Όταν ο Σαρλ-Εντουάρ Ζανρέ, γνωστός ως Λε Κορμπυζιέ, βρέθηκε νεκρός στη θάλασσα κοντά στις ακτές του Καπ Μαρτέν (Cap Martin) στη νότια Γαλλία, η τοπική εφημερίδα έγραψε ότι ο αρχιτέκτονας ήταν ο παραθεριστής με το χειρότερο κατάλυμα στην Κυανή Ακτή.
Αυτό ήταν εν μέρει αλήθεια: σε αυτό τον τόπο με τις πολυτελείς βίλες, ο πατέρας της σύγχρονης αρχιτεκτονικής περνούσε τα καλοκαίρια του σε ένα ξύλινο σπιτάκι λίγων τετραγωνικών μέτρων. Ωστόσο, ο αρχιτέκτονας θα διαφωνούσε. «Έχω ένα château στην Κυανή Ακτή…» έλεγε, «είναι εντυπωσιακά άνετο και γλυκό».
Η τοποθεσία είναι εντυπωσιακή. Το Καπ Μαρτέν είναι μια βραχώδης περιοχή περίπου ενάμιση χιλιόμετρο μακριά από το Μόντε Κάρλο. Η καλύβα βρίσκεται σε μια λωρίδα γης μεταξύ της θάλασσας και των γραμμών του τρένου, με θέα στη θάλασσα και την ακτή και από τις δύο πλευρές. Ελάχιστοι από όσους εντοπίζουν την καλύβα από το παραλιακό μονοπάτι (που έχει μετονομαστεί σε Μονοπάτι Λε Κορμπυζιέ) θα φαντάζονταν ότι αυτό το ‘παράσπιτο’ έχει σχεδιαστεί από έναν από τους εκφραστές του κινήματος του μπρουταλισμού στην αρχιτεκτονική, που χαρακτηρίζεται από έντονη γραμμικότητα και εκτεταμένη χρήση του σκυροδέματος. Χτισμένο σε μια απότομη πλαγιά ανάμεσα σε άκανθα και ευκάλυπτους, θυμίζει ξύλινη καλύβα στον Καναδά. Η μία και μόνη πόρτα οδηγεί σε έναν στενό διάδρομο με τον αριστερό τοίχο ζωγραφισμένο. Πίσω από μία συρόμενη πόρτα βρίσκεται το κυρίως (και μοναδικό) δωμάτιο.
Η μεγαλοφυία του Λε Κορμπυζιέ βρίσκεται στις λεπτομέρειες. Πίσω από τα ξύλινα παντζούρια, τρία παράθυρα ανοίγουν στον βράχο πίσω από το σπίτι, στα δέντρα αριστερά, και στη θάλασσα μπροστά. Τα παντζούρια είναι τοποθετημένα κάθετα – το μισό είναι καθρέφτης για επιπλέον φως, το υπόλοιπο είναι ζωγραφισμένο. Τα χτιστά ξύλινα έπιπλα είναι σχεδιασμένα από τον ίδιο, όπως κι ένα ζευγάρι σκαμπό φτιαγμένα από καφάσια ουίσκι. Υπάρχει ένας μικροσκοπικός νιπτήρας, μία τουαλέτα πίσω από μια κουρτίνα και βουαλά! Το καλοκαίρι ο αρχιτέκτονας αντάλλαζε το ρετιρέ του στο Παρίσι για αυτό το μέρος, τα κουστούμια του και το παπιγιόν-σήμα κατατεθέν του με σορτς και παλιές εσπαντρίγιες.
Παρότι φαίνεται απλή και ρουστίκ, η καλύβα σχεδιάστηκε σύμφωνα με τις αρχές της φιλοσοφίας “modulor” του αρχιτέκτονα, που βασίζεται στις ανθρώπινες αναλογίες.
Για 18 χρόνια, ο Λε Κομπρυζιέ περνούσε κάθε Αύγουστο εκεί, δουλεύοντας, σκιτσάροντας, και κρατώντας σημειώσεις με μικρά μολύβια που συνέχεια έχανε. Κατά την παραμονή του εκεί σχεδίασε το πιο διάσημό του κτήριο, το παρεκκλήσι της Νοτρ Νταμ ντυ Ω στην πόλη Ρονσάμπ.
Μία άλλη αμφιλεγόμενη αρχιτέκτονας είχε οδηγήσει τον Λε Κορμπυζιέ σε αυτή την ακτή. Το 1924, η Αϊλίν Γκρέι και ο εραστής της Ζαν Μπαντοβίτσι έχτισαν ένα μινιμαλιστικό σπίτι εκεί, όπου φιλοξενήθηκε ο Λε Κορμπυζιέ αρκετές φορές. Όταν το 1949 έμενε εκεί με μία ομάδα βοηθών του, δουλεύοντας σε ένα μεγάλο έργο, προσέγγισε έναν κύριο Ρεμπουτάτο ιδιοκτήτη ενός μικρού καφέ, του L’ Etoile de Mer, ακριβώς πάνω στον γκρεμό, για να παρέχει γεύματα στην ομάδα -και μια όμορφη φιλία ξεκίνησε.
