Kάτω από τον αγωνιστικό χώρου του εθνικού σταδίου της Αγγλίας, του Γουέμπλεϊ, στο Λονδίνο βρίσκονται θαμμένα τα θεμέλια ενός οικοδομήματος που θα μπορούσε να γίνει το ψηλότερο κτίριο της πόλης.
Ο Μεγάλος Πύργος του Λονδίνου (Great Tower of London) ήταν ένα project με πηγή έμπνευσης τον Πύργο Του Άιφελ. Η ιδέα ήταν να τον ξεπεράσει σε ύψος και να φτάσει σχεδόν τα 365 μέτρα. Στην πραγματικότητά το όλο επιχείρημα δεν ξεπέρασε ποτέ την πρώτη κατασκευαστική φάση. To ημιτελές οικοδόμημα έμεινε γνωστό ως «το κούτσουρο του Λονδίνου». Κατεδαφίστηκε πριν περίπου 120 χρόνια και τα απομεινάρια του, μεγάλα κομμάτια μπετόν, βρέθηκαν το 2002 όταν κατασκευάστηκε το τωρινό στάδιο Γουέμπλεϊ στη θέση του παλαιότερου.
«Όσο μεγαλύτερο, τόσο καλύτερο»
Ο πύργος ήταν το πνευματικό παιδί του Edward Watkin. Ο Watkin ήταν πολιτικός και επιχειρηματίας, μα κυρίως οραματιστής. Πριν τον πύργο του Λονδίνου είχε επιχειρήσει (αποτυχημένα) να χτίσει ένα τούνελ κάτω από τη θάλασσα της Μάγχης, πάνω από έναν αιώνα πριν ξεκινήσει η κατασκευή τούνελ που λειτουργεί σήμερα.
«Ο Watkin ήταν γεννημένος επιχειρηματίας και λάτρευε τις μεγάλες ιδέες», λέει ο Christopher Costelloe, ειδικός στη βικτωριανή αρχιτεκτονική και υπεύθυνος για τα ιστορικά κτίρια στην οργάνωση Historic England. «Νομίζω ενθουσιαζόταν τόσο πολύ με τις ιδέες του που τις έβαζε μπροστά πριν σκεφτεί καλά πόσο πραγματοποιήσιμες ή βιώσιμες οικονομικά ήταν», προσθέτει, μιλώντας στο CNN
Ο Πύργος του Άιφελ λειτούργησε για πρώτη φορά το 1889 και γρήγορα έγινε πολύ δημοφιλής τουριστική ατραξιόν. Το κόστος της κατασκευής του καλύφθηκε μέσα σε μερικούς μήνες. Την ίδια εποχή ο Watkin αναζητούσε τρόπους να προσελκύσει περισσότερους επιβάτες στον δικής του ιδιοκτησίας σιδηρόδρομο Metropolitan Railway (αργότερα έγινε γραμμή στο μετρό του Λονδίνου).
Ο σιδηρόδρομος διέσχιζε το Γουέμπλεϊ, το οποίο τότε ήταν ένα αγροτικό χωριουδάκι βορειοδυτικά του κεντρικού Λονδίνου. Σε εκείνη την περιοχή ο Γουότκιν αγόρασε μια μεγάλη έκταση με σκοπό να φτιάξει ένα πάρκο αναψυχής αλλά και κατοικίες. «Θα ήταν η Ντίσνεϊλαντ της εποχής του και ο διάδοχος των αντίστοιχων πάρκων που φτιάχτηκαν στις αρχές του 190υ αιώνα, όπως το Τivoli Gardens στην Κοπεγχάγη και το Battersea Park του Λονδίνου», έχει πει ο Costelloe στο BBC.
Οι φτωχοί θα μπορούσαν να φύγουν από τους γεμάτους μόλυνση και μικρόβια δρόμους του κεντρικού Λονδίνου για να έρθουν στον καθαρό αέρα της εξοχής. Επίσης το πάρκο του θα ενθάρρυνε τους κατοίκους της πόλης να έρθουν εδώ για εκδρομές με τον σιδηρόδρομο του Watkin. Το κερασάκι στην τούρτα θα ήταν το ανέβασμα στον πύργο του.
Ο Watkin πρότεινε στον Γκούσταβ Άιφελ να σχεδιάσει τον πύργο, όμως ο Γάλλος μηχανικός αρνήθηκε επικαλούμενος πατριωτικούς λόγους.
Οπότε ο Άγγλος επιχειρηματίας προχώρησε σε έναν διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό με το πρώτο έπαθλο να είναι 500 γκινέες, κάτι σαν 70.000 ευρώ σήμερα. Στον διαγωνισμό υπήρχαν δεκάδες συμμετοχές, μερικά σχέδια όμως έμοιαζαν μη ρεαλιστικά στην πραγματικότητα.
