4 πανέμορφες λίμνες της Μακεδονίας -Καθεμία ένας προορισμός

Ορεστιάδα (ή λίμνη της Καστοριάς)

Η Ορεστιάδα, πιο γνωστή ως «λίμνη της Καστοριάς» λόγω της ομώνυμης πόλης της Δυτικής Μακεδονίας που είναι χτισμένη στις όχθες της, διαθέτει σπάνια ομορφιά, την οποία συνδυάζει με οικολογική αξία, καθώς θεωρείται υγρότοπος ιδιαίτερα σημαντικός για την αναπαραγωγή διαφόρων πτηνών.

Ερχόμενοι εδώ, λοιπόν, θα ζήσετε την εμπειρία επίσκεψης σε μία από τις δύο όλες κι όλες πόλεις της Ελλάδας που έχουν μπροστά τους έναν εντυπωσιακό όγκο υδάτων, ο οποίος και τις καθορίζει, μα και τις χαρακτηρίζει –η άλλη είναι τα Ιωάννινα. Χώρια που θα έχετε μια πολύ καλή δικαιολογία για να κλείσετε διαμονή σε κάποιο από τα άνετα ξενοδοχεία που απολαμβάνουν τη θέα στη λίμνη. Αρκετοί, μάλιστα, νιώθουν ότι βρίσκονται σε νησί, λόγω της εντύπωσης που προκαλεί η οικιστική ανάπτυξη της Καστοριάς πάνω σε μια ευρεία λωρίδα ξηράς, δημιουργημένης από επιχωματώσεις.

Οι επιστήμονες εικάζουν ότι η σημερινή λίμνη είναι απομεινάρι μιας τεράστιας υδάτινης έκτασης, που βρισκόταν στο ίδιο σημείο πριν 23 εκατομμύρια χρόνια. Τα υπέροχα νερά καθρεφτίζουν το Βίτσι, το Τρικλάριο και τους πρόποδες του όρους Βόιο, δημιουργώντας μια αίσθηση απόλυτης γαλήνης, που, όπως είπαμε και πιο πριν, συνδυάζεται με έναν φυσικό βιότοπο μεγάλης σημασίας. Γι’ αυτό και η Ορεστιάδα είναι επισήμως χαρακτηρισμένη ως «μνημείο φυσικού κάλλους», έχοντας συμπεριληφθεί και στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστασίας Natura 2000. Μην εκπλαγείτε, λοιπόν, αν συναντήσετε αργυροπελεκάνους να απογειώνονται με μαεστρία, ερωδιούς να στέκονται στο ένα πόδι αγναντεύοντας στα ρηχά ή κορμοράνους να εκτελούν εντυπωσιακές βουτιές. Εδώ βρίσκουν καταφύγιο περισσότερα από 200 είδη πουλιών.

Αγναντέψτε τους δασώδεις λόφους, τα παραλίμνια δάση, τα υγρά λιβάδια με τους καλαμιώνες, αλλά και τα έλη και τα χωράφια, που συντηρούν την πανίδα της περιοχής. Η Ορεστιάδα απλώνεται πλούσια, εντυπωσιακή και ζωηρή, σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Μην ξεχνάτε, άλλωστε, ότι θεωρείται η δεύτερη πλουσιότερη λίμνη της χώρας σε αλιεύματα. Οι δε κάτοικοι είναι πρόθυμοι να σας δείξουν ποια είναι τα γριβάδια, ποιες οι τούρνες, ποιοι οι γουλιανοί, καθώς και τα υπόλοιπα ψάρια της. Αφήστε επίσης το βλέμμα σας να φύγει στον ορίζοντα και μπορεί να τσακώσετε κάποιο από τα εντυπωσιακά αρπαχτικά πουλιά που συχνάζουν εδώ. Υπάρχουν ακόμα και μικρές βίδρες –από τα σπανιότερα και πιο απειλούμενα θηλαστικά της Ευρώπης.

