Πώς είναι να περνάς όλα σου τα καλοκαίρια στην Ελαφόνησο; Να περπατάς ξυπόλυτη στην ξανθιά άμμο και να κολυμπάς στα τιρκουάζ νερά του Σίμου; Η σχεδιάστρια υποδημάτων Ράνια Κρούπη, επιστρέφει στο νησί που την καθόρισε.
«Η αλμύρα της θάλασσας μαζί με τον ήχο από τη φλέβα που χτυπούσε στον λαιμό μου γεμάτη ανυπομονησία, πριν επιβιβαστώ από την Πούντα στο καΐκι που θα ταξίδευε λιγότερο από μισό ναυτικό μίλι για τη μαγευτική Ελαφόνησο, με είχε ξεσηκώσει. Όπως κάθε φορά που φεύγω για το Νησί.
Πάνω στο καϊκι, ως κόρη της «Μπουμπουλίνας» όπως έλεγαν τη μητέρα μου -αφού μικρό κορίτσι και φεμινίστρια, γεννημένη στο νησί, καπετάνευε τις βάρκες αψηφώντας τα «απαγορευτικά» των μποφόρ μόνο για να αποδείξει ότι οι γυναίκες «μπορούν καλύτερα»- μεθώ ξανά με το μοναδικό σμαραγδένιο χρώμα των ρηχών νερών, ανάμεσα στην χρυσή ακτογραμμή της ηπειρωτικής Πούντας Ελαφονήσου και το λιμάνι του νησιού.
Η θάλασσα γύρω μου μοιάζει με μια μαγική τιρκουάζ πισίνα, όπου τις μέρες με μπονάτσα διακρίνω μέχρι και τις πτυχώσεις της άσπρης άμμου στον βυθό. Κλείνω τα μάτια, εισπνέω βαθιά την αναδυόμενη μαγεία της Ελαφονήσου· το πρόσωπο μου γαληνεύει με την μαγική εικόνα που γνώρισα από βρέφος, και περνάω τουλάχιστον κάθε καλοκαίρι της ζωής μου μέχρι σήμερα. Η ιστορία της οικογένειας της μητέρας μου, είναι συνυφασμένη με την Ελαφόνησο. Η πρόγιαγιά μου ήταν από τα Κύθηρα· πάντα υπήρχαν στενοί δεσμοί ανάμεσα στα δύο νησιά, παρά το γεγονός ότι οι πρόγονοι του παππού και της γιαγιάς μου είχαν βεντέτα, οδηγώντας τους Τσάκους να φύγουν από την Ελαφόνησο, με εξαίρεση τον προπάππου μου που, ως το μικρότερο παιδί της οικογένειας, δεν κινδύνευε.
Ο παππούς μου κοσμογυρισμένος, επιστρέφοντας στο νησί του ξεχωρίζει μια μέρα μια νεαρή θαρραλέα που διασώζει τις γηραιότερες από μεγάλη τρικυμία. Αυτό ήταν. Κεραυνοβόλος έρωτας. Ρωτάει ποια είναι και έτσι απλά ένας γάμος ήρθε να «επισφραγίσει» το τέλος μιας βεντέτας.
Πατώντας στην προβλήτα αγαλλιάζω· περνάω το Μεγάλο Τηγάνι που καλωσορίζει με τα πρώτα μαγαζιά όσους φτάνουν, και προχωρώ στο λιμανάκι όπου τα ψαροκάικα ξεψαρίζουν τα δίχτυα, ανάμεσα στα τραπεζοκαθίσματα των σύγχρονων καφέ. Η Ελαφόνησος έχει έναν από τους μεγαλύτερους αλιευτικούς στόλους στην Ελλάδα και άξιους ψαράδες. Σηκώνω το κεφάλι και «χαιρετώ» τον Άγιο Σπυρίδωνα, προστάτη της Ελαφονήσου και ένα από τα πιο γραφικά εκκλησάκια της Ελλάδας, αφού είναι χτισμένο σε μια νησίδα που συνδέεται με ένα λευκό γεφύρι με το νησί, συνθέτοντας ένα σφαιρικό και γραφικό λιμανάκι. Εκεί υπάρχει μια μοναδική εικόνα του Αγίου Γεωργίου, φτιαγμένη από εξαιρετικούς αγιογράφους του προπερασμένου αιώνα, που διέσωσε από την καταστροφή της Σμύρνης ο παππούς μου και ήρωας του β’ παγκοσμίου πολέμου Κουμής Λιάρος, και την αφιέρωσε στο ναό του νησιού του.