Κάτι που ήρθε σε πολύ καλή στιγμή μιας και ο Λε Κορμπυζιέ είχε μαλώσει με την Γκρέι: είχε το θράσος να ζωγραφίσει μια πολύχρωμη τοιχογραφία που κατέστρεψε την αγνότητα των άσπρων τοίχων της και που η ίδια εξέλαβε ως κριτική για τον αμφισεξουαλικό τρόπο ζωής της. Για να συνεχίσει να έρχεται στο Ροκεμπρούν ο Λε Κορμπυζιέ χρειαζόταν κάποιο άλλο μέρος να μείνει.
Ήταν λοιπόν το τέλος του 1950, ενώ γιόρταζε το νέο έτος με την οικογένεια Ρεμπουτάτο, που ο Λε Κορμπυζιέ σχεδίασε ένα προσχέδιο για την καλύβα. Δώρο γενεθλίων για τη γυναίκα του, θα χτιζόταν σε οικόπεδο που ανήκε στην οικογένεια Ρεμπουτάτο, δίπλα από το εστιατόριο.
Το τι μπορεί να σκέφτηκε γι’ αυτό το δώρο, η γυναίκα του, Ιβόν, δεν το γνωρίζουμε. Σίγουρα δεν είναι ερωτική φωλιά. Το κρεβάτι της κυρίας είναι ένα στενό κρεβάτι κατά μήκος του πίσω τοίχου. Όταν ήταν μαζί ο αρχιτέκτονας έστηνε ένα ακόμα κρεβάτι στον διπλανό τοίχο. Κι όταν παραπονιόταν όπως ξάπλωνε στο κρεβάτι ότι το κεφάλι της ήταν σχεδόν μέσα στην τουαλέτα, ο Λε Κορμπυζιέ της επεσήμανε ότι ήταν τυχερή που η τουαλέτα δεν βρισκόταν εκτός σπιτιού. Το ντους γινόταν σε εξωτερικό χώρο και περιλάμβανε λάστιχο.
Και παρότι μια καλύβα χωρίς κουζίνα δεν μπορούσε στ’ αλήθεια να είναι μια «μηχανή για ζωή», δεν υπήρχε ανάγκη για εγκαταστάσεις μαγειρικής: το ζευγάρι έπαιρνε όλα του τα γεύματα δίπλα, στο καφέ L’Etoile de Mer που έφταναν μέσω μιας πύλης, ή όλως παραδόξως, μέσω μιας πόρτας στο υπνοδωμάτιο του κυρίου και της κυρίας Ρεμπουτάτο.
Τελικά, ως μερική πληρωμή για το οικόπεδο όπου βρισκόταν η καλύβα, ο Λε Κορμπυζιέ έχτισε πέντε εξοχικά σπιτάκια προς ενοικίαση για τους Ρεμπουτάτο. Στην άλλη πλευρά του ξενοδοχείου σε σχέση με την καλύβα, αυτά τα σπιτάκια με όνομα Ουνιτέ ντε Καμπίνγκ (Unités de Camping) φαίνεται ότι είναι δουλειά του Λε Κορμπυζιέ. Με το παραλληλόγραμμο σχήμα τους και τα φωτεινά βασικά χρώματα, θυμίζουν το διάσημο του κτήριο Ουνιτέ ντ’ Αμπιτασιόν στην Μασσαλία. Από έξω μοιάζουν με τσιγγάνικα τροχόσπιτα με ξύλινες σκάλες να οδηγούν στην πόρτα τους.
Ο Ρόμπερτ, γιος του Ρεμπουτάτο, κατέληξε και ο ίδιος αρχιτέκτονας. Είναι συνταξιούχος και χωρίς παιδιά και σκέφτεται το μέλλον του χώρου. Το σπίτι της Γκρέι αγοράστηκε από τη γαλλική υπηρεσία προστασίας των ακτών. Καθώς ούτε αυτός με τη γυναίκα του, ούτε η αδερφή του, έχουν απογόνους, έχουν δώσει το L’ Etoile de Mer στην υπηρεσία ώστε να μετατραπεί, μαζί με το σπίτι της Γκρέι, σε μία υπαίθρια γκαλερί αρχιτεκτονικής του 20ου αιώνα.
Γίνονται συζητήσεις με το Οργανισμό Σιδηροδρόμων της Γαλλίας για να αναπτυχθεί ο μικροσκοπικός σιδηροδρομικός σταθμός και να αγοραστεί ακόμα μία βίλα για το σπίτι του επιστάτη. Τα κτήρια του Ουνιτέ ντε Καμπίνγκ θα μπορούσαν στο μέλλον να χρησιμοποιηθούν από φοιτητές αρχιτεκτονικής. Η τοποθεσία ήταν μία από τις 19 τοποθεσίες Λε Κορμπυζιέ που ήταν υποψήφιες για ένταξη στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO το 2013.
Πλέον υπάρχουν συστάδες ψηλών ουρανοξυστών δυτικά του Μόντε Κάρλο, όμως αυτή η βραχώδης ακτή παραμένει όσο υπέροχη ήταν όταν το αγόρι και ο αρχιτέκτονας κατέβαιναν τα βράχια για την καθημερινή τους βουτιά, και ο αρχιτέκτονας μιλούσε για τον χώρο, το φως και την τάξη, για «τα πράγματα που χρειάζονται οι άνθρωποι το ίδιο όπως χρειάζονται ψωμί ή ένα μέρος να κοιμηθούν».
«Για εκείνον ήταν ένα μαγικό μέρος δημιουργίας,» είπε ο Ρόμπερτ. «Μου έδωσε τη σκυτάλη. Πρέπει να διατηρήσω τη μαγεία».
