Θετικές προοπτικές, παρά τη συνεχιζόμενη αβεβαιότητα παρουσιάζει και εφέτος ο τομέας του τουρισμού σύμφωνα με τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Γιάννη Στουρνάρα. Όπως αναφέρεται στην έκθεση του Διοικητή για το έτος 2022 ελληνικός τουρισμός γνώρισε ανάκαμψη το καλοκαίρι του 2022, συγκριτικά με προορισμούς στην περιοχή της νότιας Μεσογείου. Αυτή η ενθαρρυντική τάση αντανακλούσε την ανοδική πορεία της ζήτησης μετά την άρση των ταξιδιωτικών περιορισμών που σχετίζονται με την πανδημία. Η ανάκαμψη του τουριστικού τομέα αναμένεται να συνεχιστεί, αλλά με βραδύτερους ρυθμούς, λόγω των πληθωριστικών πιέσεων, της υποτονικής οικονομικής ανάπτυξης και του συνεχιζόμενου πολέμου Ρωσίας-Ουκρανίας.
Το αυξημένο κόστος ζωής αναμένεται να οδηγήσει σε μετατόπιση των προτιμήσεων των ταξιδιωτών υπέρ φθηνότερων προορισμών και πλησιέστερων στον τόπο διαμονής τους. Καθώς η ταξιδιωτική ζήτηση επιστρέφει στο προ της πανδημίας επίπεδο, οι προκλήσεις στον κλάδο είναι μεγάλες. Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδίων αναφέρει ότι η διάβρωση του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών γίνεται πλέον μείζον ζήτημα, τόσο για τους Ευρωπαίους όσο και γενικότερα για τους ταξιδιώτες από μακρινές χώρες προέλευσης.
Επιπλέον, η ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ανταγωνιστικότητας του τουρισμού μέσω καινοτόμων και πιο βιώσιμων προσεγγίσεων προς όφελος της κοινωνίας και του πλανήτη αποτελεί άμεση ανάγκη, λαμβάνοντας υπόψη και τα ζητήματα της προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά και τους κινδύνους σε περιοχές που επιβαρύνονται λόγω υπερτουρισμού.
Μέσω των ξενοδοχείων 5 αστέρων επιτυγχάνεται μεγάλη προβολή της χώρας μας στο εξωτερικό
Το 2022 ο ξενοδοχειακός κλάδος στην Ελλάδα σημείωσε ικανοποιητική επέκταση της δυναμικότητάς του σε σχέση με τα προ πανδημίας επίπεδα. Πιο συγκεκριμένα, το 2022 λειτούργησαν στην Ελλάδα 10.133 ξενοδοχειακές μονάδες, έναντι 9.971 το 2019, σημειώνοντας αύξηση 2%. Ο αριθμός των δωματίων διαμορφώθηκε σε 444.597 το 2022, έναντι 433.689 το 2019 (αύξηση 3%), ενώ αντίστοιχα ο αριθμός των ξενοδοχειακών κλινών διαμορφώθηκε σε 886.861 το 2022, έναντι 856.347 το 2019 (αύξηση 4%). Μεταξύ 2019 και 2022 υπήρξε αύξηση της δυναμικότητας των ξενοδοχείων, τόσο σε όρους αριθμού δωματίων ανά ξενοδοχείο (44 δωμάτια το 2022 από 43 το 2019) όσο και σε όρους αριθμού κλινών ανά ξενοδοχείο (88 κλίνες το 2022 από 86 το 2019). Παράλληλα, σταθερή είναι η ποιοτική αναβάθμιση του ξενοδοχειακού δυναμικού της χώρας από το 2019 έως σήμερα.
Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς, κυρίως μέσω των μονάδων 5 αστέρων που προσφέρουν υπηρεσίες υψηλού επιπέδου, επιτυγχάνεται μεγάλη προβολή της χώρας μας στο εξωτερικό, ενώ και τα έσοδα είναι σχετικά υψηλά. Τα ξενοδοχεία 5 αστέρων ανήλθαν το 2022 σε 7% του συνόλου των ξενοδοχείων, έναντι 6% το 2019. Συνολικά, τα ξενοδοχεία 5, 4 και 3 αστέρων αποτελούσαν το 54% του συνόλου των ξενοδοχείων το 2022, έναντι 50% το 2019. Σε όλες τις περιφέρειες της χώρας σημειώθηκε σημαντική αναβάθμιση του ξενοδοχειακού δυναμικού κατά την περίοδο 2019-22. Τη μεγαλύτερη αύξηση κλινών σε ξενοδοχεία 5 αστέρων παρουσίασαν οι περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου με την αναβάθμιση υπαρχουσών ξενοδοχειακών μονάδων, αλλά και η περιφέρεια Αττικής, έχοντας ξεπεράσει την περιφέρεια της Κρήτης και του Νοτίου Αιγαίου, που είναι οι πρώτες σε αριθμό ξενοδοχείων 5 αστέρων.
Ενίσχυση της ζήτησης ξενοδοχειακών υπηρεσιών μετά την πανδημική κρίση
Τα τελευταία χρόνια και πριν από την πανδημία, η σημαντική ενίσχυση της τουριστικής κίνησης, σε συνδυασμό με την αναβάθμιση και επέκταση του ξενοδοχειακού δυναμικού της χώρας, καθώς και τη βελτίωση των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών σε άλλους τομείς (π.χ. εστίαση), οδήγησε σε αύξηση της ζήτησης ξενοδοχειακών υπηρεσιών. Με βάση στοιχεία εννεαμήνου του 2022, οι αφίξεις και οι διανυκτερεύσεις αλλοδαπών σε ξενοδοχεία στην Ελλάδα ξεπέρασαν τα προ πανδημίας επίπεδα, ενώ η μέση διαμονή ανά άφιξη (διανυκτερεύσεις/αφίξεις) παρέμεινε στα ίδια επίπεδα όπως το 2019, στις 4,8 διανυκτερεύσεις. Σημειώνεται ότι οι αλλοδαποί τουρίστες αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των πελατών των ελληνικών ξενοδοχείων, με ποσοστό 86% περίπου των συνολικών διανυκτερεύσεων το 2022.
Ανάκαμψη σημείωσε η πληρότητα των κλινών σε ξενοδοχεία το εννεάμηνο του 2022, που διαμορφώθηκε στο 58%, ξεπερνώντας και τα προ πανδημίας επίπεδα (55% την αντίστοιχη περίοδο του 2019). Γενικά, το ποσοστό πληρότητας των ξενοδοχειακών καταλυμάτων στην Ελλάδα δεν διατηρείται σε υψηλό επίπεδο, γεγονός που οφείλεται στην έντονη εποχικότητα των τουριστικών υπηρεσιών, λόγω της εξειδίκευσης στο θερινό και παραθαλάσσιο τουρισμό. Σημαντική διαφοροποίηση παρατηρείται μεταξύ των περιφερειών της χώρας όσον αφορά την πληρότητα κλινών. Το 2021 οι περιφέρειες με τα υψηλότερα ποσοστά πληρότητας κλινών ήταν τα Ιόνια νησιά, το Νότιο Αιγαίο, η Κρήτη και ακολουθεί η περιφέρεια Αττικής. Ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά καταγράφουν οι λιγότερο ανεπτυγμένες τουριστικά περιφέρειες, όπως η Δυτική Μακεδονία, η Δυτική Ελλάδα και η Στερεά Ελλάδα.
