Το Terroir και οι ποικιλίες

17

Τα Χανιά βρίσκονται στο δυτικό άκρο της Κρήτης, με κυρίαρχο στοιχείο της μορφολογίας να είναι τα Λευκά Όρη, που φτάνουν τα 2.000 μέτρα υψόμετρο και διατρέχουν τον νομό σε όλο του το μήκος. Ο νομός των Χανίων έχει αρκετή βλάστηση και είναι ο πιο δροσερός του νησιού. Αυτό οφείλεται στο ότι τα Λευκά Όρη αφενός εγκλωβίζουν τις κινούμενες προς ανατολικά αέριες μάζες, προκαλώντας συχνές βροχοπτώσεις, και αφετέρου στο ότι λειτουργούν ως ένας φυσικός φράχτης, εμποδίζοντας τον καυτό λίβα να επηρεάσει το κλίμα, ειδικά στο βόρειο κομμάτι, που φιλοξενεί και τη συντριπτική πλειονότητα των αμπελιών. Ο βορινός προσανατολισμός των αμπελιών και τα καλοκαιρινά μελτέμια, που κυκλοφορούν ανάμεσα στα νησιά του Αιγαίου, προσφέρουν μια επιπλέον ανακούφιση στο κατά κανόνα θερμό περιβάλλον της νότιας Μεσογείου.

Το κύριο τμήμα του χανιώτικου αμπελώνα βρίσκεται σε υψόμετρο μεταξύ 200 και 500 μέτρων δυτικά της πόλης. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν σημαντικές φυτεύσεις τόσο στο επίπεδο της θάλασσας, όσο και σε υψόμετρα που αγγίζουν τα 900 μέτρα. Παρά το γεγονός ότι η αμπελουργία και η οινοποίηση στον νομό έχουν τις ρίζες τους χιλιάδες χρόνια πίσω, η οργανωμένη αμπελοκαλλιέργεια και η επαγγελματική οινοποίηση άργησε να αναπτυχθεί. Πιθανόν αυτό να οφείλεται στο ότι η χωρική οινοποίηση ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη. Σχεδόν κάθε οικογένεια είχε τον δικό της αμπελώνα και παρήγαγε μόνη της το κρασί, καλύπτοντας μεγάλο τμήμα των αναγκών της σε αυτό. Αυτή η παράδοση διέσωσε πολλούς παλιούς αμπελώνες που σήμερα είναι σε θέση να δίνουν κρασιά ιδιαίτερης συμπύκνωσης και πολυπλοκότητας. Επιπλέον, διέσωσε το παραδοσιακό στιλ του Μαρουβά, το οποίο έχει αρχίσει να παράγεται και σε επαγγελματικό επίπεδο. Τα Χανιά είναι η πατρίδα της ερυθρής ποικιλίας Ρωμέικο και της λευκής Μοσχάτο Σπίνας. Εξαιρετικά αποτελέσματα έχουμε από τις διεθνείς ποικιλίες του Ροδανού, τις ερυθρές Syrah, Grenache, Mourvèdre και τη λευκή Roussanne. Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι ερυθρές Κοτσιφάλι και Μανδηλαριά και οι λευκές Βηλάνα, Θραψαθήρι, Αθήρι, Ασύρτικο και Malvasia Aromatica. Τα κρασιά που παράγονται στον Νομό Χανίων μπορούν να χρησιμοποιούν την ΠΓΕ (Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη) Χανίων ή τη γενικότερη ΠΓΕ Κρήτης. Συνήθως η δεύτερη χρησιμοποιείται όταν μέρος ή όλα τα σταφύλια προέρχονται από γειτονικούς νομούς. Τέλος, υπάρχει και η μικρότερη ΠΓΕ Κίσσαμος, στην περιοχή του οποίου κυριαρχεί η ποικιλία Ρωμέικο. Προς το παρόν, τουλάχιστον, δεν έχει θεσμοθετηθεί κάποια ζώνη ΠΟΠ (Προστατευμένη Ονομασία Προέλευσης).

