«Το εγώ του ταξιδιώτη», γράφει ο Κλαούντιο Μάγκρις, «είναι μόλις κάτι περισσότερο από ένα βλέμμα, ένα κοίλο κέλυφος στο οποίο αποτυπώνεται η μορφή της πραγματικότητας, ένα δοχείο που υπερχειλίζει από τα πράγματα». Και η ταξιδιωτική εμπειρία από τις διακοπές στα βουνά είναι, αναμφίβολα, γεμάτη από διαφορετικές εικόνες και αναμνήσεις.
Αρκεί να καθίσεις μεσημέρι σε μια πλατεία στα Ζαγοροχώρια κάτω από ένα πλατάνι, να βουτήξεις –αν είσαι τολμηρός– στον Βοϊδομάτη, ξαπλώνοντας κατόπιν στην όχθη του φημισμένου ποταμού της Ηπείρου, κάτω από ένα πέτρινο γεφύρι. Ώστε να καταλάβεις ότι το βουνό, ειδικά το καλοκαίρι, προσφέρεται πολύ περισσότερο από οποιοδήποτε πολυσύχναστο νησί.
Εδώ, η πεζοπορία κατά τις θερινές μέρες δεν είναι πρόβλημα, ενώ η ορεινή απομόνωση δίνει άλλη διάσταση στο άδειασμα του νου από περιττές σκέψεις και σκοτούρες. Τι πιο μαγικό, άλλωστε, από ένα πέρασμα από την ψυχεδελική Δρακόλιμνη της Τύμφης ή από μια επίσκεψη στο γεμάτο κερασιές χωριό Μολυβδοσκέπαστος, έξω από την Κόνιτσα, κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα;
Αν, όμως, η τραχιά και ταυτόχρονα εύθραυστη ομορφιά της Ηπείρου μπορεί σε κάποιους να μοιάζει αρκετά απρόσιτη, υπάρχει πάντα η εναλλακτική πρόταση των βουνών στα μεγάλα νησιά, όπου μπορεί κανείς να απομονωθεί χωρίς να νιώσει ότι στερείται την προοπτική της θάλασσας. Ειδικά στην περίπτωση της Κρήτης, οι καλοκαιρινές διακοπές στα απομονωμένα μα πάντα υποβλητικά Ανώγεια είναι από μόνη της μια μεταφυσική εμπειρία, η οποία μοιάζει να ξεπερνά τα όρια του χώρου και του χρόνου.
Ανηφορίζοντας κανείς προς το σπήλαιο Ιδαίο Άντρο, στο οροπέδιο Νίδα –όπου λέγεται ότι γεννήθηκε ο Δίας– νιώθει ότι κατακτά ταυτόχρονα τις πιο απρόσιτες περιοχές του Ψηλορείτη και της ελευθερίας. Με αναφορά τα βουνά που, ωστόσο, φέρνουν θαλασσινό αέρα, ξεχωρίζει, επίσης, η Κόρωνος της Νάξου: ένα από τα πιο αυθεντικά ορεινά χωριά των Κυκλάδων, το οποίο κατόρθωσε κι έμεινε αναλλοίωτο στον χρόνο ως ένα καλά κρυμμένο μυστικό, για τους λάτρεις των μυστηρίων που κρύβουν τα μέρη της ναξιώτικης παράδοσης και της σμύριδας.
Οροπέδιο Νίδα-Ανώγεια, Κρήτη
Στα μέρη των Ξυλούρηδων υπάρχει ένας άλλος αέρας, ο οποίος έρχεται από ψηλά και από τα βάθη του χρόνου. Τότε που οι Μινωίτες έκαναν τις δικές τους ιεροτελεστίες και ήθελαν τον Δία να δίνει απευθείας τις εντολές στον Μίνωα, ο οποίος ανέβαινε στα βουνά για να τον συναντήσει. Τέτοιοι μύθοι, όμως, μοιάζουν απλά να επιβεβαιώνουν την πιο απτή πραγματικότητα, αφού στο Ιδαίο Άνδρο –τη σπηλιά όπου λέγεται πως κρυβόταν ο αρχηγός των θεών για να γλυτώσει από τον Κρόνο– ανακαλύφθηκε από τον αρχαιολόγο Γιάννη Σακελλαράκη (ο οποίος πραγματοποίησε τις ανασκαφές στην περιοχή) ο σημαντικότερος λατρευτικός χώρος στην Κρήτη από τη Μινωική ως τη Ρωμαϊκή εποχή. Ξεχωρίζει, ακόμα και σήμερα, ο λαξευτός βωμός των θυσιών στην είσοδο: σου δίνει την αίσθηση ότι εδώ, όντως, λαμβάνει χώρα μια συνθήκη που δεν μπορεί να εμπλέκει τυχαία τον πρώτο τη τάξη των Ολυμπίων θεών.