Η συμβολή του ξενοδοχειακού κλάδου στην ανάκαμψη της οικονομίας
Η συμβολή ενός κλάδου στην εθνική οικονομία εξαρτάται από το μέγεθός του και την αλληλεπίδρασή του με τους υπόλοιπους κλάδους. Από τη σκοπιά της συμμετοχής στην ενεργό ζήτηση, οι ταξιδιωτικές δαπάνες στην Ελλάδα αντιστοιχούσαν σε 11% του ονομαστικού ΑΕΠ το 2019, ενώ το 2021 το αντίστοιχο ποσοστό διαμορφώθηκε σε 7%. Από την πλευρά της προσφοράς, η συμμετοχή των καταλυμάτων και δραστηριοτήτων υπηρεσιών εστίασης στη συνολική ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (ΑΠΑ) ανήλθε το 2019 σε 7% και το 2021 σε 6%. Η απασχόληση στον εν λόγω κλάδο διαμορφώθηκε στις 325 χιλ. άτομα το 2021, εκ των οποίων οι περισσότεροι εργάζονται σε θέσεις πλήρους απασχόλησης.
Στην Ελλάδα η διαμονή φορολογείται με συντελεστή 13%, που είναι ο τέταρτος υψηλότερος μεταξύ των χωρών της ΕΕ-27
Σημαντική παράμετρος που επηρεάζει τη ζήτηση του τουριστικού προϊόντος μιας χώρας είναι η φορολογία. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ταξιδίων (2020), η ζήτηση είναι αυξημένη για προορισμούς όπου ισχύει έκπτωση στο φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) των τουριστικών καταλυμάτων. Σε όλες τις χώρες της ΕΕ-27, εκτός της Δανίας, οι συντελεστές ΦΠΑ στα καταλύματα είναι χαμηλότεροι σε σύγκριση με τους συντελεστές που ισχύουν για την πλειονότητα των αγαθών και υπηρεσιών.
Στην Ελλάδα η διαμονή φορολογείται με συντελεστή 13%, που είναι ο τέταρτος υψηλότερος μεταξύ των χωρών της ΕΕ-27, έναντι 24% που ισχύει γενικά για τα περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες. Στις περισσότερες ανταγωνίστριες χώρες, ως προς τον τουρισμό, οι συντελεστές στη διαμονή είναι χαμηλότεροι από ό,τι στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, ο συντελεστής ΦΠΑ σε ξενοδοχεία-καταλύματα είναι 10% στην Ιταλία και την Ισπανία, 9% στην Κύπρο και 6% στην Πορτογαλία. Αντίθετα, στην Κροατία ισχύει φορολογικός συντελεστής 13% στη διαμονή, όπως και στην Ελλάδα, ενώ η φορολογία σε αγαθά και υπηρεσίες γενικά είναι οριακά υψηλότερη από ό,τι στη χώρα μας (25%). Τέλος, στην Τουρκία ο ΦΠΑ σε ξενοδοχεία-καταλύματα ήταν σχεδόν μηδενικός και από 1.1.2023 διαμορφώθηκε σε 2%.
Aυξήσεις στις τιμές
Οι τιμές στα καταλύματα αυξήθηκαν κατά 18%, ενώ στην εστίαση κατά 4,5%. Οι τιμές στις μεταφορές, έχοντας επηρεαστεί και από τις αυξημένες τιμές των καυσίμων, κατέγραψαν αύξηση 13,6%. Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις σε ονομαστικούς όρους αυξήθηκαν κατά 68,3% το 2022 σε σχέση με το 2021, φθάνοντας στο 97,2% του αντίστοιχου επιπέδου εισπράξεων του 2019. Η αύξησή τους σε πραγματικούς όρους, όπως προσεγγίζεται βάσει του σταθμισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή για τον τουρισμό, για το 2022 ανήλθε σε 48,9% έναντι του 2021, με ποσοστό ανάκτησης σε σταθερές τιμές 90,2%. Το 2022 οι αφίξεις μη κατοίκων κατέγραψαν αύξηση 89,3% έναντι του 2021, με ποσοστό ανάκτησης 88,8%.