Οινοποιεία και οι μέθοδοι οινοποίησης και παραγωγής

Το Οινοποιείο Μανουσάκη ιδρύθηκε από τον Θεόδωρο Μανουσάκη στις παρυφές του Βατόλακκου. Ο Θεόδωρος Μανουσάκης ζει και δραστηριοποιείται στην Αμερική και το οινοποιείο ήταν το αποτέλεσμα της επιθυμίας του για σύνδεση με τον τόπο της καταγωγής του. Σήμερα, η κόρη του Αλεξάνδρα έχει εγκατασταθεί μόνιμα στα Χανιά και ασχολείται συστηματικά με το οινοποιείο. Το οινοποιείο παράγει κρασιά εξαιρετικής δύναμης και πολυπλοκότητας από ποικιλίες του Ροδανού. Αυτά βρίσκουν την κορύφωσή τους στην ετικέτα «Nostos Blend», το χαρμάνι των Syrah, Mourvèdre, Grenache Rouge και Roussane που καλλιεργούνται σε υψόμετρο από 320 έως 600 μέτρα. Η ετικέτα «Nostos Romeiko» είναι ένα κρασί Blanc de Noirs, δηλαδή ένα λευκό κρασί που προέρχεται από τα κόκκινα σταφύλια της τοπικής ποικιλίας Ρωμέικο, με ζωηρή οξύτητα και φρεσκάδα. Το «Nostos Pink» είναι τραγανό ροζέ με ελαφρώς γλυκό τελείωμα, που προέρχεται από το πάντρεμα των ποικιλιών Grenache Rouge, Ρωμέικο και Syrah. Το οινοποιείο λειτουργεί ως επισκέψιμο.
Διεύθυνση: Βατόλακκος Χανιά, τηλ.: +30 28210-78787, info@manousakiswinery.com, manousakiswinery.com.

Το Οινοποιείο Καραβιτάκη ιδρύθηκε από τον χημικό-οινολόγο Μανόλη Καραβιτάκη. Σήμερα, την παράδοση συνεχίζει ο γιος του Νίκος, επίσης χημικός. Στους ιδιόκτητους αμπελώνες καλλιεργούνται τόσο τοπικές ελληνικές ποικιλίες όσο και διεθνείς. Το σύγχρονο οινοποιείο βρίσκεται ανάμεσα σε αμπελώνες και ελαιώνες στην κορυφή των λόφων της περιοχής Κολυμπάρι. Από τις ετικέτες του κτήματος ξεχωρίζει η «Ελιά Blend» το ρωμαλέο χαρμάνι από ερυθρές ποικιλίες του Ροδανού (Syrah, Grenache, Carignan), που ωριμάζει από 11 έως 14 μήνες σε γαλλικά και αμερικάνικα δρύινα βαρέλια. Το «Kompsos Liatiko» είναι ένα φρουτώδες κρασί με ελαφρύ ερυθρό χρώμα και ευχάριστες νότες γλυκών μπαχαρικών, που μπορεί να καταναλωθεί ευχάριστα δροσερό, συνοδεύοντας πιάτα τυριών ή ζυμαρικά με ερυθρές σάλτσες. Τέλος το «Klima Vidiano» είναι ένα φινετσάτο και πολύπλοκο λευκό κρασί από την τοπική ποικιλία Βιδιανό που ωριμάζει σε δρύινα βαρέλια των 500 λίτρων, σε πορσελάνινους αμφορείς και σε ανοξείδωτες δεξαμενές. Το οινοποιείο λειτουργεί ως επισκέψιμο.
Διεύθυνση: Ποντικιανά Χανιά, τηλ.: +30 28240-23381, +30 6974 323852, info@karavitakiswines.com, karavitakiswines.com.

Το Οινοποιείο Ντουράκη ιδρύθηκε το 1988 στον Αλίκαμπο, σε υψόμετρο 350 μέτρων, από τον Ανδρέα Ντουράκη. Τα αμπέλια είναι φυτεμένα σε επικλινή και πετρώδη εδάφη ανάμεσα στο κρητικό πέλαγος και τις πλαγιές των Λευκών Ορέων και για τη καλλιέργειά τους εφαρμόζονται βιολογικές πρακτικές. Το «Lihnos Vidiano» παντρεύει όμορφα ανθικά και λεμονάτα αρώματα, ενώ το διακριτικό βαρέλι προσθέτει βανιλάτες νύξεις. Από την τοπική ποικιλία Ρωμέικο παράγονται δύο ξεχωριστά κρασιά, το αφρώδες «Cassiopeia Romeiko» και το γλυκό «Euphoria Romeiko». Το πρώτο παράγεται με την κλασική μέθοδο της Καμπανίας, δίνοντας έναν αφρώδη οίνο με λεπτές φυσαλίδες, υψηλές οξύτητες και ευγενικά ανθικά αρώματα. Η γλυκιά εκδοχή του Ρωμέικου παράγεται από το λιάσιμο των σταφυλιών και γοητεύει με τα πλούσια αρώματα εσπεριδοειδών, μελιού και καραμέλας βουτύρου. Το οινοποιείο λειτουργεί ως επισκέψιμο.
Διεύθυνση: Αλίκαμπος Αποκορώνου, Χανιά, τηλ.: +30 28250-51761, info@dourakiswinery.gr, dourakiswinery.gr.