Αξίζει τον κόπο να κατευθυνθείτε προς το νότιο τμήμα της Ορεστιάδας, εντοπίζοντας το περίφημο Δισπηλιό, όπου έχουν βρεθεί ερείπια ενός σημαντικού παρόχθιου οικισμού της Νεολιθικής Εποχής. Επιπλέον, οδηγώντας χαλαρά στον παραλίμνιο δρόμο, θα συναντήσετε και το Σπήλαιο του Δράκου, το οποίο ανακαλύφθηκε τυχαία από ντόπιους κατά τη δεκαετία του 1940 και άνοιξε τις πύλες του για το κοινό το 2009. Μπείτε στη περιπέτεια να το εξερευνήσετε και θα απολαύσετε εντυπωσιακούς σταλακτίτες, σταλαγμίτες, όπως και υπόγειες λιμνούλες.

Ένα ακόμα μοναδικό αξιοθέατο της Ορεστιάδας είναι οι βάρκες που οι ντόπιοι αποκαλούν «Καστοριανά καράβια». Ένα μοναδικό είδος πλωτού μέσου, με ρίζες στην προϊστορική εποχή και εντυπωσιακό τρόπο ναυπήγησης, ο οποίος παρατηρείται μόνο σε τοπική κλίμακα. Πρόκειται για ένα (κυριολεκτικά) πρωτόγονο σκάφος φτιαγμένο από ντόπιους τεχνίτες, που προσπαθούσαν να επιπλεύσουν στα ήρεμα νερά της λίμνης, επισκεπτόμενοι τα αβαθή της σημεία, τους τριγύρω βάλτους, αλλά και τα περάσματα που δημιουργούνται ανάμεσα στους πυκνούς καλαμιώνες.

Αυτές οι πρωτόγονες βάρκες –που τα τελευταία χρόνια κινδυνεύουν δυστυχώς να αφανιστούν– χρησιμεύουν και για ψάρεμα, αλλά για τη μεταφορά τουριστών, που παρατηρούν τα αξιοθέατα απολαμβάνοντας μια βαρκάδα. Η θέα της Ορεστιάδας και η εξερεύνηση της άγριας ζωής που φιλοξενεί προσφέρει άλλωστε μια απολαυστική περιήγηση, δίπλα ακριβώς σε μια από τις πιο όμορφες πόλεις της Ελλάδας. Μια συναρπαστική εμπειρία.

Λίμνη Πετρών

Η λίμνη Πετρών (ή Αμύνταιου) είναι μια πανέμορφη και ήσυχη λίμνη στα βορειοδυτικά της χώρας, στα νότια της περιφερειακής ενότητας Φλώρινας, η οποία έχει ενταχθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευμένων περιοχών Natura 2000. Στο τοπίο επιβάλλονται οι τριγύρω γυμνοί, ασβεστολιθικοί λόφοι και η πυκνή βλάστηση (από καλαμιώνες τύπου Phragmites australis), μέσα στους οποίους βρίσκουν προστασία πολλά είδη πουλιών και ψαριών.

Γύρω από τη λίμνη, τώρα, υπάρχουν διάφοροι αρχαιολογικοί χώροι –μιας και η περιοχή κατοικείται από πολύ παλιά– ενώ στα δυτικά της είναι χτισμένο το παρόχθιο χωριό των Πετρών, που μοιάζει σαν βγαλμένο από ειδυλλιακή ουτοπία. Τα νωχελικά νερά, συνδυασμένα με την ολοζώντανη ορεινή φύση και τους ήρεμους ρυθμούς ζωής, δημιουργούν την αίσθηση ότι ο χρόνος εδώ έχει σταματήσει.

Πρόκειται για μια αβαθή λίμνη σε σχήμα καρδιάς, η οποία απλώνεται στη σκιά του όρους Βόρας, ανάμεσα σε ιτιές, βούρλα και σκλήθρα. Τον χειμώνα παγώνει, προσφέροντας έτσι ένα διαφορετικό, μα εξίσου μοναδικό θέαμα. Η οικολογική της σημασία για την ελληνική ορνιθοπανίδα είναι πολύ μεγάλη, με τους ειδικούς να υπολογίζουν ότι φιλοξενεί κοντά στα 130 είδη πτηνών. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι σπάνιες βαλτόπαπιες, οι λαγγόνες και οι θαλασσαετοί, αλλά και οι νανόχηνες, που σταθμεύουν στα βαλτώδη λιβάδια. Αν πάτε χαλαρά, διαθέτοντας κιάλια κατάλληλα για bird watching, σίγουρα θα πετύχετε και χρυσογέρακες, όπως και βαλτόμπουφους, ενώ στη γύρω περιοχή θα δείτε και σαλαμάνδρες να έρπουν ανάμεσα στα κλαδιά, βαλκανοβάτραχους να τσαλαβουτούν στα ρηχά και βαλτοχελώνες, οι οποίες τα καλοκαίρια προσπαθούν να αποφύγουν τις οχιές, που ξυπνούν από τη χειμέρια νάρκη.

