Φέρνοντας στο μυαλό την περιοχή της Κόνιτσας, εκεί που το βορειοδυτικό άκρο της περιφερειακής ενότητας Ιωαννίνων αγγίζει τη γειτονική Αλβανία, οι εικόνες που κυριαρχούν είναι εκείνες του εντυπωσιακού φυσικού περιβάλλοντος, αφού δεσπόζουν οι επιβλητικές βουνοκορφές της Πίνδου και τα άλλοτε ορμητικά, άλλοτε ήρεμα νερά του Αώου, σχηματίζοντας θεαματικές χαράδρες ανάμεσά τους. Δικαίως ο τόπος αυτός χαρακτηρίζεται παράδεισος για φυσιολάτρες, αγαπημένος προορισμός όσων ασχολούνται με extreme sports, αλλά και πατρίδα των φημισμένων Ηπειρωτών μαστόρων.
Το αποδεικνύουν και τα πανέμορφα Μαστοροχώρια, άλλωστε. Με τη μοναδική αρχιτεκτονική τους ταυτότητα, εξ ολοκλήρου φτιαγμένα από πέτρα, αλλά και με τα θαυμαστά, λαξευμένα πέτρινα γεφύρια, που στέκουν αγέρωχα στο πέρασμα του χρόνου. Αποδίδοντας, έτσι, έναν ακόμη τίτλο στη γραφική Κόνιτσα: αυτόν του «τόπου των πέτρινων γεφυριών».
Όποια εποχή κι αν επισκεφθεί κάποιος την περιοχή, λοιπόν, με όποιον τρόπο κι αν ακολουθήσει τη ροή των ποταμών –οδικώς, εξερευνώντας τα πανέμορφα χωριά ή πεζοπορώντας στις όχθες τους– θα ανταμειφθεί με εικόνες που θυμίζουν πίνακα ζωγραφικής. Και σίγουρα θα θαυμάσει τα έργα των πρωτομαστόρων και των τεχνιτών, όσων σμίλεψαν στην πέτρα τον ξεχωριστό χαρακτήρα και τη μοναδικότητα αυτού του τόπου.
Γεφύρι Κόνιτσας
Λίγο πριν την είσοδο στην κωμόπολη της Κόνιτσας, καθώς προσεγγίζετε το νοτιοδυτικό της άκρο, σας υποδέχεται το μονότοξο γεφύρι της: η χαρακτηριστικότερη εικόνα της, αλλά και το πιο θεαματικό καλωσόρισμα στους επισκέπτες της. Το μέγεθος της γέφυρας εντυπωσιάζει, καθώς πρόκειται για τη μεγαλύτερη του είδους της στα Βαλκάνια. Το άνοιγμά της φτάνει τα 36 μέτρα, ενώ υψώνεται 20 μέτρα πάνω από τον Αώο, σηματοδοτώντας την είσοδο στη χαράδρα του.
Υπεύθυνος για τη θαυμαστή πέτρινη κατασκευή του 1871 ήταν ο πρωτομάστορας Ζιώγας Φρόντζος από την Πυρσόγιαννη, μαζί με 50 άξιους τεχνίτες. Και αξίζει να παρατηρήσετε το καμπανάκι κάτω από την καμάρα της: ανάλογα με την ένταση του ανέμου, ο προειδοποιητικός του ήχος αποτελεί μέτρο για τους περαστικούς, όταν δεν πρέπει να διασχίσουν τη γέφυρα.
Γεφύρι Ζέρμας ή Καντσιώτικο
To επιβλητικό Γεφύρι της Ζέρμας ή Καντσιώτικο, όπως επίσης λέγεται (από τα ονόματα των δύο Μαστοροχωρίων μεταξύ των οποίων βρίσκεται), είναι και το μοναδικό σωζόμενο στον κυρίως Σαραντάπορο, στο σημείο της κοιλάδας του. Μια ανάγλυφη πλάκα φανερώνει τη χρονολογία χτισίματός του –1747– και το καθιστά ένα από τα παλαιότερα της περιοχής, ενώ οι δύο άνισες καμάρες του, που ακουμπούν σε βράχους, δημιουργούν ένα άκρως υποβλητικό σκηνικό.
Αξίζει βέβαια να διασχίσετε και το ίδιο το γεφύρι, το οποίο διατηρείται σε εξαιρετική κατάσταση, ώστε να παρατηρήσετε την εντυπωσιακή κατασκευή του. Όπως και τη διπλανή σιδερένια γέφυρα, ώστε να το θαυμάσετε από το πλάι, προσέχοντας ιδιαίτερα τη μικροσκοπική καμάρα που διευκολύνει τη ροή του ποταμού, όταν ανεβαίνει η στάθμη του. Συνδυάστε το με μια επίσκεψη στο κοντινό Μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου –ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία της περιοχής.
