Η αγορά σκαφών αναψυχής στην Ελλάδα, αναπτύχθηκε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο κλάδο του τουρισμού εντός την πανδημίας μέσα στο 2021.
Παρά ταύτα, οι δυνατότητες που υπάρχουν για περαιτέρω ανάπτυξη της αγοράς των σκαφών αναψυχής αναψυχής είναι πολύ μεγαλύτερες, αρκεί να υλοποιηθεί ένα στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη των τουριστικών λιμενικών εγκαταστάσεων, όπως περιγράφεται στη νέα της έρευνα που δημοσιοποίησε σήμερα η διαΝΕΟσις.
Η έρευνα αναλύει την υφιστάμενη κατάσταση της αγοράς σκαφών αναψυχής στη χώρα μας, το πόσες μαρίνες και άλλες τουριστικές λιμενικές εγκαταστάσεις έχουμε σε λειτουργία, το ποιο είναι το θεσμικό πλαίσιο για τη λειτουργία τους, το πώς άλλες χώρες σχεδιάζουν πιο αποτελεσματικές πολιτικές για το θέμα αυτό, το πώς θα μπορούσαμε εμείς να τα πάμε καλύτερα και, βεβαίως, το τι έχουμε να κερδίσουμε αν, όντως, τα πάμε καλύτερα.
Το προτεινόμενο σχέδιο στρατηγικής που προτείνει η έρευνα της διαΝΕΟσις αφορά στη βελτίωση των υποδομών και στη διαμόρφωση δικτύου, στην αναμόρφωση της διαγωνιστικής διαδικασίας παραχωρήσεων, την αναπροσαρμογή τελών παραχώρησης και στην υιοθέτηση νέων χρηματοδοτικών εργαλείων, στη διοίκηση και διαχείριση των τουριστικών λιμένων και στη ψηφιοποίηση. Σύμφωνα με το βέλτιστο σενάριο, με την κατασκευή του 30% των υφιστάμενων χωροθετημένων και μη κατασκευασμένων θέσεων ελλιμενισμού, τη δεκαετία 2022-2031 θα δημιουργηθούν 5.164 νέες θέσεις ελλιμενισμού που θα προκαλέσουν μία οικονομική συνεισφορά της τάξης των 2,9 δισ. ευρώ.
Από το έτος 2031 και έπειτα, οι νέες θέσεις ελλιμενισμού θα συνεισφέρουν οικονομικά άμεσα και έμμεσα 602,7 εκατ. ευρώ και 8.422 θέσεις εργασίας σε ετήσια βάση.
Ποια είναι τα βασικά εμπόδια για την ανάπτυξη των τουριστικών λιμένων
Στην έρευνα εντοπίζονται τα βασικά εμπόδια για την ανάπτυξη τουριστικών λιμένων στα εξής:
-Η απουσία κεντρικής εποπτείας του δικτύου λιμένων και της εφαρμογής της σχετικής νομοθεσίας.
-Η γενικότερη απουσία ενός ολοκληρωμένου στρατηγικού σχεδιασμού.
-Η χωροθέτηση των τουριστικών λιμένων δεν πραγματοποιήθηκε στη βάση ενός ολιστικού σχεδιασμού αλλά κυρίως με άξονα επιμέρους αποφάσεις της αυτοδιοίκησης.
-Οι διαγωνιστικές διαδικασίες παραμένουν προβληματικές. Για παράδειγμα, η διαγωνιστική διαδικασία για την παραχώρηση της Μαρίνας του Αλίμου ξεκίνησε το 2013 και τελείωσε το 2020.
