Στο γραφικό Γαρέφι, σχεδόν 19 χιλιόμετρα βορειοανατολικά των Λουτρών Πόζαρ στο βόρειο τμήμα της Πέλλας, ένα μικρό μεζεδοπωλείο – ουζερί αποθεώνει την μοναδική τοπική γαστρονομία, στην οποία κυριαρχεί η φημισμένη ντόπια πιπεριά -γνωστή και ως «Καρατζοβίτικη». Ο λόγος για τον «Γαρεφιώτη» στην κεντρική πλατεία του χωριού, που με πολύ αγάπη και μεράκι δημιούργησαν και λειτουργούν ο Τάσος Μάρκος και η Δήμητρα Δούλη. Δύο νέα παιδιά που ένωσαν τις ζωές τους και αποφάσισαν να μείνουν μόνιμα στο χωριό.

26

«Η αγάπη και το ενδιαφέρον για τον τόπο μας, καθώς η επιστροφή στις ρίζες μας και στον τόπο καταγωγής μας ήταν ο βασικός λόγος που πήραμε την απόφαση να μείνουμε μόνιμα στο Γαρέφι. Αγαπάμε πολύ το χωριό και γενικότερα αυτόν το τρόπο ζωής. Ρόλο έπαιξαν και κάποιες συγκυρίες, μα κυρίως επικράτησε η επιθυμία μας για ποιότητα ζωής κοντά στους δικούς μας ανθρώπους» λέει ο Τάσος, με την Δήμητρα να συμπληρώνει : «Και οι δυο μας η γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε σε χωριό, όπως οι γονείς μας και οι παππούδες μας. Οπότε τα βιώματα προϋπήρχαν και σε συνδυασμό με την ηρεμία και την ποιότητα ζωής η απόφαση δεν ήταν δύσκολη».

Με δουλειά και όρεξη, το παλιό οικογενειακό καφενείο του Τάσου, μετατράπηκε σε ένα ζεστό και όμορφο μεζεδοπωλείο – ουζερί, με τα ντόπια εδέσματα να έχουν την τιμητική τους. Εξάλλου δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, σε έναν τόπο που θεωρείται «πατρίδα» της φημισμένης «καρατζοβίτικης» πιπεριάς και η μακραίωνη μακεδονίτικη παράδοση είναι ακόμη ζωντανή.

Κυρίαρχη η «καρατζοβίτικη» πιπεριά

Η Δήμητρα έδωσε τη δική της καθοριστική πινελιά στον «Γαρεφιώτη», κυρίως στα πιάτα. Σε αυτό βέβαια την βοήθησε και η πολύτιμη γνώση της πεθεράς της Μαρίας, στην ντόπια κουζίνα, με συνταγές που «κληρονόμησε» από τους παλαιότερους. «Προσαρμοστήκαμε στις ανάγκες της εποχής, προβάλλοντας και προωθώντας την τοπική κουζίνα με κυρίαρχο στοιχείο την πιπεριά μας. Η γνώση των παλαιοτέρων στην παραδοσιακή γαστρονομία είναι σημαντική. Πειραματιστήκαμε με τη βοήθεια της πεθεράς μου και κάπως έτσι γεννήθηκε ο «Γαρεφιώτης» που αποτελεί πλέον κομμάτι του χωριού μας» τονίζει η Δήμητρα.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(181511)
      ["id"]=>
      int(181511)
      ["title"]=>
      string(13) "GAREFIOTHS 09"
      ["filename"]=>
      string(24) "GAREFIOTHS-09-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(714617)
      ["url"]=>
      string(73) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-09-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(100) "https://www.travel.gr/food_and_drink/pella-ena-mezedopoleio-gastronomiko/attachment/garefioths-09-2/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "17"
      ["description"]=>
      string(85) "Κυρίαρχο το μπούκοβο/Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(15) "garefioths-09-2"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(181493)
      ["date"]=>
      string(19) "2023-02-07 11:45:06"
      ["modified"]=>
      string(19) "2023-02-07 11:46:40"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1708)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-09-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-09-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-09-768x1151.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1151)
        ["large"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-09-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(76) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-09-1025x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1025)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(76) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-09-1366x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1366)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Κυρίαρχο το μπούκοβο/Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης
Ντόπιες πιπεριές τουρσί/Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης

Γιατί όμως ξεχωρίζει το μικρό αυτό ουζερί στην «πινέζα» σχεδόν του χάρτη; Αναμφίβολα τα ορεκτικά και τα πιάτα που αποκαλύπτουν το μεγαλείο της ντόπιας παραδοσιακής κουζίνας, αλλά και το γραφικό ζεστό κλίμα δίπλα στο τζάκι, χωρίς υπερβολές, με θέα στην μικρή πλατεία που δεσπόζουν τα αιωνόβια πλατάνια.

Αυτό που θα κάνει τον ουρανίσκο σας να χτυπήσει … «κόκκινο» είναι σίγουρα η παραδοσιακή φασολάδα με χωριάτικα λουκάνικα, η «τιψία» -ταψί με πατάτες και λαχανικά- στην ξυλόσομπα και βέβαια τα τουρσιά από πιπεριές ή λάχανο. Άλλα πιάτα, όλα μαγειρεμένα με τα αγνότερα υλικά από την Δήμητρα, που πρέπει να απολαύσετε σαν βρεθείτε εκεί:

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(181520)
      ["id"]=>
      int(181520)
      ["title"]=>
      string(13) "GAREFIOTHS 15"
      ["filename"]=>
      string(24) "GAREFIOTHS-15-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(641152)
      ["url"]=>
      string(73) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-15-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(100) "https://www.travel.gr/food_and_drink/pella-ena-mezedopoleio-gastronomiko/attachment/garefioths-15-2/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "17"
      ["description"]=>
      string(106) "Φασολάδα με χωριάτικα λουκάνικα/Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(15) "garefioths-15-2"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(181493)
      ["date"]=>
      string(19) "2023-02-07 11:48:41"
      ["modified"]=>
      string(19) "2023-02-07 11:49:14"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1708)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-15-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-15-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-15-768x1151.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1151)
        ["large"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-15-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(76) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-15-1025x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1025)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(76) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-15-1366x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1366)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Φασολάδα με χωριάτικα λουκάνικα/Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης
Πρασοτηγανιά/Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης

-«Βάρσνικ» : Χοιρινό ή μοσχαρίσιο κρέας στο ταψί με πατάτες και ντόπια πιπεριά. Στην τοπική ντοπιολαλιά, «Βάρσνικ» ονομάζεται το καπάκι με το οποίο καλύπτεται το ταψί και το καπάκι με κάρβουνα και στάχτη.

-Ψητές πιπεριές με ψητή μελιτζάνα και κατσικίσιο τυρί στο τηγάνι

-Χωριάτικη μυζήθρα με «καρατζοβίτικες» πιπεριές

-Κεφτεδάκια σε σάλτσα, γεμιστά με ψητή ντόπια πιπεριά

-Χοιρινή τηγανιά με πιπεριές

-Πρασοτηγανιά με το φημισμένο τοπικό πράσο

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(181526)
      ["id"]=>
      int(181526)
      ["title"]=>
      string(13) "GAREFIOTHS 12"
      ["filename"]=>
      string(24) "GAREFIOTHS-12-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(739569)
      ["url"]=>
      string(73) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-12-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(100) "https://www.travel.gr/food_and_drink/pella-ena-mezedopoleio-gastronomiko/attachment/garefioths-12-2/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "17"
      ["description"]=>
      string(46) "Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(15) "garefioths-12-2"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(181493)
      ["date"]=>
      string(19) "2023-02-07 11:50:28"
      ["modified"]=>
      string(19) "2023-02-07 11:51:48"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1708)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-12-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(74) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-12-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-12-768x1151.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1151)
        ["large"]=>
        string(75) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-12-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(76) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-12-1025x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1025)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(76) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFIOTHS-12-1366x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1366)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης
Μπουγιουρντί με μπούκοβο/Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης

Χωριό όπου η παράδοση είναι ζωντανή

Το Γαρέφι είναι από τα λίγα χωριά της Αριδαίας, που διατηρούν σχεδόν ανέπαφο το παραδοσιακό τους χρώμα. Σε αυτό έχει βοηθήσει το γεγονός από τις αρχές του 1990 έχει χαρακτηριστεί «παραδοσιακός οικισμός».