Άξια επίσκεψης είναι και η Ζώμινθος, με το διώροφο οικοδόμημα, που είναι και το πιο μεγάλο μινωικό οίκημα που έχει εντοπιστεί στα βουνά της Κρήτης. Στο εσωτερικό του, μάλιστα, υπάρχει εντυπωσιακός κράταιγος, δηλαδή το δέντρο με τους κόκκινους καρπούς που δίνει την πανέμορφη, εικαστική πινελιά στην περιοχή κι έχει χαρακτηρισθεί Μνημείο της Φύσης. Οι αναλογίες των μινωικών οικοδομημάτων με τα σύγχρονα οικήματα της Κρήτης είναι απίστευτες, κυρίως λόγω του τρόπου με τον οποίον χειρίζονται (ακόμα και σήμερα) την πέτρα στην περιοχή. Έτσι, μπορεί κανείς να δει ομοιότητες ανάμεσα στους θολωτούς τάφους των Μινωιτών με τα μιτάτα που δεσπόζουν παντού στη Νίδα. Σε αυτά συνηθίζουν να κρύβουν οι βοσκοί τα ζώα τους, από τα οποία προέρχονται οι εξαίσιες πρώτες ύλες που συναντά κανείς στα Ανώγεια –τα υπέροχα γαλοτύρια και τα απίστευτα τυριά. Τρομερό και το βενετσιάνικο τυροκομείο που δεσπόζει στην περιοχή και αξίζει μια επίσκεψη.
Γενικότερα, τα επιβλητικά βουνά, που περιβάλλουν τα Ανώγεια, κρύβουν άπειρα μυστικά, αλλά και διαδρομές που ανταμείβουν ακόμα και τον πιο απαιτητικό περιπλανητή και ταξιδιώτη: από αρχαίες ανασκαφές μέχρι λιβάδια με απίστευτη βιοποικιλότητα και πρωτόγνωρες εικόνες, που δικαιολογούν τους μυθολογικής υφής άγραφους νόμους που συνδέονται με την περιοχή, όπως ο Σασμός ή η Νήζα, ο λεγόμενος και Όρκος των Βοσκών. Μάλιστα, αν κανείς τραβήξει προς τα νότια του οροπεδίου, μπορεί στη διαδρομή να χαζεύει τους γυπαετούς, οι οποίοι, συμβολικά, δείχνουν σαν να επιβεβαιώνουν την αρχέγονη τάση των Κρητικών και των Ανωγειανών για ελευθερία.
Στo οροπέδιo της Νίδας δεν βλέπεις μόνο μινωικούς θησαυρούς και βοσκοτόπια, αλλά και μια ανοιχτοσύνη, η οποία εξηγεί τον αρχέγονο, μυστηριακό χαρακτήρα της περιοχής. Μέσα στην ερημιά, μάλιστα, μπορείς ενίοτε να βρεις και μια ταβέρνα, να δεσπόζει κυριολεκτικά στη μέση του πουθενά –με το μενού γραμμένο στο χέρι– ως ανέλπιστο καταφύγιο για τους τουρίστες που θα θελήσουν να δροσιστούν, αλλά και για τους βοσκούς που φροντίζουν τα πρόβατά τους.
Ατελείωτες είναι, επομένως, οι εμπειρίες που μπορείς να αποκομίσεις από τα ορεινά μέρη της Κρήτης: όχι μόνο όσον αφορά τις περιπατητικές διαδρομές και την περιπέτεια, αλλά και την επαφή με τον υψηλό πολιτισμό και την τέχνη, που δεν εξαντλείται μόνο στα αρχαιολογικά ευρήματα, την αρχιτεκτονική ή τη μουσική. Αμέτρητα είναι, επίσης, τα μαγαζιά με τα πολύχρωμα υφαντά-σήμα κατατεθέν της περιοχής, περίτεχνα πειστήρια της αφοσίωσης των κατοίκων στα λεγόμενα arts and crafts (εδώ είχε έρθει, ως γνωστόν, η καλλιτεχνική διευθύντρια του Ντιόρ, Μαρία Γκράτσια Κιουρί, ώστε να μάθει τα μυστικά και να εμπνευστεί).