Το Οινοποιείο Ενδοχώρα είναι ένα μικρό οινοποιείο με συνολική παραγωγή 10.000 φιάλες ετησίως. Οι αμπελώνες είναι ιδιόκτητοι και βρίσκονται στις περιοχές του Αποκόρωνα και των Κεραμιών των Χανίων. Οι άνθρωποι του οινοποιείου δίνουν έμφαση στις τοπικές ποικιλίες Κοτσιφάλι, Ρωμέικο και Βιδιανό, ενώ υπάρχουν φυτέψεις και από τη διεθνή ποικιλία Syrah. Οι χαμηλές αποδόσεις, οι ήπιες παρεμβάσεις και η εφαρμογή βιολογικών πρακτικών στην αμπελοκαλλιέργεια βοηθούν στην ανάδειξη του terroir. Το λευκό κρασί από Βιδιανό αναδεικνύει τον φρουτώδη χαρακτήρα της κρητικής ποικιλίας, ενώ η παραμονή για 5 μήνες με τις οινολάσπες τού χαρίζει όγκο, πολυπλοκότητα αρωμάτων και λιπαρή υφή. Το ερυθρό κρασί από την τοπική ποικιλία Κοτσιφάλι κερδίζει με το γεμάτο σώμα, τα αρώματα κόκκινων φρούτων και τις βοτανικές νότες, ενώ το Ρωμέικο οινοποιείται σε ένα ανάλαφρο και δροσερό ροζέ κρασί.
Διεύθυνση: Εμμανουήλ Πιμπλή 7, Χανιά, τηλ.: +30 6979698169, endochora.wines@gmail.com.

Η οικογένεια Μαμιδάκη ίδρυσε το Οινοποιείο Ανώσκελη το 1983 στο χωριό Ανώσκελη, που βρίσκεται σε υψόμετρο 260 μέτρων δυτικά των Χανίων. Η οικογένεια, εκτός από την αμπελοκαλλιέργεια και την οινοποίηση, ασχολείται και με την παραγωγή έξτρα παρθένου ελαιόλαδου από την κορωνέικη ελιά. Ο λευκός οίνος «Άνω Πλαγιά» παράγεται από το πάντρεμα του Ασύρτικου και της Μαλαγουζιάς και συνδυάζεται εξαιρετικά με θαλασσινά και φρέσκες σαλάτες. Η ετικέτα «200» είναι μια επετειακή ετικέτα του οινοποιείου προς τιμήν των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Είναι ένα μονοποικιλιακό λευκό κρασί από Ασύρτικο, με υψηλή οξύτητα και βουτυρένια επίγευση. Το «Stone Wine» είναι ένας ερυθρός οίνος που κυκλοφορεί σε μόλις 300 φιάλες ετησίως. Παράγεται από πέντε διαφορετικές εσοδείες της ποικιλίας Ρωμέικο, αποδίδοντας πολύπλοκες γεύσεις κόκκινων φρούτων και καραμέλας. Η εταιρεία λειτουργεί ως επισκέψιμο οινοποιείο και ελαιοτριβείο.
Διεύθυνση: Ανώσκελη, Πλατανιάς, Χανιά, τηλ.: +30 28240-83126-127, info@anoskeli.gr, anoskeli.gr.