Τον πρώτο καφέ της ημέρας τον πίνω στο όμορφο ψαρολίμανο, αγαπημένο σημείο, καθώς εκεί μπορώ να αγναντεύω ταυτόχρονα τους δύο κόλπους και τον Αγιο Σπυρίδωνα, με επιλογές πρωινού και ωραίες μουσικές. Μια χαρούμενη ηρεμία με κατακλύζει· είναι αδιαμφισβήτητα η πρωινή μου συνήθεια. Περνάω το απόγευμα, στο πιο ιδανικό σημείο πάνω στην αμμουδιά, στην παραλία στο Κοντογόνι, απολαμβάνοντας το μαγικό ηλιοβασίλεμα. Μια ακόμη γοητεία της μικρής Ελαφονήσου είναι ότι, όπου και αν σταθείς, περιτριγυρίζεσαι από θάλασσα.
Όσο εύκολο είναι ωστόσο να χαλαρώσεις και να ηρεμήσεις σε αυτό το ανεπιτήδευτο περιβάλλον, άλλο τόσο εύκολο είναι να νιώσεις «ενοχές» για κάθε ώρα που δεν περνάς στις ανυπέρβλητες παραλίες της Ελαφονήσου, οι οποίες είναι από τις ομορφότερες -και ασφαλέστερες– στον κόσμο. Είναι άλλωστε γνωστό ότι «σαν την Ελαφόνησο δεν έχει».
Ο μεγάλος έρωτας είναι η ατελείωτη παραλία του Σαρακίνικου και του γραφικού Φράγκου ή παραλία του Σίμου, όπως λέγεται τα νεότερα «τουριστικά» χρόνια, αφού τις ανακάλυψα μικρό παιδί, πριν καν πάω στο σχολείο. Η άμμος λευκή, οι αμμοθίνες τεράστιες, προστατευμένες από τους κέδρους, τα νερά φιλικά, γαλάζια και τιρκουάζ σαν μια ασύγκριτη πισίνα· και το πιο μαγικό όλων, το σημείο όπου ενώνονται οι δύο παραλίες δημιουργώντας μια μικρή χερσόνησο. Την εποχή εκείνη ήταν μια απόλυτα παρθένα φύση, χωρίς χερσαία πρόσβαση και άγνωστη για τους περισσότερους ντόπιους αφού επρόκειτο για περιοχή ακαλλιέργητη, δυσπρόσιτη και μακρινή. Η Ελαφόνησος δεν είχε τουρισμό, ούτε δρόμους, ούτε φεριμπότ, ούτε αυτοκίνητα. Για να επισκεφθείς το Σαρακίνικο και τον Φράγκο έπρεπε να έχεις μεγάλο σκάφος και οι ντόπιοι ψαράδες δεν είχαν την πολυτέλεια να χάσουν μια ημέρα ψαρέματος για να κάνουν εκδρομή. Όταν είδα για πρώτη φορά την ταινία Γαλάζια Λίμνη, ταυτίστηκα. Νόμιζα πως ήταν η «δικιά μου κρυφή παραλία» αφού όποτε την επισκεπτόμουν ως παιδί, ήμουν μόνη, σε μια ατέλειωτη ακτή με τιρκουάζ ήρεμα νερά, ολόλευκη άμμο και ροζ αποτύπωμα από σπασμένα κοχυλάκια εκεί που έσκαγε το κύμα. Μόνο η λέξη Παράδεισος, μπορεί να αποτυπώσει τη δύναμη αυτού του τοπίου.
Αλλαγές μέσα στα χρόνια έχουν γίνει και στον οικισμό· γύρω από το λιμάνι δεν υπηρχαν τσιμεντοστρωμένα δρομάκια όπως σήμερα. Τα σοκάκια του νησιού ήταν καλυμμένα με ξανθιά άμμο· γι’ αυτό δεν φορούσαμε παπούτσια, μόνο περπατούσαμε ξυπόλυτοι. Τα παπούτσια υπήρχαν για κάποιες κοινωνικές περιστάσεις. Αυτή η μοναδική καλοκαιρινή αίσθηση του να περπατάς ξυπόλυτος στους αμμόλοφους της Ελαφονήσου καθόρισε για πάντα τη σχέση μου με τα υποδήματα και τον τρόπο που τα σχεδιάζω. Έχω πάντα στο μυαλό μου πώς θέλει να αισθάνεται μια γυναίκα όταν περπατάει.