Η παράδοση τιμάται στην περιοχή με κάθε τρόπο, οπότε θα δεις τους κλασικούς Ανωγειανούς να συχνάζουν στα καφενεία φορώντας τα κλασικά στιβάνια, σαλβάρια και κρουσωτά κεφαλομάντηλα, σαν να μην πέρασε μια μέρα από το παρελθόν. Ειδικά τα καφενεία της πλατείας των Ανωγείων έχουν γράψει ιστορία με κάθε τρόπο: η περίφημη «Πλατεία του Συντάγματος», για παράδειγμα, με τις φωτογραφίες των Σκουλάδων και άλλων πρωταγωνιστών των τοπικών χρονικών στους τοίχους, πήρε το όνομά της από τη δημοκρατική παράδοση του τόπου, καθώς η Νίδα υπήρξε το κέντρο της αντίστασης κατά των Γερμανών. Οι Σκουλάδες έχουν άλλωστε και δικό τους Άγιο, τον Άγιο Μάμα, όπως και οι Ξυλούρηδες, που έχουν τον Άγιο Φανούρο. Και γενικότερα, όμως, τα Ανώγεια έχουν εφεύρει τους δικούς τους αγίους: είναι γνωστό, άλλωστε, ότι εδώ γιορτάζεται ακόμα ο έρωτας, στη μορφή του Άγιου Υάκινθου.
Στον παραδοσιακό οικισμό των Ανωγείων μπορείς, επίσης, να βρεις γραφικές πλατείες όπως το Μεϊντάνι ή το Αρμί (με τον ναό του Αγίου Ιωάννη από τον 14ο αιώνα) και φυσικά τις περίφημες γειτονιές των μουσικών που είναι άμεσα συνυφασμένοι με την περιοχή, όπως το Περαχώρι, από το οποίο ξεκίνησαν ο Νίκος Ξυλούρης, ο Ψαραντώνης, ο Βασίλης Σκουλάς κ.ά.
Για φαγητό αξίζει μια επίσκεψη στην προαναφερόμενη «Πλατεία του Συντάγματος» (28340-31396), ακριβώς απέναντι από το σπίτι του Ξυλούρη, που είναι επίσης γνωστή και με τα ονόματα «Καφενείο του Γρυλλιού» ή «Καφενείο του Μίχαλου». Μην ξεχάσετε να ζητήσετε και επιδόρπιο γαλακτομπούρεκο, αν κάτσετε εδώ. Για ωραίο αντικριστό, τώρα, ενδείκνυται η ταβέρνα «Αετός», που είναι όνομα και πράμα, με τον κυρ-Μανώλη να ειδικεύεται στο ψήσιμο (28340-31262). Τέλος, τα Ανώγεια διαθέτουν πλέον και καταλύματα προς ενοικίαση, όπως το πολυτελές «Deina Mountain Resort» (με θέα στον Ψηλορείτη) ή τα πιο οικονομικά «Melissa Apartments» στον Άγιο Γεώργιο.
Κόρωνος, Νάξος
Το πιο παλιό και ιστορικό χωριό της Νάξου μπορεί να είναι το λιγότερο δημοφιλές, αφού τη δόξα έχει κλέψει (εδώ και χρόνια) η Απείρανθος, αλλά είναι το πλέον αυθεντικό. Δυσπρόσιτο στους πιο πολλούς, απαιτεί υπομονή και οδήγηση σε απότομους δρόμους για να σου αποκαλυφθεί στα βορειοδυτικά βουνά του νησιού. Όμως σε αποζημιώνει με το παραπάνω όταν σου αποκαλύπτει τα καλά κρυμμένα μυστικά του. Η ιστορία της χτισμένης ανάμεσα στα δύο όρη Κορώνου –εξού και η έτερη ονομασία «Βόθροι»– πάει πολύ μακριά, αναγόμενη στην πρώτη περίοδο του κυκλαδικού πολιτισμού. Χαρακτηρίζεται, δε, από την πιο σύγχρονη λαϊκή αρχιτεκτονική, που εδώ παραμένει ακέραια, ως κάτι πολύ ξέχωρο και διαφορετικό από αυτό που γνωρίζουμε για τις Κυκλάδες, όντας αντιπροσωπευτική του πώς έφτιαχναν παλιά τα σπίτια στα ορεινά της Νάξου.
