To πιάτο που αγάπησε μια βραβευμένη συγγραφέας στη Λέσβο, δεν είναι αυτό που φαντάζεστε

Η Yasmin Khan είναι βραβευμένη συγγραφέας, broadcaster και ακτιβίστρια, παθιασμένη να μοιράζεται ανθρώπινες ιστορίες μέσα από το φαγητό. Με αφορμή το νέο της βιβλίο “Ripe figs: Recipes and Stories from the Eastern Mediterranean”, γράφει για τον Guardian, μιλώντας για το ταξίδι της στη Λέσβο, το ελληνικό νησί που τα τελευταία χρόνια φιλοξενεί έναν μεγάλο αριθμό προσφύγων, και με τους οποίους η ίδια μοιράστηκε γεύσεις και ιστορίες.

Η Λέσβος, το τρίτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας, βρίσκεται μόλις 16 μίλια μακριά από τις τουρκικές ακτές. Η μοναδική ομορφιά της σου κόβει την ανάσα. Μεγάλες αμμουδιές, κρυστάλλινα νερά, καταπράσινα βουνά με θεραπευτικές ιαματικές πηγές, αλυκές που φιλοξενούν φλαμίνγκο και άλλα άγρια πουλιά, και πλούσιοι ελαιώνες οπού περισσότερα από έντεκα εκατομμύρια λιόδεντρα παράγουν το νέκταρ του νησιού: το ελαιόλαδο.
Παράλληλα, όμως, στην ιστορία της Λέσβου έχει προστεθεί και μία νέα πτυχή τα τελευταία χρόνια. Η γειτνίαση με την Τουρκία την έχει καταστήσει τον πρώτο σταθμό για πολλούς πρόσφυγες που αναζητούν διαφυγή από τις πολεμικές συγκρούσεις σε χώρες της Ανατολής και φτάνουν στο νησί έχοντας διανύσει στεριά και θάλασσα με κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή. Τα τελευταία έξι χρόνια, 500.000 πρόσφυγες έχουν περάσει από αυτό το νησί –ένας ασύλληπτα μεγάλος αριθμός ανθρώπων σε σχέση με τον μικρό αριθμό των μόνιμων κατοίκων του νησιού.

Η Yasmin Khan επισκέφτηκε το νησί στα πλαίσια της έρευνας για το νέο της βιβλίο, το οποίο εξερευνά την έννοια των συνόρων και της ταυτότητας στον 21ο αιώνα, αλλά και πώς η μεταβαλλόμενη γαστρονομική κουλτούρα της ανατολικής Μεσογείου αντανακλά την ευρύτερη ιστορία της μετανάστευσης. Η ίδια χαρακτηρίζει το ταξίδι της στη Λέσβο όμορφο και, ταυτόχρονα, συγκλονιστικό.
«Φυσικά και γεύτηκα τοπικές λιχουδιές και σπεσιαλιτέ. Επιπλέον όμως μαγείρεψα και έφαγα με πρόσφυγες, πολλοί από τους οποίους ζούσαν σε ασφυκτικά γεμάτα κέντρα υποδοχής προσφύγων και οι οποίοι συγκεντρώνονταν στις πολυάριθμες πρωτοβουλίες εθελοντών για να μοιραστούν ένα γεύμα και λίγες στιγμές παρηγοριάς. Η κουβέντα για το φαγητό τους προσέφερε μια ευχάριστη διέξοδο. Γύρω από το ίδιο τραπέζι μιλούσαμε για τις γεύσεις της Συρίας, του Αφγανιστάν, του Ιράν και του Ιράκ, και για μικρά θαύματα όπως το μπαχάρι, το σουμάκ και το χαλέπικο πιπέρι, ανταλλάσσοντας συνταγές για αγαπημένα πιάτα και αναπολώντας γεύματα που μοιραστήκαμε με φίλους και συγγενείς υπό άλλες, πιο χαρούμενες συνθήκες», λέει η ίδια.
Και συνεχίζει: “Τα βράδια, συχνά δειπνούσα στο Reem, ένα εστιατόριο που στήθηκε στην πρωτεύουσα της Μυτιλήνης από έναν γιατρό από τη Συρία που βρέθηκε παγιδευμένος στο νησί, τον Mahmud Talli. Το Reem σερβίρει παραδοσιακά πιάτα της Συρίας, όπως φαλάφελ, χούμους και μπακλαβά, σε τουρίστες, εθελοντές, ντόπιους και πρόσφυγες. Κάθε φορά έπαιρνα το ίδιο πιάτο, κοτόπουλο σχάρας, μαριναρισμένο σε ζεστά μπαχαρικά και με την χαρακτηριστική αψάδα της μελάσας ροδιού. Όταν επέστρεψα στο σπίτι μου στο Λονδίνο, δημιούργησα μια εκδοχή αυτού του πιάτου που πάντα με γυρίζει πίσω στις όμορφες ακτές της Λέσβου, θυμίζοντάς μου πως η κουλτούρα του φαγητού είναι σαν μια γλώσσα που εξελίσσεται συνεχώς και αφηγείται την ιστορία των ανθρώπων. Ο άνθρωπος ταξιδεύει από την πρώτη στιγμή της ύπαρξής του και το φαγητό είναι ένα από τα μεγαλύτερα δώρα που κουβαλά μαζί του στα επίπονα ταξίδια του”.