιτήρια -αν και σε πολλές περιπτώσεις η επίσκεψη είναι δωρεάν. Κάθε παραγωγός έχει το δικό του πρόγραμμα κι εκείνος αποφασίζει εάν ο κόσμος θα κάνει γευσιγνωσία, μάζεμα καρπών, συμμετοχή σε αγροτικές εργασίες κ.ά.», εξηγεί ο Παναγιώτης.

Οι επόμενες ημερομηνίες είναι 28-29 Σεπτεμβρίου. Οι άνθρωποι οι οποίοι τους ακολουθούν στα social media και ενημερώνονται με newsletters για τις δραστηριότητές τους είναι γύρω στους 15.000. Όχι κι άσχημα για μια νέα εταιρεία που δεν έχει κάνει ποτέ πληρωμένη διαφήμιση.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(363119)
      ["id"]=>
      int(363119)
      ["title"]=>
      string(38) "zelios-sofia-triantou-openfarmdays2021"
      ["filename"]=>
      string(42) "zelios-sofia-triantou-openfarmdays2021.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(467890)
      ["url"]=>
      string(91) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/zelios-sofia-triantou-openfarmdays2021.jpg"
      ["link"]=>
      string(130) "https://www.travel.gr/food_and_drink/food-culture/mia-anoichti-farma-stoy-renti/attachment/zelios-sofia-triantou-openfarmdays2021/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "17"
      ["description"]=>
      string(16) "Photo: Open Farm"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(38) "zelios-sofia-triantou-openfarmdays2021"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(363072)
      ["date"]=>
      string(19) "2024-05-02 11:21:49"
      ["modified"]=>
      string(19) "2024-05-02 11:22:00"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1440)
      ["height"]=>
      int(1439)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(99) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/zelios-sofia-triantou-openfarmdays2021-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(99) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/zelios-sofia-triantou-openfarmdays2021-300x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(300)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(99) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/zelios-sofia-triantou-openfarmdays2021-768x767.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(767)
        ["large"]=>
        string(101) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/zelios-sofia-triantou-openfarmdays2021-1024x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(1024)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(91) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/zelios-sofia-triantou-openfarmdays2021.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1440)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1439)
        ["2048x2048"]=>
        string(91) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2024/05/zelios-sofia-triantou-openfarmdays2021.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1440)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(1439)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Photo: Open Farm
Photo: Open Farm

Ένας χώρος με πολλές δραστηριότητες και σεμινάρια

Ο χώρος όπου βρισκόμαστε μπορεί να μοιάζει ήσυχος σήμερα, ωστόσο άλλες μέρες σφύζει από ζωή. «Το άλλο που κάνουμε εδώ από το 2023, είναι να καλούμε τους παραγωγούς στην Αθήνα για να τους γνωρίσουμε και να οργανώσουμε μαζί τους διάφορες εμπειρίες. Κάνουμε γευσιγνωσίες, ή παρουσιάσεις της δουλειάς τους, και μαγειρεύουμε. Για παράδειγμα, ο Φώτης, ένας παραγωγός μανιταριών από τα Γρεβενά, ήρθε μαζί με την τηγάνα του και κάναμε πολύ ενδιαφέροντα εργαστήρια για τα μανιτάρια. Μετά μαγειρέψαμε για 60 άτομα. Αντίστοιχα events διοργανώνουμε με παραγωγούς λαδιού, μελιού, βοτάνων, ή οινοποιούς -οπότε γίνεται food pairing με τα κρασιά».

Όση ώρα μιλάμε με τον Παναγιώτη, το σεμινάριο της Σοφίας για τα βότανα έχει τελειώσει και η ομάδα έχει ήδη πάει στην κουζίνα για να ετοιμάσει παραδοσιακά κουλουράκια μαστίχας και μετά ένα δροσιστικό ποτό με δυόσμο, χωρίς αλκοόλ, που βοηθάει στην πέψη. Η ακαδημία βοτανολογίας και αρωματοθεραπείας είναι ένας κύκλος από 16 αυτοτελή εργαστήρια που έχουν ως στόχο να βάλουν τα βότανα στην καθημερινή μας ζωή προσφέροντας ευεξία, τόνωση και πρόληψη ασθενειών.