Με το που φτάνεις στην κεντρική πλατεία του χωριού με το σχολείο, αφού θα έχεις περάσει το μνημείο των πεσόντων στην Αντίσταση και θα έχεις επισκεφτεί τη βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Μαρίνας με το μαρμάρινο τέμπλο, θα δεις αυτά τα όμορφα σπίτια, παραταγμένα το ένα δίπλα στο άλλο. Αξίζει να χαθείς στα όμορφα, λαβυρινθώδη σοκάκια, τα οποία βγάζουν σε ενιαίες, αυτοσχέδιες αυλές. Παρότι το χωριό υπήρξε κάποτε ιδιαίτερα πλούσιο λόγω της σμύριδας, που θεωρούταν από τους θησαυρούς της Νάξου, όταν τα ορυχεία ερήμωσαν οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να κατέβουν προς τη Χώρα του νησιού. Για τον λόγο αυτόν, όμως, η Κόρωνος διατήρησε αναλλοίωτο τον χαρακτήρα της, που στις δικές μας πια ημέρες γίνεται ένα ανεξάντλητο μάθημα ιστορίας, αρχιτεκτονικής και αυθεντικής ταυτότητας.
Η παράδοση στην Κόρωνο έχει τον πρώτο λόγο γι’ αυτό όλο και κάποιον οργανοπαίχτη με την κλασική τσαμπούνα μπορεί να πετύχεις στο προαύλιο του σχολείου, αφού το χωριό διαθέτει τους περισσότερους μουσικούς στη Νάξο, μετά τον Κυνίδαρο. Αξίζει, επίσης, να χαρείς το ηλιοβασίλεμα πίνοντας μια δροσιστική λεμονάδα στο περίφημο roof garden «Λεφκός Ίκος» (με «ίσοδο δορεάν», όπως γράφει χαρακτηριστικά) και στη συνέχεια να απολαύσεις ένα χορταστικό δείπνο σε μία από τις καλύτερες ταβέρνες του χωριού, τη λεγόμενη «Πλάτσα» ή αλλιώς στη Ματίνα και τον Σταύρο, κάτω από την ωραία κληματαριά.
Αρνούμενη να υποταχθεί στις εφήμερες μόδες, η Ματίνα, η οποία εκτός από ιδιοκτήτρια της ταβέρνας είναι και κρεοπώλισσα, μαγειρεύει ανάλογα με τα υλικά που έχει στη διάθεσή της κάθε φορά. Έτσι, μπορεί να σου εγγυηθεί για τα φρέσκα κρέατα που θα φτάσουν στο τραπέζι σου, αλλά και για τα πιο ωραία παϊδάκια του νησιού. Άσε που θα σε υποδεχθεί η ίδια, προτείνοντάς σου τα πιάτα που φτιάχνει με τα χεράκια της και προσφέροντάς σου μια δροσερή, χειροποίητη βυσσινάδα στο τέλος του γεύματος. Αξίζει, όσο τίποτα στη Νάξο.
Κόνιτσα, Ήπειρος
Μόνο ο καθαρός αέρας που αναπνέει κανείς σε αυτή την απομακρυσμένη και μαγευτική κωμόπολη της Ηπείρου, γίνεται από μόνος του λόγος για να τη διαλέξει κανείς ως τόπο διακοπών. Εκτός από τη δυνατότητα των επιλογών που διαθέτει –ράφτινγκ, αλλά και ιππασία στον ποταμό Βοϊδομάτη, βουτιές στον Αώο, επίσκεψη στα γύρω χωριά και βόλτα στα γειτονικά γεφύρια όπως π.χ. σε εκείνο της Κλειδωνιάς– η Κόνιτσα σφύζει από ζωή, χαρακτηριζόμενη από πανέμορφες πλατείες με πλατάνια, φυτά, λουλούδια, αλλά και με εξαιρετικά καφενεία και τσιπουράδικα: τα καλύτερα στέκια, κατά τη γνώμη μας, τα βρίσκεις στη γραφική Πλατεία της Παλιάς Αγοράς, με τα παλιά κτήρια να είναι σχεδόν πάντα γεμάτα από νεαρόκοσμο.
