Περνώντας τις βαριές ξύλινες πόρτες του δεν θα «ταξιδέψετε» μόνο πίσω στο χρόνο, και στη συναρπαστική ιστορία των φημισμένων μοσχάτων κρασιών της Σάμου, αλλά θα έχετε την ευκαιρία για μία μοναδική εμπειρία οινογευσίας σε μερικά από τα καλύτερα του ειδους που κυκλοφορούν παγκοσμίως.
Το Μουσείου Οίνου του Ενιαίου Οινοποιητικού Συνεταιρισμού (ΕΟΣ) Σάμου, είναι από τα πλέον εντυπωσιακά που λειτουργούν σήμερα στην Ελλάδα. Στους προσεγμένους χώρους του, η παραδοσιακή καλλιέργεια, η οινοποίηση και η παλαίωση «ζωντανεύουν» μέσα από μοναδικά εκθέματα που ξεδιπλώνουν την ιστορία του φημισμένου σαμιώτικου κρασιού -από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας- βοηθώντας σας να αντιληφθείτε απόλυτα, γιατί είναι ονομαστό σε όλον τον κόσμο.
Το μουσείο στεγάζεται σε ένα υπέροχο πέτρινο κτίριο του 19ου αιώνα, το οποίο λειτουργούσε και πριν την ίδρυση του ΕΟΣ Σάμου (1934) ως οιναποθήκη και αργότερα ως βαρελοποιείο. Η οργανωμένη διαδρομή στο εσωτερικό του, περιγράφει -μέσω των εκθεμάτων- όλη την ιστορική, κοινωνική και πολιτιστική διαδρομή του σαμιώτικου κρασιού.
Η περιήγηση ξεκινάει με παρουσίαση των παραδοσιακών ορεινών αμπελώνων -έχει φυτευτεί ένας κανονικός αμπελώνας σε πεζούλες ξερολιθιάς- με τη χειρωνακτική εργασία, τον τρυγητό και το πατητήρι. Στη συνέχεα παρουσιάζονται τεχνικές οινοποίησης και παλαίωσης, στις εντυπωσιακές μεγάλες ξύλινες οινοδεξαμενές, που ακολουθούσαν τον προηγούμενο αιώνα.
Στους υπόλοιπους χώρους θα δείτε συλλεκτικές φιάλες, παλαιές φωτογραφίες και στοιχεία καταγραφής της παραγωγής, τα σκεύη και εργαλεία βαρελοποιίας, παλαιά μηχανήματα οινοποίησης καθώς και μια σειρά βραβεύσεων και διακρίσεων, συγκαταλέγονται στα εκθέματα. Οι ξεναγοί θα σας δώσουν κάθε πληροφορία και θα σας λύσουν κάθε απορία, για το πως φτάνει στο ποτήρι σας ένα από τα πλέον καλύτερα και αρχαιότερα κρασιά στον κόσμο.
Το tour στο Μουσείο Οίνου ολοκληρώνεται στο χώρο με τις τεράστιες ξύλινες δεξαμενές (χωρητικότητας έως 80 τόνους) που ήταν σε χρήση μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες, εκεί που λαμβάνουν μέρος οινογευστικές δοκιμές των φημισμένων κρασιών του ΕΟΣ Σάμου. Μια μοναδική εμπειρία ακόμη και για εκείνους που δεν έχουν εμπειρία ή γνώσεις γύρω από το κρασί. Απλά ακολουθήστε τις οδηγίες : Φέρτε το ποτήρι στη μύτη σας, προκειμένου να αισθανθείτε τα αρώματα. Στη συνέχεια ανακινήστε ελαφρά το ποτήρι ώστε να αυξήσετε την ένταση των αρωμάτων. Βάλτε το κρασί το στόμα σας και απολαύστε το αργά, χωρίς να βιαστείτε να το καταπιείτε, αφήνοντας τους γευστικούς κάλυκες να δράσουν. Να θυμάστε πως το καλό κρασί αφήνει γεύση και αρωματική αίσθηση, ακόμη και όταν πια δεν υπάρχει στο στόμα. Και αυτό το πετυχαίνουν τα κρασιά της Σάμου, όπως το συλλεκτικό «Samos 1963». Ένα παλαιωμένο, εδώ 59 χρόνια, απολαυστικό και γεμάτο αρώματα γλυκό κρασί, χαρακτηριστικό δείγμα του φοβερού δυναμικού παλαίωσης των μοσχάτων της Σάμου.