Μετά το θεωρητικό μάθημα γίνεται πρακτική, ώστε οι συμμετέχοντες να καταλάβουν πώς μπορούν να ενσωματώσουν τα βότανα στο φαγητό τους το οποίο μπορεί να γίνει νόστιμο χωρίς τη χρήση άλλων συστατικών -όπως αλάτι, πιπέρι, ζάχαρη.

Το κόστος κάθε δίωρου σεμιναρίου είναι 15 ευρώ/άτομο, με το φαγητό.

Η εκπαίδευση είναι το ήμισυ του παντός

Στο ενεργητικό της ομάδας, εκτός από όλα τα άλλα, υπάρχουν και χιλιάδες ώρες εκπαίδευσης στα σχολεία -κάτι που ξεκίνησε από το 2017. «Μας ενδιαφέρει το πώς διαμορφώνουμε από μικρή ηλικία τους καταναλωτές του αύριο. Εμείς τους λέμε συμπαραγωγούς και τους θεωρούμε εκείνους που θα αλλάξουν τον τρόπο παραγωγής. Στα σχολεία κάνουμε εργαστήρια, μαθήματα για τη σωστή διατροφή, φτιάχνουμε σχολικούς λαχανόκηπους και βοτανόκηπους. Άλλα είναι εβδομαδιαία και άλλα θεματικά. Φιλοξενούμε μαθητές σχολείων και στον χώρο μας.

Αυτό που κάνουμε τώρα, το «Healthy Habits» όπως το ονομάσαμε, συνδυάζει εργαστήρια και ξενάγηση στην αγορά, όπου τα παιδιά μπορούν να δουν από πού έρχονται τα προϊόντα. Θέλουμε να τους δώσουμε ιδέες σχετικά με τη διατροφή τους, ώστε σιγά σιγά να καταργήσουν το junk food. Θέλουμε να καταλάβουν πώς αυτές οι καλές συνήθειες στη διατροφή -και κυρίως στη Μεσογειακή- βοηθούν την υγεία μας και το περιβάλλον, ταυτόχρονα. Δίνουμε επίσης στα παιδιά να δοκιμάσουν διάφορα βότανα -όπως τσάι του βουνού, χαμομήλι, λουίζα, μελισσόχορτο, χωρίς ζάχαρη και μέλι, για να αντιληφθούν τις γεύσεις. Η, ξηρούς καρπούς και σταφίδες, που τους εξηγούμε ότι είναι super foods. Έχουμε κάνει χιλιάδες ώρες εκπαίδευσης -μάλιστα για το 2023 μετρήσαμε 6.000 μαθητές είτε στα σχολεία, είτε εδώ, και πάνω από 1.000 ώρες εκπαίδευσης», καταλήγει ο Παναγιώτης.

Η αισιοδοξία και η θετική του διάθεση είναι μεταδοτικές, παρόλα αυτά δεν μπορώ να μην του κάνω την ερώτηση που μου έρχεται αυθόρμητα: Προλαβαίνουμε να αντιστρέψουμε τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής -ιδιαίτερα όταν αφορά τον αγροτουρισμό και τα αγρο-οικολογικά δίκτυα; Έχει την απάντηση. «Προφανώς χρειάζεται να αλλάξουν οι νομοθεσίες. Ο ΟΗΕ έχει βγάλει τους 17 παγκόσμιους στόχους για τη βιωσιμότητα και η Ευρώπη τους έχει υιοθετήσει και πάει να υλοποιήσει πράσινες πολιτικές. Ωστόσο, θεωρώ πολύ σημαντικό το να καταλάβει ο κάθε καταναλωτής πόση δύναμη έχει. Ειδικά στα παιδιά, στα οποία εμείς δημιουργήσαμε το πρόβλημα που θα κληθούν να λύσουν, πρέπει να δείξουμε από νωρίς τι χρειάζεται να αλλάξει και πώς. Για να το πω μεταφορικά, να φυτέψουμε τα κατάλληλα σποράκια από τώρα».

Info

Διεύθυνση: Κένεντι 1, στη λαχαναγορά του Ρέντη, Τηλ.: 210 4831583, openfarm.gr, facebook.com

Διαβάστε ακόμα:

4 ιδέες για αποδράσεις με αφορμή τις Open Farm Days

Καστοριά: Η Βιολογική Καλλιέργεια της Μηλιάς

Πώς η αλόη μετατράπηκε σε επιχειρηματικό success story για μια οικογένεια στην Κω