Ο φημισμένος Σαμιώτικος οίνος είναι ο καλύτερος «πρεσβευτής» των ελληνικών κρασιών στο εξωτερικό. Το αποκαλούμε «Μοσχάτο Σάμου» αντί για «Λευκό Μοσχάτο», καθώς η ποικιλία αυτή είναι ταυτισμένη με το γραφικό νησί του ανατολικού Αιγαίου. Αυτό βέβαια όχι άδικα μιας και το Μοσχάτο, γνωστό και ως Μοσχούδι ή Μοσχοστάφυλο, καλλιεργείται εδώ και χιλιετίες στο νησί, αποτελώντας αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας, της παράδοσης και της οινικής κουλτούρας της Σάμου και βέβαια τον καλύτερο πρεσβευτή της, σε όλο τον κόσμο.
Ο μύθος θέλει τον Διόνυσο, θεό των αμπελιών και του κρασιού, όταν οι Σάμιοι τον βοήθησαν να νικήσει τις Αμαζόνες, να τους χαρίζει το μοσχάτο, μαθαίνοντάς τους την αμπελοκαλλιέργεια και την παραγωγή κρασιού. Από αυτό το σταφύλι, με τις μικρές ρώγες και την πλούσια γεύση, παράγεται αιώνες τώρα το φημισμένο «Λευκό Μοσχάτο», το οποίο λέγεται πως ονομάστηκε έτσι, επειδή το άρωμά του θυμίζει το αντίστοιχο των λουλουδιών του νησιού κάθε άνοιξη.
Στο διάβα των αιώνων, από την αρχαιότητα, τα βυζαντινά χρόνια, την οθωμανική κυριαρχία και τους Πολέμους Ανεξαρτησίας έως την Ένωση με την Ελλάδα το 1912, η αμπελουργία και η οινοποίηση του Λευκού Μοσχάτου σημάδεψαν καθοριστικά την τοπική ιστορία και κοινωνία της Σάμου, κάτι που συνεχίζεται έως τις μέρες μας.
Σήμερα, το «Μοσχάτο Σάμου» είναι διάσημο σε όλο τον κόσμο και έχει ταυτίσει απόλυτα το όνομά του με τη γεωγραφική του προέλευση, όπως συμβαίνει με τις πιο εκλεκτές διεθνώς ποικιλίες. Για αυτούς τους λόγους, το σαμιώτικο κρασί διαθέτει μια από τις παλαιότερες κατοχυρώσεις Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και δικαιούται να κυκλοφορεί διεθνώς μόνο με το όνομα «Samos». Με λαμπερό ανοιχτοκίτρινο χρώμα και πρασινωπές ανταύγειες, και ισορροπώντας υπέροχα μεταξύ ξηρού και γλυκού, το Samos εκφράζεται με μια συγκεκριμένη, σύνθετη γευστική εικόνα, με πολλά αρωματικά χαρακτηριστικά. Σε αυτά κυριαρχούν φρούτα και άνθη και πιο συγκεκριμένα, το φρέσκο σταφύλι, τα άνθη της πορτοκαλιάς και τα ροδοπέταλα. Επικρατεί, ωστόσο, το σταφύλι με τα πρωτογενή αρώματά του. Αν και στην επίγευση αφήνει μια ανεπαίσθητη γλύκα, η φυσιολογική φρεσκάδα του σταφυλιού υπερτερεί και δημιουργεί ένα εξαιρετικά αρμονικό σύνολο.
Το μυστικό της επιτυχίας
Η επιτυχία του Samos δεν οφείλεται μόνο στην ποιότητα του σταφυλιού που καλλιεργείται σε παραδοσιακές πέτρινες αναβαθμίδες –πεζούλες, που είναι διάσπαρτες στα ορεινά του νησιού αγγίζοντας τα 900 μ. υψόμετρο, αλλά κυρίως στην αγάπη και το πάθος των αμπελουργών του νησιού, που συνεχίζουν με το ίδιο μεράκι -αιώνες τώρα- να καλλιεργούν και να παράγουν το δημοφιλές κρασί, που ξεχωρίζει για το πλούσιο όσο και ισορροπημένο του άρωμα.
Σήμερα, είναι περίπου 25 τα «κρασοχώρια» σε όλο το νησί, που ασχολούνται συστηματικά με την αμπελοκαλλιέργεια, σε παραδοσιακές αναβαθμίδες ξερολιθιάς, «πεζούλες» όπως τις αποκαλούν οι ντόπιοι, σε μεγάλο υψόμετρο και μεγάλη εδαφική κλίση περιμετρικά του βουνού Άμπελος. Ονομασία βέβαια όχι τυχαία, που την συναντάμε και στην αρχαιότητα. Το μυστικό κρύβεται στο μεγάλο υψόμετρο, το έδαφος και τους δροσερούς θαλασσινούς ανέμους τα καλοκαίρια. Ο αμπελώνας του μοσχάτου απλώνεται και στις πλαγιές του όρους Κέρκη (1.443 μ.) στο δυτικό μέρος του νησιού. Το κλίμα του νησιού είναι τυπικά μεσογειακό. Οι υψομετρικές διαφορές του αμπελώνα στη Σάμο είναι μεγάλες, καθώς υπάρχουν αμπελώνες από τα πεδινά, έως τα 800-900 μ., κάτι που έχει έντονη επίδραση στα αρωματικά χαρακτηριστικά των παραγόμενων κρασιών, με τυπικότερα ίσως δείγματα, αυτά των ημιορεινών περιοχών.