Το Μουσείο Οίνου λειτουργεί στους χώρους του κεντρικού οινοποιητικού συγκροτήματος, στο Μαλαγάρι Σάμου και στην παραλιακή λεωφόρο της πρωτεύουσας του νησιού. Στην είσοδο λειτουργεί πωλητήριο όπου μπορείτε να προμηθευτείτε τα φημισμένα κρασιά. Στην ιστοσελίδα του ΕΟΣ Σάμου μπορείτε να κλείσετε θέσεις για τις οργανωμένες περιηγήσεις (διάρκεια 45’) που πραγματοποιούνται καθημερινά στο μουσείο καθώς και τις οινογευστικές δοκιμές.
Κρασί με ιστορία
H σχέση της Σάμου με το κρασί χάνεται στα βάθη του χρόνου. Σύμφωνα με τη μυθολογία ο ίδιος ο θεός των αμπελιών και του κρασιού Διόνυσος, δίδαξε την αμπελοκαλλιέργεια και την παραγωγή κρασιού στους ντόπιους όταν αυτοί τον βοήθησαν να εξοντώσει τις Αμαζόνες, οι οποίες είχαν βρει καταφύγιο στο νησί. Ο Ιπποκράτης και Γαληνός, κορυφαίοι Έλληνες ιατροί της αρχαιότητας, κάνουν αναφορά στα συγγράμματά τους στις ευεργετικές ιδιότητες του κρασιού της Σάμου.
Στο διάβα των αιώνων, από την αρχαιότητα, τα βυζαντινά χρόνια, την οθωμανική κυριαρχία και τους πολέμους ανεξαρτησίας έως την Ένωση με την Ελλάδα το 1912, η αμπελουργία και η οινοποιεία σημάδεψαν καθοριστικά την τοπική ιστορία και κοινωνία της Σάμου, κάτι που συνεχίζεται έως τις μέρες μας.
Σήμερα τα 25 αγγίζουν τα «κρασοχώρια» σε όλο το νησί, που ασχολούνται συστηματικά με την αμπελοκαλλιέργεια, σε παραδοσιακές αναβαθμίδες ξερολιθιάς, «πεζούλες» όπως τις αποκαλούν οι ντόπιοι, σε μεγάλο υψόμετρο και μεγάλη εδαφική κλίση περιμετρικά του βουνού Άμπελος. Ονομασία βέβαια όχι τυχαία, που την συναντάμε και στην αρχαιότητα. Το μυστικό «κρύβεται» στο μεγάλο υψόμετρο, το έδαφος και τους δροσερούς θαλασσινούς ανέμους τα καλοκαίρια.
Η πλέον γνωστή ποικιλία που παράγει το νησί είναι το «μοσχάτο», το οποίο πήρε την ονομασία αυτή επειδή το άρωμά του θυμίζει το αντίστοιχο των λουλουδιών της Σάμου κάθε άνοιξη. Είναι γνωστό ως μοσχάτο λευκό, ενώ πολλοί το αποκαλούν και μοσχούδι. Σήμερα καταλαμβάνει το 97% της παραγωγής και θεωρείται από τα καλύτερα κρασιά στον κόσμο, καθώς οι κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί ευνοούν την ανάπτυξη των αμπελώνων και έχει υπέροχη γεύση.
Το «Μοσχάτο Σάμου» έχει υψηλή αναγνωρισιμότητα σε όλο τον κόσμο και έχει ταυτίσει απόλυτα το όνομά του με τη γεωγραφική του προέλευση, όπως συμβαίνει με τις πιο εκλεκτές διεθνώς ποικιλίες. Για αυτούς τους λόγους, το σαμιώτικο κρασί διαθέτει μια από τις παλαιότερες κατοχυρώσεις ελεγχόμενης ονομασίας προέλευσης της Ευρώπης (ΠΟΠ) και δικαιούται να κυκλοφορεί διεθνώς μόνο με το όνομα «Samos».
