Το Γαναδιό (ή και Γανναδιό, σε παλιότερη γραφή) ανήκει στα ήσυχα, μικρά χωριά της Ηπείρου: αυτά που στέκουν μακριά από τα φώτα της χειμερινής τουριστικής ανάπτυξης στη γύρω περιοχή και ανακαλύπτονται κυρίως από όσους ενδιαφέρονται για ενδελεχείς εξερευνήσεις, κινούμενοι πέρα από τους βασικούς και πιο διάσημους προορισμούς ή τους πολυσύχναστους οδικούς άξονες.
Κάτι τέτοιο, βέβαια, δεν σημαίνει ότι το Γαναδιό δεν διαθέτει τις δικές του ομορφιές. Σκαρφαλωμένο σε υψόμετρο 886 μέτρων στις παρυφές του Σμόλικα, έχει αναγνωριστεί και επισήμως (ήδη από 1979) ως ένας από τους παραδοσιακούς οικισμούς των Ιωαννίνων –με την αρχιτεκτονική του, ειδικά, να θεωρείται σπάνια. Επιπλέον, βρίσκεται σε ειδυλλιακό βουνίσιο τοπίο, «πνιγμένο» θαρρείς στο πράσινο των τριγύρω δασών.
Σύμφωνα με την επίσημα στοιχεία από την απογραφή του 2011 το χωριό έχει 32 μόνιμους κατοίκους, από τους οποίους, όμως, απομένουν μόνο οι μισοί όταν μπαίνει ο χειμώνας. Τα καλοκαίρια, αντιθέτως, όταν επιστρέφουν και οι απόδημοι Γαναδιώτες για παραθερισμό, ο οικισμός ζωντανεύει, φιλοξενώντας μάλιστα κι ένα δημοφιλές δημοτικό πανηγύρι (τον Δεκαπενταύγουστο).
Αρχοντικά με σπάνια αρχιτεκτονική
Οι τοπικές παραδόσεις θέλουν το χωριό να ιδρύθηκε γύρω στα 1800, όταν μια επιδημία ευλογιάς ανάγκασε κάποιους ανθρώπους που ζούσαν στους πρόποδες του όρους Γύφτισσα να μετοικήσουν εκεί. Φαίνεται ωστόσο ότι, πριν την ένταξη της περιοχής στην Ελλάδα (1912), το Γαναδιό δεν λογιζόταν ως ανεξάρτητος οικισμός, μα ως συνοικία της Μόλιστας –η οποία επί Τουρκοκρατίας διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο, αποτελώντας έδρα δικαστών και φοροεισπρακτόρων.
Το παρελθόν αυτό αντανακλάται στη σπάνια αρχιτεκτονική των σπιτιών του Γαναδιού, λόγω της οποίας –όπως είπαμε και στην εισαγωγή– χαρακτηρίστηκε ως παραδοσιακός οικισμός. Άλλωστε συμπεριλαμβάνεται και στα περίφημα Μαστοροχώρια της Κόνιτσας, γιατί οι παλαιότεροι κάτοικοί του ήταν ονομαστοί τεχνίτες της πέτρας (ιδιαίτερα οικογένειες σαν των Νακαίων ή των Τσανάδων), που δούλεψαν συχνά και στο Ζαγόρι.
Περπατώντας λοιπόν το Γαναδιό ο σύγχρονος επισκέπτης θα συνειδητοποιήσει ότι, εκκινώντας από την κεντρική πλατεία, η βασική αρτηρία διακλαδώνεται σε επιμέρους μαχαλάδες (γειτονιές), καταλήγοντας όμως ξανά στο σημείο αφετηρίας –χαρακτηριστικό ιδιαίτερο, που δίνει στο χωριό μια «φρουριακή» αίσθηση. Την ίδια εντύπωση αφήνει βέβαια και η οχυρή, περίκλειστη κατασκευή των παλιών (συνήθως) δίπατων αρχοντικών. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η κατοικία της οικογένειας του Βαγγέλη Ξυνού, αλλά και το σπίτι των Γιουσέων, για το οποίο οι ντόπιοι ακόμα λένε ότι κάθε πέτρα του στοίχισε και μια χρυσή λίρα. Ενδιαφέρον έχει βέβαια και το εσωτερικό τέτοιων οικοδομημάτων. Εάν καταφέρετε να μπείτε σε κάποιο από τα πιο παραδοσιακά (οι κάτοικοι είναι γενικά πολύ φιλόξενοι), θα δείτε ξύλινα διακοσμημένα ταβάνια, μεσάντρες (μεγάλου μεγέθους ντουλάπες, εντοιχισμένες), μα και το λεγόμενο «μαντζάτο»: χειμωνιάτικο δωμάτιο με τζάκι, για επιπλέον ζεστασιά.
