Η προστασία των παραδοσιακών οικισμών αποτελεί ένα πολυδιάστατο πεδίο, στο οποίο εμπλέκονται και το επηρεάζουν θέματα χωροταξικής, πολεοδομικής, αρχιτεκτονικής και περιβαλλοντικής φύσης. Η διατήρηση, προστασία και ανάδειξη ενός παραδοσιακού οικισμού και του κτηριακού του αποθέματος πρέπει να υποστηριχθούν από σύγχρονες κατασκευαστικές μεθόδους, χωρίς να αλλοιώνονται τα στοιχεία της παράδοσης.
Η ευρύτερη περιοχή της Σητείας, το ανατολικότερο άκρο της Κρήτης, αποτελεί μια περιοχή που έχει διατηρήσει ως τώρα αναλλοίωτα τα βασικά στοιχεία του πολιτισμικού και φυσικού της περιβάλλοντος και ανέπαφα όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ορεινού, αγροτικού και παράκτιου περιβάλλοντος, ενώ παράλληλα διαφυλάσσει με ένα μοναδικό τρόπο τις πανάρχαιες παραδόσεις και τον πολιτισμικό πλούτο της. Ως Παραδοσιακοί Οικισμοί θεωρούνται οι οικισμοί που έχουν διατηρήσει αναλλοίωτη την εικόνα που είχαν στο παρελθόν καθώς και τον τοπικό τους χαρακτήρα. Ουσιαστικά, στο σύνολο του δομημένου περιβάλλοντος, τα, πολεοδομικά, αρχιτεκτονικά και κατασκευαστικά χαρακτηριστικά θα πρέπει να έχουν διατηρηθεί σε μεγάλο βαθμό αναλλοίωτα. Οι χαρακτηρισμένοι με νομοθετική ρύθμιση παραδοσιακοί οικισμοί στην Ελλάδα ξεπερνούν τους 800.
Ο Δήμος Σητείας αποτελεί έναν από τους τέσσερις Δήμους της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου, με πληθυσμό 18.318 κατοίκους και έκταση 633.22 τ.χλμ. Στη νοτιοανατολική πλευρά της πόλης της Σητείας, βρίσκονται τα ορεινά χωριά Κατσιδώνι, Σίτανος, Καρύδι και Βρυσίδι ή αλλιώς Μαγκασά, που αποτελούν οικισμούς με αρχιτεκτονική και πολιτιστική ιδιαιτερότητα και ιστορική αξία.
Για την ανάδειξη των 4 οικισμών, ώστε να γίνουν σημεία αναφοράς του Δήμου αλλά και ολόκληρης της Κρήτης αποφασίστηκε ως πρώτο βήμα να γίνει η καταγραφή της αισθητικής και αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας τους. Στόχος είναι η διατήρηση και ανάδειξη της ιδιαίτερης ιστορικής, αισθητικής, αρχιτεκτονικής, οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής φυσιογνωμίας των παραπάνω οικισμών και η ένταξή τους σε ένα τοπικό ή και ευρύτερο πλαίσιο προστασίας και ανάπτυξης. Παράλληλα, θα δοθεί η δυνατότητα κήρυξης των οικισμών ως παραδοσιακών καθώς και ζωνών ιδιαίτερου κάλλους για χώρους, τόπους, τοπία και φυσικούς σχηματισμούς ή ανθρωπογενούς χαρακτήρα δεδομένα και στοιχεία, εντός ή εκτός των παραπάνω οικισμών.
Ο οικισμός του Κατσιδωνίου, είναι κτισμένος σε υψομέτρου 560 μέτρων και αποτελεί τόπο ιδιαίτερης αρχαιολογικής αξίας, καθώς έχουν βρεθεί αρχαίοι τάφοι διαφόρων εποχών, ενώ στον λόφο του οικισμού σώζονται ερείπια ιερού κορυφής. Στην ίδια κοινότητα ανήκει και ο οικισμός Σίτανος, στον οποίο βρίσκεται το περίφημο σπήλαιο Έξω Λατσίδι (ένα από τα μεγαλύτερα της Κρήτης), γεγονός που δίδει ακόμη μεγαλύτερη αίγλη και αναγνωρισιμότητα στο Γεωπάρκο Σητείας. Στον ίδιο οικισμό υπάρχει και ο εγκαταλελειμμένος οικισμός Ζάκανθος, με τη μινωική αγροικία στα νοτιοδυτικά, ενώ στην περιοχή σώζεται μιας εξαιρετικής ομορφιάς κρήνη, Οθωμανικής Περιόδου.
Ένας ακόμη αξιόλογος οικισμός του Δήμου, είναι ο οικισμός του Καρυδίου – έδρα της ομώνυμης κοινότητας του Δήμου – με δύο σπουδαία σπήλαια, τον Περιστερά (θέση Πλατύβολου) και το Κατωφύγι (θέση Λιμνιόλακκου), με το πρώτο να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα σπήλαια της Κρήτης. Ο πέτρινος πέλεκυς αποτελεί τυχαίο εύρημα της περιοχής, που σήμερα βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Τέλος, το Βρυσίδι ή Μαγκασά, αποτελεί έναν οικισμό όπου διασώζονται λαϊκής αρχιτεκτονικής λιθόκτιστα σπίτια, ενώ στα δυτικά του χωριού υπάρχει σπήλαιο με ίχνη νεολιθικής κατοίκησης, όπως λίθινοι πέλεκυς, οψιανοί, κοκάλινες περόνες κ.ά.
Διαβάστε ακόμα:
Το όραμα για τουρισμό 365 ημέρες σε Άγιο Νικόλαο και Ελούντα
Mar-Bella Collection: Νέες επενδύσεις σε Θεσπρωτία και Κέρκυρα
Στα τέλη του 2024 ανοίγει δίπλα στην πλατεία Μητροπόλεως το νέο ξενοδοχείο της Radisson