Εκτός από τα τσίπουρα που μας σέρβιραν σε καραφάκια με σχήμα νεκροκεφαλής στην πρόσφατη επίσκεψή μας στο κεντρικό καφενείο της Παλιάς Αγοράς –αυτό με τις κλασικές ξύλινες καρέκλες και τα πολύχρωμα μαξιλαράκια– αξέχαστες μας έμειναν και οι γεύσεις που δοκιμάσαμε σε όλα, σχεδόν, τα μαγαζιά της πλατείας: στη «Συνάντηση», η οποία λειτουργεί ανελλιπώς από το 1920, βρήκαμε αγνές, χειροποίητες μαρμελάδες και γλυκά του κουταλιού με απρόσμενους συνδυασμούς γεύσεων όπως το «άλικο μήλο», καθώς και τοπικά λικέρ όπως το παραδοσιακό «ρασόλια», με συστατικά τα κράνα, το μύρτιλο, το τριαντάφυλλο και το καρύδι. Τρομερά ήταν, επίσης, τα γλυκά που φτιάχνουν στο γειτονικό καφέ-ζαχαροπλαστείο «Νέκταρ», αλλά και οι πίτες στο «Σπιτικό». Αξίζει η γαλατόπιτα, μα και η μπλατσάρα, με φέτα και χόρτα από τα γύρω βουνά.
Από την όμορφη πλατεία της Παλιάς Αγοράς, αξίζει να πάρεις το δρομάκι που οδηγεί στην κεντρική πλατεία, όντας γεμάτο με πανέμορφα αρχοντικά –τις εντυπώσεις, ωστόσο, κλέβει η μαρμάρινη κρήνη. Το «Καφέ Απάλου», κοντά στην πλατεία, έχει θέα σε ολόκληρη την κοιλάδα του Αώου: αξίζει να πιεις εδώ το κοκτέιλ σου, χαζεύοντας το ηλιοβασίλεμα. Αν προτιμήσεις την κεντρική πλατεία, πάλι, μπορείς, απολαμβάνοντας τη δροσιά του μεγάλου πλάτανου σε ένα από τα κεντρικά καφέ, να γευτείς μερικά από τα ντόπια πιάτα που θα σου προτείνουν. Άσε που σου φέρνουν μεζέδες με το ποτό σου, κάτι που τελικά συνηθίζουν πια σε ελάχιστα μέρη στην Ελλάδα. Για κλασικά, ωραία μαγειρευτά και γευστικά κρέατα, να προτιμήσεις το «Καπνισμένο Τσουκάλι», σε ένα όμορφο κτήριο στο κέντρο της πόλης (26550-24722). Για τους κρεατοφάγους, βέβαια, αξίζει κι ένα πέρασμα από τον «Τόρη» (26550-22915), ο οποίος προσφέρει φρέσκα κρέατα από τη δική του φάρμα. Θα τα συνοδεύσετε με καλής ποιότητας χύμα κρασί.
Όσον αφορά τα αξιοθέατα, μπορεί να είναι ανηφορικός ο δρόμος που οδηγεί στο «Σπίτι της Χάμκως» (το οποίο λέγεται ότι άνηκε στη μητέρα του Αλή Πασά) με την εντυπωσιακή τοξωτή είσοδο και τον υπερυψωμένο πύργο-κιούλια που δέσποζε ανάμεσα στα δύο κτήρια (σήμερα σώζονται μονάχα ερείπιά τους), αλλά σε αποζημιώνει με το παραπάνω. Εμείς είχαμε την ευκαιρία να νιώσουμε από κοντά την υποβλητική ατμόσφαιρα του χώρου και να τον δούμε να ζωντανεύει στην ωραία συναυλία που διοργάνωσε εδώ στις αρχές του καλοκαιριού ο ενθομουσικολόγος Κρίστοφερ Κινγκ. Ο οποίος δεν έχει επιλέξει τυχαία την Κόνιτσα ως μόνιμο τόπο διαμονής του.