Γεφύρι Κλειδωνιάς ή Βοϊδομάτη
Ένα εξαιρετικό παράδειγμα του πώς η μαγεία της φύσης παντρεύεται με τα θαυμαστά έργα των ανθρώπων. Οι άκρες του εντυπωσιακού ανοίγματος της καμάρας της γέφυρας αυτής, κρυμμένες μέσα στα δροσερά πλατάνια, ενώνουν τις δύο όχθες του Βοϊδομάτη, εκεί όπου τελειώνει η χαράδρα του Βίκου.
Το σημερινό γεφύρι, που φέτος συμπληρώνει 170 χρόνια ζωής, χτίστηκε στη θέση προγενέστερου και παλαιότερα χρησιμοποιούνταν για τη μετάβαση από την Κόνιτσα στο Δυτικό Ζαγόρι. Βρίσκεται 2 χιλιόμετρα έξω από το χωριό Κλειδωνιά, κοντά στα όρια της Προστατευόμενης Περιοχής Βόρειας Πίνδου και θα σας χαρίσει μερικές από τις ωραιότερες εικόνες του θεαματικού ποταμού. Ειδικά αν πετύχετε να περνούν από κάτω του όσοι κάνουν καγιάκ ή ράφτινγκ στον Βοϊδομάτη.
Γεφύρι Της Μαύρης Πέτρας
Άλλη μία εικόνα εντυπωσιακής, άγριας ομορφιάς στο γεφύρι αυτό, το οποίο υψώνεται πολλά μέτρα πάνω από έναν παραπόταμο του Σαραντάπορου, με τη μοναδική του καμάρα –πλέον σώζεται η μία από τις δύο αρχικές– να φτάνει σε άνοιγμα τα 20,50 μέτρα.
Χτισμένο το 1817, είναι αυτό που υποδέχεται τους επισκέπτες του χωριού Πουρνιά, στην είσοδο του οποίου βρίσκεται. Επιπλέον, αποδεικνύει την κατασκευαστική δεινότητα των μαστόρων της πέτρας χάρη στο αιχμηρό σχήμα που δίνουν οι λαξευμένοι λίθοι πάνω από την κάμαρά του, αλλά και λόγω των ανοιγμάτων που θα παρατηρήσετε στην άκρη: είναι φτιαγμένα για να ανακουφίζουν το βάρος του. Στον κάθετο βράχο που ορθώνεται επιβλητικός δίπλα του, επίσης, θα δείτε φιλοτεχνημένη μια αγιογραφία του Παντοκράτορα, που μαζί με την κοντινή βρύση κι έναν μισογκρεμισμένο νερόμυλο συμπληρώνουν το μοναδικό σκηνικό.
Γεφύρι Παρασπόρι
Μικρό και οικείο, το συναντάς στα αριστερά σου οδηγώντας για τους Χιονάδες –ένα από τα ορεινότερα Μαστοροχώρια– και δύσκολα αντιστέκεσαι στον πειρασμό να σταματήσεις για να το διασχίσεις.
Δημιούργημα μαστόρων της Πυρσόγιαννης, χτίστηκε το 1800 στη θέση Παρασπόρι (από την οποία παίρνει και το όνομά του) και στοίχισε 15 οθωμανικές λίρες. Το μικρό άνοιγμα του μοναδικού τόξου του, που είναι λιγότερο από 5 μέτρα, διασχίζει την κοίτη του Σαραντάπορου, ενώ από το 2007 δίπλα του υπάρχει και μια ξύλινη προέκταση, την οποία επίσης μπορείτε να διαβείτε.
Τα γεφύρια της Kαστάνιανης
Από τα γραφικότερα Μαστοροχώρια, η πανέμορφη Καστάνιανη ξεχωρίζει για τα ψηλά πέτρινα αρχοντικά τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα στους τρεις οικισμούς της, τα στενά καλντερίμια και τις λίθινες τοιχοποιίες, που σε κάνουν να νομίζεις ότι περπατάς σε λαβύρινθο. Ονομάζεται «το χωριό των γεφυριών και των ξωκλησιών» κι αυτό γιατί στην ευρύτερη περιοχή συναντά κανείς 17 εκκλησίες και ξωκλήσια και 4 πέτρινα γεφύρια.
Το μονότοξο γεφύρι Μεσαργιάς-Ράχης, έργο του 1895, βρίσκεται στο κέντρο του χωριού. Περνώντας πάνω από το ρέμα του Σαραντάπορου, ενώνει τους δύο οικισμούς από τους οποίους παίρνει το όνομά του. Μην παραλείψετε να ξαποστάσετε και να δροσιστείτε στην παρακείμενη πέτρινη βρύση και, κυρίως, μην το μπερδέψετε με το γεφύρι Μητσαίων στη Μεσαργιά, το οποίο χτίστηκε 40 χρόνια νωρίτερα. Πρόκειται για το παλαιότερο γεφύρι του χωριού, αλλά κι αυτό που βρίσκεται σε μεγαλύτερο υψόμετρο, στα 915 μέτρα. Από τους ντόπιους θα το ακούσετε και ως «Μητσάδικο», καθώς βρίσκεται κοντά στα σπίτια των Μητσαίων.
