Άγονο νησί η Κύθνος (ή Θερμιά από τις θερμές ιαματικές πηγές που έχει) προσπάθησε για αιώνες να κρατήσει το λίγο χώμα του με πάμπολλες ξερολιθιές που είναι διάσπαρτες σε όλο το νησί. Από παλιά καλλιεργούσαν σε μεγάλη έκταση κριθάρι και ελάχιστο σιτάρι, πολλά όσπρια (μαυρομάτικα, κουκιά και ρεβίθια -τα φασόλια τα εισήγαν), λίγα αλλά σε μεγάλη ποικιλία οπωροφόρα δέντρα και λίγα κηπευτικά, ανάμεσά τους και οι φλάσκες μελιτζάνες («φλασκούτες» στην δική τους ντοπιολαλιά). Το νησί παράγει επίσης άφθονο και εκλεκτής ποιότητας θυμαρίσιο μέλι.
Η κτηνοτροφία είναι εντυπωσιακά αναπτυγμένη για ένα τόσο μικρό νησί -εκτρέφονται χοιρινά, αιγοπρόβατα και λίγα βοοειδή. Συνεπακόλουθο είναι η ύπαρξη τυροκομίας κυρίως σε οικιακό επίπεδο (υπάρχει και ένα πιστοποιημένο τυροκομείο). Το «ξινό» (ή «ανάλατο»), ένα λευκό, υπόξινο, μαλακό, ανάλατο τυρί, είναι η βάση μιας σειράς άλλων τυριών. Εμβληματικό τυρί του νησιού είναι το «τρίμμα» ή «τρίφτης» ή «ζυμωτό», ένα τριφτό, πικάντικο, βουτυράτο, υπόξινο τυρί που φτιάχνεται ζυμώνοντας «ξινό» και αλάτι. Από το φρέσκο «τρίμμα» παρασκευάζεται με μακρά διαδικασία η πικάντικη «κοπανιστή». Άλλα τυριά είναι το τοπικό κεφαλοτύρι «τυροβόλι» και η φέτα, που στην πραγματικότητα είναι ένα λευκό τυρί άλμης.
Υπάρχει μεγάλη ποικιλία σε ψωμιά και αρτοποιήματα με βάση κυρίως το κριθάρι: κουλούρες αρωματισμένες με γλυκάνισο, τακάκια (μικρά παξιμάδια) αρωματισμένα με μαστίχα και γλυκάνισο, ο «πούλος» που γίνεται από το ζυμάρι του ψωμιού και γεμίζεται με παστό χοιρινό, Επίσης, πολλές πίτες: το πιταρό (αλμυρή πασχαλινή τυρόπιτα) με φρέσκο τυρί «τρίμμα», αυγά και άνηθο και μερικές φορές αρτυμένη με κανέλα, το «κολόπι» δηλαδή χορτόπιτα, οι «κουκουλόπιτες» με φρέσκο ανάλατο τυρί, αυγά, αλάτι, κρεμμυδόφυλλα από φρέσκα κρεμμυδάκια και κανέλα. Τοπικά ζυμαρικά είναι η «πάστα», σαν κριθαράκι και οι «ζούπες» σαν ταλιατέλες.
Τα φρέσκα ψάρια και τα θαλασσινά κυριαρχούν στις ταβέρνες του νησιού που δείχνει ιδιαίτερη αγάπη στα μικρόψαρα. Χαρακτηριστικά εδέσματα είναι το σφουγγάτο που μοιάζει με τυροκροκέτες και φτιάχνεται από το τυρί «ξινό», αυγά και μερικές φορές άνηθο και μαϊντανό (συνοδεύει το ούζο και το τοπικό απόσταγμα «σούμα» σαν μεζές) τα γεμιστά καλαμαράκια, η στραπατσάδα με κολοκυθάκια και αυγά, το κοκκινιστό κατσικάκι με πατάτες, το «κολόπι» (χορτόπιτα). Το παστέλι, τα αμυγδαλωτά και πολλά γλυκά του κουταλιού χαρακτηρίζουν τη ζαχαροπλαστική της Κύθνου. Τέλος, το «αραντό» που παλιά ήταν μια κρέμα από γάλα, αλεύρι, αλάτι και νερό, και σήμερα γίνεται με σιμιγδάλι, ζάχαρη και κανέλα.