Το Κτήμα Λουπάκη βρίσκεται στην ημιορεινή περιοχή του Δήμου Πλατανιά, στην κορφή του λόφου Γρα Λυγιά, απολαμβάνοντας τη σκιά των Λευκών Ορέων και ατενίζοντας το Κρητικό πέλαγος. Συνεχίζοντας την οικογενειακή παράδοση, τα αδέρφια Μιλτιάδης και Ασπασία Λουπάκη ανέλαβαν και εξέλιξαν το οινοποιείο σε μια πρότυπη σύγχρονη μονάδα παραγωγής, τυποποίησης και εμπορίας οίνου. Ο οινολόγος Μιλτιάδης Λουπάκης καλλιεργεί τους οικογενειακούς αμπελώνες 30 στρεμμάτων με τις ποικιλίες Βηλάνα, Κοτσιφάλι, Μαντηλάρι και Cabernet Sauvignon. Από τις ετικέτες του κτήματος ξεχωρίζουν η «Κόκκινη Κορφή», ένα Cabernet Sauvignon που έχει ωριμάσει για 12 μήνες σε δρύινα βαρέλια, το «Χάδι Ερυθρός», μια φρέσκια εκδοχή της τοπικής ποικιλίας, και το «Χάδι Λευκός», που είναι ένα δροσερό και φρέσκο κρασί από την ποικιλία Βηλάνα. Το οινοποιείο είναι επισκέψιμο κατόπιν ραντεβού.
Διεύθυνση: Χωριό Καρές, Δήμος Πλατανιά, Χανιά, τηλ.: +30 6945266287 loupaki.aspasia@gmail.com.

Η παράδοση του Οινοποιείου Πατερομιχελάκη ξεκινά το δεύτερο μισό του 1800. Τότε καλλιεργούσαν τοπικές ποικιλίες όπως Ρωμέικο, Λιάτικο και Μοσχάτο Σπίνας σε μια έκταση 50 στρεμμάτων. Το 1930 η επιδρομή της φυλλοξήρας τούς οδήγησε στην ελαιουργεία. Η δεύτερη φάση της ενασχόλησης με την οινοπαραγωγή ξεκίνησε το 2007. Τα αδέρφια Μανώλης και Γιάννης, σε έναν ενιαίο αμπελώνα 55 στρεμμάτων, καλλιεργούν με βιολογικές πρακτικές Ρωμέικο, Μαυροτράγανο, Syrah, Ασύρτικο και Μοσχάτο Σπίνας. Το οινοποιείο και το ελαιουργείο κατασκευάζονται στην ίδια θέση που λειτουργούσε το πρώτο οινοποιείο της οικογένειας. Από τις ετικέτες του κτήματος ξεχωρίζουν το πλούσιο ερυθρό παλαίωσης Μαυροτράγανο, το φινετσάτο ερυθρό Ρωμέικο και το δροσερό λευκό (Blanc de Noirs) Ρωμέικο. Ξεναγήσεις γίνονται στους αμπελώνες κατόπιν συνεννόησης.
Διεύθυνση: Λουσακιές Κισσάμου, Χανιά, τηλ.: +30 6977434183, info@pateromichelakis.gr, pateromichelakis.gr.

Αξιοθέατα και σημεία ενδιαφέροντος στις οινικές διαδρομές της περιοχής

Συνδυάστε τη γευσιγνωσία στα οινοποιεία της περιοχής των Χανίων με την επίσκεψη σε κάποια από τα κοντινά αξιοθέατα. Όπως το Ασκύφου και η λίμνη Κουρνά, το Βοτανικό Πάρκο Κρήτης, οι Άνω Βούβες με τη μνημειακή ελιά, που είναι η αρχαιότερη καταγεγραμμένη στον κόσμο, το Αρχαιολογικό Μουσείο Κισάμου και ο πολύ σημαντικός αρχαιολογικός χώρος της Άπτερας.

Το Ασκύφου και η λίμνη Κουρνά. Το οροπέδιο και τα πέντε χωριά του Ασκύφου που περιβάλλονται από τα Λευκά Όρη βρίσκονται νότια του οινοποιείου Ντουράκη, στην περιοχή των Σφακίων. Στον οικισμό Καρέ θα βρείτε το Πολεμικό Μουσείο. Δημιουργήθηκε από τον Γεώργιο Χατζηδάκη, που συγκέντρωνε από 14 ετών παιδί πολεμικό υλικό της περιόδου 1940-44, έχοντας ξεπεράσει πλέον τα 2.000 εκθέματα.
Προς τα ανατολικά του οινοποιείου βρίσκεται η λίμνη Κουρνά, ένας από τους σημαντικούς υγροβιότοπους της Κρήτης. Εδώ ζουν πάπιες, χέλια, νεροχελώνες, χρυσόψαρα και μεταναστευτικά πουλιά. Στη μία όχθη της λίμνης υπάρχουν ταβέρνες με ωραία θέα. Μπορείτε να κολυμπήσετε ή να νοικιάσετε θαλάσσια ποδήλατα και κανό.