Ανηφορίζοντας προς το Σπίτι της Χάμκως, θα δεις και μια σειρά από παραδοσιακά οικήματα που διαμόρφωσαν την ιστορία της Κόνιτσας κι έφτιαξαν τον ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό της χαρακτήρα. Σπουδαίο οικοδόμημα, ας πούμε, είναι το παλιό, πέτρινο κτήριο, όπου στεγαζόταν κάποτε η φημισμένη Αναγνωστοπούλειος Γεωργική Σχολή, κοντά στην Πλατεία της Κεντρικής Αγοράς. Οι πιο πιστοί μπορούν επίσης να σπεύσουν στο σπίτι του Παϊσίου, όπου λέγεται ότι ο Άγιος πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Άλλωστε η Κόνιτσα είναι φημισμένη και για τον θρησκευτικό της τουρισμό, με χιλιάδες πιστούς από όλη την Ελλάδα να συρρέουν εδώ για προσκύνημα.
Σε εμάς, πάντως, πιο ενδιαφέρον φάνηκε να είναι το εκκλησάκι της Αγίας Βαρβάρας, το οποίο βρίσκεται στον ίδιο δρόμο με το σπίτι του Παϊσίου, μέσα στο δάσος, με τρομερή θέα σε όλη την πόλη, μα και στη χαράδρα του ποταμού Αώου. Αλλά κανείς δεν έχει επισκεφθεί πραγματικά την Κόνιτσα, αν δεν φτάσει μέχρι το επιβλητικό γεφύρι που δεσπόζει ακριβώς πάνω στον Αώο, το οποίο έχτισε ο μάστορας Ζιώγας Φρόντζος τον 19ο αιώνα, επιδιώκοντας να φτιάξει το πιο επιβλητικό και μεγάλο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων. Και τελικά τα κατάφερε, ξεπερνώντας βέβαια σε κόστος οποιονδήποτε προϋπολογισμό της εποχής. Σήμερα το γεφύρι είναι το σήμα-κατατεθέν της περιοχής: ενώνει τις διαφορετικές διαστάσεις της φύσης, δίνοντας μια πινελιά στο υδάτινο και πράσινο τοπίο που περιγράφει τα περίχωρα της ηπειρώτικης κωμόπολης.
Αν θες να ξαποστάσεις μετά από την επίσκεψη στο γιοφύρι ή από κάποια αθλητική δραστηριότητα, υπάρχουν μια σειρά από γραφικά ταβερνάκια με ντόπιους μεζέδες στα πέριξ του Αώου. Το ποτάμι συναντιέται μάλιστα με τον Βοϊδομάτη, με τα ορμητικά νερά και τα πανέμορφα πλατάνια στις όχθες του, ο οποίος ουσιαστικά διασχίζει όλη, σχεδόν, την περιοχή: προνομιακή πρόσβαση κάτω από τα δέντρα, με το νερό του ποταμού να δροσίζει τις ζεστές καλοκαιρινές μέρες, έχει η ομώνυμη ταβέρνα «Βοϊδομάτης» (26550-22925), που προσφέρει και εξαιρετική καπνιστή πέστροφα.
Μην ξεχάσεις, εξερευνώντας τα δύο ποτάμια, να επισκεφθείς την προαναφερόμενη Δρακόλιμνη της Τύμφης, ένα τοπίο σπάνιας ομορφιάς. Σε ένα σκηνικό που μοιάζει παραμυθένιο, στη χαράδρα κάτω από το βουνό της Γκαμήλας, καθρεφτίζεται ο ποταμός Αώος και δεν είναι να απορείς που αυτή η ομορφιά γέννησε άπειρους μύθους για δράκους και νεράιδες που έβγαιναν από τα νερά ή για διάφορα εξωτικά πλάσματα, τα οποία νομίζεις ότι συχνάζουν ακόμα πίσω από τις λευκές και μαύρες πέτρες.