Η παραλία του Σίμου άρχισε να γίνεται γνωστή αργότερα, από τα ιδιωτικά σκάφη και τους διεθνείς estet. Από την κρουαζιέρα του Κάρολου και της Νταϊάνας ή της Στεφανί του Μονακό, αλλά και από τα δρομολόγια του καπετάν Λάμπη με τον «Αγωνιστή» και από την περιβόητη καντίνα του «Χαβά του Παντελή» όπου μπορούσες να ακούς από Σκαλκώτα και Κάλλας εώς μουσικές από τη Βόρεια Αφρική και την Ινδία. Για όσους τον αναπολούν, στο επόμενο ταξίδι τους στην Ελάφονησο μπορούν να κάνουν μια εκδρομή στο όμορφο χωριό των Βατίκων Άγιος Νικόλαος, και να τον βρουν στη μαγική ταβέρνα Νεράϊδα ή στο ομώνυμο ζαχαροπλαστείο του στη Νεάπολη Λακωνίας.
Σήμερα στις παραλίες του Σίμου, Φράγκος και Σαρακίνικο, που είναι προστατευόμενες από το πρόγραμμα Natura, υπάρχει οδική πρόσβαση, camping, ξενοδοχεία, εστιατόριο, και ξαπλώστρες με πολύ καλό σέρβις. Μαζί με όλη την ομορφιά και τις σύγχρονες ανέσεις ωστόσο, έχει ενταθεί μια πρωτόγνωρη, άγρια υλοτόμηση των προστατευόμενων κέδρων της παραλίας, ανατρέποντας την ισορροπία του οικοσυστήματος, εξαφανίζοντας το μεγαλείο των αμμόλοφων και παρατηρώντας το κοκκινόχωμα να εισρέει στα σημεία που οι κέδροι έχουν κοπεί από τη ρίζα τους. Φέτος έχουν πληθύνει οι ξαπλώστρες και μειωθεί οι ελεύθεροι χώροι της άλλοτε πιο λευκής παραλίας της Ελλάδας.
Η επόμενη μαγική παραλία είναι το Κάτω Νησί ή Παναγίτσα. Τα νερά είναι πάντα διάφανα και τιρκουάζ, η άμμος ανοιχτόχρωμη, η πρόσβαση στην θάλασσα ευκολότερη για τα μικρά παιδιά -για αυτό και είναι πολύ αγαπητή σε οικογένειες. Το όμορφο τοπίο απογειώνεται από τα μικρές βραχονησίδες και από το συγκλονιστικό ηλιοβασίλεμα. Ανηφορίστε προς την εκκλησία της Παναγίας –μέσα σε αυτή την εκκλησία περπάτησα πρώτη φορά- και φροντίστε να την επισκεφθείτε τον δεκαπενταύγουστο που γιορτάζει, αν είστε εκεί. Λίγο μετά την εκκλησία, βρίσκεται η ταβέρνα της Αλεξάνδρας με μαγική θέα του ηλιοβασιλέματος ενώ οι υπόλοιπες είναι κοντά στην παραλία.
Αν επιστρέψετε στη χώρα, θα βρείτε όμορφα ταβερνάκια και εστιατόρια, δίπλα στο κύμα, στο επιβατηγό λιμάνι, στο ψαρολίμανο, στο Κοντογόνι αλλά και στα σοκάκια. Άλλωστε εδώ μεταφέρεται και η «ζωή» του νησιού το βράδυ. Θα αναφέρω τιμής ένεκεν το εστιατόριο «Αφοί Μέντη» –τα Μπιζάκια που λέμε οι ντόπιοι- που είναι το παλιότερο του νησιού, μια σταθερή αξία εξαιρετικού σέρβις, καλού φαγητού, ποιότητας και φιλοξενίας. Εδώ έχουν φάει οι πιο διάσημοι επισκέπτες του νησιού. Στο ψαρολίμανο επίσης, υπάρχει και η «Ουρανία», η ταβέρνα του νησιού που είναι ανοιχτή και θα σας υποδεχθεί ποιοτικά κάθε μέρα όλο το χρόνο, ο «Αντώνης» που είναι ανοιχτός την μεγαλύτερη περίοδο του χρόνου και σε κάθετο σοκάκι η «Παντελίνα» όπου μπορείτε να προμηθευτείτε παραδοσιακά γλυκά.
Τις όμορφες βόλτες στη χώρα του νησιού, ολοκληρώνουν και τα μικρά μαγαζιά που προσφέρουν από τουριστικά είδη έως ψαγμένα προϊόντα. Οι τελευταίες μου αγορές στο νησί, ήταν ένα καφτάνι από το εξαιρετικό «Λαφονήσι» στον κόλπο του εμπορικού λιμανιού. Η όμορφη Μαρία, η ιδιοκτήτριά του, έχει δημιουργήσει μία από τις καλύτερες resοrt boutique της Ελλάδας με εξαιρετική επιλογή Ελλήνων σχεδιαστών για απαράμιλλα καλοκαιρινά κομμάτια διακοπών αλλά και πόλης. Το καφτάνι μου, το συνδύασα με ένα κόσμημα του ταλαντούχου σχεδιαστή Μουτσάτου με καταγωγή από την Ελαφόνησο, από το «Κανάρι», τον όμορφο παραδοσιακό νησιώτικο χώρο της Λαμπίας στο ψαρολίμανο. Εδώ μπορείτε να βρείτε όμορφα καπέλα, ρούχα αλλά και τα πιο ψαγμένα αναμνηστικά από το νησί.
