Εντυπωσιακές επιδόσεις καταγράφουν κατά τη φετινή χρονιά ο αριθμός των επισκεπτών και οι εισπράξεις στα Μουσεία και τους Αρχαιολογικούς χώρους της χώρας.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής στο πρώτο εξάμηνο του έτους ο συνολικός αριθμός των επισκεπτών άγγιξε τα 8,5 εκατ. από σχεδόν 5,9 εκατ. το ίδιο διάστημα του 2022. Επίσης, οι συνολικές εισπράξεις πλησίασαν τα 67,4 εκατ. ευρώ από περίπου 43,4 εκατ. ευρώ το εξάμηνο του 2022.
Επίσης, κατά τον μήνα Ιούνιο σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2022, καταγράφηκε αύξηση των επισκεπτών μουσείων κατά 26,9%, των επισκεπτών ελεύθερης εισόδου κατά 14,7% και των αντίστοιχων εισπράξεων κατά 61,5%. Στους Αρχαιολογικούς χώρους, τον Ιούνιο σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2022, καταγράφηκε αύξηση των επισκεπτών κατά 28%, των επισκεπτών ελεύθερης εισόδου κατά 16,1% και των εισπράξεων κατά 31,7%.
Πώς μπορεί ο πολιτισμός να γίνει μοχλός οικονομικής αλλά και ευρύτερης ανάπτυξης για τη χώρα;
Οι Πολιτιστικοί και Δημιουργικοί Τομείς στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν σήμερα σημαντικές προκλήσεις. Η νέα έρευνα της διαΝΕΟσις, η οποία κυκλοφορεί και σε βιβλίο, υπογράφεται από οκτώ ερευνητές -ο καθένας ειδικός σε ένα διαφορετικό πεδίο του πολιτισμού- με συντονιστή του έργου τον σύμβουλο πολιτιστικής στρατηγικής Χρήστο Καρρά. Η μελέτη επιχειρεί να χαρτογραφήσει αναλυτικά και να σχολιάσει με συστηματικό τρόπο τους Πολιτιστικούς και Δημιουργικούς Τομείς στην Ελλάδα. Κυρίως, όμως, στοχεύει στο να φέρει στον δημόσιο διάλογο τα δεκάδες μέτρα πολιτικής που προτείνει για καθένα από τα γνωστά ή λιγότερο γνωστά προβλήματα τα οποία διατυπώνει.
Τα οφέλη του πολιτισμού στην οικονομία, στις πόλεις, στην υγεία και στην εξωτερική πολιτική
Σημαντικά είναι τα οφέλη του πολιτισμού στην οικονομία αν και υπάρχουν περιθώρια για ακόμη υψηλότερες επιδόσεις.
Οι Πολιτιστικοί και Δημιουργικοί Τομείς απασχολούν κατά κανόνα νεότερους σε ηλικία και καλά εκπαιδευμένους εργαζόμενους, άρα πιθανόν και πιο παραγωγικούς. Μια μελέτη του 2021, που διερεύνησε τον ρόλο των Πολιτιστικών και Δημιουργικών Τομέων στη δημιουργία θέσεων εργασίας στο Λονδίνο, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κάθε θέση εργασίας στους Τομείς αυτούς δημιουργεί επίσης 1,9 θέσεις εργασίας σε άλλους κλάδους. Η ανάπτυξη των Πολιτιστικών και Δημιουργικών Τομέων συμπαρασύρει άλλους κλάδους της οικονομίας, με τον τουρισμό να αποτελεί ίσως το πιο αυτονόητο παράδειγμα.
Εξάλλου, ο πολιτισμός συμβάλλει στο να έχουμε καλύτερες και πιο βιώσιμες πόλεις. Η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία New European Bauhaus στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας έχει δράσεις πολιτισμού στην καρδιά της. Οι πολιτιστικές δράσεις και ιδιαίτερα εκείνες που αφορούν τη σύγχρονη τέχνη έχουν την ιδιότητα να ζωντανεύουν έναν τόπο, συμβάλλοντας στην περιφερειακή ανάπτυξη.