Οι καλύτερες διευθύνσεις για φαγητό
Ταβέρνα Κούτσικος
Οικογενειακό ταβερνάκι με αυλή βουτηγμένη στο πράσινο. Τα μαγειρευτά του είναι ο λόγος να να φύγετε νωρίτερα από την παραλία. Κατσικάκι κοκκινιστό και λεμονάτο, μελιτζάνα Ιμάμ, κοτόπουλο κοκκινιστό, μπάμιες, ρεβίθια φούρνου και ντοματοκεφτέδες που λιώνουν στο στόμα.
Διεύθυνση: Κύθνος, Λουτρά, Τηλ: 2281 031185
Το Στέκι του Ντέτζη
Παραδοσιακό ταβερνάκι σε γραφική πλατεία στην καρδιά της Χώρας. Σερβίρει ψητά και μαγειρευτά. Πολύ ευγενικό προσωπικό.
Διεύθυνση: Κύθνος, Χώρα, Τηλ: 2281 031204, https://el-gr.facebook.com
Mirra
Καλόγουστο all-day μαγαζί δίπλα στη θάλασσα. Με προσεκτικά επιλεγμένες πρώτες ύλες
και μενού που βασίζεται στη μεγάλη γκάμα από αυγά και ομελέτες, την pinsa (παραδοσιακή πίτσα σε λευκή ή κόκκινη εκδοχή με τραγανή ζύμη) και το μπέργκερ. Διαθέτει λίστα κρασιών καλά συνδυασμένη με το μενού.
Διεύθυνση: Κύθνος, Μέριχας, Τηλ: 6947778768, www.facebook.com
Κατερίνα
Γραφική ταβέρνα με ωραία βεράντα και θέα στη θάλασσα και στα Λουτρά. Σερβίρει κυρίως μαγειρευτά φαγητά και ψητά.
Διεύθυνση: Κύθνος, Παραλία Σχοινάρι, Λουτρά, Τηλ: 2281 031418, www.facebook.com
Άριας
Εστιατόριο με ευχάριστο περιβάλλον σε όμορφο γραφικό κολπίσκο. Σερβίρει φρέσκο ψάρι και θαλασσινά.
Διεύθυνση: Κύθνος, Αγία Ειρήνη, Τηλ: 22810-31371, https://el-gr.facebook.com
Μαργιώρα
Εστιατόριο wine-cocktail bar, σε αρχοντικό του 1866. Ο ανακαινισμένος χώρος λειτουργεί από νωρίς το πρωί, και ο σεφ Άρης Ρούσσος, επιμελείται τα μενού που βασίζονται αποκλειστικά στα κυκλαδίτικα προΪόντα. Ενδιαφέροντα πιάτα οι μπουκιές μπακαλιάρου με μους σκορδαλιάς και το φρέσκο ραβιόλι με ανθότυρο Σύρου.
Διεύθυνση: Κύθνος, Χώρα, Τηλ: 2281031809, https://el-gr.facebook.com
Όστρια
Ψαροταβέρνα δίπλα στη θάλασσα και τα καΐκια. Καλοψημένα φρέσκα ψάρια και θαλασσινά από τον κύριο Μανώλη. Πολύ καλή και φιλική εξυπηρέτηση.
Διεύθυνση: Κύθνος, Μέριχας, Μέριχας, Τηλ: 2281 033017, https://el-gr.facebook.com
Αρχιπέλαγος
Ταβερνάκι σε όμορφη τοποθεσία με μαγευτική θέα στη θάλασσα, και σπιτική κουζίνα. Τα υλικά προέρχονται από το νησί και αξίζει να δοκιμάσετε κάποια από τα τοπικά τυριά όπως το τρίμμα και την κοπανιστή. Μην χάσετε τα σφουγγάτα και τη ρεβιθάδα.
Διεύθυνση: Κύθνος,Παναγία Κανάλα, Τηλ: 22810-32380, www.facebook.com
Διαβάστε ακόμα:
Κύθνος: 13 πεζοπορικές διαδρομές στο νησί με την αρχέγονη γοητεία