Έχοντας εξοπλιστεί με «όλα τα εφόδια», μπορεί να κάνει κάποιος την ωραιότερη βόλτα των διακοπών, δηλαδή τον γύρο του νησιού δια θαλάσσης με στάσεις για μπάνιο σε σμαραγδένια νερά. Αυτό μπορεί να γίνει με το θαλάσσιο ταξί ή αν είστε μια μεγαλύτερη παρέα ναυλώνοντας το σκάφος «Β. Παπούλης» για ιδωτική ημερήσια εκδρομή. Μια ακόμα ξεχωριστή όχι και τόσο γνωστή εκδρομή, είναι το «ηπειρωτικό κομμάτι της Ελαφονήσου» όπως καθορίστηκε από το διάταγμα του Καποδίστρια το 1828 και ισχύει έως σήμερα, όπου πέρα από τα 10 νησάκια της, περιλαμβάνει και 3.000 στρέμματα γης απέναντι, τη Λίμνη Στρογγύλη, τη χρυσή -παρθένα αμμουδερή ακτογραμμή- με επιστέγασμα το Παυλοπέτρι Ελαφονήσου, διεθνώς γνωστό για τη βυθισμένη πολιτεία του. Η αρχαία πολιτεία εκτός θαλάσσης έχει καταστραφεί ολοσχερώς από τους Γάλλους το 1828 στο πλαίσιο της Γαλλικής εκστρατείας του Μoριά.
Οι παραπάνω εκδρομές όπως και η ζωή στο νησί, εντάσσονται σε ένα μεσαίο budget διακοπών. Η Ελαφόνησος προσφέρεται για προσιτές διακοπές στους περισσότερους, καθώς δεν είναι ούτε φθηνή ούτε ακριβή. Σε ανταμείβει με την ολόγυρη και γενναιόδωρη εικόνα της σμαραγδένιας θάλασσας, με τους μελωδικούς ήχους των καϊκιών που νωρίς το πρωί αφήνουν το λιμάνι για να μαζέψουν τα δίχτυα τους, με τις δυνατές φωνές των Λαφονησιωτών που συνεννοούνται από μακριά, με τα πιτσιρίκια που παίζουν στους δρόμους, με το απαλό ροζ αποτύπωμα των κοχυλιών εκεί που η άμμος συναντάει την θάλασσα στον Σίμο. Σε ανταμείβει με το αίσθημα του γεμάτου, με το γεγονός ότι οι διαδρομές δεν είναι περιττές -κάθε μετακίνηση έχει νόημα. Σε ξεσηκώνει να «περπατήσεις» ξυπόλυτος και ανάλαφρος χωρίς περιττές αποσκευές.
Η Ελαφόνησος όμως σε κάνει και να αναρωτιέσαι για το ποιος είναι ο σύγχρονος Έλληνας και ποια είναι η σχέση το με το περιβάλλον, με το οικοσύστημα, με τις περιοχές Natura, με την απουσία ή την παρουσία της τέχνης, με το sustainability, με τη βιοηθική. Έχοντας ταξιδέψει πάρα πολύ, νομίζω ότι δεν έχω δει μεγαλύτερη φυσική καταστροφή σε άλλον τόπο της Ελλάδας από αυτό που συμβαίνει στην Ελαφόνησο. Λείπει η περιβαντολογική παιδεία, η αρχιτεκτονική παιδεία, η προστασία των Κέδρων και των παραλιών, η πρόταση να ανακηρυχθεί ο οικισμός διατηρητέος για να υπάρχει βιωσιμότητα. Το νησί χρειάζεται περισσότερη αγάπη, φύση, τέχνη και σεβασμό. Και αυτή η περίσσεια αγάπη και ώθηση μπορεί να δοθεί ακόμα και από τους επισκέπτες και τους τουρίστες.
Είμαι περήφανη να πω ότι μεγάλωσα στο ωραιότερο νησί του κόσμου και εύχομαι να μπορέσουν να πουν το ίδιο και οι επόμενες γενεές.
*Η Ράνια Κρούπη είναι σχεδιάστρια υποδημάτων.