Παγκόσμιος «πρεσβευτής»
Έως το 2016 αποκλειστικός παραγωγός του κρασιού ήταν η Ένωση Οινοποιητικών Συνεταιρισμών Σάμου, από τους παλαιότερους και μεγαλύτερους στην Ελλάδα, που έως σήμερα έχει αποσπάσει δεκάδες διακρίσεις και βραβεία. Τα κρασιά που παράγονται από τον Ενιαίο Οινοποιητικό Αγροτικό Συνεταιρισμό Σάμου είναι γλυκά, ημίξηρα και ξηρά. Τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιούνται στο νησί και ιδιωτικά Οινοποιεία, πετυχαίνοντας την εξαγωγή του 80% της συνολικής ετήσιας παραγωγής του νησιού με το Samos να είναι το πλέον γνωστό ελληνικό κρασί στο εξωτερικό και να συμπεριλαμβάνεται στον κατάλογο με τους κορυφαίους οίνους παγκοσμίως. Το Μοσχάτο κρασί της Σάμου ταξιδεύει σε χώρες όπως η Γαλλία, ο Καναδάς, οι Η.Π.Α, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ελβετία, η Ιταλία, η Ολλανδία, Σουηδία, η Κύπρος, η Αυστραλία, η Δανία, η Τσεχία, η Φινλανδία, η Κίνα, η Ουγγαρία, η Ρουμανία κ.α. Νέες αγορές προστίθενται κατ’ έτος στο σύνολο των 25 χωρών εξαγωγής.
Οι άλλες ποικιλίες
To Μοσχάτο Σάμου κυριαρχεί ως ποικιλία στο νησί, καθώς καλύπτει το 95% από τα συνολικά 18.000 περίπου στρέμματα, ενώ στο υπόλοιπο 5% των αμπελώνων του νησιού καλλιεργούνται το Φωκιανό, ως κόκκινος οίνος, καθώς και τα γνωστά Ρητινό και Αυγουστιάτης. Το Φωκιανό προέρχεται από την Μικρά Ασία και είναι γνωστό επίσης και ως Σαμιώτικο ή Δαμάσκηνο. Από αυτό παρασκευάζονται ερυθροί οίνοι αρκετά καλής ποιότητας, που χαρακτηρίζονται από μέτριο αλκοολικό τίτλο, μέτρια οξύτητα και χρώμα. Το Ρητινό είναι μια ερυθρή ποικιλία, με κρασί υψηλού αλκοολικού τίτλου, καλής οξύτητας και μέτριο χρώμα. Τέλος, ο Αυγουστιάτης ανήκει σε μια ομάδα πολύ σπάνιων ελληνικών ποικιλιών, που καλλιεργούνται σε μικρή έκταση, από λίγους οινοπαραγωγούς, αλλά με εντυπωσιακά αποτελέσματα υψηλής ποιότητας. Είναι μια ερυθρή ποικιλία αμπέλου, η οποία δίνει κυρίως ξηρά κρασιά, με βαθύ, ζωηρό, σκούρο κόκκινο χρώμα και έντονα αρώματα ώριμων κόκκινων φρούτων και μεσογειακών βοτάνων.
Επισκέψιμα Οινοποιεία
Σήμερα, λειτουργούν στη Σάμο εννέα οινοποιεία, τα οποία είναι επισκέψιμα για το κοινό προσφέροντας μοναδικές εμπειρίες οινογευσίας. Ο Ενιαίος Οινοποιητικός Συνεταιρισμός (ΕΟΣ) Σάμου, λειτουργεί δύο μεγάλα οινοποιεία, ένα στο Μαλαγάρι, στην πόλη της Σάμου, και ένα στο Καρλόβασι (samoswine.gr/Τηλ: 2273087510). Στο Καρλόβασι και την ευρύτερη περιοχή έχουν τις εγκαταστάσεις τους τα οινοποιεία Nopera (noperawine.com/Τηλ: 6987083307), Βακάκη (vakakiswines.gr/Τηλ. 6944941118) και Κωστάκη (www.kostakiwinery.gr/Τηλ: 6958185480). Στην κεντρική Σάμο, στο χωριό Μυτιληνιοί λειτουργεί το οινοποιείο Χατζηιωάννου (hatziioannou-wines.gr, Τηλ: 6948302477), ενώ στο ορεινό χωριό Σταυρινήδες το μικρό οινοποιείο της οικογένειας Ελευθερίου (Τηλ: 6932320353). Στον Μαραθόκαμπο επίσης, βρίσκεται το οινοποιείο Κουτσοδόντη (coutsodontiswinery.gr/Τηλ: 6986502669). Κοντά στο χωριό Βουρλιώτες άνοιξε τις πύλες του το οινοποιείο Metaxa Liknon (metaxa.com/Τηλ: 6956202709).
Μπορείτε να επισκεφθείτε τα οινοποιεία της Σάμου κατόπιν συνεννόησης, ώστε να έχετε μια μοναδική ευκαιρία απόλαυσης των παραγόμενων οίνων του νησιού. Στον οδηγό «Ψηφιακές Διαδρομές Σαμιακού Οίνου» θα βρείτε πληροφορίες για την οργανωμένη διαδρομή «Οινοποιεία» (samoswineroutes.gr).
Πληροφορίες:
Διαβάστε ακόμα:
Σάμος: Μια υποψήφια Master of Wine, μια συνάντηση πολιτισμών και η πρώτη εμφιάλωση
Σάμος & Οίνος: Μια ξενάγηση σε έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες του Σαμιώτικου πολιτισμού
Δυτική Σάμος: Μεγάλες παραλίες, πυκνά δάση και η τέχνη της ξυλοναυπηγικής
