Το Κιότο είναι η παλιά πρωτεύουσα της αυτοκρατορικής Ιαπωνίας και η πόλη στην οποία βρίσκονται μερικοί από τους σημαντικότερους και ομορφότερους βουδιστικούς ναούς του κόσμου όπως και άλλα σημαντικά αξιοθέατα.
Έως πριν δυο χρόνια η πολυκοσμία και η ταλαιπωρία που θα συναντούσε όποιος τα επισκεπτόταν θα δοκίμαζε την καρτερία και ενός βουδιστή μοναχού. Στους στενούς δρόμους της πόλης άκουγες κυρίως αγγλικά, κινέζικα και άλλες ευρωπαϊκές και ασιατικές γλώσσες. Όχι, όμως, ιαπωνικά. Η εικόνα αυτή είναι τελείως διαφορετική σήμερα, όπως μεταδίδει o ανταποκριτής του Guardian στην Ιαπωνία.
Στους δρόμους πλέον βλέπεις μαθητές που πηγαίνουν ή έρχονται από κάποια σχολική εκδρομή. Τα καταστήματα που πωλούν σουβενίρ, γλυκά και αναμνηστικά είναι άδεια. Οι υπάλληλοί τους και οι καταστηματάρχες τους, καθώς δεν έχουν τι να κάνουν, αναπολούν τις παχυλές και όχι πολύ παλιές εποχές.
Μετά από δύο χρόνια πανδημίας αρκετοί από τους κατοίκους της πόλης λένε πως έμαθαν να εκτιμούν τη ζωή τους χωρίς τους επισκέπτες από το εξωτερικό. Επισκέπτες που ήταν καλοδεχούμενοι για τα χρήματα που άφηναν στην τοπική οικονομία αλλά ταυτόχρονα προκαλούσαν δυσαρέσκεια για τις απρεπείς συμπεριφορές και τους κακούς τους τρόπους, οι οποίοι σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνούσαν τα όρια.
Η Ιαπωνία πριν την πανδημία είχε γνωρίσει μία πρωτοφανή τουριστική έκρηξη. Αυτό οφειλόταν στην παγκόσμια δημοφιλία της ιαπωνικής ποπ και γαστρονομίας όπως και στο φθηνότερο γιεν αλλά και στο σταδιακό ξεθώριασμα της ανάμνησης της πυρηνικής καταστροφής της Φουκουσίμα το 2011. Το 2019 η χώρα υποδέχθηκε 31 εκατομμύρια επισκέπτες από το εξωτερικό. Ποτέ στο παρελθόν δεν είχε υποδεχτεί τόσους σε μία χρονιά. Από αυτούς, εκτιμάται πως τα 8 εκατομμύρια πέρασαν από το Κιότο.
Και αν το νούμερο από μόνο του δεν είναι τόσο εντυπωσιακό, αξίζει να σημειωθεί πως το 1995 η Ιαπωνία είχε υποδεχθεί μόνο 3,3 εκατομμύρια τουρίστες. Το 2010, μία χρονιά πριν την καταστροφή της Φουκοσίμα, η Ιαπωνία είχε 8,6 εκατομμύρια ταξιδιώτες από το εξωτερικό. Περίπου δηλαδή όσους επισκέφτηκαν μόνο το Κιότο την τελευταία χρονιά πριν την πανδημία.
Την προηγούμενη δεκαετία, η κυβέρνηση της Ιαπωνίας, ενθαρρυμένη και από την επιτυχημένη διεκδίκηση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2020 (οι οποίοι τελικά έγιναν το 2021) έθεσε έναν φιλόδοξο στόχο. Τα 60 εκατομμύρια τουρίστες έως το τέλος της δεκαετίας που διανύουμε. Η κυβέρνηση εξακολουθεί να έχει αυτό το σύνθημα. Όμως, δύο χρόνια μετά και σε μια χώρα με ίσως τους αυστηρότερους συνοριακούς περιορισμούς του πλανήτη η τουριστική έκρηξη της Ιαπωνίας μοιάζει να συνέβη αιώνες πριν.
Τα διάφορα κύματα της πανδημίας αναγκάσαν την ιαπωνική κυβέρνηση να εγκαταλείψει τα σχέδια της για σταδιακό άνοιγμα του τουρισμού και των ταξιδιών από το εξωτερικό. Σύμφωνα με την υπηρεσία τουρισμού της Ιαπωνίας το 2021 στη χώρα εισήλθαν μόνο 245.900 ξένοι επισκέπτες. Αυτό σημαίνει πτώση 99,2% σε σχέση με τα προπανδημικά επίπεδα.
«Τα πράγματα είναι πάρα πολύ διαφορετικά τώρα», λέει στον Guardian ο ιδιοκτήτης ενός παγωταζίδικου κοντά στον διάσημο ναό Kiyomizu. «Υπήρχαν πολλοί τουρίστες από το εξωτερικό, τώρα δεν υπάρχει σχεδόν κανένας».