Άλλα αξιοθέατα που θα δείτε περπατώντας είναι το Σχολαρχείο (στην είσοδο του χωριού) και το Παρθεναγωγείο –αμφότερα διατέλεσαν σημαντικά εκπαιδευτικά κέντρα, για όλη την περιοχή– το επιβλητικό κτήριο του Αμελικού στην κεντρική πλατεία, όπου παλαιότερα στεγάζονταν οι ξένοι επισκέπτες, καθώς και η εκκλησία των Παμμεγίστων Ταξιαρχών με τους 9 τρούλους, απέναντί του. Χτισμένη το 1870 στη θέση προϋπάρχοντος, μικρότερου ναού, διασώζει και το παλαιότερό της κωδωνοστάσιο, που κατασκευάστηκε το 1856 από τον φημισμένο μάστορα Χαρισιάδη. Τέλος, μια ωραία πινελιά προσθέτουν και οι κοινόχρηστες βρύσες που θα συναντήσετε στο διάβα σας.
Υποδομές φιλοξενίας
Άγνωστο στους πολλούς, το Γαναδιό είναι τόπος που προσφέρεται για ημερήσια εκδρομή –κατά προτίμηση από την Κόνιτσα. Αν και θεωρείται το πιο καλοδιατηρημένο χωριό της περιοχής του, κρατήθηκε μακριά από την τουριστική ανάπτυξη. Φτάνοντας εδώ, επομένως, δεν θα βρείτε καμία υποδομή φιλοξενίας, ούτε και ταβέρνες.
Αφού κάνετε τη βόλτα σας στα λιθόστρωτα καλντερίμια και στη γύρω φύση, ωστόσο, αξίζει προτού φύγετε να ξαποστάσετε λίγο στο παραδοσιακό καφενείο «Ο Πλάτανος» (είναι και το μοναδικό του χωριού). Θα το δείτε στην κεντρική πλατεία, σε υπερυψωμένη θέση, κάτω φυσικά από έναν αιωνόβιο πλάτανο, στον οποίον οφείλει και το όνομά του.
Πώς θα έρθετε στο Γαναδιό
Η πρόσβαση στο Γαναδιό είναι πολύ εύκολη με αυτοκίνητο. Θα ξεκινήσετε από την Κόνιτσα, η οποία βρίσκεται μόλις 23 χιλιόμετρα μακρύτερα και θα κατευθυνθείτε βόρεια, παίρνοντας την παλαιά εθνική οδό Ιωαννίνων-Κοζάνης: θα φτάσετε εδώ αφού διασχίσετε το γειτονικό χωριό Μόλιστα.
Ήδη από τις τελευταίες στροφές, εντωμεταξύ, θα έχετε την ευκαιρία να παρατηρήσετε την υπέροχη φύση που περιτριγυρίζει το Γαναδιό, το οποίο δείχνει λες και είναι «πνιγμένο» σε δάση με σφενδάμια, βελανιδιές και πλατάνια. Τέλος, επειδή τα δρομάκια είναι στενά, συστήνεται να αφήσετε το αυτοκίνητό σας στο πλάτωμα που θα δείτε ακριβώς έξω από το χωριό, μπαίνοντας σε αυτό περπατώντας –άλλωστε οι αποστάσεις είναι αμελητέες.
Διαβάστε ακόμα:
Κόνιτσα: Ο παράδεισος του καγιάκ με τα πέτρινα γεφύρια και τα ιαματικά ατμόλουτρα
Πυρσόγιαννη: Πανέμορφα πέτρινα αρχοντικά μέσα σε πυκνό δρυόδασος στο χωριό της Ηπείρου