Οι τουριστικοί λιμένες
Οι τουριστικοί λιμένες περιλαμβάνουν, όπως ορίζει και η νομοθεσία, τις μαρίνες, τα καταφύγια και τα αγκυροβόλια όπου ελλιμενίζονται σκάφη αναψυχής. Στην Ευρώπη υπάρχουν σήμερα περίπου 11.000 τουριστικοί λιμένες που διαθέτουν περίπου 1,1 εκατομμύρια θέσεις ελλιμενισμού. Μέχρι σήμερα στη χώρα μας έχουν χωροθετηθεί 168 τουριστικοί λιμένες, οι οποίοι με βάση τον σχεδιασμό περιλαμβάνουν 25.712 θέσεις ελλιμενισμού. Όμως, από τους 168 χωροθετημένους τουριστικούς λιμένες μόνο οι 37 λειτουργούν, διαθέτοντας στην πράξη 8.499 θέσεις ελλιμενισμού για σκάφη. Από τις 62 χωροθετημένες μαρίνες, λειτουργούν μόνο οι 23, από τους 12 χωροθετημένους λιμένες ξενοδοχείων, λειτουργούν οι 9, από τα 72 χωροθετημένα καταφύγια, λειτουργούν μόνο τα 5 και από τα 22 χωροθετημένα αγκυροβόλια, δεν έχει λειτουργήσει κανένα.
Οι υπόλοιποι λιμένες είτε είναι ημιτελείς, είτε δεν έχουν κατασκευαστεί καθόλου, είτε έχουν κατασκευαστεί αλλά δεν έχουν παραχωρηθεί σε φορείς διαχείρισης και εκμετάλλευσης. Τελικά, η Ελλάδα κατατάσσεται τελευταία μεταξύ 16 χωρών σε μια λίστα με τις θέσεις ελλιμενισμού ανά χιλιόμετρο ακτογραμμής. Αν και η νομοθεσία ορίζει ότι οι τουριστικοί λιμένες είναι αρμοδιότητα του Υπουργείου Τουρισμού, στην πράξη οι διάφορες αρμοδιότητες που τους αφορούν κατακερματίζονται σε διάφορα κέντρα λήψης αποφάσεων.
Η εικόνα της αγοράς σκαφών αναψυχής στην Ελλάδα
Η εικόνα της αγοράς σκαφών αναψυχής στην Ελλάδα έχει ως εξής:
-170.000 σκάφη αναψυχής υπάρχουν στη χώρα μας (2019) εκ των οποίων 6.109 είναι επαγγελματικά.
-3,4% ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης του κλάδου την περίοδο 2014- 2018.
-433,4 εκατ. ευρώ τα έσοδα το 2018.
-80% της ζήτησης για σκάφη αναψυχής προέρχεται από ξένους τουρίστες.
-83 οι εταιρείες κατασκευής σκαφών αναψυχής και αθλητισμού που υπάρχουν στη χώρα μας (από 45 το 2008).
Η Ελλάδα διαθέτει έναν από τους μεγαλύτερους στόλους πολύ μεγάλων σκαφών αναψυχής στον κόσμο. Σύμφωνα με έρευνα του 2018, από τα σχεδόν 4.795 τέτοια σκάφη που υπάρχουν στον κόσμο, τα 407 ανήκουν σε πολίτες των ΗΠΑ, με τους Ρώσους να ακολουθούν (168) και τους Έλληνες να βρίσκονται στην τρίτη θέση (107).
Η παγκόσμια αγορά σκαφών αναψυχής
Να σημειωθεί ότι η παγκόσμια αγορά σκαφών αναψυχής αναπτύσσεται ραγδαία και πιο συγκεκριμένα:
-41 δισ. δολ. τα έσοδα της παγκόσμιας αγοράς το 2020 (από σχεδόν 40 δισ. δολ. το 2019).
-310.000 σκάφη αναψυχής κάθε είδους και μεγέθους πουλήθηκαν το 2020 (αύξηση 12% σε σχέση με το 2019).
-30 εκατ. σκάφη ο συνολικός αριθμός των σκαφών αναψυχής παγκοσμίως. Το 90% είναι μικρού μεγέθους, με μήκος κάτω των 8 μέτρων.
-6 εκατ. σκάφη υπολογίζεται ότι βρίσκονται στην Ευρώπη.
-48 εκατ. Ευρωπαίοι συμμετέχουν τακτικά σε δραστηριότητες που σχετίζονται με σκάφη αναψυχής.