Κankō kōgai, δηλαδή «τουριστική ρύπανση»
Παρά τις απώλειες στα έσοδα, οι κάτοικοι της πόλης διχάζονται απέναντι στην ενδεχόμενη επιστροφή σημαντικού αριθμού ταξιδιωτών από το εξωτερικό. Άλλωστε, παλιά στην πόλη υπήρχαν μεγάλες αντιδράσεις για την “kankō kōgai“, «τουριστική ρύπανση», όπως την ονόμαζαν τα ΜΜΕ της χώρας. Το Κιότο ήταν το κυριότερο «θέατρο μάχης» μια ευρύτερης συζήτησης στην Ιαπωνία για τα οφέλη αλλά και τα αρνητικά που φέρνει ο τουρισμός. Στη συνοικία Gion μάλιστα υπήρχαν πινακίδες που προειδοποιούσαν τους επισκέπτες να μην εισέρχονται παράνομα σε διάφορους χώρους. Μια άλλη -καθαρά ιαπωνική- πινακίδα έλεγε στους τουρίστες να μην ενοχλούν τις γκέισες για να βγάλουν selfie μαζί τους. Ή ακόμα και να μην τις φωτογραφίζουν χωρίς την άδειά τους.
Κοντά στα δημοφιλή αξιοθέατα η κίνηση ήταν ανυπόφορη. Οι ντόπιοι δυσκολεύονταν να βρουν θέση στα λεωφορεία τα οποία ήταν γεμάτα από τουρίστες και τις βαλίτσες τους. Οι κάτοικοι της πόλης δεν έβρισκαν τραπέζι στα αγαπημένα τους εστιατόρια. Ακόμα και επιχειρηματίες τους οποίους αντικειμενικά ευνοεί ο τουρισμός, όπως οι εστιάτορες, σε κάποιες περιπτώσεις «έβραζαν» κάθε φορά που τουριστικά γκρουπ έκαναν ομαδικές κρατήσεις και τελικά δεν εμφανίζονταν ποτέ. Τα δέντρα μπαμπού της πόλης είχαν γραμμένα πάνω τους τα ονόματα τουριστών. Όλα αυτά πολλοί κάτοικοι του Κιότο δεν τα αναπολούν καθόλου.
Για την ώρα η τουριστική οικονομία του Κιότο, εξαρτάται από τoυς εγχώριους επισκέπτες. Ούτε αυτή βέβαια είναι εξασφαλισμένη και έχει να κάνει με το ποια και πόσα περιοριστικά μέτρα για τον κορωνοϊό ισχυούν ανά περίοδο.
H Μari Samejima είναι ιδιοκτήτρια ενός καταστήματος με είδη δώρων και είναι από αυτούς που προσδοκούν την επιστροφή του “bakugai”. Έτσι ονομάζονται οι αγορές χωρίς όριο στις οποίες προέβαιναν κατά κόρον οι σπάταλοι Κινέζοι τουρίστες που γέμιζαν τους δρόμους του Κιότο πριν την πανδημία.
«Ξόδευαν πολλά χρήματα εδώ», λέει στον Guardian. Αναγνωρίζει πως πολλοί κάτοικοι της πόλης είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί στο να ξαναδούν τέτοιες εικόνες. «Έχω και εγώ τις αμφιβολίες μου, αλλά τελικά προτιμώ να ξαναδώ τουρίστες από το εξωτερικό».
Για τον Yoshinobu Yoshida, ο οποίος έχει ένα κατάστημα με παραδοσιακές ιαπωνικές βεντάλιες το οποίο λειτούργησε για πρώτη φορά πάνω από έναν αιώνα πριν, η συζήτηση για το αν οι ξένοι τουρίστες είναι ξανά καλοδεχούμενοι ή όχι, είναι μάλλον θεωρητική. Η πελατεία του έχει μειωθεί κατά περίπου τα 2/3. «Δεν ξέρω τι θα κάνω αν συνεχιστεί αυτό. Για να είμαι ειλικρινής δεν βλέπω επιστροφή στην κανονικότητα πριν περάσουν κάποια χρόνια».
Για την ώρα η ιαπωνική κυβέρνηση δεν φαίνεται να έχει ιδιαίτερη διάθεση να άρει την απαγόρευση των ταξιδιών, επομένως η επιστροφή των τουριστών στο Κιότο δεν αναμένεται άμεσα. Αλλά και όταν συμβεί θα είναι σαφώς σε μικρότερους αριθμούς από την εποχή πριν την πανδημία. Αυτό ίσως δεν είναι κακό λέει η Tomoko Nagatsuka η οποία θυμάται τις περισσότερες συζητήσεις των πελατών στο cafe της να γίνονται στα αγγλικά ή στα κινέζικα, παρά στα ιαπωνικά.
«Το Κιότο δεν είναι καμιά ιδιαίτερα μεγάλη πόλη, οι υπερβολικά πολλοί τουρίστες έφερναν πίεση στα ΜΜΜ και τις υποδομές της πόλης. Προφανώς έκαναν καλό στις επιχειρήσεις μας αλλά είναι δύσκολο να ζήσεις μία κανονική ζωή με τόσους πολλούς τριγύρω. Ένα κομμάτι μου τους θέλει πίσω, ένα άλλο όμως είναι χαρούμενο την ησυχία και την ηρεμία που έχουμε τώρα».
Διαβάστε ακόμα:
Τουρίστρια εκδιώχθηκε από τη Βενετία επειδή φωτογραφήθηκε τόπλες σε ιστορικό μνημείο
Ελισσάβετ Κυρίτση: Η δημοσιογράφος που έγινε ερωτική μετανάστρια μιλάει για τη ζωή στη Ν. Κορέα
Λυών: Για φαγητό στην πόλη που έχει χαρακτηριστεί «Γαστρονομική πρωτεύουσα του πλανήτη» από το 1935