Βοτανικό πάρκο Κρήτης. Κοντά στο οινοποιείο Μανουσάκη θα βρείτε αυτό το καταπληκτικό πάρκο 200 στρεμμάτων, που είναι μοναδικό στο είδος του στην Ευρώπη. Περπατώντας στα μονοπάτια θα θαυμάσετε δεκάδες είδη βοτάνων, φαρμακευτικών και καλλωπιστικών φυτών, λουλουδιών και οπωροφόρων δέντρων από όλο τον κόσμο. Υπάρχει λίμνη με υδρόβια πουλιά και εστιατόριο (www.botanical-park.com).

Οι Βούβες. Είναι σε κοντινή απόσταση από τα οινοποιεία Καραβιτάκη, Λουπάκη και Ανώσκελη (30 χλμ. από τα Χανιά). Στις Άνω Βούβες βρίσκεται η διάσημη μνημειακή ελιά, το αρχαιότερο καταγεγραμμένο ελαιόδεντρο στον κόσμο, που έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της φύσης από το 1997. Η ηλικία του υπολογίζεται σε 3-5.000 χρόνια και ο κορμός του είναι αληθινό γλυπτό. Μάλιστα, με κότινο από αυτή την ελιά στέφθηκε ο πρώτος νικητής μαραθώνιου δρόμου στους Ολυμπιακούς του 2004.
Δίπλα λειτουργεί το Μουσείο Ελιάς, όπου ξεχωρίζει ένα άροτρο που χρησιμοποιούνταν από τα προϊστορικά χρόνια. Λέγεται και «Ησιόδιο άροτρο», γιατί θεωρείται πως ο Ησίοδος ήταν ο πρώτος που το περιέγραψε.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Κισάμου. Επισκεπτόμενοι το οινοποιείο Πατερομιχελάκη, μη χάσετε την ευκαιρία να δείτε αυτό το μικρό, αλλά ενδιαφέρον μουσείο. Στεγάζεται στο λεγόμενο «Διοικητήριο» και οι συλλογές του θα σας δώσουν μια εικόνα της ιστορίας της περιοχής από την προϊστορική περίοδο μέχρι την ύστερη αρχαιότητα. Η μεγαλύτερη αίθουσα του ορόφου είναι αφιερωμένη στην παρουσίαση των αστικών επαύλεων της ελληνορωμαϊκής Κισάμου.

Στην ευρύτερη περιοχή των οινοποιείων: Υπάρχουν πολλά ακόμη αξιοθέατα με κυριότερο τα ίδια τα Χανιά με την ενετική πόλη τους. Μπορείτε να κάνετε μπάνιο στα παραθαλάσσια θέρετρα της βόρειας ακτογραμμής προς τα δυτικά των Χανίων, που είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη τουριστικά. Δημοφιλέστερη και κοντινή στην πόλη είναι του Πλατανιά.

Αν θέλετε να οδηγήσετε λίγο παραπάνω, αξίζει να πάτε στον αρχαιολογικό χώρο της Άπτερας, στα ανατολικά των Χανίων, με καταπληκτική θέα στον κόλπο της Σούδας. Ήταν μία από τις σπουδαιότερες πόλεις-κράτη της Κρήτης που άρχισε να ακμάζει στους κλασικούς-ελληνιστικούς χρόνους, οπότε χτίστηκαν τα ιερά, το θέατρο και η οχύρωση. Άκμασε και πάλι στη ρωμαϊκή εποχή (69 π.Χ.-365 μ.Χ.) και τότε δημιουργήθηκαν μεγάλα δημόσια κτίρια τα οποία έχουν διασωθεί.
Ο βασικός αρχαιολογικός χώρος της Άπτερας αναπτύσσεται γύρω από την πρώην μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου – που χτίστηκε μέσα από τα τείχη της πόλης στις αρχές του 16ου αιώνα. Περιλαμβάνει τον ναό του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος, το θέατρο, τις ρωμαϊκές δεξαμενές, τα λουτρά και το λεγόμενο Βουλευτήριο.