Γύρω από την πλατεία και τα στενά δρομάκια έχουν διασωθεί πολλά σπίτια με την παλιά μακεδονίτικη αρχιτεκτονική. Δίπατα με μεγάλα παράθυρα και την λεγόμενη «πουλάτα». Το μεγάλο μπαλκόνι που χρησίμευε και ως χώρος όπου αποθηκεύονταν προσωρινά και αποξηραίνονταν τα διάφορα προϊόντα της περιοχής, όπως πιπεριές, φασόλια, καλαμπόκι, καπνός. Στο ισόγειο βρίσκονταν αποθηκευτικοί χώροι ή στάβλοι για τα ζώα.

Το χωριό έλαβε την ονομασία του από τον μακεδονομάχο και οπλαρχηγό Κωνσταντίνο Γαρέφη (1874-1906),ο οποίος έχασε τη ζωή του στην περιοχή κατά τον Μακεδονικό Αγώνα. Το μνημείο στην κεντρική πλατεία, είναι αφιερωμένο στον ήρωα. Οι μνήμες εκείνων των γεγονότων είναι ακόμη ζωντανές στο Γαρέφι, μια και ο ντόπιος πληθυσμός συμμετείχε ενεργά στον Μακεδονικό Αγώνα.

Εκτός από τα παλιά σπίτια με τις κεραμοσκεπές και τις πέτρινες βρύσες στους δρόμους, ξεχωρίζουν στο χωριό η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (1811), λόγω της αρχιτεκτονικής της αλλά και της εικονογράφησής της, καθώς και το παρακείμενο πετρόκτιστο καμπαναριό. Όλα αποτελούν αναλλοίωτα δείγματα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής που συμπληρώνουν τη γραφικότητα και την ομορφιά του χωριού.

«Καρατζοβίτικη» όπως … «γαρεφιώτικη» πιπεριά

Το Γαρέφι είναι γνωστό για την καλλιέργεια της «καρατζοβίτικης» πιπεριάς, από την οποία παράγεται το γλυκό καπνιστό πιπέρι και το μπούκοβο. Στην καλλιέργειά της συμβάλλει σημαντικά το μικροκλίμα της περιοχής. Η διαδικασία παραγωγής ολόκληρο τελετουργικό. Όταν λαμβάνει μέρος η μυρωδιά του κάρβουνου και τα αρώματα της πιπεριάς κατακλύζουν το χωριό.