Την ισχυρότερη επιστροφή στα επίπεδα του 2019, σημείωσαν η Τουρκία και η Σερβία
Η θέση των μεσογειακών χωρών στον παγκόσμιο τουρισμό, με βάση το αθροιστικό τους μερίδιο στην παγκόσμια τουριστική αγορά, κατέγραψε βελτίωση το εννεάμηνο του 2022, ωφελούμενη από τις απαγορεύσεις σε άλλα μέρη του πλανήτη και κυρίως στην Ασία. Η Ελλάδα παρέμεινε στην τέταρτη θέση από πλευράς αφίξεων (μετά την Ισπανία, την Ιταλία και την Τουρκία), έχοντας αυξήσει το μερίδιό της στις αφίξεις ταξιδιωτών σε σχέση με τις ανταγωνίστριες χώρες (Ισπανία και Ιταλία). Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία για το 2022, τις μικρότερες μειώσεις σε σχέση με το 2019, άρα και την ισχυρότερη επιστροφή στα επίπεδα του 2019, σημείωσαν η Τουρκία και η Σερβία (-2% και -6% αντίστοιχα, στο ενδεκάμηνο). Ενώ η Τουρκία παραμένει ένας δημοφιλής προορισμός, η Σερβία είναι ανοικτή σε Ρώσους ταξιδιώτες χωρίς υποχρέωση θεώρησης (βίζα).
Η εισροή Ρώσων για διακοπές στη Σερβία το 2022 ενδέχεται να χρησιμοποιείται ως πρόσχημα, καθώς πολλοί είναι πιθανόν να εγκατέλειψαν τη Ρωσία εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία και των επιπτώσεών του στη ζωή τους σε μια ολοένα πιο απομονωμένη Ρωσία. Ισχυρή ανάκαμψη παρουσιάζει επίσης η Πορτογαλία (-7% στο ενδεκάμηνο) και ακολουθούν η Κροατία και η Ελλάδα (-11% στο σύνολο του 2022). Αντίθετα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ταξιδίων, η μεγαλύτερη πτώση στις αφίξεις τουριστών (πάνω από 36%) καταγράφεται στις χώρες της Βαλτικής, τη Φινλανδία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία. Επί του παρόντος, τα κράτη της Βαλτικής έχουν απαγορεύσει την είσοδο Ρώσων ταξιδιωτών λόγω του πολέμου, ενώ η Σλοβακία έχει αναστείλει τις αιτήσεις για τη χορήγηση τουριστικής βίζας σε Ρώσους. Μεταξύ των κυριότερων ανταγωνιστών της Ελλάδος στη Μεσόγειο, πέραν της Κύπρου που αντιπροσωπεύει μικρά μεγέθη, η Ιταλία φαίνεται ότι συγκράτησε τις τιμές της το 2022, σε αντίθεση με την Πορτογαλία.
Επίσης, η μεγάλη υποτίμηση της τουρκικής λίρας και ο υψηλός πληθωρισμός στην Τουρκία αποτελούν παράγοντες προσέλκυσης ταξιδιωτών. Η Ελλάδα φαίνεται να βρίσκεται σε μια μεσαία θέση από πλευράς τιμών σε σχέση με τις χώρες που αποτελούν τους κύριους ανταγωνιστές της. Ανταγωνιστικές παραμένουν οι τιμές στην εστίαση, οι οποίες στην Ελλάδα αυξήθηκαν λιγότερο από ό,τι σε όλες τις ανταγωνίστριες χώρες. Ωστόσο, οι τιμές των καταλυμάτων στην Ελλάδα εμφανίζονται αυξημένες, εξαιτίας αφενός περιορισμών στην προσφορά που δεν καλύπτει την αντίστοιχη αυξημένη ζήτηση σε δημοφιλείς περιοχές και αφετέρου της αύξησης νέων επενδύσεων στον κλάδο του τουρισμού με την κατασκευή πολυτελών καταλυμάτων που ενδεχομένως παρέσυρε ανοδικά τις τιμές.
Διαβάστε ακόμα:
Πού θα φάτε τέλεια στην Πάρο – Παραδοσιακές ταβέρνες, κοσμοπολίτικα, ιστορικά καφενεία
Πάσχα 2023: Σε ποιους προορισμούς θα ταξιδέψουν οι Έλληνες -Ποιος είναι ο πρώτος σε προτιμήσεις