Και ο πλούτος της πανίδας δεν τελειώνει εδώ. Περιστασιακά εμφανίζονται και λύκοι στα πέριξ της λίμνης Πετρών, ενώ συχνή είναι και η παρουσία του ασβού, της νυφίτσας και της αλεπούς. Η εξερεύνηση αυτού του απόκοσμου και καθηλωτικού τοπίου, που δείχνει μερικές φορές λες και βγήκε από ταινία του Φεντερίκο Φελλίνι, αποτελεί μοναδική εμπειρία. Η οποία σε αγριεύει, ενώ ταυτόχρονα σε έλκει.

Δοϊράνη

Η διασυνοριακή λίμνη Δοϊράνη διαθέτει απόκοσμη φυσική ομορφιά, συνδυάζοντας ονειρικά παρόχθια τοπία με παραλίμνια χωριά και γοητευτικά αρχαία δάση. Θα σας κατακτήσει από την πρώτη στιγμή που θα την αντικρίσετε.

Βρισκόμαστε στην περιφερειακή ενότητα Κιλκίς, κοντά στα σύνορα της χώρας μας με τη Βόρεια Μακεδονία, ανάμεσα στην οροσειρά Μπέλες και στα Κρούσια Όρη. Στις όχθες της Δοϊράνης, μάλιστα, βρίσκεται το τελωνείο και επίσημο όριο των δυο χωρών, το οποίο καθορίζει ότι στην Ελλάδα ανήκει το 1/3 των υδάτων. Η λίμνη είναι αποτέλεσμα αρχέγονων γεωφυσικών διαδικασιών, οι οποίες ανάγονται στην Εποχή των Παγετώνων. Στα νερά της κολυμπούν πάνω από 18 είδη ψαριών, ενώ φωλιάζουν και 36 σπάνια είδη πτηνών.

Σε περασμένα καλοκαίρια, οι κάτοικοι κολυμπούσαν στα πεντακάθαρα νερά και μετά απολάμβαναν ψαράκι στην (εγκαταλελειμμένη, πια) ταβέρνα της αποβάθρας. Ένα ονειρικό σκηνικό μιας διαφορετικής εποχής. Σήμερα, όμως, η Δοϊράνη δέχεται γεωργικά απόβλητα με κίνδυνο καταστροφής του οικοσυστήματός της. Γι’ αυτό κι έχουν κινητοποιηθεί οργανώσεις, με αποτέλεσμα το θέμα (κάπως) να ελέγχεται, πλέον. Το ομώνυμο της λίμνης χωριό είναι ήσυχο, με λιγότερους από 150 κατοίκους, αρκετά κοντά –28 χιλιόμετρα– στο Κιλκίς. Η βόλτα εδώ προσφέρει μια θαυμάσια εμπειρία, ειδικά αν μπείτε στις πλάβες των ντόπιων (λιμναίες βάρκες δίχως καρίνα) για να τους συνοδεύσετε στο ψάρεμα ή να κάνετε μια περιήγηση. Τελευταία, βέβαια, έχουν απομείνει λίγες του είδους τους.