Ένα από αυτά ήταν ένας πύργος ύψους 600 μέτρων, με σχήμα σαν πολυώροφη τούρτα γάμου και με πρόβλεψη να τον σκαρφαλώνει ένας σιδηρόδρομος. Ένα άλλο σχέδιο έκανε λόγο για μία «αποικία στον αέρα» με κρεμαστούς λαχανόκηπους και ένα μικρότερο αντίγραφο της Μεγάλης πυραμίδας της Γκίζας στην κορυφή της.
Το νικητήριο σχέδιο των Stewart, McLaren και Dunn είχε σημαντική ομοιότητα με τον πύργο του Άιφελ. Όμως, αντί για σίδηρο, η πρόβλεψη έλεγε πως θα κατασκευαστεί από ατσάλι και θα ήταν περίπου 50 μέτρα ψηλότερο από το παρισινό οικοδόμημα. Σύμφωνα με το σχέδιο θα υπήρχε ένα ξενοδοχείο, εστιατόριο, θέατρο, χαμάμ και φυσικά ένα παρατηρητήριο στην κορυφή του. Όμως το Γουέμπλεϊ ήταν το λάθος μέρος για την κατασκευή αυτού του πύργου για δύο λόγους.
Ο πρώτος ήταν πως το έδαφος της περιοχής ήταν λασπώδες και επιρρεπές σε καθιζήσεις. Η κατασκευή του πύργου ξεκίνησε το 1892 και έφτασε έως το πρώτο επίπεδο και τα 47 μέτρα. Tότε έγινε σαφές πως υπήρχε καθίζηση. Όχι τόσο μεγάλη που να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί, αλλά ήταν σαφές πως αν το χτίσιμο του πύργου συνεχιζόταν θα υπήρχαν μεγάλα προβλήματα από το βάρος που θα έπεφτε στα 4 πόδια του κτιρίου.
Το δεύτερο και ίσως τελικά μεγαλύτερο πρόβλημα για την βιωσιμότητα του εγχειρήματος ήταν η ίδια η τοποθεσία του Γουέμπλεϊ. «Δεν ήταν αντίστοιχη με εκείνη του πύργου του Άιφελ για να το πω κομψά. Οι άνθρωποι θα ανέβαιναν πάνω και δεν θα έβλεπαν κάτι ιδιαίτερο», έχει πει ο Costelloe στο ΒΒC. «Αν το είχε χτίσει στο Hyde Park, η επιτυχία θα ήταν δεδομένη».
Οι ελπίδες του Watkin ότι ο έστω ημιτελής πύργος του θα είχε την ίδια γρήγορη επιτυχία με τον πύργο του Άιφελ γρήγορα εξανεμίστηκαν. Οι επισκέπτες που πλήρωσαν εισιτήρια για να ανέβουν στον ημιτελή πύργο δεν αρκούσαν για να καλύψουν το κόστος κατασκευής του υπόλοιπου οικοδομήματος και τα χρήματα που έβαζε ο Watkin από την τσέπη του δεν έφταναν. Η υγεία του πνευματικού πατέρα του όλο project σταδιακά χειροτέρευε, τελικά πέθανε το 1901 και λίγο αργότερα η όλη ιδέα εγκαταλείφθηκε.
Ένα χρόνο αργότερα, ο πύργος κηρύχθηκε επισήμως μη ασφαλής και κατεδαφίστηκε με δυναμίτη. Παρόλα αυτά, η περιοχή του Γούεμπλεϊ συνέχισε να αναπτύσσεται και έγινε ένα σημαντικό προάστιο του Λονδίνου. Το 1923 στην έκταση που υπήρχε ο πύργος χτίστηκε το στάδιο που ξέρουμε ως παλιό Γουέμπλεϊ.
Όταν κατεδαφίστηκε και αυτό για να φτιαχτεί στη θέση του το σημερινό στάδιο, τα έργα για να χαμηλώσει το επίπεδο του αγωνιστικού χώρου αποκάλυψαν τα θεμέλια του πύργου. Αξίζει να σημειωθεί πως αν είχε ολοκληρωθεί ο πύργος του Watkin θα ήταν ακόμα και σήμερα το ψηλότερο κτίριο στο Λονδίνο καθώς η κορυφή του θα ήταν σε ύψος περίπου 50 μέτρα ψηλότερη από τον ουρανοξύστη The Shard.
Θα ήταν όμως ένα εμβληματικό αξιοθέατο της πόλης όπως ο πύργος του Παρισιού; «Πιθανότατα όχι» καταλήγει ο Costelloe. «Θα ήταν ένα πολύ μεγάλο οικοδόμημα στον ορίζοντα της πόλης αλλά όχι ορατό από κάθε σημείο. Μη όντας στο κέντρο του Λονδίνου δεν θα είχε την επιβλητική παρουσία του Πύργου του Άιφελ στο Παρίσι».
Διαβάστε ακόμα:
St James’s: Mία μέρα στην πιο αριστοκρατική συνοικία του Λονδίνου
Οι 10 κορυφαίες πινακοθήκες του Λονδίνου
Εκεί όπου «χτυπά» η καρδιά του Στέμματος: Ξενάγηση στα βασιλικά αξιοθέατα του Λονδίνου