		array(1) {
  [0]=>
  array(5) {
    ["file"]=>
    array(24) {
      ["ID"]=>
      int(181540)
      ["id"]=>
      int(181540)
      ["title"]=>
      string(18) "GAREFI PROMAXOI 12"
      ["filename"]=>
      string(29) "GAREFI-PROMAXOI-12-scaled.jpg"
      ["filesize"]=>
      int(1325178)
      ["url"]=>
      string(78) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFI-PROMAXOI-12-scaled.jpg"
      ["link"]=>
      string(105) "https://www.travel.gr/food_and_drink/pella-ena-mezedopoleio-gastronomiko/attachment/garefi-promaxoi-12-2/"
      ["alt"]=>
      string(0) ""
      ["author"]=>
      string(2) "17"
      ["description"]=>
      string(96) " Το πετρόκτιστο καμπαναριό/Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης"
      ["caption"]=>
      string(0) ""
      ["name"]=>
      string(20) "garefi-promaxoi-12-2"
      ["status"]=>
      string(7) "inherit"
      ["uploaded_to"]=>
      int(181493)
      ["date"]=>
      string(19) "2023-02-07 11:55:22"
      ["modified"]=>
      string(19) "2023-02-07 11:56:34"
      ["menu_order"]=>
      int(0)
      ["mime_type"]=>
      string(10) "image/jpeg"
      ["type"]=>
      string(5) "image"
      ["subtype"]=>
      string(4) "jpeg"
      ["icon"]=>
      string(58) "https://www.travel.gr/wp-includes/images/media/default.png"
      ["width"]=>
      int(1708)
      ["height"]=>
      int(2560)
      ["sizes"]=>
      array(18) {
        ["thumbnail"]=>
        string(79) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFI-PROMAXOI-12-150x150.jpg"
        ["thumbnail-width"]=>
        int(150)
        ["thumbnail-height"]=>
        int(150)
        ["medium"]=>
        string(79) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFI-PROMAXOI-12-200x300.jpg"
        ["medium-width"]=>
        int(200)
        ["medium-height"]=>
        int(300)
        ["medium_large"]=>
        string(80) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFI-PROMAXOI-12-768x1151.jpg"
        ["medium_large-width"]=>
        int(768)
        ["medium_large-height"]=>
        int(1151)
        ["large"]=>
        string(80) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFI-PROMAXOI-12-683x1024.jpg"
        ["large-width"]=>
        int(683)
        ["large-height"]=>
        int(1024)
        ["1536x1536"]=>
        string(81) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFI-PROMAXOI-12-1025x1536.jpg"
        ["1536x1536-width"]=>
        int(1025)
        ["1536x1536-height"]=>
        int(1536)
        ["2048x2048"]=>
        string(81) "https://www.travel.gr/wp-content/uploads/2023/02/GAREFI-PROMAXOI-12-1366x2048.jpg"
        ["2048x2048-width"]=>
        int(1366)
        ["2048x2048-height"]=>
        int(2048)
      }
    }
    ["desc"]=>
    bool(true)
    ["image_position"]=>
    string(6) "center"
    ["image_link_to"]=>
    string(0) ""
    ["open_link_in_new_tab"]=>
    bool(false)
  }
}
Το πετρόκτιστο καμπαναριό/Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης
Μπούκοβο και καπνιστό κόκκινο πιπέρι/Photo: Αλέξανδρος Αβραμίδης

Η φύτευση της πιπεριάς ξεκινάει συνήθως την πρώτη ημέρα του καλοκαιριού (1η Ιουνίου) και η συλλογή της, την 1η Αυγούστου. Ωστόσο, η κόκκινη καυτερή πιπεριά που δίνει το μπούκοβο, περιμένει ανυπόμονα την συλλογή της στις 20 Αυγούστου περίπου, για να ξεκινήσει έτσι τη μαγική της διαδρομή από το κάπνισμα, στο ξηραντήριο, το άλεσμα σε μύλο, φτάνοντας έτσι στην τελική της συσκευασία.
«Είναι ένα προϊόν το οποίο χρήζει προστασίας και ανάδειξης, με την καλλιέργεια του να συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη της περιοχής. Τα τελευταία χρόνια επιτελείται μια προσπάθεια από τοπικούς παραγωγούς ώστε το μοναδικό αυτό προϊόν να ενταχθεί κι επίσημα στη λίστα των προϊόντων ΠΟΠ ώστε να λάβει τη θέση που του αξίζει» επισημαίνει ο Τάσος.

Εάν βρεθείτε στα ξακουστά λουτρά Πόζαρ, αξίζει να ανηφορίσετε προς την πατρίδα της «καρατζοβίτικης» πιπεριάς και τον «Γαρεφιώτη» για μια μοναδική εμπειρία τοπικής γαστρονομίας και απόλαυσης. Περπατήστε στα στενά δρομάκια του χωριού, που θα σας ταξιδέψουν πίσω στο χρόνο, εντρυφήστε στην τοπική παράδοση -με τον ήχο των χάλκινων να κυριαρχούν- και ακούστε ιστορίες για τα παλιά από τους ντόπιους. Στο χωριό θα βρείτε επίσης όμορφους μικρούς και φιλόξενους ξενώνες.

Πληροφορίες

– «Γαρεφιώτης» – Γαρέφι Αλμωπίας – Τηλ. 6971751187

– www.facebook.com/ogarefiotis

Διαβάστε ακόμα:

Κάτι μοναδικό συμβαίνει στα Λουτρά Πόζαρ

Πρόμαχοι Πέλλας: Στο γραφικό χωριό της Αριδαίας, πατρίδα της «μπαχοβίτικης» πιπεριάς

Η «λίμνη των Κύκνων» ζωντανεύει στην Έδεσσα