Τα ταξιδιάρικα πουλιά που βρίσκουν καταφύγιο σε αυτόν τον φυσικό υγροβιότοπο πετούν ελεύθερα πάνω από τη λίμνη, εναλλάσσοντας χώρες χωρίς σκέψη και βίζα, κάτι που για τους ανθρώπους δεν ισχύει. Όταν βρεθείτε εδώ, πάντως, μπορείτε να περπατήσετε σε διάφορες πανοραμικές, παραλίμνιες διαδρομές. Θα συναντήσετε και το Βρετανικό Στρατιωτικό Κοιμητήριο, το οποίο διαμορφώθηκε για τους στρατιώτες και αξιωματικούς που σκοτώθηκαν το 1917 στο πλαίσιο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στο μέτωπο της Δοϊράνης. Ένα ακόμα αξιοθέατο είναι και το ερειπωμένο βυζαντινό κάστρο κοντά στο χωριό Παλαιό Γυναικόκαστρο. Χτίστηκε κατά τον 14ο αιώνα από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γ΄ Παλαιολόγο και δεσπόζει στην κορυφή ενός βράχου. Διαβάστε την ιστορία και τους θρύλους που το ακολουθούν και σίγουρα θα εντυπωσιαστείτε.

Οδηγήστε κατά μήκος της όχθης –το καλοκαίρι είναι η πιο κατάλληλη εποχή– προς την προστατευόμενη δασική έκταση «Χίλια Δέντρα»: μια περιοχή γεμάτη από υπεραιωνόβιες βελανιδιές, φράξους και πλατάνια. Στο ύψωμα θα δείτε το Colonial Hill ή τα «Λιοντάρια» (όπως τα αποκαλούν), ένα κακόγουστο μνημείο για τους Βρετανούς που σκοτώθηκαν στο μακεδονικό μέτωπο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η θέα από εδώ, όμως, θα σας αποζημιώσει.

Αξίζει επίσης να πιείτε ένα καφέ (ή, διαφορετικά, τσίπουρο με μεζέ), αγναντεύοντας τη λίμνη στον γοητευτικά ανακαινισμένο σιδηροδρομικό σταθμό Δοϊράνης, που πλέον λειτουργεί σαν καφενείο. Έχει χτιστεί το 1896, επί Οθωμανών. Υπάρχει επίσης και το Μουσείο της Λίμνης Δοϊράνης (22413-50502), με αρκετά εκθέματα που αναδεικνύουν τον πολιτισμό και το φυσικό περιβάλλον της περιοχής.

Τέλος, αν θελήσετε να διανυκτερεύσετε στα πέριξ, κάντε οπωσδήποτε κράτηση εκ των προτέρων στο μοναδικό, μικρό (και σχετικά παραμελημένο) ξενοδοχείο που υπάρχει εδώ. Και δοκιμάστε οπωσδήποτε ολόφρεσκο, λιμνίσιο ψάρι, στο ξεχασμένο από τον χρόνο παραδοσιακό καφενείο της κοινότητας, αλλά και σε κάποια ακόμα ταβερνάκια που εμφανίστηκαν δειλά-δειλά στην περιοχή, κατά τα τελευταία χρόνια.

Κερκίνη

Είναι τόση η φυσική ομορφιά του οικοσυστήματος της Κερκίνης, ώστε πολλοί επισκέπτες ξεχνούν ότι δημιουργήθηκε από ανθρώπινα χέρια, πριν γίνει τουριστικός πόλος έλξης. Μόλις 60 χιλιόμετρα από την πόλη των Σερρών, η λίμνη σχηματίστηκε στη σκιά του όρους Μπέλες το 1932, με τη δημιουργία φράγματος στον ποταμό Στρυμόνα. Πλέον, όμως, αποτελεί τμήμα του ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000. Θαυμασμό προκαλούν το εκπληκτικό Εθνικό Πάρκο, τα παραποτάμια δάση, τα νούφαρα της λίμνης και η ποικιλία των ψαριών της: ζουν γύρω στα 30 είδη κάτω από τα νερά, με κυρίαρχα τα γριβάδια και τα χέλια.

Βρισκόμαστε άλλωστε σε έναν από τους 10 μεγαλύτερους υδροβιότοπους, σε διεθνές επίπεδο. Στη γύρω περιοχή, εντωμεταξύ, συναντά κανείς από τσακάλια και λύκους, μέχρι βίδρες, νυφίτσες, αγριογούρουνα, ζαρκάδια, λαγούς και πολλά είδη αμφιβίων και ερπετών. Κυκλοφορούν επίσης γύρω στα 300 είδη πουλιών: άλλα αναπαράγονται εδώ κι άλλα χρησιμοποιούν την Κερκίνη ως ενδιάμεσο σταθμό στις μεταναστεύσεις τους. Ανάμεσά τους υπάρχουν και πολλά αρπακτικά, όπως και σπάνιες παρουσίες, λ.χ. λαγγόνες ή αργυροπελεκάνοι. Στην Κερκίνη, όμως, ζει και ο μεγαλύτερος πληθυσμός βουβαλιών σε όλη την Ελλάδα. Ονομαστά και φημισμένα, τα προϊόντα τους προτιμώνται στα καλά εστιατόρια και στα ψαγμένα κρεοπωλεία της χώρας.