Το υπέροχο με την Κόνιτσα, επομένως, είναι ότι θέτει διαρκώς διλήμματα. Ποταμός ή λίμνη; Όρη ή κάμπος; Βόρειο μέρος με τα βουνά και τα πυκνά δάση ή νότιο με τα ποτάμια; Κωμόπολη με τα αξιοθέατα ή γραφικά χωριουδάκια; Υπέροχο, για παράδειγμα, είναι το χωριό της Άγιας Κλειδωνιάς, με τις άπειρες βυζαντινές εκκλησίες, τα παλιά μοναστήρια και τα κινηματογραφικού τύπου ερείπια. Στα βορειοδυτικά της Κόνιτσας, πάλι, μια ανάσα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, ξεχωρίζει ο γραφικός Μολυβδοσκέπαστος με το γκρεμισμένο πλέον μοναστήρι των Αγίων Αποστόλων: οι εκπληκτικές τοιχογραφίες και τα εγκαταλελειμμένα κελιά μοιάζουν με σκηνικό βγαλμένο από σελίδα του Ουμπέρτο Έκο. Μια χαρακτηριστική επιγραφή, μάλιστα, αποκαλύπτει ότι το εκπληκτικής ομορφιάς μοναστήρι χτίστηκε το 1537. Άξιο λόγου, επίσης, είναι το βυζαντινό μοναστήρι της Παναγίας.
Διασχίζοντας τα δάση και φτάνοντας πολύ κοντά στο φαράγγι της Κλεισούρας, ξεχωρίσαμε ένα πανέμορφο κτήριο, κυριολεκτικά στη μέση του πουθενά, που παλιότερα λειτουργούσε ως σχολείο και στη συνέχεια μετατράπηκε σε ταβέρνα. Πρόκειται για ένα ειδυλλιακό μέρος με φωτογραφίες από την παλιά Κόνιτσα στους τοίχους και με τους νέους σε ηλικία ιδιοκτήτες να είναι έτοιμοι να σου απαντήσουν όλες τις ερωτήσεις γύρω από την ιστορία της περιοχής. Το καλύτερο, όμως, είναι ότι στο «Πεκλαρίτικο Στέκι» (6982 285 455), όπως είναι το όνομα του μαγαζιού, θα γευτείς μερικά από τα καλύτερα πιάτα της περιοχής –και σε πολύ λογικές τιμές. Όσον αφορά τη διαμονή στην Κόνιτσα, τέλος, ξεχωρίζουν το «Konitsa Mountain Hotel» με την ωραία θέα στα γύρω βουνά, το «Lotos Mountain Resort» με ξεχωριστές σουίτες, αλλά και το ξενοδοχείο «Ροδοβόλι», όπου μέναμε κι εμείς: διαθέτει ευρύχωρα, καθαρά δωμάτια και ξύλινα δοκάρια στην οροφή, που συνάδουν με την αισθητική της περιοχής.
Μικρό και Μεγάλο Πάπιγκο, Ζαγοροχώρια
Θυμάμαι σαν σήμερα την έκπληξη που ένιωσα όταν το αυτοκίνητο, μετά από έναν ανηφορικό, φιδωτό δρόμο, με έφερνε, για πρώτη φορά, στην είσοδο του χωριού, χτισμένο στις πλαγιές της Τύμφης. Αποκαλύπτοντας αυτόν τον ελεύθερο μικρόκοσμο, πέρα από τα παραδεδομένα στοιχεία της πόλης, που θα με έκανε να αποφασίσω (κάποια χρόνια αργότερα) να περάσω εκεί τις καλοκαιρινές μου διακοπές.
Θυμάμαι ακόμα να πίνω νερό κατευθείαν από τον Βοϊδομάτη και να δροσίζομαι στα παγωμένα νερά του, την ώρα που οι υπόλοιποι στην πόλη διαμαρτύρονταν για καύσωνα. Να ξυπνάω το πρωί από τους λαλίστατους κόκορες, να βουτάω στις απίστευτες, φυσικές «Κολυμπήθρες» στο ρέμα του Ρογκοβού, λαξεμένες πάνω στον βράχο, εκεί όπου λέγεται ότι απολάμβανε τα μπάνια του και ο Αλή Πασάς. Και, φυσικά, να γεύομαι συγκλονιστικές πίτες από τα χέρια της κυρα-Καλλιόπης στον ομώνυμο ξενώνα-εστιατόριο (26539-41081), αλλά και να κλείνω με τρόμο τα μάτια μπροστά στην απίστευτη θέα, στην άκρη του φαραγγιού του Βίκου. Επίσης, να γεύομαι εξαίσιες τοπικές γεύσεις και σαλάτες με πρώτα υλικά της περιοχής χαζεύοντας την υπέροχη θέα στην πανέμορφη «Veranda 1700», στο βραβευμένο boutique hotel «Πάπιγκο 1700»: ένα αναπαλαιωμένο οίκημα του 1700 όπου διέμενα, με το υπέροχο χαμόγελο της ιδιοκτήτριας Έλσας να διώχνει μακριά κάθε σκοτούρα.