Ένα άλλο γεφύρι, πολύ πιο πρόσφατο (χτίστηκε το 1934), θα συναντήσετε ανηφορίζοντας από την Καστάνιανη προς τη Λαγκάδα. Χάρη στα έργα συντήρησης και την προσθήκη προστατευτικών πεζουλιών το 2006 σας δελεάζει να το διαβείτε και να περάσετε πάνω από το ρέμα της Μαλνίτσας, το οποίο δίνει και το όνομά του στην κατασκευή. Τέλος, λίγο πριν την είσοδο της Καστάνιανης, ακολουθώντας το κατηφορικό δρομάκι, θα βρείτε το γεφύρι Γκαλίνας. Χτίστηκε με πρότυπο το γεφύρι της Μαλνίτσας, στις ίδιες με αυτό διαστάσεις.
Γεφύρι Βέργου ή Κρυονερίου
Βρίσκεται κοντά στο χωριό Μόλιστα και η εντυπωσιακή του καμάρα –με άνοιγμα πάνω από 8 μέτρα και ύψος 5 μέτρα– θα τραβήξει αμέσως την προσοχή σας. Όπως βέβαια και το επιβλητικό τοπίο γύρω του, καθώς και το ρέμα του Σαραντάπορου, που κυλά από κάτω του.
Παρότι δεν είναι γνωστή η χρονολογία κατασκευής του μονότοξου γεφυριού (τοποθετείται στα τέλη του 19ου αιώνα), το όνομα του πρωτομάστορά του είναι καταγεγραμμένο: πρόκειται για τον Φώτη Λωλό από το γειτονικό χωριό Τράπεζα. Παλιότερα οι ταξιδιώτες χρησιμοποιούσαν για ανάπαυλα το γειτονικό χάνι του Βέργου, από το οποίο ονομάστηκε και το γεφύρι.
Γεφύρι στην οικία του Ξάνθου
Κοντά στη Μόλιστα, το κουκλίστικο Γαναδιό μοιάζει με ζωγραφιά σε γκρίζους τόνους, χτισμένο όπως είναι ολόκληρο από πέτρα. Τα νερά από το ρέμα που καταλήγει στον Σαραντάπορο κυλούν σε αυλάκια και διατρέχουν σχεδόν όλο το χωριό, κάνοντας ακόμη πιο γραφική την όλη εικόνα.
Μπαίνοντας στο Γαναδιό, καθώς σας υποδέχεται η εκκλησία των Αγίων Ταξιαρχών, μπορείτε να ακολουθήσετε το πέτρινο αυλάκι που θα διαπιστώσετε ότι οδηγεί τα νερά της περιοχής έξω από τις εισόδους μερικών πανέμορφων αρχοντικών. Ένα από τα ρυάκια ρέει έξω από την οικία του Ξάνθου, οπότε εκεί ακριβώς θα εντοπίσετε κι ένα μικροσκοπικό, χαριτωμένο γεφυράκι, που διευκολύνει την πρόσβαση ως την εξώπορτα του σπιτιού. Στο ίδιο ύφος και για τον ίδιο σκοπό θα δείτε δύο ακόμη, αυτά έξω από τις οικίες Νάτσου και Γιούσιου.
Γεφύρι Τοπόλιτσας
Η περιήγηση στα αξιοθαύμαστα πέτρινα γεφύρια ολοκληρώνεται περίπου όπως άρχισε: με μια εντυπωσιακή μονότοξη κατασκευή, πολύ κοντά στην Κόνιτσα, αφού το ρέμα της Τοπόλιτσας πάνω από το οποίο περνά το μεγάλο αυτό γεφύρι βρίσκεται μόλις 2 χιλιόμετρα από την κωμόπολη.
Η έξοχη κατασκευή, με την υπέροχη καμάρα των 12,80 μέτρων, αποδίδεται στον Πυρσογιαννίτη μάστορα Γιάννη Τσίπα, ο οποίος, μαζί με τους τεχνίτες και τους πελεκητές που αποτελούσαν το «μπουλούκι» του, την παρέδωσε το 1903. Πλαισιωμένο από σκιερά πλατάνια στις δύο άκρες του, με άγριες λεβάντες να ξεπηδούν ανάμεσα στις πλάκες του και συχνά τριγυρισμένο από πρόβατα που κατεβαίνουν τη γύρω ρεματιά, το γεφύρι πρωταγωνιστεί σε ένα ακόμη πανέμορφο σκηνικό. Κυρίως, όμως, είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα της φημισμένης λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου.
Διαβάστε ακόμα:
Μαστοροχώρια Κόνιτσας: Οδοιπορικό στα πανέμορφα χωριά των Ηπειρωτών μαστόρων
Κόνιτσα: Οι εμπειρίες στη δραστήρια κωμόπολη-προορισμό για όλο τον χρόνο
Ζαραβίνα: Mία μικρή, άγνωστη λίμνη με σπάνιο οικοσύστημα στα Ιωάννινα