Σε ότι αφορά τον κλάδο της υγείας περισσότερες από 300 μελέτες δείχνουν τη θεραπευτική συμβολή του πολιτισμού στην ψυχική υγεία, την κοινωνική ενσωμάτωση και αλληλεπίδραση, ακόμα και στην αντιμετώπιση αναπνευστικών παθήσεων. Πολλές χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, έχουν ανακοινώσει προγράμματα συνταγογράφησης πολιτιστικών δράσεων (θεάτρου, επισκέψεων σε μουσεία κλπ.) για θεραπευτικούς λόγους. Παράλληλα, οι πολιτιστικές δράσεις έχει διαπιστωθεί ότι ασκούν δημόσια διπλωματία καθώς φέρνουν χώρες πιο κοντά και δημιουργούν σχέσεις που ωφελούν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
Μια ανεκμετάλλευτη ευκαιρία για την Ελλάδα
Για την Ελλάδα πάντως, αποτελεί ακόμη μία ανεκμετάλλευτη ευκαιρία. Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία εισάγουμε περισσότερα πολιτιστικά προϊόντα (αξίας 181 εκατ. ευρώ) από όσα εξάγουμε (110 εκατ. ευρώ). Ο πολιτιστικός τομέας απασχολεί το 3% των εργαζόμενων στη χώρα, αλλά παράγει το 1,4% της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας -μια ένδειξη χαμηλής παραγωγικότητας. Οι Έλληνες εργαζόμενοι στους κλάδους του πολιτισμού συνήθως δουλεύουν σε κατακερματισμένες μικρές επιχειρήσεις με 2,3 εργαζόμενους κατά μέσο όρο η καθεμία. Επίσης, οι κρατικές δαπάνες για πολιτιστικές υπηρεσίες ανά κάτοικο είναι οι χαμηλότερες στην Ευρώπη -περίπου στο 1/5 του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Η μελέτη διαπιστώνει γενικώς την έλλειψη πόρων για τον πολιτισμό. Λιγότερο από το 0,06% του συνόλου του κρατικού προϋπολογισμού αφορά δαπάνες του Υπουργείου Πολιτισμού. Επίσης, οι ευρωπαϊκοί πόροι ειδικά για τον πολιτισμό είναι περιορισμένοι, επομένως οι φορείς και οι επιχειρήσεις πρέπει να απομονώσουν πόρους που τους ενδιαφέρουν από πολύ ευρύτερα προγράμματα.
Να σημειωθεί ότι τα 3/4 της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας του κλάδου του πολιτισμού αντιστοιχούν στη δραστηριότητα της Περιφέρειας Αττικής. Επίσης, 6 στις 10 επιχειρήσεις του κλάδου έχουν την έδρα τους στην Αττική ενώ από τους 120 ελληνικούς οργανισμούς που στηρίχθηκαν από το Creative Europe την περίοδο 2014-20, τα 3/4 είχαν τη βάση τους στην Αττική.
Προτάσεις πολιτικής
Η έρευνα της διαΝΕΟσις καταλήγει σε πολλές βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προτάσεις. Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής:
-Κατάργηση του φόρου κληρονομιάς/δωρεάς (στο 0,5%) στις δωρεές υπέρ κοινωφελών ιδρυμάτων.
-Διαχωρισμός των δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που αφορούν τον πολιτισμό από τις υπόλοιπες -προκειμένου να δοθούν τα κατάλληλα φορολογικά κίνητρα.
-Θέσπιση πλαισίου και κινήτρων για επιχειρηματίες ή επενδυτές που θα ήθελαν να πειραματιστούν με επενδύσεις στις δημιουργικές βιομηχανίες.
-Επέκταση της σχετικής νομοθεσίας για τους angel investors (άρθρο 70Α του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος) και σε επενδυτές των Πολιτιστικών και Δημιουργικών Τομέων.
-Παροχή ευρύτερων πακέτων κινήτρων (π.χ. μειωμένα δημοτικά τέλη), δικτύωσης ή παροχής υποδομών στο πλαίσιο μιας στρατηγικής δημιουργίας κόμβων δημιουργικότητας σε διάφορες περιοχές της χώρας.
-Παροχή κινήτρων όπως ο μειωμένος ΦΠΑ (π.χ. στο 6%) για την εισαγωγή και τοπική πώληση έργων τέχνης.
-Δημιουργία προγράμματος ψηφιοποίησης των πολιτιστικών αντικειμένων της χώρας.
-Συνεργασία με την Κοινωνία των Πολιτών, τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα.
-Κωδικοποίηση της νομοθεσίας για τη διαχείριση των ψηφιακών πλευρών του πολιτισμού.
-Ενθάρρυνση των συνεργασιών μεταξύ πολιτιστικών και μη φορέων (π.χ. μεταξύ μουσείων και νοσοκομείων).
-Υποστήριξη οργανώσεων με αντικείμενο την προσβασιμότητα της τέχνης, αλλά και την ευαισθητοποίηση του κοινού.
-Καταγραφή του αποτυπώματος των εποπτευόμενων φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού (μουσείων, κλπ.) αλλά και των ψηφιακών υποδομών τους.
-Ανάπτυξη συνεργασιών του Υπουργείου Εξωτερικών με άλλους φορείς με στόχο τη διεύρυνση των αποδεκτών των πρωτοβουλιών πολιτιστικής διπλωματίας.
-Ενθάρρυνση της ανταλλαγής ανθρώπινου δυναμικού μέσω κατάλληλων πρωτοβουλιών και προγραμμάτων.
-Ενεργοποίηση της διπλωματίας πόλεων για την επίτευξη στρατηγικών στόχων.
-Σύνδεση της πολιτιστικής διπλωματίας και του τουρισμού με κινητοποίηση και ενεργή εμπλοκή της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Διαβάστε ακόμα:
Time Out: Μια συνοικία της Αθήνας στη λίστα με τις πιο cool του κόσμου για το 2023
Επιδημία κοριών -Τι δείχνουν τα στοιχεία για την Ελλάδα
Ένα νησί σπάει το ρεκόρ Guinness για τη μεγαλύτερη εμφάνιση μηνυμάτων σε μπουκάλια