Η λίμνη τούτη, όπως και οι περισσότερες της Μακεδονίας, έχει μια απόκοσμη και μελαγχολική όψη. Χιονισμένη ή ηλιόλουστη, με ομίχλη, βροχή ή αέρα, είναι πάντα γοητευτική. Ανάλογα με την εποχή, τώρα, το γύρω τοπίο αλλάζει ύφος, χρώματα και κίνηση. Μια βόλτα στους χωματόδρομους με ποδήλατο είναι από τα must, εάν φτάσετε ως εδώ. Όπως και η επίσκεψη στα διάφορα μικρά χωριά που βρίσκονται στις βορειοδυτικές όχθες.

Ο Λιθότοπος, λ.χ., ένα χωριό από τα πιο τουριστικά –με την καλύτερη θέα σε όλη την Κερκίνη– βρίσκεται πλάι στο φράγμα του Στρυμόνα. Η Άνω και η Κάτω Πορόϊα, επίσης, είναι από τα πιο γραφικά τοπία της ευρύτερης περιοχής. Περπατήσετε στα σοκάκια τους, καθίστε στους καφενέδες ή μπείτε σε κάποιο από τα όμορφα ταβερνάκια, ώστε να δοκιμάσετε τις λιτές, απλές, μα νόστιμες σπεσιαλιτέ του τόπου. Και πιάστε κουβέντα με τους ντόπιους: κάτι νεότερο θα έχουν να σας πουν για τα πέριξ. Φάτε οπωσδήποτε βουβαλίσιες μπριζόλες, βουβαλίσια λουκάνικα, αλλά και μαγειρευτά στην κατσαρόλα (ή στη γάστρα) με βουβαλίσιο κρέας. Τα ψάρια της λίμνης είναι κι αυτά πεντανόστιμα. Γενικά οι ψαρομεζέδες που θα βρείτε εδώ είναι μια καλή επιλογή.

Μη φύγετε αν δεν πάτε βαρκάδα με τις «μπλάβες» των κατοίκων, οι οποίες πλέουν ήσυχα πάνω στα νερά της Κερκίνης. Θα σας φέρουν πρόσωπο με πρόσωπο με τους νεροβούβαλους, αλλά και πολύ κοντά στα δεκάδες εντυπωσιακά πουλιά που κατακλύζουν την λίμνη –στιλάτα φλαμίνγκο, πελαργούς με περήφανο βλέμμα, καμαρωτούς πελεκάνους και κομψούς ερωδιούς, που μπορούν να σε κρατήσουν στο παρατηρητήριο πτηνών με τις ώρες.

Στο Εθνικό Πάρκο της Κερκίνης, εντωμεταξύ, μπορείτε να επιλέξετε ενδιαφέρουσες διαδρομές για πεζοπορία ή ορειβασία. Επισκεφθείτε επίσης το εντυπωσιακό παρόχθιο δάσος με τις άγριες ιτιές και τα νούφαρα, που απλώνονται σαν χαλί πάνω στο νερό. Σε κάθε περίπτωση, η λίμνη αυτή είναι ένας γοητευτικός τόπος, ο οποίος μαγνητίζει σταθερά τους επισκέπτες του.

Διαβάστε ακόμα:

Ζάζαρη: Μια πανέμορφη λίμνη μέσα στην ειδυλλιακή φύση της ορεινής Φλώρινας

Λίμνες Μεταλλείων: Ένας άγνωστος τόπος 2 ώρες από την Αθήνα

Αγία Βαρβάρα: Η τεχνητή λίμνη στον Αλιάκμονα, που μοιάζει σαν φυσική