Πολύ ωραία ήταν όμως και τα πιάτα στο ατμοσφαιρικό «Astra-Inn», στον ομώνυμο ξενώνα με θέα το βουνό Αστράκα (26530-42108). Και δεν θα ξεχάσω ποτέ την ωραία ατμόσφαιρα και αισθητική που έχει το Μεγάλο Πάπιγκο, με τα πετρόχτιστα σπίτια και τα λουλούδια: εκείνες τις πολύχρωμες γλάστρες έξω από τη «Στέρνα», για παράδειγμα, όπου μπορείς να κάνεις μια στάση για αρωματικό τσάι του βουνού ή για κάποιο λικέρ. Και υπάρχουν κι άλλα εδώ, λ.χ. τα γραφικά καλντερίμια ή το δέος που νιώθεις όταν στρέφεσαι με θαυμασμό προς τους «Πύργους της Αστράκας», τους πελώριους δηλαδή βράχους που σκεπάζουν σαν μυθικά ερημητήρια κάποιων θεών την περιοχή.
Εννοείται, βέβαια, ότι οι ντόπιες θεότητες φρόντισαν να προικίσουν τα Ζαχοροχώρια, αλλά και τα δύο συγκεκριμένα χωριά –το Μικρό και το Μεγάλο Πάπιγκο– με ομορφιά και με ξεχωριστά χτίσματα: αμέτρητα είναι τα πέτρινα καλντερίμια και οι μαρμάρινες βρύσες που μαρτυρούν την υψηλή τέχνη των ντόπιων μαστόρων. Γεφύρια δεσπόζουν κι εδώ, φυσικά, όπως παντού στην Ήπειρο, με το μεγαλύτερο να βρίσκεται στην περιοχή Λάκκος, ανάμεσα στο Μικρό και το Μεγάλο Πάπιγκο. Δείτε, όμως, κι ένα μικρότερο, στη Μπουλουγούνσα.
Από τα πιο επιβλητικά οικήματα στο Πάπιγκο είναι η «Καλλίνειος Σχολή», που γαλούχησε πολλούς επιφανείς επιστήμονες του 19ου αιώνα, όπως τον γλωσσολόγο και πανεπιστημιακό Γεώργιο Αναγνωστόπουλο. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι η περιοχή της Ηπείρου υπήρξε άμεσα συνυφασμένη με τα γράμματα, την πρόοδο, την τέχνη αλλά και τη μαστοριά. Κάτι που απεικονίζεται και στην πολυδιάστατη και ταυτόχρονα αυστηρή γεωμετρία των κτηρίων, τα οποία μοιάζουν να εναρμονίζουν τη φαντασία με τη λογική, σε μια τολμηρή επιβολή της τάξης στο χάος της φύσης.
Εδώ, λοιπόν, στον ίσκιο αυτών των όμορφων βουνών, νιώθεις ότι δικαιώνονται όλοι οι μύθοι και οι θρύλοι για την περιοχή. Σαν ένα ρολόι που, όπως γράφει στο βιβλίο του «Ηπειρωτικό Μοιρολόι» ο Κρίστοφερ Κινγκ, «το κουρδίζουν οι πάντες. Κάθε χωρικός είναι μέρος της παλλόμενης κίνησης, της μετάδοσης της ζωτικής πνοής. Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Πυθαγόρας υποστήριξε ότι οι πλανήτες παρήγαν μουσική καθώς διέσχιζαν τον ουρανό. Πίστευε ότι ένας προσεκτικός παρατηρητής θα μπορούσε ν’ ακούσει τη “μουσική των ουράνιων σφαιρών”. Πουθενά αλλού δεν μπορεί ένας άνθρωπος ν’ ακούσει τόσο καθαρά τις επουράνιες αρμονίες όσο στα βουνά της Ηπείρου», γράφει. Και σίγουρα δικαιώνεται, όπως και ο ταξιδιώτης, με το παραπάνω.
Διαβάστε ακόμα:
Δροσερό καλοκαίρι στον Χρούσια -Ποταμίσια νερά και βουτιές σε καταρράκτες