Το «Samos» παράγεται από το ομώνυμο σταφύλι της περίφημης ποικιλίας «Άσπρο Μοσχάτο Σάμου», που καλλιεργείται σε παραδοσιακές πεζούλες ξερολιθιάς, μέχρι του ύψους των 900 μέτρων και με ελεγχόμενη, χαμηλή στρεμματική απόδοση.
Το άρωμα του Μοσχάτου Σάμου είναι πλούσιο όσο και ισορροπημένο. Εκφράζεται με μια συγκεκριμένη, σύνθετη αρωματική εικόνα, την οποία συναπαρτίζουν πολλά αρωματικά χαρακτηριστικά. Σε αυτά κυριαρχούν φρούτα και άνθη και πιο συγκεκριμένα, το φρέσκο σταφύλι, τα άνθη της πορτοκαλιάς και τα ροδοπέταλα. Ωστόσο, περισσότερο από όλα, εκφράζουν τα πρωτογενή αρώματα του σταφυλιού.
ΕΟΣ Σάμου : Δύναμη στην παραγωγή
Ο ΕΟΣ Σάμου είναι ένας από τους παλαιότερους συνεταιρισμούς της Ελλάδας και συγκαταλέγεται μεταξύ των 10 μεγαλύτερων οινοποιείων της χώρας. Ιδρύθηκε το 1934, μετά από κινητοποίηση των αμπελουργών του νησιού, αποδεικνύοντας -88 χρόνια μετά- πως η εκείνη η «ένωση» των αμπελουργών αποδείχθηκε επιλογή στρατηγικής σημασίας τόσο για τη διατήρηση της αμπελοκαλλιέργειας στο νησί όσο και για την προστασία της παραγωγής και του εισοδήματος των ντόπιων παραγωγών. Σήμερα ο ΕΟΣ Σάμου, αριθμεί 2.200 φυσικά μέλη.
Όλα αυτά τα χρόνια ο ΕΟΣ Σάμου συλλέγει, οινοποιεί και εμπορεύεται το σύνολο σχεδόν της παραγωγής του νησιού. Οι εκλεκτοί οίνοι από «άσπρο μοσχάτο» παράγονται στα δύο υπερσύγχρονα οινοποιεία που διαθέτει, στο Μαλαγάρι -στην πρωτεύουσα του νησιού- και στο Καρλόβασι, συνολικής χωρητικότητας 20.000 τόνων. Τα κρασιά που παράγονται από τον ΕΟΣ Σάμου είναι γλυκά, ημίξηρα και ξηρά.
Η μέση ετήσια παραγωγή είναι κατά μέσο όρο 5 εκατομμύρια λίτρα και οι εξαγωγές ανέρχονται στο 70% της παραγωγής. Το Μοσχάτο κρασί της Σάμου ταξιδεύει σε χώρες όπως η Γαλλία, ο Καναδάς, οι Η.Π.Α, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ελβετία, η Ιταλία, η Ολλανδία, Σουηδία, η Κύπρος, η Αυστραλία, η Δανία, η Τσεχία, η Φινλανδία και η Κίνα, η Ουγγαρία, η Ρουμανία κ.α. Νέες αγορές προστίθενται κατ’ έτος στο σύνολο των 25 χωρών εξαγωγής.
Δεν είναι τυχαίες οι εκατοντάδες διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς και εκθέσεις για τα κρασιά της Σάμου. Η πρώτη βράβευση έλαβε μέρος το 1937 με τη λίστα των διεθνών τιμητικών απονομών και διακρίσεων να είναι ανεξάντλητη από τότε.
Τα τελευταία χρόνια ο ΕΟΣ Σάμου επενδύει σε τεχνολογία και τεχνογνωσία, συνδυάζοντάς τα αρμονικά με την παράδοση της αμπελοκαλλιέργειας και την οινοποίηση, ενώ διαθέτει πιστοποιήσεις κατά ISO και HACCP. Παράλληλα από το 2016 ξεκίνησε η στρατηγική συμμαχία με τα «Ελληνικά Κελάρια Οίνων», κίνηση που ενισχύει την εμπορική εξέλιξη του πολυβραβευμένου σαμιώτικου κρασιού και την εμπορία του σε εγχώριες και διεθνείς αγορές.
